Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc phát triển hạ tầng kỹ thuật và đô thị hóa. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng năm 2019, cả nước có khoảng 18.500 công trình được nghiệm thu đưa vào sử dụng, trong đó có 316 công trình cấp I và 491 công trình cấp II. Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều vấn đề về chất lượng thi công xây dựng, đặc biệt là các công trình giao thông sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Tỉnh Lâm Đồng, với vai trò là địa phương có nhiều dự án xây dựng hạ tầng giao thông do Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh quản lý, đang đối mặt với thách thức trong việc nâng cao chất lượng thi công xây dựng công trình.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là tăng cường công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng, nhằm đảm bảo các dự án được thực hiện đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt yêu cầu kỹ thuật, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án sử dụng nguồn vốn Quỹ bảo trì đường bộ Trung ương và địa phương trong giai đoạn 2017-2019. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc đề xuất các giải pháp quản lý chất lượng thi công phù hợp, giúp giảm thiểu sự cố công trình, nâng cao hiệu quả đầu tư và đảm bảo an toàn cho người dân khi tham gia giao thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng công trình xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh sự tham gia của toàn bộ các bên liên quan trong quá trình xây dựng, từ khảo sát, thiết kế đến thi công và nghiệm thu, nhằm đảm bảo chất lượng công trình đồng bộ và bền vững.

  • Mô hình hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001:2015: Áp dụng các nguyên tắc quản lý dựa trên rủi ro, cải tiến liên tục và tập trung vào sự thỏa mãn nhu cầu khách hàng, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và kiểm soát chất lượng thi công.

  • Khái niệm về chất lượng công trình xây dựng: Được định nghĩa là mức độ đáp ứng các yêu cầu về an toàn, bền vững, kỹ thuật và mỹ thuật theo quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng và hợp đồng kinh tế.

Các khái niệm chính bao gồm: chất lượng sản phẩm xây dựng, quản lý chất lượng thi công, quy trình quản lý chất lượng công trình và các nguyên tắc quản lý chất lượng theo pháp luật hiện hành.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp:

  • Phương pháp lý thuyết: Tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan đến quản lý chất lượng công trình xây dựng.

  • Phương pháp khảo sát, đánh giá: Thu thập dữ liệu thực tế tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng qua các dự án thi công từ năm 2017 đến 2019, bao gồm 28 công trình với tổng mức đầu tư hàng trăm tỷ đồng.

  • Phương pháp chuyên gia: Phỏng vấn và lấy ý kiến từ các cán bộ quản lý, kỹ sư xây dựng và nhà thầu thi công để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các dự án do Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng quản lý, được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các loại công trình và quy mô khác nhau. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2021, tập trung phân tích các giai đoạn chuẩn bị, thi công và nghiệm thu công trình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý chất lượng thi công còn nhiều hạn chế: Qua khảo sát 13 công trình trong năm 2019, có khoảng 30% công trình gặp phải các vấn đề về hồ sơ thiết kế không đồng bộ với thực tế thi công, dẫn đến phải điều chỉnh thiết kế trong quá trình thi công, gây chậm tiến độ và tăng chi phí.

  2. Năng lực quản lý của chủ đầu tư và nhà thầu chưa đồng đều: Khoảng 40% cán bộ quản lý chưa có chứng chỉ hành nghề phù hợp, và 25% nhà thầu chưa tuân thủ đầy đủ biện pháp thi công an toàn, ảnh hưởng đến chất lượng và an toàn lao động.

  3. Thiếu sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ: Tỷ lệ giám sát thi công thường xuyên chỉ đạt khoảng 60%, dẫn đến nhiều sai sót kỹ thuật không được phát hiện kịp thời, ví dụ như hư hỏng mặt đường trên tuyến quốc lộ 27C.

  4. Ứng dụng công nghệ và phần mềm quản lý còn hạn chế: Chỉ khoảng 20% dự án sử dụng phần mềm quản lý chất lượng thi công, gây khó khăn trong việc lưu trữ hồ sơ và theo dõi tiến độ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc phân công, phân cấp quản lý chưa phù hợp, năng lực chuyên môn của một số cán bộ còn hạn chế, và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan. So với các nước phát triển như Pháp và Mỹ, nơi có hệ thống kiểm tra chất lượng độc lập và bắt buộc bảo hiểm công trình, Việt Nam nói chung và Lâm Đồng nói riêng còn thiếu các cơ chế kiểm soát chặt chẽ và minh bạch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giám sát thi công theo từng năm và bảng so sánh năng lực cán bộ quản lý giữa các đơn vị. Việc áp dụng mô hình quản lý chất lượng theo ISO 9001:2015 được đánh giá là phù hợp để cải thiện hiệu quả quản lý, đồng thời nâng cao uy tín và hình ảnh của Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng thi công và chứng chỉ hành nghề cho cán bộ Ban Quản lý bảo trì đường bộ trong vòng 12 tháng tới nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý.

  2. Xây dựng và hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng thi công: Hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng thi công, bao gồm kiểm tra, giám sát và nghiệm thu, áp dụng thống nhất cho tất cả các dự án trong 6 tháng tới, đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật.

  3. Tăng cường lựa chọn và giám sát nhà thầu thi công: Áp dụng tiêu chí đánh giá năng lực nhà thầu nghiêm ngặt, kết hợp kiểm tra thực tế năng lực thi công và hồ sơ pháp lý, đồng thời tăng cường giám sát thi công thường xuyên, đặc biệt đối với các công trình trọng điểm.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ quản lý: Mua sắm phần mềm quản lý dự án và hồ sơ chất lượng thi công, triển khai áp dụng trong toàn bộ các dự án trong vòng 1 năm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án và Ban Quản lý bảo trì đường bộ: Giúp nâng cao năng lực quản lý chất lượng thi công, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả công tác quản lý dự án.

  2. Nhà thầu thi công và tư vấn giám sát: Cung cấp kiến thức về quy trình quản lý chất lượng, giúp nâng cao nhận thức và trách nhiệm trong thi công, đảm bảo chất lượng công trình.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý chất lượng công trình xây dựng phù hợp với thực tế địa phương.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình, hỗ trợ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý chất lượng thi công xây dựng lại quan trọng?
    Quản lý chất lượng thi công đảm bảo công trình đạt yêu cầu kỹ thuật, an toàn và bền vững, giảm thiểu sự cố và lãng phí nguồn lực, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư và an toàn cho người sử dụng.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý chất lượng thi công tại Lâm Đồng là gì?
    Bao gồm năng lực cán bộ quản lý chưa đồng đều, thiếu giám sát chặt chẽ, hồ sơ thiết kế không đồng bộ với thực tế thi công và hạn chế trong ứng dụng công nghệ quản lý.

  3. Các giải pháp nào giúp nâng cao quản lý chất lượng thi công?
    Đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình quản lý, lựa chọn nhà thầu nghiêm ngặt và ứng dụng công nghệ quản lý là những giải pháp thiết thực và hiệu quả.

  4. Vai trò của hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001 trong xây dựng?
    ISO 9001 giúp chuẩn hóa quy trình quản lý, tập trung vào cải tiến liên tục và thỏa mãn nhu cầu khách hàng, từ đó nâng cao chất lượng công trình và hiệu quả quản lý.

  5. Làm thế nào để giám sát thi công hiệu quả hơn?
    Tăng cường kiểm tra thường xuyên, sử dụng phần mềm quản lý, phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, tư vấn giám sát và nhà thầu, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình nghiệm thu nghiêm ngặt.

Kết luận

  • Quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả đầu tư.
  • Năng lực cán bộ quản lý và nhà thầu thi công chưa đồng đều, thiếu giám sát chặt chẽ và ứng dụng công nghệ quản lý còn hạn chế.
  • Áp dụng mô hình quản lý chất lượng toàn diện và tiêu chuẩn ISO 9001:2015 là hướng đi phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình, lựa chọn nhà thầu và đầu tư công nghệ quản lý nhằm tăng cường chất lượng thi công.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2022-2025 để đảm bảo chất lượng công trình, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lâm Đồng.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời cập nhật và áp dụng các văn bản pháp luật mới nhất về quản lý chất lượng xây dựng để nâng cao hiệu quả công tác quản lý dự án.