Khảo Sát Ảnh Hưởng Của Cân Bằng Năng Lượng Âm Đến Viêm Vú Trên Bò Sữa Sau Sinh

Khi bò rơi vào NEB, cơ thể huy động lipid từ mô mỡ và cơ xương. Quá trình này được điều tiết bởi nội tiết và chuyển hóa. Tăng tiết GH và giảm tiết insulin sau sinh làm tăng phân giải lipid, dẫn đến tăng NEFA (non-esterified fatty acids) trong máu và sữa. Nồng độ NEFA đạt đỉnh 7-13 ngày sau sinh. Năng suất sữa tăng nhanh trong 4-6 tuần đầu, trong khi năng lượng từ khẩu phần không đáp ứng đủ. Điều này dẫn đến mất cân bằng năng lượng và dinh dưỡng. Theo Bauman và Currie (1980), nhu cầu dinh dưỡng tăng cao trong giai đoạn cuối thai kỳ và đầu cho con bú, bò không thể đáp ứng đủ từ thức ăn.

Điểm thể trạng (BCS) là một yếu tố quan trọng để đánh giá tình trạng cân bằng năng lượng âm. Ngoài ra, nồng độ NEFA, IGF-I, glucose, leptin và insulin cũng là các chỉ số quan trọng. Khi bò trải qua NEB, nồng độ NEFA trong máu tăng lên, đồng thời các yếu tố IGF-I, glucose, leptin và insulin giảm thấp sau sinh. Tình trạng này có thể kéo dài đến 15 tuần để phục hồi. Do đó, việc theo dõi và đánh giá các yếu tố này là rất quan trọng trong việc quản lý sức khỏe của bò sữa sau sinh. Các chỉ số này giúp chẩn đoán sớm NEB và có biện pháp can thiệp kịp thời để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và năng suất của bò.

Viêm vú gây ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào sản xuất sữa, làm giảm khả năng tổng hợp các thành phần quan trọng như protein, chất béo và lactose. Do đó, sản lượng sữa giảm đáng kể. Đồng thời, chất lượng sữa cũng bị ảnh hưởng, đặc biệt là hàm lượng protein và chất béo, làm giảm giá trị dinh dưỡng và giá trị kinh tế của sữa. Ngoài ra, sự hiện diện của vi khuẩn và độc tố trong sữa có thể gây ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm và sức khỏe người tiêu dùng. Vì vậy, kiểm soát và phòng ngừa viêm vú là yếu tố then chốt để đảm bảo năng suất và chất lượng sữa.

Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ viêm vú ở bò sữa sau sinh, bao gồm điều kiện vệ sinh kém, kỹ thuật vắt sữa không đúng cách, môi trường chăn nuôi ô nhiễm và tình trạng sức khỏe suy giảm. Đặc biệt, cân bằng năng lượng âm (NEB) làm suy yếu hệ miễn dịch của bò, khiến chúng dễ bị nhiễm trùng hơn. Ngoài ra, các yếu tố như lứa đẻ, giống bò và tiền sử bệnh cũng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ viêm vú. Việc xác định và kiểm soát các yếu tố nguy cơ này là rất quan trọng để giảm thiểu tỷ lệ viêm vú trong đàn bò sữa.

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát cân bằng năng lượng. Cần cung cấp khẩu phần ăn giàu năng lượng, protein và các vitamin, khoáng chất cần thiết. Tăng cường cung cấp thức ăn dễ tiêu hóa như cỏ ủ chua và thức ăn tinh hỗn hợp. Đảm bảo bò có đủ không gian ăn uống và nước sạch. Chia nhỏ khẩu phần ăn trong ngày để giúp bò hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. Ngoài ra, bổ sung các chất phụ gia dinh dưỡng như men vi sinh có thể cải thiện quá trình tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng, giúp giảm thiểu NEB.

Ngoài dinh dưỡng, quản lý sức khỏe cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu viêm vú. Đảm bảo điều kiện vệ sinh tốt trong chuồng trại và khu vực vắt sữa. Thực hiện quy trình vắt sữa đúng cách để tránh gây tổn thương cho bầu vú. Theo dõi sát sao sức khỏe của bò, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển tiếp và đầu cho sữa. Phát hiện và điều trị sớm các bệnh tiềm ẩn. Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine phòng bệnh. Giảm thiểu stress cho bò bằng cách tạo môi trường sống thoải mái và yên tĩnh.

Sản lượng sữa tại 2 trại A và B lần lượt là 12,55 và 20,15 kg/ngày/con. Điểm thé trạng đàn bò sữa Trai A (3,05) cao hơn Trại B (2,75); hàm lượng glucose 59,73 mg/dL Trại A cao hơn Trại B (53,67 mg/dL); albumin ở 2 trại là 2,8 g/dL; BUN ở Trại A (13,98 mg/dL) cũng cao hon Trại B (10,16 mg/dL). Tỉ lệ viêm vú tiềm ân giai đoạn đầu sau sinh (3 ngảy) ở Trại A (50%) cao hon Trại B (33,33%).

Kết qua PCA (Principal coordinates analysis) cho thấy nhóm bò viêm vú tiềm ân (nhóm SCC 400.000 tế bao/ml sữa và nhóm SCC > 1.000 tế bao/ml sữa) phân bố tập trung chung nhóm và có tương quan thuận chặt chẽ. Kết quả phân tích cũng chỉ ra rằng tình trạng cân bằng năng lượng âm có nguy cơ xảy ra ở giai đoạn cạn sữa trước khi sinh và trên nhóm bò sinh sản có lứa đẻ từ lứa thứ 2 trở lên ở cả 2 trang trại. Đồng thời, chỉ tiêu BCS và Glucose huyết thanh là 2 chỉ tiêu của tình trạng cân bằng năng lượng âm ảnh hưởng chính đến nhóm bò viêm vú tiêm ân trong nghiên cứu này.

Đảm bảo cung cấp khẩu phần ăn cân đối, giàu năng lượng và protein dễ tiêu hóa. Sử dụng các nguồn thức ăn chất lượng cao. Bổ sung các loại vitamin và khoáng chất cần thiết. Theo dõi điểm thể trạng (BCS) thường xuyên và điều chỉnh khẩu phần ăn phù hợp. Cung cấp đủ nước sạch cho bò. Sử dụng các chất phụ gia dinh dưỡng để cải thiện quá trình tiêu hóa và hấp thụ.

Vệ sinh chuồng trại thường xuyên để loại bỏ chất thải và mầm bệnh. Sử dụng chất khử trùng phù hợp. Đảm bảo khu vực vắt sữa sạch sẽ và khô ráo. Vệ sinh bầu vú bò trước và sau khi vắt sữa. Sử dụng kỹ thuật vắt sữa đúng cách. Kiểm tra và bảo dưỡng thiết bị vắt sữa thường xuyên. Phát hiện và cách ly bò bị viêm vú để ngăn ngừa lây lan.

Cần tập trung vào nghiên cứu cơ chế phân tử và tế bào liên quan đến ảnh hưởng của NEB đến hệ miễn dịch và chức năng của các tế bào tuyến vú. Nghiên cứu vai trò của các chất trung gian gây viêm và các yếu tố điều hòa miễn dịch. Tìm hiểu về sự tương tác giữa NEB, hệ vi sinh vật đường ruột và hệ miễn dịch của bò. Sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như genomics và proteomics để phân tích các thay đổi trong biểu hiện gen và protein liên quan đến NEB và viêm vú.

Phát triển các giải pháp dinh dưỡng và quản lý phù hợp với điều kiện chăn nuôi tại Việt Nam. Xây dựng các mô hình chăn nuôi bền vững, giảm thiểu NEB và viêm vú. Đào tạo và chuyển giao công nghệ cho người chăn nuôi. Hợp tác giữa các nhà khoa học, nhà quản lý và người chăn nuôi để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong chăn nuôi bò sữa. Xây dựng các chính sách hỗ trợ người chăn nuôi trong việc phòng ngừa và kiểm soát viêm vú.