Tổng quan nghiên cứu
Thị trường nước mắm tại Việt Nam hiện nay rất đa dạng với hơn 98% hộ gia đình sử dụng nước mắm trong bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên, sự phân biệt giữa nước mắm truyền thống và nước mắm pha chế công nghiệp còn hạn chế, dẫn đến việc nước mắm truyền thống dần mất vị thế khi chiếm khoảng 30% thị phần trong nước, trong khi nước mắm công nghiệp chiếm gần 70%. Nước mắm Thiên Hương, sản phẩm truyền thống có hơn 30 năm kinh nghiệm sản xuất tại Kiên Giang, đã đạt nhiều giải thưởng về chất lượng nhưng vẫn chưa phát triển mạnh tại thị trường TP Cần Thơ – một thành phố có dân số đông và tiềm năng tiêu thụ lớn. Nghiên cứu này nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ nhận biết thương hiệu nước mắm Thiên Hương, đánh giá thực trạng giá trị thương hiệu tại TP Cần Thơ và đề xuất các giải pháp nâng cao giá trị thương hiệu nhằm tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững trên thị trường này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ba quận chính của TP Cần Thơ gồm Cái Răng, Ninh Kiều và Bình Thủy, với dữ liệu thu thập từ năm 2014 đến 2017 và khảo sát người tiêu dùng trong giai đoạn 10/2017 – 03/2018. Việc nâng cao giá trị thương hiệu được kỳ vọng sẽ góp phần gia tăng nhận biết, lòng trung thành và doanh số bán hàng, đồng thời củng cố vị thế của nước mắm Thiên Hương trên thị trường cạnh tranh gay gắt hiện nay.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về thương hiệu và giá trị thương hiệu, trong đó thương hiệu được định nghĩa là dấu hiệu nhận diện sản phẩm, dịch vụ giúp phân biệt với đối thủ cạnh tranh và tạo dựng niềm tin khách hàng. Giá trị thương hiệu (Brand Equity) được đánh giá qua các thành phần chính gồm: nhận biết thương hiệu, lòng ham muốn thương hiệu, chất lượng cảm nhận và lòng trung thành thương hiệu. Mô hình đo lường giá trị thương hiệu của Nguyễn Đình Thọ (2002) được áp dụng để đánh giá giá trị thương hiệu nước mắm Thiên Hương. Ngoài ra, mô hình nhận diện thương hiệu bao gồm các yếu tố nhận diện cơ bản (tên thương hiệu, logo, biểu tượng, màu sắc), nhận diện trên sản phẩm (tem nhãn, mùi vị, màu sắc, kiểu dáng, bao bì), nhận diện trong truyền thông marketing (gian hàng, quảng cáo, hàng khuyến mãi) được sử dụng để phân tích mức độ nhận biết thương hiệu.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính được thực hiện qua thảo luận nhóm với đại lý nước mắm Thiên Hương nhằm điều chỉnh và bổ sung các biến quan sát. Nghiên cứu định lượng tiến hành khảo sát 200 người tiêu dùng tại TP Cần Thơ theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện, trong đó 173 mẫu hợp lệ được sử dụng để phân tích. Bảng câu hỏi gồm các phần về nhận biết thương hiệu, các yếu tố ảnh hưởng và thông tin cá nhân. Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn biến, phân tích hồi quy tuyến tính bội để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ nhận biết thương hiệu, và kiểm định Mann-Whitney để so sánh mức độ nhận biết giữa thương hiệu Thiên Hương và các thương hiệu khác. Thời gian thu thập dữ liệu sơ cấp từ tháng 10/2017 đến tháng 3/2018, dữ liệu thứ cấp từ báo cáo kinh doanh giai đoạn 2014-2017.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Mức độ nhận biết thương hiệu nước mắm Thiên Hương tại TP Cần Thơ không khác biệt so với các thương hiệu nước mắm khác. Kết quả kiểm định Mann-Whitney cho thấy sự tương đồng về mức độ nhận biết giữa Thiên Hương và các thương hiệu đối thủ, phản ánh sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường.
Mô hình nhận diện thương hiệu gồm hai nhóm nhân tố chính: nhận diện thương hiệu cơ bản và nhận diện thương hiệu trên sản phẩm. Qua phân tích nhân tố khám phá (EFA), các biến như tên thương hiệu đơn giản, logo dễ nhận biết, biểu tượng ấn tượng, màu sắc hài hòa thuộc nhóm nhận diện cơ bản; tem nhãn, mùi vị đặc trưng, màu sắc và kiểu dáng chai thuộc nhóm nhận diện trên sản phẩm. Các yếu tố này có hệ số tải nhân tố trên 0,5 và tổng phương sai trích đạt trên 60%.
Các nhân tố nhận diện thương hiệu có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến mức độ nhận biết thương hiệu nước mắm Thiên Hương. Phân tích hồi quy tuyến tính bội cho thấy các yếu tố nhận diện cơ bản và nhận diện trên sản phẩm giải thích khoảng 65% biến thiên mức độ nhận biết thương hiệu (R² = 0.65, p < 0.01). Trong đó, nhận diện cơ bản có hệ số hồi quy β = 0.48, nhận diện trên sản phẩm β = 0.37.
Thực trạng hoạt động marketing của Công ty TNHH nước mắm Thiên Hương còn hạn chế về kênh phân phối và quảng bá thương hiệu. Công ty chủ yếu phân phối qua kênh bán lẻ truyền thống, chưa khai thác hiệu quả hệ thống siêu thị và kênh hiện đại. Chiến lược giá cao hơn đối thủ do chi phí sản xuất truyền thống và nguyên liệu cá cơm chất lượng cao. Hoạt động quảng cáo và khuyến mãi chưa đồng bộ và chưa đủ mạnh để tạo sự khác biệt trên thị trường.
Thảo luận kết quả
Mức độ nhận biết thương hiệu Thiên Hương chưa vượt trội so với các đối thủ cho thấy thương hiệu chưa chiếm lĩnh được vị trí ưu thế trong tâm trí người tiêu dùng TP Cần Thơ. Nguyên nhân chính là do hoạt động marketing chưa đủ mạnh, đặc biệt là quảng bá thương hiệu và mở rộng kênh phân phối. So với các nghiên cứu về thương hiệu nước mắm truyền thống khác, kết quả tương đồng khi nhận diện thương hiệu cơ bản và nhận diện trên sản phẩm là hai nhóm nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến nhận biết thương hiệu. Việc tập trung nâng cao các yếu tố này sẽ giúp tăng cường sự nhận diện và tạo dựng niềm tin khách hàng. Bên cạnh đó, chất lượng sản phẩm cao với độ đạm 63° là lợi thế cạnh tranh lớn, tuy nhiên chưa được khai thác triệt để trong chiến lược truyền thông. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố nhận diện thương hiệu và bảng so sánh mức độ nhận biết giữa Thiên Hương và các thương hiệu khác.
Đề xuất và khuyến nghị
Phân khúc thị trường và lựa chọn thị trường mục tiêu: Tập trung phát triển thị trường tại các quận trọng điểm như Ninh Kiều, Cái Răng và Bình Thủy, đồng thời mở rộng sang các khu vực lân cận có tiềm năng tiêu thụ cao. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban marketing và phòng kinh doanh.
Định vị thương hiệu rõ ràng: Xây dựng thông điệp thương hiệu nhấn mạnh vào chất lượng truyền thống, độ đạm cao và hương vị đặc trưng của nước mắm Thiên Hương để tạo sự khác biệt so với nước mắm công nghiệp. Thời gian: 3-6 tháng. Chủ thể: Bộ phận truyền thông và đối tác quảng cáo.
Thiết kế và xây dựng hệ thống nhận diện thương hiệu đồng bộ: Cải tiến logo, bao bì, tem nhãn và các yếu tố nhận diện trên sản phẩm, đồng thời chuẩn hóa các biển hiệu đại lý và gian hàng trưng bày để tăng tính nhận diện. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Phòng thiết kế và marketing.
Tăng cường quảng bá thương hiệu: Đẩy mạnh quảng cáo trên các phương tiện truyền thông đại chúng, tổ chức các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, tham gia hội chợ, triển lãm để tiếp cận khách hàng mới. Thời gian: liên tục trong 12 tháng. Chủ thể: Phòng marketing và đối tác truyền thông.
Mở rộng và đa dạng hóa kênh phân phối: Hợp tác với các siêu thị, cửa hàng tiện lợi và kênh bán hàng hiện đại để tăng độ phủ sản phẩm, đồng thời nâng cao chính sách hoa hồng cho đại lý để khuyến khích phân phối. Thời gian: 12 tháng. Chủ thể: Phòng kinh doanh và phát triển thị trường.
Đăng ký bảo hộ thương hiệu và quản lý thương hiệu: Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, đồng thời xây dựng hệ thống quản lý thương hiệu chuyên nghiệp để duy trì uy tín lâu dài. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Ban pháp chế và quản lý thương hiệu.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Doanh nghiệp sản xuất nước mắm truyền thống: Nghiên cứu cung cấp các giải pháp thực tiễn để nâng cao giá trị thương hiệu, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và cạnh tranh hiệu quả trên thị trường.
Nhà quản lý marketing và thương hiệu: Tài liệu tham khảo về mô hình nhận diện thương hiệu, phương pháp đo lường giá trị thương hiệu và các chiến lược marketing phù hợp với ngành hàng truyền thống.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Marketing: Cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm về phát triển thương hiệu trong ngành thực phẩm truyền thống.
Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển thương hiệu sản phẩm truyền thống, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao nước mắm Thiên Hương chưa phát triển mạnh tại TP Cần Thơ?
Do hoạt động marketing và quảng bá thương hiệu còn hạn chế, kênh phân phối chưa đa dạng và chưa khai thác hiệu quả thị trường tiềm năng tại Cần Thơ.Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến mức độ nhận biết thương hiệu?
Nhận diện thương hiệu cơ bản (tên, logo, biểu tượng, màu sắc) và nhận diện trên sản phẩm (tem nhãn, mùi vị, màu sắc, kiểu dáng) là hai nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến nhận biết thương hiệu.Làm thế nào để nâng cao giá trị thương hiệu nước mắm truyền thống?
Cần tập trung vào xây dựng hệ thống nhận diện thương hiệu đồng bộ, tăng cường quảng bá, mở rộng kênh phân phối và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
Kết hợp nghiên cứu định tính (thảo luận nhóm) và định lượng (khảo sát 173 người tiêu dùng), sử dụng các phương pháp phân tích thống kê như Cronbach’s alpha, EFA, hồi quy tuyến tính bội và kiểm định Mann-Whitney.Giá trị thương hiệu có vai trò gì đối với doanh nghiệp?
Giá trị thương hiệu giúp tăng hiệu quả marketing, tạo uy tín, giảm rủi ro cạnh tranh, hỗ trợ phát triển sản phẩm mới và tăng doanh số, lợi nhuận cho doanh nghiệp.
Kết luận
- Nghiên cứu đã phân tích thành công các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ nhận biết và thực trạng giá trị thương hiệu nước mắm Thiên Hương tại TP Cần Thơ với cỡ mẫu 173 người tiêu dùng.
- Mức độ nhận biết thương hiệu Thiên Hương chưa vượt trội so với các đối thủ cạnh tranh, do hoạt động marketing và kênh phân phối còn hạn chế.
- Mô hình nhận diện thương hiệu gồm hai nhóm nhân tố chính: nhận diện cơ bản và nhận diện trên sản phẩm, có ảnh hưởng tích cực đến mức độ nhận biết thương hiệu.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể về phân khúc thị trường, định vị thương hiệu, xây dựng hệ thống nhận diện, quảng bá, mở rộng kênh phân phối và bảo hộ thương hiệu nhằm nâng cao giá trị thương hiệu.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chiến lược phù hợp để phát triển bền vững thương hiệu nước mắm Thiên Hương tại TP Cần Thơ.
Hành động ngay hôm nay để nâng cao giá trị thương hiệu nước mắm Thiên Hương và khẳng định vị thế trên thị trường cạnh tranh!