Hoàn thiện mô hình chấm điểm tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank)

• Tác giả: Bùi Phương Hà
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Phúc Hiền
• Trường học: Trường Đại Học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
• Đề tài: Mô Hình Chấm Điểm Tín Dụng Khách Hàng Doanh Nghiệp Tại Agribank: Nghiên Cứu và Giải Pháp Hoàn Thiện
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ MÔ HÌNH CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG KHDN TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA CÁC NHTM
• 1.1. Khái niệm, vai trò và phương pháp chấm điểm tín dụng tại NHTM
• 1.2. Phương pháp chấm điểm tín dụng
• 1.3. Một số mô hình chấm điểm tín dụng
• 1.3.1. Mô hình xác suất tuyến tính
• 1.3.2. Mô hình logit
• 1.3.3. Mô hình probit
• 1.3.4. Mô hình phân biệt tuyến tính
• 1.4. Nội dung chấm điểm tín dụng KHDN
• 1.4.1. Mục đích chấm điểm tín dụng KHDN
• 1.4.2. Các điều kiện cần có để áp dụng mô hình chấm điểm tín dụng KHDN
• 1.4.3. Thông tin sử dụng để CĐTD
• 1.4.4. Chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng
• 1.4.5. Cơ sở vật chất kỹ thuật và công nghệ của NHTM
• 1.4.6. Chính sách của NHTM
• 1.5. Kinh nghiệm vận dụng mô hình chấm điểm tín dụng của một số NHTM và bài học cho Agribank
• 1.5.1. Kinh nghiệm của BIDV
• 1.5.2. Kinh nghiệm của Techcombank
• 1.5.3. Bài học cho Agribank
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG MÔ HÌNH CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG KHDN TẠI AGRIBANK
• 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam
• 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển
• 2.1.2. Cơ cấu tổ chức, mạng lưới hoạt động
• 2.1.3. Tình hình hoạt động của Agribank giai đoạn 2020 – 2022
• 2.2. Mô hình chấm điểm tín dụng KHDN tại Agribank
• 2.2.1. Các quy định về chấm điểm tín dụng KHDN tại NHTM Việt Nam
• 2.2.2. Mô hình chấm điểm tín dụng KHDN tại Agribank
• 2.2.3. Đánh giá mô hình chấm điểm tín dụng KHDN tại Agribank
• 2.2.3.1. Hạn chế và nguyên nhân
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN MÔ HÌNH CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG KHDN TẠI AGRIBANK
• 3.1. Định hướng phát triển của Agribank
• 3.2. Giải pháp hoàn thiện mô hình chấm điểm tín dụng KHDN tại Agribank
• 3.2.1. Xây dựng bộ chỉ tiêu phù hợp với từng nhóm đối tượng KHDN
• 3.2.2. Nâng cao việc quản lý thông tin khách hàng
• 3.2.3. Nâng cao chất lượng dữ liệu đầu vào
• 3.2.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
• 3.2.5. Nâng cấp hệ thống xử lý thông tin
• 3.2.6. Các giải pháp khác
• 3.2.7. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước
• 3.2.7.1. Đổi mới và phát triển hệ thống TTTD
• 3.2.7.2. Xây dựng hành lang pháp lý cụ thể về bảo mật, cung cấp, khai thác, xử lý TTTD khách hàng
• 3.2.7.3. Ứng dụng công nghệ học máy vào xử lý dữ liệu trong hoạt động TTTD
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Mô Hình Chấm Điểm Tín Dụng Agribank Khái Niệm

Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế, và cấp tín dụng là một trong những chức năng quan trọng nhất. Để quản lý rủi ro vỡ nợ, các NHTM sử dụng mô hình chấm điểm tín dụng (CĐTD) để đánh giá khách hàng. Tại Việt Nam, thị trường tín dụng phát triển mạnh mẽ từ những năm 1990, nhưng đi kèm với đó là rủi ro ngày càng tăng. Do đó, các NHTM Việt Nam đã đầu tư vào việc cải tiến quy trình đo lường chất lượng tín dụng và quản trị rủi ro. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã xây dựng Trung tâm Thông tin Tín dụng (CIC) từ năm 2002, quy trình chấm điểm tín dụng của các NHTM Việt Nam vẫn còn ở giai đoạn đầu phát triển. Việc hoàn thiện mô hình CĐTD hiệu quả đối với khách hàng doanh nghiệp (KHDN) là rất quan trọng để quản trị rủi ro. Theo nghiên cứu của Hanic Aida, Zunic Emina và Dzelihodzic Adnan (2013), mô hình CĐTD giúp đơn giản hóa quy trình cho vay và cung cấp định giá dựa trên điểm số, thể hiện khả năng thực hiện nghĩa vụ của khách hàng.

1.1. Vai Trò Của Chấm Điểm Tín Dụng Trong Hoạt Động Ngân Hàng

Chấm điểm tín dụng đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng, giúp ngân hàng đưa ra quyết định cho vay chính xác hơn. Nó cũng giúp ngân hàng quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả hơn, giảm thiểu nợ xấu và tăng cường lợi nhuận. Việc áp dụng hệ thống xếp hạng tín dụng giúp ngân hàng phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro, từ đó áp dụng các chính sách lãi suất và điều kiện vay phù hợp. Điều này không chỉ giúp ngân hàng tối ưu hóa lợi nhuận mà còn đảm bảo an toàn vốn vay.

1.2. Các Phương Pháp Chấm Điểm Tín Dụng Phổ Biến Hiện Nay

Có nhiều phương pháp chấm điểm tín dụng khác nhau, bao gồm phương pháp định tính, định lượng và kết hợp cả hai. Phương pháp định tính dựa trên đánh giá chủ quan của chuyên gia về các yếu tố như uy tín, kinh nghiệm quản lý và triển vọng ngành. Phương pháp định lượng sử dụng các mô hình toán học để phân tích dữ liệu tài chính và phi tài chính của khách hàng. Các mô hình phổ biến bao gồm mô hình Z-Score, mô hình Altman Z-Score, mô hình Logit và mô hình Probit. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp phụ thuộc vào đặc điểm của từng ngân hàng và loại hình khách hàng.

II. Thách Thức Khi Chấm Điểm Tín Dụng Doanh Nghiệp Tại Agribank

Agribank, một trong bốn NHTM lớn nhất Việt Nam, đang đối mặt với thách thức về chất lượng tín dụng do tăng trưởng dư nợ chậm và nợ xấu tăng cao, đặc biệt là từ nhóm khách hàng doanh nghiệp. Bối cảnh dịch bệnh COVID-19 càng làm gia tăng rủi ro này. Hệ thống xếp hạng tín dụng hiện tại của Agribank được xây dựng từ năm 2007-2009 với sự hỗ trợ của Ernst&Young. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm áp dụng, hệ thống này chưa đáp ứng được yêu cầu của NHNN và yêu cầu quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Agribank. Theo tác giả Phan Thị Thanh An và Trần Phạm Thùy Vân, việc hoàn thiện mô hình CĐTD cần phù hợp với thực tiễn NHTM được nghiên cứu. Do đó, việc đánh giá và cải tiến mô hình chấm điểm tín dụng Agribank là vô cùng cần thiết.

2.1. Thực Trạng Nợ Xấu Doanh Nghiệp Tại Agribank Giai Đoạn 2020 2022

Giai đoạn 2020-2022 chứng kiến sự gia tăng nợ xấu trong danh mục cho vay doanh nghiệp của Agribank. Nguyên nhân chủ yếu đến từ ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh và khả năng trả nợ suy giảm. Tình trạng này đòi hỏi Agribank phải có các biện pháp quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả hơn, bao gồm việc cải thiện quy trình thẩm định tín dụng và đánh giá khả năng trả nợ doanh nghiệp.

2.2. Hạn Chế Của Mô Hình Chấm Điểm Tín Dụng Hiện Tại Của Agribank

Mô hình chấm điểm tín dụng hiện tại của Agribank còn tồn tại một số hạn chế. Thứ nhất, hệ thống chỉ tiêu đánh giá chưa thực sự phù hợp với đặc điểm của từng ngành nghề kinh doanh. Thứ hai, việc thu thập và xử lý thông tin khách hàng còn chậm trễ và thiếu chính xác. Thứ ba, đội ngũ cán bộ tín dụng chưa được đào tạo bài bản về các phương pháp phân tích rủi ro tín dụng hiện đại. Những hạn chế này ảnh hưởng đến tính chính xác và hiệu quả của mô hình chấm điểm tín dụng.

2.3. Yếu Tố Chủ Quan Trong Đánh Giá Tín Dụng Doanh Nghiệp

Việc ra quyết định cấp tín dụng tại Agribank vẫn còn phụ thuộc nhiều vào đánh giá chủ quan của cán bộ tín dụng. Điều này có thể dẫn đến sai sót và thiếu khách quan trong quá trình thẩm định. Cần có các biện pháp để giảm thiểu yếu tố chủ quan và tăng cường tính minh bạch trong quy trình thẩm định tín dụng.

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Mô Hình Chấm Điểm Tín Dụng Agribank

Để nâng cao hiệu quả mô hình chấm điểm tín dụng KHDN tại Agribank, cần có các giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần xây dựng bộ chỉ tiêu phù hợp với từng nhóm đối tượng KHDN, nâng cao việc quản lý thông tin khách hàng và chất lượng dữ liệu đầu vào. Bên cạnh đó, cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và nâng cấp hệ thống xử lý thông tin. Theo Yosi Lizar Eddy và Engku Muhammad Nazri Engku Abu Bakar (2017), việc lựa chọn các tiêu chí và xác định tỷ trọng cho các tiêu chí là rất quan trọng. Ngoài ra, cần có sự phối hợp giữa thang Dematel và thang Pre-Likert AHP để có được đánh giá khách quan từ các chuyên gia.

3.1. Xây Dựng Bộ Chỉ Tiêu Phù Hợp Với Từng Nhóm Doanh Nghiệp

Cần phân loại doanh nghiệp theo quy mô, ngành nghề kinh doanh và đặc điểm hoạt động để xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá phù hợp. Ví dụ, các chỉ tiêu đánh giá doanh nghiệp sản xuất sẽ khác với doanh nghiệp thương mại hoặc dịch vụ. Việc này giúp đánh giá tín dụng doanh nghiệp Agribank chính xác hơn.

3.2. Nâng Cao Chất Lượng Quản Lý Thông Tin Khách Hàng

Agribank cần xây dựng hệ thống quản lý thông tin khách hàng tập trung, đầy đủ và chính xác. Hệ thống này phải đảm bảo khả năng cập nhật thông tin thường xuyên và dễ dàng truy xuất khi cần thiết. Việc này giúp cán bộ tín dụng có đầy đủ thông tin để phân tích tài chính doanh nghiệp Agribank và đưa ra quyết định chính xác.

3.3. Đào Tạo Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Tín Dụng

Cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phân tích rủi ro tín dụng, sử dụng các mô hình chấm điểm tín dụng hiện đại và kỹ năng thẩm định tín dụng cho cán bộ tín dụng. Điều này giúp nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ tín dụng và đảm bảo tính chuyên nghiệp trong quy trình thẩm định tín dụng.

IV. Ứng Dụng Công Nghệ Vào Chấm Điểm Tín Dụng Doanh Nghiệp Agribank

Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào mô hình chấm điểm tín dụng là xu hướng tất yếu. Agribank cần nâng cấp hệ thống xử lý thông tin, ứng dụng các công cụ phân tích dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để tự động hóa quy trình chấm điểm và đưa ra các dự báo chính xác hơn. Theo bài báo của Hoàng Thị Hồng Vân (2020), mô hình Z-score có thể dự báo khả năng phá sản của doanh nghiệp tại Việt Nam.

4.1. Tự Động Hóa Quy Trình Chấm Điểm Tín Dụng

Ứng dụng công nghệ thông tin để tự động hóa quy trình thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu. Điều này giúp giảm thiểu thời gian và chi phí thẩm định, đồng thời tăng cường tính chính xác và khách quan của mô hình chấm điểm tín dụng.

4.2. Sử Dụng Dữ Liệu Lớn Big Data Để Phân Tích Rủi Ro

Khai thác dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm dữ liệu nội bộ của ngân hàng, dữ liệu từ các tổ chức tín dụng khác và dữ liệu từ các nguồn thông tin công cộng để phân tích rủi ro tín dụng một cách toàn diện. Điều này giúp ngân hàng có cái nhìn sâu sắc hơn về rủi ro tín dụng doanh nghiệp Agribank.

4.3. Ứng Dụng Trí Tuệ Nhân Tạo AI Trong Dự Báo Khả Năng Trả Nợ

Sử dụng các thuật toán AI để phân tích dữ liệu và dự báo khả năng trả nợ của khách hàng. Điều này giúp ngân hàng đưa ra quyết định cho vay chính xác hơn và giảm thiểu rủi ro nợ xấu. Việc ứng dụng công nghệ học máy sẽ giúp Agribank nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng Agribank.

V. Kiến Nghị Để Hoàn Thiện Chấm Điểm Tín Dụng Agribank NHNN

Để giải pháp hoàn thiện mô hình chấm điểm tín dụng tại Agribank đạt hiệu quả cao nhất, cần có sự hỗ trợ từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN). NHNN cần đổi mới và phát triển hệ thống TTTD, xây dựng hành lang pháp lý cụ thể về bảo mật, cung cấp, khai thác và xử lý TTTD khách hàng. Đồng thời, NHNN cần khuyến khích các NHTM ứng dụng công nghệ học máy vào xử lý dữ liệu trong hoạt động TTTD.

5.1. Đổi Mới Và Phát Triển Hệ Thống Thông Tin Tín Dụng TTTD

NHNN cần tiếp tục đầu tư vào việc nâng cấp hệ thống TTTD, mở rộng phạm vi thu thập thông tin và cải thiện chất lượng dữ liệu. Điều này giúp các NHTM có đầy đủ thông tin để đánh giá tín dụng doanh nghiệp Agribank một cách chính xác.

5.2. Xây Dựng Hành Lang Pháp Lý Về Bảo Mật Thông Tin Tín Dụng

NHNN cần ban hành các quy định cụ thể về bảo mật thông tin tín dụng, đảm bảo quyền lợi của khách hàng và ngăn chặn việc sử dụng thông tin sai mục đích. Điều này giúp tạo niềm tin cho khách hàng và khuyến khích họ cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác.

5.3. Khuyến Khích Ứng Dụng Công Nghệ Học Máy Vào Xử Lý Dữ Liệu

NHNN cần có các chính sách khuyến khích các NHTM ứng dụng công nghệ học máy vào xử lý dữ liệu trong hoạt động TTTD. Điều này giúp nâng cao hiệu quả phân tích rủi ro và đưa ra các quyết định cho vay chính xác hơn.

VI. Kết Luận Về Mô Hình Chấm Điểm Tín Dụng Agribank Tương Lai

Việc hoàn thiện mô hình chấm điểm tín dụng KHDN tại Agribank là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự nỗ lực của cả ngân hàng và các cơ quan quản lý. Bằng việc áp dụng các giải pháp đồng bộ và tận dụng các cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Agribank có thể nâng cao chất lượng tín dụng, giảm thiểu rủi ro và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Liên Tục Cải Tiến Mô Hình

Mô hình chấm điểm tín dụng cần được liên tục cập nhật và cải tiến để phù hợp với sự thay đổi của môi trường kinh doanh và các quy định pháp luật. Việc này giúp đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của mô hình chấm điểm tín dụng trong việc đánh giá rủi ro.

6.2. Cơ Hội Từ Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp 4.0

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang đến nhiều cơ hội để cải thiện mô hình chấm điểm tín dụng, bao gồm việc sử dụng dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và các công nghệ mới khác. Agribank cần tận dụng những cơ hội này để nâng cao năng lực cạnh tranh và quản lý rủi ro hiệu quả.

6.3. Đóng Góp Vào Sự Phát Triển Bền Vững Của Nền Kinh Tế

Việc nâng cao chất lượng tín dụng và giảm thiểu rủi ro giúp Agribank hoạt động an toàn và hiệu quả hơn, từ đó đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Agribank cần tiếp tục phát huy vai trò là một trong những NHTM hàng đầu Việt Nam và đồng hành cùng doanh nghiệp trên con đường phát triển.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế. Theo báo cáo nội bộ của Agribank, tổng dư nợ tín dụng quy đổi Việt Nam đồng của ngân hàng đạt 1.443 nghìn tỷ đồng vào năm 2022, tăng 9,8% so với năm trước, trong đó dư nợ cho vay khách hàng doanh nghiệp (KHDN) chiếm tỷ trọng 28,5%. Tuy nhiên, chất lượng tín dụng của Agribank chưa được đánh giá cao do tỷ lệ nợ xấu tăng, đặc biệt trong nhóm KHDN. Mô hình chấm điểm tín dụng (CĐTD) khách hàng doanh nghiệp hiện tại của Agribank được xây dựng từ năm 2007-2009 dựa trên phương pháp chuyên gia, chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu quản trị rủi ro theo quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và thực tiễn kinh doanh hiện nay.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng vận dụng mô hình CĐTD KHDN tại Agribank trong giai đoạn 2020-2022, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả thẩm định tín dụng, giảm thiểu rủi ro vỡ nợ và cải thiện chất lượng tín dụng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Agribank với dữ liệu thu thập từ báo cáo nội bộ và các văn bản quy định liên quan. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp khung lý thuyết và thực tiễn về mô hình CĐTD, góp phần hỗ trợ các nhà quản lý ngân hàng trong việc ra quyết định tín dụng chính xác và hiệu quả hơn, đồng thời đóng góp vào tài liệu học thuật trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình chấm điểm tín dụng phổ biến trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, bao gồm:

• Mô hình xác suất tuyến tính: Sử dụng hồi quy tuyến tính để ước tính xác suất rủi ro tín dụng dựa trên các biến độc lập phản ánh đặc điểm tài chính và kinh doanh của khách hàng. Mô hình này đơn giản nhưng có hạn chế về phạm vi xác suất không bị giới hạn trong khoảng 0 đến 1.

• Mô hình logit: Hồi quy logistic giới hạn xác suất dự báo rủi ro trong khoảng 0 đến 1, phù hợp với biến phụ thuộc nhị phân (vỡ nợ hoặc không). Mô hình cho phép kết hợp các yếu tố phi tuyến tính, được sử dụng phổ biến trong đánh giá rủi ro tín dụng.

• Mô hình probit: Tương tự mô hình logit nhưng giả định phân phối chuẩn cho xác suất rủi ro, giúp kiểm soát tốt hơn các biến số trong dự báo.

• Mô hình phân biệt tuyến tính (Z-score của Altman): Dựa trên các chỉ số tài chính để phân loại mức độ rủi ro của doanh nghiệp, giúp dự báo khả năng phá sản. Mô hình này đơn giản, dễ áp dụng nhưng có hạn chế trong việc phân loại mức độ rủi ro đa dạng và không bao gồm các yếu tố phi tài chính.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chấm điểm tín dụng (CĐTD), xếp hạng tín dụng (XHTD), rủi ro tín dụng (RRTD), khách hàng doanh nghiệp (KHDN), tài sản bảo đảm (TSBĐ), và thông tin tín dụng (TTTD).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng kết hợp với phương pháp suy luận logic để phân tích các vấn đề liên quan đến mô hình CĐTD KHDN tại Agribank. Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

• Báo cáo nội bộ Agribank giai đoạn 2020-2022 về hoạt động tín dụng, dư nợ, nợ xấu và các văn bản quy định liên quan.

• Các tài liệu học thuật, nghiên cứu trong và ngoài nước về mô hình chấm điểm tín dụng.

Phương pháp phân tích bao gồm tổng hợp, phân tích, so sánh và thống kê số liệu để đánh giá thực trạng và hiệu quả mô hình CĐTD hiện tại. Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào toàn bộ khách hàng doanh nghiệp đang quan hệ tín dụng với Agribank trong giai đoạn nghiên cứu, với trọng tâm là dữ liệu dư nợ và xếp hạng tín dụng. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dữ liệu có sẵn để đảm bảo tính đại diện và toàn diện. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2020-2022, phù hợp với thời điểm áp dụng và vận hành mô hình CĐTD hiện tại của Agribank.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiệu quả vận dụng mô hình CĐTD tại Agribank còn hạn chế: Mô hình hiện tại được xây dựng dựa trên phương pháp chuyên gia với sự hỗ trợ từ Công ty tư vấn Ernst&Young từ năm 2007-2009, chưa được cập nhật phù hợp với các quy định mới của NHNN như Thông tư 11, Thông tư 13. Tỷ lệ nợ xấu nhóm KHDN có xu hướng tăng, ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng chung của ngân hàng.

2. Dư nợ cho vay KHDN tăng trưởng chậm và giảm số lượng khách hàng: Dư nợ cho vay khách hàng pháp nhân năm 2022 đạt 411.406 tỷ đồng, tăng 1,3% so với năm 2021, trong khi số lượng khách hàng giảm 630 khách hàng so với năm trước. Điều này cho thấy sự thận trọng trong cấp tín dụng và khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp.

3. Chất lượng thông tin và dữ liệu đầu vào chưa đồng bộ: Việc thu thập và quản lý thông tin tín dụng chưa đảm bảo đầy đủ, chính xác và kịp thời, ảnh hưởng đến độ tin cậy của kết quả chấm điểm. Chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng cũng là yếu tố hạn chế do trình độ và kinh nghiệm chưa đồng đều.

4. So sánh với các ngân hàng khác: BIDV và Techcombank đã xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ với nhiều cải tiến về tiêu chí và công nghệ, giúp nâng cao khả năng dự báo rủi ro và quản lý tín dụng hiệu quả hơn. Agribank cần học hỏi kinh nghiệm trong việc phân khúc thị trường, xây dựng bộ chỉ tiêu phù hợp và ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc mô hình CĐTD của Agribank chưa được cập nhật và hoàn thiện theo các tiêu chuẩn quản trị rủi ro hiện đại, đồng thời thiếu sự đồng bộ trong quản lý thông tin và nguồn nhân lực. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc áp dụng mô hình logit và probit được đánh giá cao về tính chính xác và khả năng dự báo, trong khi Agribank vẫn chủ yếu dựa vào phương pháp chuyên gia và mô hình cũ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ, tỷ lệ nợ xấu theo nhóm khách hàng, bảng phân loại xếp hạng tín dụng và biểu đồ so sánh tỷ trọng các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính trong mô hình chấm điểm. Việc hoàn thiện mô hình sẽ giúp Agribank nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro, giảm thiểu nợ xấu và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng bộ chỉ tiêu chấm điểm phù hợp với từng nhóm khách hàng doanh nghiệp: Cần phân loại khách hàng theo quy mô, ngành nghề và đặc điểm kinh doanh để thiết kế các tiêu chí đánh giá riêng biệt, tăng tính chính xác và phù hợp của mô hình. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban Quản lý rủi ro và Phòng Phát triển sản phẩm tín dụng.

2. Nâng cao chất lượng quản lý và cập nhật thông tin khách hàng: Thiết lập hệ thống thu thập, lưu trữ và cập nhật dữ liệu tín dụng đầy đủ, chính xác và kịp thời, đảm bảo tính minh bạch và bảo mật thông tin. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin và Phòng Quản lý dữ liệu.

3. Đào tạo và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tín dụng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về mô hình chấm điểm tín dụng, kỹ năng phân tích và đánh giá rủi ro, đồng thời xây dựng quy trình kiểm soát chất lượng công việc. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Ban Nhân sự và Ban Đào tạo.

4. Ứng dụng công nghệ hiện đại trong xử lý dữ liệu và mô hình hóa: Áp dụng các công nghệ học máy (machine learning) và trí tuệ nhân tạo để cải tiến mô hình chấm điểm, tăng khả năng dự báo và tự động hóa quy trình thẩm định tín dụng. Thời gian thực hiện: 18-24 tháng; Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin phối hợp với các đơn vị tư vấn chuyên môn.

5. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước về hoàn thiện hành lang pháp lý: Đề xuất xây dựng các quy định cụ thể về bảo mật, cung cấp và khai thác thông tin tín dụng khách hàng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ và sử dụng dữ liệu trong hệ thống ngân hàng. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Ban Lãnh đạo Agribank phối hợp với NHNN.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý rủi ro tại các ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ về mô hình chấm điểm tín dụng khách hàng doanh nghiệp, từ đó hoàn thiện quy trình quản lý rủi ro tín dụng và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng.

2. Cán bộ tín dụng và nhân viên thẩm định tín dụng: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các phương pháp, mô hình chấm điểm tín dụng, giúp nâng cao kỹ năng đánh giá và ra quyết định cho vay chính xác hơn.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành tài chính - ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, thực tiễn và các mô hình chấm điểm tín dụng tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh ngân hàng nhà nước và các NHTM phát triển.

4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tín dụng: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn về quản lý rủi ro tín dụng, đồng thời thúc đẩy việc áp dụng các mô hình chấm điểm tín dụng hiện đại trong hệ thống ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình chấm điểm tín dụng là gì và tại sao nó quan trọng?
   Mô hình chấm điểm tín dụng là công cụ đánh giá rủi ro tín dụng dựa trên các tiêu chí tài chính và phi tài chính của khách hàng. Nó giúp ngân hàng đưa ra quyết định cho vay chính xác, giảm thiểu rủi ro vỡ nợ và nâng cao hiệu quả quản lý tín dụng.

2. Agribank hiện đang sử dụng mô hình chấm điểm tín dụng nào?
   Agribank sử dụng mô hình chấm điểm dựa trên phương pháp chuyên gia được xây dựng từ năm 2007-2009, kết hợp các tiêu chí tài chính và phi tài chính, tuy nhiên mô hình này chưa được cập nhật đầy đủ theo các quy định mới và chưa áp dụng rộng rãi các kỹ thuật thống kê hiện đại.

3. Những hạn chế chính của mô hình hiện tại tại Agribank là gì?
   Hạn chế gồm: mô hình chưa cập nhật phù hợp với thực tiễn và quy định mới, chất lượng dữ liệu đầu vào chưa đồng bộ, đội ngũ cán bộ tín dụng chưa đồng đều về năng lực, và thiếu ứng dụng công nghệ hiện đại trong xử lý dữ liệu.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả mô hình chấm điểm tín dụng tại Agribank?
   Cần xây dựng bộ chỉ tiêu phù hợp với từng nhóm khách hàng, nâng cao chất lượng dữ liệu và quản lý thông tin, đào tạo cán bộ tín dụng, ứng dụng công nghệ học máy và đề xuất hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến thông tin tín dụng.

5. Mô hình logit và probit có ưu điểm gì trong chấm điểm tín dụng?
   Hai mô hình này giới hạn xác suất dự báo rủi ro trong khoảng 0 đến 1, phù hợp với biến nhị phân (vỡ nợ hoặc không), cho phép kết hợp các yếu tố phi tuyến tính, giúp dự báo chính xác hơn so với mô hình xác suất tuyến tính truyền thống.

Kết luận

• Mô hình chấm điểm tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Agribank hiện còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản trị rủi ro hiện đại và quy định của NHNN.
• Dư nợ tín dụng KHDN tăng trưởng chậm, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng tăng, ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng và hiệu quả kinh doanh của ngân hàng.
• Việc hoàn thiện mô hình cần tập trung vào xây dựng bộ chỉ tiêu phù hợp, nâng cao chất lượng dữ liệu, đào tạo nhân lực và ứng dụng công nghệ hiện đại.
• Kinh nghiệm từ các ngân hàng như BIDV và Techcombank cho thấy tầm quan trọng của việc phân khúc thị trường, đồng bộ hệ thống công nghệ và quản lý thông tin hiệu quả.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời phối hợp với NHNN để hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến thông tin tín dụng.

Luận văn hy vọng sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, cán bộ tín dụng và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, góp phần nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng và quản trị rủi ro tại Agribank và các ngân hàng thương mại khác.