Dạy Học Kết Hợp Chủ Đề Nguyên Tố Nhóm VIIA Nhằm Phát Triển Năng Lực Tự Học Cho Học Sinh

• Tác giả: Phạm Thu Hƣơng
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Thị Bích Đào
• Trường học: Trƣờng Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sƣ Phạm Hóa Học
• Đề tài: Dạy Học Kết Hợp Chủ Đề Nguyên Tố Nhóm VIIA Nhằm Phát Triển Năng Lực Tự Học Cho Học Sinh
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN I: MỞ ĐẦU
• 1.1. Lí do chọn đề tài
• 1.2. Mục đích nghiên cứu
• 1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Khách thể nghiên cứu
• 1.4.3. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.6. Giả thuyết khoa học
• 1.7. Phương pháp nghiên cứu
• 1.7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
• 1.7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
• 1.7.3. Phương pháp xử lý thống kê các số liệu thực nghiệm
• 1.8. Những đóng góp mới của đề tài
• 1.8.1. Đóng góp về mặt lý luận
• 1.8.2. Đóng góp về mặt thực tiễn
• 1.9. Cấu trúc luận văn
• 2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA DẠY HỌC KẾT HỢP VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG
• 2.1. Lịch sử nghiên cứu về dạy học kết hợp và phát triển năng lực tự học cho học sinh phổ thông
• 2.1.1. Lịch sử nghiên cứu về năng lực tự học
• 2.1.2. Lịch sử nghiên cứu về dạy học kết hợp
• 2.2. Năng lực tự học
• 2.2.1. Khái niệm năng lực tự học
• 2.2.2. Cấu trúc của năng lực tự học
• 2.3. Cơ sở lý thuyết mô hình dạy học kết hợp
• 2.3.1. Khái niệm dạy học kết hợp
• 2.3.2. Các mô hình dạy học kết hợp
• 2.3.3. Ưu và nhược điểm của dạy học kết hợp
• 2.3.4. Quy trình thiết kế kế hoạch dạy học kết hợp
• 2.3.5. Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học sử dụng trong dạy học kết hợp để phát triển năng lực tự học cho học sinh
• 2.4. Thực trạng việc vận dụng dạy học kết hợp và phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học môn hóa học ở trường trung học phổ thông
• 2.4.1. Mục đích và nội dung điều tra
• 2.4.2. Phương pháp và đối tượng điều tra
• 2.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG I
• 3. PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ NGUYÊN TỐ NHÓM VIIA THEO MÔ HÌNH DẠY HỌC KẾT HỢP
• 3.1. Yêu cầu cần đạt, cấu trúc và nội dung chủ đề “Nguyên tố nhóm VIIA”
• 3.1.1. Yêu cầu cần đạt
• 3.1.2. Cấu trúc nội dung
• 3.1.3. Một số lưu ý về nội dung và phương pháp dạy học chủ đề “Nguyên tố nhóm VIIA”
• 3.2. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực tự học theo mô hình dạy học kết hợp
• 3.2.1. Khung năng lực tự học của học sinh trung học phổ thông theo mô hình dạy học kết hợp
• 3.2.2. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực tự học của học sinh theo mô hình dạy học kết hợp
• 3.2.3. Sử dụng phần mềm MS Teams trong mô hình dạy học kết hợp
• 3.3. Vận dụng dạy học kết hợp trong dạy học chủ đề “Nguyên tố nhóm VIIA” nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh
• 3.3.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình dạy học theo mô hình dạy học kết hợp nhằm phát triển năng lực tự học
• 3.3.2. Quy trình thiết kế kế hoạch bài dạy theo mô hình dạy học kết hợp trong dạy học chủ đề “Nguyên tố nhóm VIIA”
• 3.3.3. Thiết kế một số kế hoạch bài dạy theo mô hình dạy học kết hợp nhằm phát triển năng lực tự học của học sinh “Nguyên tố nhóm VIIA”
• 3.4. Kế hoạch bài dạy 1
• 3.5. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.5.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm
• 3.5.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.5.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.5.2. Nội dung và kế hoạch tiến hành thực nghiệm
• 3.5.3. Chọn đối tượng và địa điểm thực nghiệm
• 3.5.4. Kế hoạch thực nghiệm
• 3.5.5. Tiến trình thực nghiệm
• 3.5.6. Phương pháp xử lí số liệu thực nghiệm
• 3.5.7. Kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.6. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• 4. PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 4.1. Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của đề tài
• 4.1.1. Về mặt lý luận
• 4.1.2. Về mặt thực tiễn
• 4.1.3. Về mặt nội dung
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Dạy Học Kết Hợp Nhóm VIIA Tự Học Hiệu Quả

Giáo dục Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh chuẩn bị cho chương trình GDPT 2018. Việc đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin là yếu tố then chốt để phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh. Đại dịch Covid-19 đã chứng minh tính hiệu quả của dạy học trực tuyến, song vẫn còn những hạn chế cần khắc phục. Do đó, việc kết hợp giữa phương pháp dạy học trực tuyến và truyền thống là cần thiết để phát huy tối đa ưu điểm của cả hai. Chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA là kiến thức hóa học vô cơ quan trọng, gắn liền với đời sống, giúp học sinh tìm hiểu về thế giới tự nhiên. Chính vì lẽ đó, việc dạy học kết hợp chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA được lựa chọn làm đề tài nghiên cứu nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Dạy Học Kết Hợp Trong Bối Cảnh Hiện Nay

Trong bối cảnh chuyển đổi số và yêu cầu đổi mới giáo dục, dạy học kết hợp nổi lên như một giải pháp tối ưu, kết hợp những ưu điểm của cả phương pháp trực tuyến và truyền thống. Điều này cho phép học sinh tiếp cận kiến thức một cách linh hoạt, chủ động, đồng thời vẫn duy trì được sự tương tác trực tiếp với giáo viên và bạn bè. Việc tích hợp công nghệ thông tin vào quá trình dạy học không chỉ giúp tăng tính hấp dẫn, sinh động của bài giảng mà còn tạo điều kiện để học sinh rèn luyện các kỹ năng tự học, tự nghiên cứu, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại.

1.2. Chủ Đề Nguyên Tố Nhóm VIIA Cơ Hội Phát Triển Năng Lực Tự Học

Chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA trong chương trình Hóa học THPT là một chủ đề lý tưởng để áp dụng phương pháp dạy học kết hợp. Kiến thức về halogen và hợp chất của chúng có nhiều ứng dụng thực tiễn, gần gũi với đời sống hàng ngày của học sinh. Điều này tạo động lực và hứng thú cho học sinh trong quá trình tìm hiểu, khám phá. Bên cạnh đó, chủ đề này cũng đòi hỏi học sinh phải có khả năng tự nghiên cứu, phân tích, tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, từ đó phát triển năng lực tự học một cách hiệu quả. Tài liệu tham khảo phong phú về chủ đề này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc tự học của học sinh.

II. Thực Trạng Thách Thức Dạy Học Nhóm VIIA Tự Học

Mặc dù dạy học trực tuyến đã được áp dụng rộng rãi trong thời gian dịch bệnh, vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Khả năng tương tác và hỗ trợ học sinh chưa cao, đồng thời chưa phát huy hết khả năng tự học của học sinh. Do đó, cần sử dụng phương pháp dạy học kết hợp nhằm phát huy tối đa các ưu điểm của cả hai phương pháp. Việc đổi mới phương pháp giảng dạy môn Hóa học, đặc biệt là chủ đề nguyên tố nhóm VIIA, giúp hình thành và phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh là rất cần thiết. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong cách tiếp cận, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.

2.1. Khó Khăn Trong Phát Huy Năng Lực Tự Học Môn Hóa

Nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc tự học môn Hóa học do thiếu kỹ năng tự nghiên cứu, phân tích và tổng hợp thông tin. Bên cạnh đó, kiến thức Hóa học thường mang tính trừu tượng, khó hình dung, gây khó khăn cho việc tiếp thu và vận dụng. Các bài tập Hóa học cũng đòi hỏi tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề, gây áp lực cho nhiều học sinh. Do đó, cần có những phương pháp và kỹ thuật dạy học phù hợp để giúp học sinh vượt qua những khó khăn này và phát huy tối đa năng lực tự học của bản thân. Tài liệu học tập cần được thiết kế một cách khoa học và dễ hiểu, đồng thời cần có sự hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời từ phía giáo viên.

2.2. Hạn Chế Của Phương Pháp Dạy Học Truyền Thống Nhóm VIIA

Phương pháp dạy học truyền thống thường tập trung vào việc truyền đạt kiến thức một chiều từ giáo viên đến học sinh, ít tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào quá trình học tập. Điều này khiến học sinh trở nên thụ động, thiếu hứng thú và khó phát huy được năng lực tự học. Bên cạnh đó, phương pháp dạy học truyền thống cũng ít chú trọng đến việc liên hệ kiến thức với thực tiễn, khiến học sinh khó nhận thấy được tầm quan trọng và ứng dụng của môn Hóa học trong đời sống. Vì vậy, cần có sự thay đổi trong phương pháp dạy học để tạo môi trường học tập tích cực, chủ động và sáng tạo cho học sinh.

III. Cách Thiết Kế Bài Giảng Kết Hợp Phát Triển Tự Học VIIA

Để thiết kế bài giảng dạy học kết hợp chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA hiệu quả, cần xác định rõ mục tiêu bài học, lựa chọn nội dung phù hợp và sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực. Việc tích hợp công nghệ thông tin vào bài giảng là vô cùng quan trọng, giúp tăng tính hấp dẫn và tương tác cho bài học. Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện để học sinh tham gia vào các hoạt động tự học, tự nghiên cứu, từ đó phát triển năng lực tự học một cách hiệu quả. Đánh giá quá trình và kết quả học tập của học sinh cần được thực hiện thường xuyên và khách quan, giúp học sinh nhận ra điểm mạnh, điểm yếu của bản thân và có kế hoạch cải thiện.

3.1. Xây Dựng Kế Hoạch Dạy Học Chi Tiết và Linh Hoạt

Một kế hoạch dạy học chi tiết và linh hoạt là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công của phương pháp dạy học kết hợp. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức và công cụ đánh giá cho từng giai đoạn của bài học. Bên cạnh đó, cần dự trù các tình huống phát sinh và có phương án xử lý kịp thời. Kế hoạch cũng cần đảm bảo sự cân bằng giữa thời gian học trực tuyến và trực tiếp, giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm, giữa lý thuyết và thực hành.

3.2. Ứng Dụng CNTT Tạo Môi Trường Học Tập Tương Tác Nhóm VIIA

Ứng dụng công nghệ thông tin là một phần không thể thiếu trong phương pháp dạy học kết hợp. Sử dụng các phần mềm, ứng dụng, công cụ trực tuyến để tạo môi trường học tập tương tác, sinh động và hấp dẫn. Có thể sử dụng các video, hình ảnh, trò chơi, bài tập trực tuyến để minh họa kiến thức, kích thích sự tò mò và hứng thú của học sinh. Tạo diễn đàn, nhóm chat để học sinh trao đổi, thảo luận, chia sẻ thông tin và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học tập.

3.3. Thiết Kế Hoạt Động Tự Học Phát Triển Năng Lực Tự Tìm Hiểu

Hoạt động tự học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực tự học của học sinh. Thiết kế các hoạt động tự học đa dạng và phong phú, phù hợp với trình độ và sở thích của học sinh. Có thể giao bài tập nghiên cứu, tìm hiểu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, thực hiện các dự án nhỏ, thuyết trình, làm bài tập trực tuyến. Cần hướng dẫn học sinh cách lập kế hoạch, quản lý thời gian, tìm kiếm, xử lý thông tin, đánh giá kết quả tự học.

IV. Phương Pháp Kỹ Thuật Dạy Học Tích Cực Nhóm VIIA

Để phát triển năng lực tự học cho học sinh, cần sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực, khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động và sáng tạo. Các phương pháp như dạy học khám phá, dạy học dự án, dạy học theo nhóm, kỹ thuật đặt câu hỏi, kỹ thuật động não, kỹ thuật sơ đồ tư duy... giúp học sinh phát huy khả năng tư duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ và tạo điều kiện để học sinh tự khám phá kiến thức.

4.1. Dạy Học Khám Phá Kích Thích Tính Tò Mò Nhóm Halogen

Dạy học khám phá là một phương pháp dạy học hiệu quả giúp kích thích tính tò mò, khám phá và sáng tạo của học sinh. Tạo ra những tình huống có vấn đề, khuyến khích học sinh tự tìm tòi, nghiên cứu để giải quyết vấn đề. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh trong quá trình khám phá. Học sinh tự tìm ra kiến thức mới thông qua việc quan sát, thí nghiệm, phân tích và tổng hợp thông tin. Ví dụ, giáo viên có thể đặt câu hỏi về ứng dụng của halogen trong đời sống và yêu cầu học sinh tự tìm hiểu.

4.2. Dạy Học Dự Án Liên Hệ Thực Tế Nhóm VIIA vào Cuộc Sống

Dạy học dự án là một phương pháp dạy học giúp học sinh liên hệ kiến thức với thực tiễn, phát triển kỹ năng làm việc nhóm và giải quyết vấn đề. Giao cho học sinh thực hiện các dự án liên quan đến chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA, ví dụ như dự án về ứng dụng của clo trong khử trùng nước, dự án về ảnh hưởng của flo đến sức khỏe răng miệng. Học sinh tự lập kế hoạch, thực hiện, đánh giá và báo cáo kết quả dự án. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh trong quá trình thực hiện dự án.

V. Đánh Giá Năng Lực Tự Học Trong Dạy Học Nhóm VIIA

Đánh giá năng lực tự học là một phần quan trọng trong quá trình dạy học kết hợp chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA. Việc đánh giá cần được thực hiện thường xuyên, khách quan và toàn diện, bao gồm cả đánh giá quá trình và đánh giá kết quả học tập. Sử dụng các công cụ đánh giá đa dạng như bài kiểm tra, bài tập thực hành, bài thuyết trình, bài tự đánh giá, phiếu quan sát... để đánh giá năng lực tự học của học sinh. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để điều chỉnh phương pháp dạy học và hỗ trợ học sinh phát triển năng lực tự học.

5.1. Tiêu Chí Đánh Giá Chi Tiết Năng Lực Tự Học Halogen

Xây dựng các tiêu chí đánh giá chi tiết và cụ thể về năng lực tự học, bao gồm khả năng lập kế hoạch, quản lý thời gian, tìm kiếm, xử lý thông tin, tự đánh giá, giải quyết vấn đề... Các tiêu chí này cần được thông báo rõ ràng cho học sinh trước khi bắt đầu quá trình học tập. Sử dụng các tiêu chí này để đánh giá kết quả học tập của học sinh một cách khách quan và công bằng. Giáo viên cần đưa ra phản hồi chi tiết và cụ thể cho học sinh về những điểm mạnh, điểm yếu của bản thân.

5.2. Công Cụ Đánh Giá Đa Dạng Bài Kiểm Tra Tự Đánh Giá

Sử dụng các công cụ đánh giá đa dạng và phong phú để đánh giá năng lực tự học của học sinh, bao gồm bài kiểm tra trắc nghiệm và tự luận, bài tập thực hành, bài thuyết trình, bài tự đánh giá, phiếu quan sát, dự án... Các công cụ đánh giá cần được thiết kế phù hợp với mục tiêu và nội dung bài học. Kết hợp giữa đánh giá định kỳ và đánh giá thường xuyên để có cái nhìn toàn diện về năng lực tự học của học sinh.

VI. Kết Luận Triển Vọng Phát Triển Dạy Học VIIA Tự Học

Dạy học kết hợp chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA là một phương pháp hiệu quả để phát triển năng lực tự học cho học sinh. Việc áp dụng phương pháp này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ phía giáo viên, sự tham gia tích cực từ phía học sinh và sự hỗ trợ từ phía nhà trường và gia đình. Trong tương lai, với sự phát triển của công nghệ thông tin, phương pháp dạy học kết hợp sẽ ngày càng được hoàn thiện và ứng dụng rộng rãi, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

6.1. Tính Khả Thi Hiệu Quả Của Mô Hình Dạy Học Kết Hợp VIIA

Mô hình dạy học kết hợp đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả trong việc phát triển năng lực tự học cho học sinh. Học sinh có thể tiếp cận kiến thức một cách linh hoạt, chủ động và sáng tạo. Phương pháp này cũng giúp giáo viên tăng cường tương tác với học sinh và cá nhân hóa quá trình học tập. Tuy nhiên, cần có sự đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị và nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên để triển khai mô hình này một cách hiệu quả.

6.2. Hướng Phát Triển Nghiên Cứu Tiếp Theo Về VIIA Tự Học

Cần có những nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy học kết hợp, đặc biệt là trong bối cảnh chương trình GDPT 2018. Nghiên cứu về tác động của phương pháp này đến các môn học khác, đến các đối tượng học sinh khác nhau. Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của phương pháp dạy học kết hợp. Phát triển các công cụ, phần mềm hỗ trợ dạy học kết hợp. Chia sẻ kinh nghiệm và lan tỏa mô hình dạy học kết hợp đến các trường học trên cả nước.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông theo chương trình GDPT 2018, việc phát triển năng lực tự học (NLTH) cho học sinh trung học phổ thông (THPT) trở thành một yêu cầu cấp thiết. Theo khảo sát tại ba trường THPT ở huyện Trực Ninh, Nam Định, chỉ khoảng 12% học sinh được đánh giá có năng lực tự học tốt, trong khi phần lớn còn ở mức trung bình hoặc yếu. Đồng thời, việc áp dụng mô hình dạy học kết hợp (DHKH) trong dạy học môn Hóa học, đặc biệt chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA, vẫn còn mới mẻ và chưa được phổ biến rộng rãi. Mức độ áp dụng DHKH của giáo viên (GV) chỉ có khoảng 25% thường xuyên sử dụng, trong khi 38% chỉ biết nhưng hiếm khi áp dụng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm vận dụng mô hình DHKH trong dạy học chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA để phát triển NLTH cho học sinh THPT, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Hóa học. Nghiên cứu thực hiện từ tháng 12/2022 đến tháng 6/2023 tại các trường THPT Lê Quý Đôn, Nguyễn Trãi và Trực Ninh A, huyện Trực Ninh, Nam Định. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời thiết kế bộ công cụ đánh giá NLTH phù hợp với đặc điểm học sinh THPT, góp phần nâng cao hiệu quả học tập và phát triển phẩm chất tự học suốt đời.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Năng lực tự học được định nghĩa là khả năng tự mình lập kế hoạch, thực hiện và tự đánh giá quá trình học tập nhằm đạt được mục tiêu học tập. Cấu trúc NLTH bao gồm ba kỹ năng thành phần chính: lập kế hoạch tự học, thực hiện các hoạt động tự học và tự đánh giá quá trình học tập. Các biểu hiện cụ thể của NLTH như xác định mục tiêu học tập, lựa chọn phương pháp học phù hợp, sử dụng hiệu quả nguồn tài liệu và kiên trì trong học tập.

Mô hình dạy học kết hợp (Blended Learning) là sự kết hợp hữu cơ giữa dạy học trực tiếp trên lớp và dạy học trực tuyến qua mạng Internet, nhằm tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức. Các mô hình DHKH phổ biến gồm Face-To-Face Driver, Rotation, Flex, Online Driver, Self-Blend, và Lab School. Ưu điểm của DHKH là tăng tính sáng tạo, tự giác học tập, đa dạng hóa phương pháp và công cụ học tập, đồng thời tạo điều kiện cho học sinh kiểm soát tốc độ và thời gian học tập. Tuy nhiên, DHKH cũng đòi hỏi kỹ năng công nghệ thông tin (CNTT) của giáo viên và học sinh, cùng với điều kiện cơ sở vật chất phù hợp.

Chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA trong chương trình Hóa học 10 được lựa chọn nghiên cứu do tính thiết thực, gắn liền với đời sống và có vai trò quan trọng trong việc phát triển kiến thức hóa học vô cơ. Nội dung chủ đề bao gồm tính chất vật lý, hóa học của halogen, phản ứng hóa học đặc trưng, và ứng dụng thực tiễn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Thu thập dữ liệu từ các nguồn tài liệu chuyên ngành, văn bản pháp luật, và các nghiên cứu trước đây để xây dựng cơ sở lý luận. Thực nghiệm sư phạm được tiến hành tại ba trường THPT với tổng số 16 giáo viên và 265 học sinh lớp 10 tham gia.

Phương pháp khảo sát gồm quan sát, điều tra bằng phiếu khảo sát, phỏng vấn sâu giáo viên và học sinh, cùng với dự giờ các tiết dạy Hóa học. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, phân phối tần số và tần suất, so sánh kết quả trước và sau thực nghiệm. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2022 đến tháng 6/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ áp dụng mô hình DHKH của giáo viên: Khoảng 38% giáo viên biết về DHKH nhưng hiếm khi áp dụng, chỉ 25% thường xuyên sử dụng trong dạy học Hóa học. 12% giáo viên chưa biết về mô hình này.
2. Đánh giá năng lực tự học của học sinh: 44% học sinh được đánh giá ở mức trung bình, 25% khá, 12% tốt và 19% yếu. Điều này cho thấy NLTH của học sinh còn nhiều hạn chế.
3. Khó khăn trong tự học môn Hóa học: 51% học sinh thường tìm kiếm thông tin trên Internet khi gặp khó khăn, 28% hỏi bạn bè giỏi hơn, 21% tự tìm kiếm tài liệu. Tuy nhiên, nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc liên hệ lý thuyết với thực tiễn và thiếu sự tương tác với giáo viên.
4. Mức độ sử dụng Internet phục vụ học tập: 74% học sinh thường xuyên sử dụng Internet, nhưng chỉ khoảng 20% sử dụng để xem bài giảng trực tuyến hoặc tra cứu tài liệu học tập, phần lớn thời gian còn lại dành cho giải trí và trao đổi thông tin.
5. Ý thức và nhận thức về tự học: 87% học sinh nhận thức tự học là rất quan trọng hoặc quan trọng, tuy nhiên chỉ một phần nhỏ thực sự có ý thức và kỹ năng tự học hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy DHKH vẫn còn là mô hình mới đối với nhiều giáo viên, đặc biệt là những người có trình độ CNTT hạn chế và điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng. Việc thiếu kỹ năng CNTT và thời gian chuẩn bị bài giảng là những rào cản lớn trong việc áp dụng DHKH. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về thách thức trong chuyển đổi phương pháp dạy học truyền thống sang mô hình kết hợp.

NLTH của học sinh còn ở mức trung bình, phần lớn học sinh chưa biết cách tự lập kế hoạch, tự đánh giá và điều chỉnh quá trình học tập của mình. Mặc dù học sinh nhận thức được tầm quan trọng của tự học, nhưng việc thiếu kỹ năng và phương pháp học tập hiệu quả khiến cho kết quả học tập chưa đạt như mong muốn. Các khó khăn trong việc tự học môn Hóa học như không biết cách học, thiếu hứng thú, và thiếu sự hỗ trợ từ giáo viên cũng được ghi nhận.

Việc áp dụng DHKH trong dạy học chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA có thể khắc phục một phần những hạn chế này bằng cách kết hợp linh hoạt giữa học trực tiếp và học trực tuyến, tạo điều kiện cho học sinh chủ động tiếp cận kiến thức, tăng cường tương tác và hỗ trợ kịp thời. Các biểu đồ so sánh mức độ tự học trước và sau thực nghiệm cho thấy sự cải thiện rõ rệt về kỹ năng lập kế hoạch, thực hiện và tự đánh giá của học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bồi dưỡng kỹ năng CNTT cho giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học kết hợp, nhằm nâng cao năng lực thiết kế bài giảng và sử dụng phần mềm hỗ trợ dạy học. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, do các trung tâm đào tạo giáo viên phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức.
2. Xây dựng và phổ biến bộ công cụ đánh giá năng lực tự học: Thiết kế phiếu đánh giá theo tiêu chí, phiếu tự đánh giá và bài kiểm tra năng lực tự học phù hợp với đặc điểm học sinh THPT, áp dụng trong các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nam Định trong năm học tiếp theo.
3. Phát triển kế hoạch bài dạy theo mô hình DHKH: Thiết kế các kế hoạch bài dạy chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA kết hợp linh hoạt giữa học trực tiếp và trực tuyến, sử dụng phần mềm MS Teams và các công cụ hỗ trợ khác. Thời gian triển khai trong năm học 2023-2024, do giáo viên bộ môn Hóa học thực hiện.
4. Tăng cường hỗ trợ học sinh trong quá trình tự học: Tổ chức các buổi hướng dẫn kỹ năng tự học, cách sử dụng tài liệu học tập trực tuyến và phương pháp giải quyết vấn đề trong môn Hóa học. Phụ huynh cũng được khuyến khích tham gia hỗ trợ học sinh tại nhà. Thời gian thực hiện liên tục trong năm học, do nhà trường phối hợp với giáo viên và phụ huynh thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên bộ môn Hóa học THPT: Nghiên cứu cung cấp phương pháp và công cụ thiết kế bài giảng kết hợp, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển năng lực tự học cho học sinh.
2. Nhà quản lý giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo bồi dưỡng giáo viên về dạy học kết hợp và phát triển năng lực tự học trong trường phổ thông.
3. Sinh viên sư phạm và nghiên cứu sinh: Là tài liệu tham khảo hữu ích cho các đề tài nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục.
4. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ hơn về vai trò của tự học và cách hỗ trợ con em trong quá trình học tập, đặc biệt trong bối cảnh học tập kết hợp trực tiếp và trực tuyến.

Câu hỏi thường gặp

1. Dạy học kết hợp là gì và có ưu điểm gì?
   Dạy học kết hợp là sự phối hợp giữa dạy học trực tiếp trên lớp và dạy học trực tuyến qua mạng Internet. Ưu điểm gồm tăng tính chủ động, sáng tạo của học sinh, đa dạng hóa phương pháp học, tiết kiệm chi phí và thời gian, đồng thời nâng cao hiệu quả học tập.

2. Năng lực tự học gồm những kỹ năng nào?
   NLTH bao gồm kỹ năng lập kế hoạch tự học, kỹ năng thực hiện các hoạt động tự học và kỹ năng tự đánh giá quá trình học tập. Đây là những kỹ năng giúp học sinh chủ động, tự lực trong việc tiếp thu kiến thức.

3. Tại sao cần phát triển năng lực tự học cho học sinh THPT?
   Phát triển NLTH giúp học sinh trở thành người học suốt đời, có khả năng tự nghiên cứu, giải quyết vấn đề và thích nghi với sự thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại.

4. Khó khăn chính khi áp dụng mô hình DHKH là gì?
   Khó khăn gồm hạn chế về kỹ năng CNTT của giáo viên và học sinh, điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng, thời gian chuẩn bị bài giảng dài, và sự chưa quen thuộc với phương pháp mới.

5. Làm thế nào để học sinh nâng cao kỹ năng tự học?
   Học sinh cần được hướng dẫn cách lập kế hoạch học tập, sử dụng hiệu quả tài liệu học tập, tham gia các hoạt động học tập tích cực, và được giáo viên hỗ trợ, đánh giá thường xuyên để điều chỉnh phương pháp học phù hợp.

Kết luận

• Nghiên cứu đã khẳng định mô hình dạy học kết hợp là phương pháp hiệu quả để phát triển năng lực tự học cho học sinh THPT, đặc biệt trong chủ đề Nguyên tố nhóm VIIA môn Hóa học.
• Thực trạng áp dụng DHKH và NLTH của học sinh hiện còn nhiều hạn chế, đòi hỏi sự đổi mới phương pháp và nâng cao kỹ năng CNTT cho giáo viên.
• Luận văn đã thiết kế bộ công cụ đánh giá NLTH và kế hoạch bài dạy theo mô hình DHKH phù hợp với đặc điểm học sinh THPT.
• Kết quả thực nghiệm sư phạm tại các trường THPT Nam Định cho thấy sự cải thiện rõ rệt về năng lực tự học của học sinh sau khi áp dụng mô hình DHKH.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả dạy học kết hợp và phát triển NLTH, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Hành động tiếp theo: Các trường THPT và giáo viên bộ môn Hóa học nên triển khai áp dụng mô hình DHKH theo kế hoạch đã thiết kế, đồng thời tham gia các khóa bồi dưỡng kỹ năng CNTT và phương pháp dạy học tích cực. Các nhà quản lý giáo dục cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và hỗ trợ đào tạo để thúc đẩy đổi mới giáo dục hiệu quả.