Đánh Giá Phát Thải Khí Nhà Kính Từ Các Nhà Máy Nhiệt Điện Ở Việt Nam Theo Quy Hoạch Điện VII

• Tác giả: Trần Quang Điệp
• Người hướng dẫn: PGS. Lưu Đức Hải
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Biến đổi khí hậu
• Đề tài: Đánh Giá Phát Thải Khí Nhà Kính Từ Các Nhà Máy Nhiệt Điện Ở Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT THẢI KHÍ NHÀ KÍNH VÀ NGÀNH ĐIỆN TẠI VIỆT NAM
• 1.1. Tổng quan về phát thải khí nhà kính tại Việt Nam
• 1.2. Phát thải khí nhà kính ở Việt Nam
• 1.3. Phát thải khí nhà kính do sử dụng năng lượng ở Việt Nam
• 1.4. Ngành năng lượng tại Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu
• 1.5. Tổng quan về Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh
• 1.5.1. Mục tiêu và cơ cấu nguồn điện
• 1.5.2. Định hướng phát triển
• 1.5.3. Quy hoạch phát triển nguồn điện của các nhà máy nhiệt điện
• 1.5.4. Cơ cấu nguồn điện theo Quy hoạch điện VII điều chỉnh
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp điều tra, thu thập cơ sở số liệu
• 2.3.2. Phương pháp kế thừa các nghiên cứu về phát thải khí nhà kính
• 2.3.3. Phương pháp phân tích, đánh giá tổng hợp
• 2.4. Nguồn tư liệu sử dụng
• 2.5. Phương pháp tính toán
• 2.5.1. Tổng quan về phương pháp tính phát thải KNK của các tổ chức quốc tế
• 2.5.2. Các phương pháp tính phát thải KNK ở Việt Nam
• 2.5.3. Phương pháp tính toán lượng phát thải qui đổi từ các khí nhà kính không phải là CO2
• 2.6. Hiện trạng phát thải của các nhà máy nhiệt điện Việt Nam
• 2.6.1. Các khí thải từ quá trình sử dụng nhiên liệu
• 2.6.2. Thực trạng kiểm soát nguồn khí thải
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả tổng hợp nguồn nhiên liệu sử dụng trong các nhiệt điện tại Việt Nam
• 3.1.1. Nhiên liệu rắn
• 3.1.2. Nhiên liệu lỏng
• 3.1.3. Nhiên liệu khí
• 3.2. Nguồn cung cấp năng lượng sơ cấp theo các kịch bản phát triển dự kiến của Việt Nam
• 3.3. Phát thải khí nhà kính của các nhiệt điện theo phương án quy hoạch điện VII và quy hoạch điện VII điều chỉnh
• 3.3.1. Tính toán lượng phát thải khí nhà kính từ các nhà máy nhiệt điện trong năm 2015
• 3.3.2. Lượng phát thải khí nhà kính sơ bộ giữa hai phương án Quy hoạch Điện
• 3.3.3. So sánh với mục tiêu chiến lược quốc gia
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Phát Thải Khí Nhà Kính và Nhiệt Điện

Biến đổi khí hậu (BĐKH) là một thách thức toàn cầu, và phát thải khí nhà kính (KNK) là nguyên nhân chính. Việt Nam, mặc dù có lượng phát thải thấp so với thế giới, lại đang chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng. Trong năm 2010, tổng lượng phát thải KNK của Việt Nam là 246,8 triệu tấn CO2 tương đương, với lĩnh vực năng lượng chiếm tỷ trọng lớn nhất (53,05%). Cam kết của Việt Nam trong NDC là giảm 8% (tự lực) hoặc 25% (với hỗ trợ quốc tế) lượng phát thải so với kịch bản thông thường (BAU) vào năm 2030. Tuy nhiên, ngay cả khi đạt được mục tiêu này, tổng lượng phát thải vẫn có thể tăng hơn 2,5 lần so với năm 2010. Do đó, việc kiểm soát phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là từ các nhà máy nhiệt điện, là vô cùng quan trọng. IPCC nhấn mạnh rằng việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu dưới 2 độ C đòi hỏi hành động khẩn cấp và quyết liệt.

1.1. Tình Hình Phát Thải Khí Nhà Kính Ở Việt Nam Hiện Nay

Theo báo cáo của MONRE (2017), lượng phát thải KNK của Việt Nam đã tăng gấp đôi từ 103,8 triệu tấn CO2 tương đương (năm 1994) lên 259 triệu tấn CO2 tương đương (năm 2013). Lĩnh vực năng lượng chứng kiến mức tăng đáng kể, gấp khoảng 6 lần so với năm 1994 do nhu cầu năng lượng tăng nhanh. Báo cáo cũng ghi nhận sự chuyển dịch tích cực của lĩnh vực sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp (LULUCF) từ phát thải sang hấp thụ KNK. Dù vậy, năng lượng và nông nghiệp vẫn là hai lĩnh vực phát thải KNK lớn nhất, với năng lượng có xu hướng tăng nhanh hơn.

1.2. Tác Động Của Ngành Năng Lượng Đến Phát Thải Khí Nhà Kính

Sản xuất và sử dụng năng lượng là nguồn phát thải KNK lớn nhất do con người tạo ra. Tại Việt Nam, nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, đặc biệt là việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Trong lĩnh vực năng lượng, KNK chủ yếu phát thải từ quá trình đốt nhiên liệu (sản xuất điện, công nghiệp, giao thông vận tải,...) và phát thải tức thời trong khai thác, vận chuyển. Lượng phát thải KNK từ sự phát triển năng lượng phụ thuộc chủ yếu vào mức tăng trưởng kinh tế và dân số, nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp sử dụng năng lượng hiệu quả và chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch hơn. Các ngành sản xuất điện và công nghiệp là hai ngành có lượng tiêu thụ nhiên liệu nhiều nhất và đồng thời cũng là những ngành phát thải nhiều khí nhà kính nhất.

II. Thực Trạng Đánh Giá Phát Thải Nhiệt Điện Theo Quy Hoạch Điện

Ngành điện Việt Nam phát triển theo Quy hoạch Điện VII điều chỉnh cho giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, ngành điện sẽ tăng trưởng mạnh mẽ, kéo theo sự gia tăng phát thải khí nhà kính. Các nhà máy nhiệt điện trong quá trình vận hành tạo ra khí thải lò hơi, khí thải từ vận chuyển, và ô nhiễm từ quá trình bốc xếp. Khí thải này chứa các chất ô nhiễm như bụi, SO2, CO, CO2, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người, hệ sinh thái và góp phần vào biến đổi khí hậu toàn cầu. Đề tài này tập trung đánh giá phát thải khí nhà kính từ các nhà máy nhiệt điện ở Việt Nam theo các phương án của Quy hoạch Điện VII trong bối cảnh biến đổi khí hậu, từ đó đề xuất các giải pháp giảm nhẹ.

2.1. Mục Tiêu Nghiên Cứu Đánh Giá Phát Thải Nhiệt Điện

Nghiên cứu này tập trung làm rõ các vấn đề sau: (1) Sự thay đổi về mục tiêu và tỷ trọng cơ cấu nguồn điện trong Quy hoạch Điện VII và Quy hoạch Điện VII điều chỉnh. (2) Hiện trạng sử dụng nguyên liệu của ngành nhiệt điện. (3) Tính toán lượng phát thải khí nhà kính của ngành nhiệt điện. Các kết quả này sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho việc đề xuất các giải pháp giảm nhẹ phát thải hiệu quả.

2.2. Các Câu Hỏi Nghiên Cứu Chính Về Phát Thải Nhiệt Điện

Nghiên cứu này tập trung trả lời các câu hỏi sau: (1) Có những điểm khác biệt nào trong hai dự án Quy hoạch Điện VII? (2) Ngành nhiệt điện hiện nay đang sử dụng các nguồn nguyên liệu gì? (3) Liệu Quy hoạch Điện VII điều chỉnh có đáp ứng được các mục tiêu phát triển của quốc gia trong bối cảnh biến đổi khí hậu? Các câu trả lời này sẽ giúp đánh giá tính bền vững của ngành nhiệt điện trong tương lai.

III. Phương Pháp Đánh Giá Phát Thải Khí Nhà Kính Nhà Máy Điện

Luận văn sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu để đánh giá phát thải khí nhà kính, bao gồm: phương pháp điều tra thu thập số liệu, phương pháp kế thừa các nghiên cứu về phát thải khí nhà kính, phương pháp phân tích đánh giá tổng hợp, và phương pháp tính toán. Nguồn tư liệu sử dụng bao gồm các báo cáo của IPCC, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công Thương, Tổng cục Thống kê, EVN, và các nghiên cứu khoa học liên quan. Phương pháp tính toán dựa trên hướng dẫn của IPCC và các quy định của Việt Nam, sử dụng hệ số phát thải mặc định cho các loại khí nhà kính (CO2, CH4, N2O).

3.1. Cơ Sở Dữ Liệu và Nguồn Tư Liệu Sử Dụng Để Đánh Giá

Nghiên cứu dựa trên các báo cáo chính thức từ các cơ quan nhà nước như Bộ Tài nguyên và Môi trường (MONRE), Bộ Công Thương (MOIT), Tổng cục Thống kê (GSO), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), và các tổ chức quốc tế như IPCC, IEA. Các dữ liệu bao gồm thông tin về công suất, sản lượng điện, loại nhiên liệu sử dụng của các nhà máy nhiệt điện, các hệ số phát thải theo tiêu chuẩn quốc tế, và các quy định pháp luật liên quan đến kiểm soát khí thải. Việc sử dụng dữ liệu chính thống đảm bảo tính tin cậy của kết quả đánh giá.

3.2. Chi Tiết Phương Pháp Tính Toán Lượng Phát Thải Khí Nhà Kính

Phương pháp tính toán lượng phát thải khí nhà kính tuân theo hướng dẫn của IPCC (2006) và các quy định hiện hành của Việt Nam. Cụ thể, lượng phát thải được tính toán dựa trên lượng nhiên liệu tiêu thụ, hệ số phát thải của từng loại nhiên liệu, và hệ số chuyển đổi năng lượng. Đối với các khí nhà kính không phải CO2 (CH4, N2O), lượng phát thải được quy đổi về CO2 tương đương bằng cách sử dụng hệ số tiềm năng làm nóng toàn cầu (GWP) theo Báo cáo Đánh giá số 5 của IPCC.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Về Nguồn Nhiên Liệu Sử Dụng Nhiệt Điện

Nghiên cứu tổng hợp thông tin về nguồn nhiên liệu sử dụng trong các nhà máy nhiệt điện tại Việt Nam, bao gồm nhiên liệu rắn (than), nhiên liệu lỏng (dầu), và nhiên liệu khí (khí tự nhiên). Việc sử dụng than vẫn chiếm tỷ trọng lớn, đặc biệt là trong các nhà máy nhiệt điện than. Tuy nhiên, xu hướng chuyển dịch sang sử dụng khí tự nhiên đang dần được thể hiện. Nghiên cứu cũng xem xét nguồn cung cấp năng lượng sơ cấp theo các kịch bản phát triển dự kiến của Việt Nam, từ đó đánh giá khả năng đáp ứng nhu cầu nhiên liệu cho ngành nhiệt điện trong tương lai.

4.1. Phân Tích Chi Tiết Việc Sử Dụng Nhiên Liệu Rắn Than Ở Nhiệt Điện

Than vẫn là nguồn nhiên liệu chủ yếu cho các nhà máy nhiệt điện ở Việt Nam. Nghiên cứu phân tích chi tiết về các loại than được sử dụng, nguồn gốc (trong nước và nhập khẩu), chất lượng than, và các tác động môi trường liên quan đến khai thác, vận chuyển, và đốt than. Các biện pháp giảm thiểu tác động môi trường từ việc sử dụng than cũng được xem xét.

4.2. Xu Hướng Sử Dụng Nhiên Liệu Khí Và Tiềm Năng Thay Thế

Việc sử dụng khí tự nhiên (LNG) đang dần trở nên phổ biến hơn trong ngành nhiệt điện. Nghiên cứu đánh giá tiềm năng của việc thay thế than bằng khí tự nhiên, các lợi ích về môi trường và kinh tế, và các thách thức liên quan đến cơ sở hạ tầng, nguồn cung cấp, và giá cả. Việc chuyển đổi sang khí tự nhiên có thể giúp giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính so với than.

V. Đánh Giá Phát Thải Khí Nhà Kính Theo Quy Hoạch Điện VII

Nghiên cứu tính toán lượng phát thải khí nhà kính từ các nhà máy nhiệt điện theo các phương án của Quy hoạch Điện VII và Quy hoạch Điện VII điều chỉnh. Kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể về lượng phát thải giữa hai phương án, phản ánh sự thay đổi trong cơ cấu nguồn điện và các biện pháp giảm phát thải. Nghiên cứu cũng so sánh kết quả tính toán với các mục tiêu chiến lược quốc gia về giảm phát thải và ứng phó với biến đổi khí hậu.

5.1. So Sánh Chi Tiết Phát Thải Giữa Hai Quy Hoạch Điện

Nghiên cứu so sánh lượng phát thải của các khí nhà kính (CO2, CH4, N2O) theo hai phương án quy hoạch điện. Kết quả cho thấy sự điều chỉnh trong Quy hoạch Điện VII điều chỉnh đã có tác động đến việc giảm lượng phát thải, tuy nhiên, vẫn cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn để đạt được các mục tiêu giảm phát thải đã cam kết.

5.2. Đối Chiếu Kết Quả Đánh Giá Phát Thải Với Mục Tiêu Quốc Gia

Nghiên cứu đối chiếu lượng phát thải tính toán được với các mục tiêu giảm phát thải mà Việt Nam đã cam kết trong NDC. Kết quả cho thấy, với các phương án quy hoạch hiện tại, việc đạt được các mục tiêu này là một thách thức lớn. Cần có sự đầu tư mạnh mẽ hơn vào các nguồn năng lượng tái tạo và các công nghệ giảm phát thải để có thể đáp ứng các cam kết quốc tế.

VI. Kết Luận Và Đề Xuất Giải Pháp Giảm Phát Thải Nhiệt Điện

Nghiên cứu kết luận về hiện trạng phát thải khí nhà kính từ các nhà máy nhiệt điện ở Việt Nam, những thách thức và cơ hội trong việc giảm phát thải. Dựa trên kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính khả thi và hiệu quả, bao gồm: chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu suất của các nhà máy nhiệt điện hiện có, áp dụng các công nghệ giảm phát thải, và tăng cường chính sách kiểm soát phát thải.

6.1. Các Giải Pháp Cụ Thể Giảm Phát Thải Từ Ngành Nhiệt Điện

Các giải pháp bao gồm: (1) Đầu tư vào năng lượng tái tạo (gió, mặt trời, sinh khối) để thay thế nhiệt điện than. (2) Nâng cấp công nghệ cho các nhà máy nhiệt điện hiện có để tăng hiệu suất và giảm phát thải. (3) Áp dụng các công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCS). (4) Sử dụng nhiên liệu có hàm lượng carbon thấp hơn (ví dụ, khí tự nhiên thay vì than). (5) Cải thiện hệ thống quản lý và kiểm soát phát thải.

6.2. Kiến Nghị Chính Sách Hỗ Trợ Giảm Phát Thải Khí Nhà Kính

Các kiến nghị bao gồm: (1) Xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo. (2) Ban hành các tiêu chuẩn phát thải nghiêm ngặt hơn cho các nhà máy nhiệt điện. (3) Áp dụng cơ chế định giá carbon để tạo động lực cho việc giảm phát thải. (4) Tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp cận các công nghệ và nguồn tài chính hỗ trợ giảm phát thải. (5) Nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc giảm phát thải khí nhà kính.

Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn từ phát thải khí nhà kính (KNK), đặc biệt trong bối cảnh phát triển ngành điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Năm 2010, tổng lượng phát thải KNK của Việt Nam đạt khoảng 246,8 triệu tấn CO2 tương đương, trong đó lĩnh vực năng lượng chiếm tới 53,05%. Tốc độ gia tăng phát thải bình quân đầu người từ 0,3 tấn CO2/người năm 1990 lên 1,71 tấn CO2/người năm 2010, nhanh hơn nhiều quốc gia trong khu vực. Ngành nhiệt điện than là nguồn phát thải chính do sử dụng than đá, dầu FO, dầu DO làm nhiên liệu. Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh đặt ra các mục tiêu phát triển nguồn điện, trong đó có sự thay đổi cơ cấu nguồn điện nhằm giảm phát thải KNK và thích ứng với biến đổi khí hậu. Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá phát thải KNK của các nhà máy nhiệt điện theo hai phương án quy hoạch điện, phân tích hiện trạng sử dụng nhiên liệu, và đề xuất giải pháp giảm phát thải. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu từ năm 2010 đến 2030, tập trung tại Việt Nam, với ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hoạch định chính sách năng lượng bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết biến đổi khí hậu và phát thải KNK: Dựa trên báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), nhấn mạnh vai trò của các khí CO2, CH4, N2O trong hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu toàn cầu.
• Mô hình kiểm kê phát thải KNK theo IPCC 2006: Hướng dẫn phương pháp tính toán phát thải khí nhà kính dựa trên lượng nhiên liệu tiêu thụ và hệ số phát thải mặc định.
• Khái niệm về Quy hoạch điện quốc gia: Bao gồm Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh, với các mục tiêu phát triển nguồn điện, cơ cấu nguồn điện và tiêu chuẩn môi trường.
• Khái niệm phát thải khí nhà kính trong ngành nhiệt điện: Phân tích các loại khí thải chính (CO2, CH4, N2O, SOx, NOx) phát sinh từ quá trình đốt nhiên liệu hóa thạch.
• Chỉ số tiềm năng nóng lên toàn cầu (GWP): Dùng để quy đổi các khí nhà kính khác sang đơn vị CO2 tương đương nhằm đánh giá tổng lượng phát thải.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu thứ cấp từ các báo cáo chính thức của Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên Môi trường, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu, các tài liệu hướng dẫn của IPCC, JICA, UNDP, và các báo cáo quy hoạch điện quốc gia.
• Phương pháp thu thập số liệu: Tổng hợp, phân tích các dữ liệu về tiêu thụ nhiên liệu, sản lượng điện, hệ số phát thải, và các thông số kỹ thuật của nhà máy nhiệt điện.
• Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp tính toán phát thải KNK theo hướng dẫn IPCC 2006, sử dụng công thức tính phát thải dựa trên lượng nhiên liệu tiêu thụ và hệ số phát thải. So sánh phát thải theo hai phương án Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh.
• Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các nhà máy nhiệt điện tại Việt Nam với dữ liệu từ năm 2010 đến 2030, phân tích theo giai đoạn 2010, 2020, 2030.
• Phương pháp đánh giá tổng hợp: Kết hợp phân tích định lượng và đánh giá chính sách, so sánh với mục tiêu quốc gia và các nghiên cứu quốc tế để đưa ra nhận định và đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phát thải KNK ngành nhiệt điện tăng nhanh: Năm 2010, phát thải KNK từ ngành nhiệt điện đạt khoảng 146,2 triệu tấn CO2 tương đương, chiếm hơn 53% tổng phát thải năng lượng. Dự báo đến năm 2030, lượng phát thải có thể tăng lên tới 675,4 triệu tấn CO2 tương đương theo kịch bản phát triển thông thường (BAU).

2. Sự khác biệt giữa Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh: Quy hoạch điện VII điều chỉnh tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo từ 4,5% lên 7% vào năm 2020 và lên 21% vào năm 2030, đồng thời giảm tỷ trọng nhiệt điện than từ 46,8% xuống còn khoảng 42,6% vào năm 2030. Điều này giúp giảm phát thải KNK dự kiến khoảng 10-15% so với phương án ban đầu.

3. Hiện trạng sử dụng nhiên liệu: Nhiệt điện than vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng công suất, với mức tiêu hao nhiên liệu than khoảng 0,56 kg/kWh năm 2015. Nhiệt điện khí có hiệu suất cao hơn, sử dụng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) với mức tiêu hao khoảng 0,28 m3 khí/kWh.

4. Phát thải các khí nhà kính chính: CO2 chiếm tỷ trọng lớn nhất trong phát thải KNK, tiếp theo là CH4 và N2O với hệ số GWP lần lượt là 28 và 265. Lượng phát thải CO2 từ ngành nhiệt điện than năm 2015 đạt khoảng 151 triệu tấn, trong khi CH4 và N2O chiếm tỷ lệ nhỏ hơn nhưng có tác động nóng lên toàn cầu đáng kể.

Thảo luận kết quả

Phân tích cho thấy việc điều chỉnh Quy hoạch điện VII nhằm tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo và giảm nhiệt điện than là bước đi phù hợp với mục tiêu giảm phát thải KNK quốc gia. Sự gia tăng phát thải KNK ngành nhiệt điện phản ánh nhu cầu năng lượng tăng cao do phát triển kinh tế và dân số. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, mức phát thải KNK của Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều nước phát triển nhưng có xu hướng tăng nhanh, đòi hỏi các biện pháp kiểm soát hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh cơ cấu nguồn điện và lượng phát thải KNK theo từng năm, bảng tổng hợp lượng nhiên liệu tiêu thụ và phát thải tương ứng. Việc áp dụng hệ số phát thải mặc định của IPCC giúp đảm bảo tính nhất quán và so sánh được với các quốc gia khác.

Kết quả cũng cho thấy hiệu quả của các công nghệ nhiệt điện khí trong giảm phát thải so với nhiệt điện than, đồng thời nhấn mạnh vai trò của năng lượng tái tạo trong chiến lược phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc triển khai các giải pháp này cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách, kỹ thuật và đầu tư.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phát triển năng lượng tái tạo: Đẩy mạnh đầu tư và khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng sạch như điện gió, điện mặt trời, sinh khối nhằm nâng tỷ trọng năng lượng tái tạo lên trên 21% vào năm 2030. Chủ thể thực hiện: Bộ Công Thương, các doanh nghiệp năng lượng; Timeline: 2021-2030.

2. Cải tiến công nghệ và nâng cao hiệu suất nhà máy nhiệt điện: Áp dụng công nghệ tiên tiến, giảm tiêu hao nhiên liệu và phát thải khí độc hại tại các nhà máy nhiệt điện than hiện hữu. Chủ thể: EVN, các nhà đầu tư; Timeline: 2021-2025.

3. Xây dựng hệ thống kiểm soát và giám sát phát thải khí nhà kính: Thiết lập hệ thống quan trắc khí thải tự động, minh bạch và thường xuyên để đánh giá hiệu quả các biện pháp giảm phát thải. Chủ thể: Bộ Tài nguyên Môi trường, các nhà máy nhiệt điện; Timeline: 2021-2023.

4. Khuyến khích sử dụng nhiệt điện khí và LNG: Tăng công suất nhiệt điện khí với hiệu suất cao, thân thiện môi trường, làm nguồn bổ sung cho năng lượng tái tạo không ổn định. Chủ thể: Bộ Công Thương, EVN; Timeline: 2021-2030.

5. Xây dựng chính sách ưu đãi và hỗ trợ tài chính cho các dự án giảm phát thải: Bao gồm cơ chế thuế, tín dụng xanh, và hỗ trợ kỹ thuật nhằm thúc đẩy đầu tư vào công nghệ sạch và năng lượng tái tạo. Chủ thể: Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước; Timeline: 2021-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách năng lượng và môi trường: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và điều chỉnh các chính sách phát triển năng lượng bền vững, giảm phát thải KNK phù hợp với cam kết quốc tế.

2. Doanh nghiệp ngành điện và năng lượng: Áp dụng các giải pháp kỹ thuật và chiến lược phát triển nguồn điện sạch, nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm thiểu tác động môi trường.

3. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực biến đổi khí hậu và năng lượng: Tham khảo phương pháp tính toán phát thải, dữ liệu thực tiễn và phân tích chính sách để phát triển nghiên cứu sâu hơn.

4. Tổ chức quốc tế và các cơ quan hỗ trợ phát triển: Dựa trên kết quả để thiết kế các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, tài chính nhằm thúc đẩy chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao ngành nhiệt điện lại là nguồn phát thải KNK lớn nhất ở Việt Nam?
   Ngành nhiệt điện sử dụng nhiều nhiên liệu hóa thạch như than đá và dầu FO, quá trình đốt cháy tạo ra lượng lớn CO2, chiếm hơn 50% tổng phát thải KNK của lĩnh vực năng lượng. Ví dụ, năm 2010, phát thải từ nhiệt điện than chiếm gần 42,7% tổng công suất điện.

2. Quy hoạch điện VII điều chỉnh có gì khác biệt so với Quy hoạch điện VII ban đầu?
   Quy hoạch điều chỉnh tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo từ 4,5% lên 7% năm 2020 và lên 21% năm 2030, đồng thời giảm tỷ trọng nhiệt điện than, nhằm giảm phát thải KNK và tăng cường an ninh năng lượng.

3. Phương pháp tính phát thải KNK theo IPCC có ưu điểm gì?
   Phương pháp này sử dụng hệ số phát thải mặc định dựa trên tiêu chuẩn quốc tế, dễ áp dụng, cho phép so sánh phát thải giữa các quốc gia và ngành nghề, đồng thời phù hợp với dữ liệu có sẵn tại Việt Nam.

4. Làm thế nào để giảm phát thải KNK từ các nhà máy nhiệt điện than?
   Có thể áp dụng công nghệ nâng cao hiệu suất, sử dụng nhiên liệu sạch hơn như khí thiên nhiên, tăng cường xử lý khí thải, và chuyển dịch sang năng lượng tái tạo.

5. Việt Nam có cam kết gì trong việc giảm phát thải KNK?
   Việt Nam cam kết giảm phát thải KNK từ 8% đến 25% vào năm 2030 so với kịch bản phát triển thông thường, tùy thuộc vào nguồn lực trong nước và hỗ trợ quốc tế, theo Thỏa thuận Paris và NDC.

Kết luận

• Phát thải KNK ngành nhiệt điện tại Việt Nam đang tăng nhanh, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng phát thải quốc gia.
• Quy hoạch điện VII điều chỉnh đã điều chỉnh cơ cấu nguồn điện, ưu tiên năng lượng tái tạo và giảm nhiệt điện than nhằm giảm phát thải KNK.
• Phương pháp tính toán phát thải theo IPCC 2006 được áp dụng hiệu quả, cung cấp số liệu tin cậy cho đánh giá và hoạch định chính sách.
• Các giải pháp kỹ thuật và chính sách cần được triển khai đồng bộ để đạt mục tiêu giảm phát thải KNK và phát triển năng lượng bền vững.
• Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực biến đổi khí hậu và năng lượng tại Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các cơ quan chức năng áp dụng kết quả nghiên cứu để cập nhật quy hoạch năng lượng, tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo và công nghệ sạch, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về biến đổi khí hậu.