Tổng quan nghiên cứu

Tiêm thuốc là một trong những kỹ thuật y tế quan trọng nhằm đưa thuốc và chất dinh dưỡng vào cơ thể người bệnh để chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh. Tại Bệnh viện Đa khoa huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp, với quy mô 150 giường bệnh và 52 điều dưỡng viên trực tiếp chăm sóc người bệnh, việc thực hiện đúng quy trình kỹ thuật tiêm thuốc đóng vai trò then chốt trong đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị. Năm 2014, nghiên cứu về thực trạng kiến thức và thực hành của điều dưỡng về quy trình kỹ thuật tiêm thuốc được tiến hành nhằm đánh giá tỷ lệ kiến thức và thực hành đạt yêu cầu, đồng thời tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện quy trình này.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc xác định tỷ lệ kiến thức và thực hành đạt chuẩn của điều dưỡng viên tại 5 khoa lâm sàng gồm Cấp cứu-Hồi sức, Ngoại, Sản, Nội-Nhiễm và Nhi, trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2014. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh, giảm thiểu sai sót trong kỹ thuật tiêm thuốc, góp phần cải thiện các chỉ số an toàn người bệnh và hiệu quả điều trị tại bệnh viện. Kết quả nghiên cứu cũng cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ điều dưỡng, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của công tác chăm sóc sức khỏe tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng dịch vụ y tế, đặc biệt là mô hình quy trình kỹ thuật điều dưỡng nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả trong chăm sóc người bệnh. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quy trình kỹ thuật điều dưỡng: Nhấn mạnh tính tuần tự, nguyên tắc khoa học trong từng bước thực hiện kỹ thuật, nhằm đạt hiệu quả tối đa và an toàn cho người bệnh. Quy trình tiêm thuốc bao gồm các bước chuẩn bị, thực hiện và theo dõi sau tiêm, đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn và 5 đúng (đúng người, đúng thuốc, đúng liều, đúng đường, đúng thời gian).

  2. Mô hình nâng cao năng lực điều dưỡng: Tập trung vào việc đào tạo lại, cập nhật kiến thức và kỹ năng thực hành cho điều dưỡng viên, nhằm cải thiện chất lượng chăm sóc và giảm thiểu sai sót trong quá trình thực hiện kỹ thuật.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: quy trình kỹ thuật tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch, tiêm truyền tĩnh mạch; kiến thức và thực hành của điều dưỡng; các yếu tố ảnh hưởng như thâm niên công tác, đào tạo lại và đặc điểm cá nhân.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa huyện Cao Lãnh từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2014. Cỡ mẫu định lượng gồm toàn bộ 52 điều dưỡng viên trực tiếp chăm sóc người bệnh tại 5 khoa lâm sàng. Phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Phương pháp thu thập số liệu định lượng bao gồm khảo sát kiến thức qua bộ câu hỏi gồm 15 câu hỏi về quy trình tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch và tiêm truyền tĩnh mạch, cùng với quan sát thực hành qua 7 bảng kiểm chi tiết về các bước chuẩn bị và thực hiện kỹ thuật tiêm thuốc. Thời gian thu thập số liệu thực hành kéo dài 6 tuần, quan sát vào các khung giờ cao điểm trong ngày.

Phương pháp định tính gồm 6 cuộc phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý điều dưỡng và 2 cuộc thảo luận nhóm với điều dưỡng viên nhằm thu thập thông tin bổ sung về thực trạng và các khó khăn trong thực hiện quy trình tiêm thuốc.

Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS 16, phân tích tỷ lệ, kiểm định khi bình phương để tìm mối liên quan giữa các yếu tố. Dữ liệu định tính được mã hóa, tổng hợp theo chủ đề liên quan đến mục tiêu nghiên cứu. Nghiên cứu tuân thủ các quy tắc đạo đức, đảm bảo sự tự nguyện và bảo mật thông tin đối tượng tham gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm điều dưỡng viên: Trong 52 điều dưỡng viên, 67% dưới 30 tuổi, 77% là nữ, 100% trình độ trung cấp, 73% có thâm niên công tác trên 5 năm, và 69% đã được đào tạo lại về quy trình tiêm thuốc.

  2. Kiến thức về quy trình tiêm thuốc: Tỷ lệ kiến thức đạt yêu cầu lần lượt là 74% với tiêm bắp, 79% với tiêm tĩnh mạch và 71% với tiêm truyền tĩnh mạch. Các nội dung như chỉ định tiêm thuốc dầu đạt 92,3%, kiểm tra lọ thuốc đạt 96,2%, và thực hiện 5 đúng đạt 96,2%.

  3. Thực hành quy trình chuẩn bị tiêm thuốc: Tỷ lệ thực hành đạt yêu cầu là 67% cho chuẩn bị mâm dụng cụ, 64% cho rút thuốc từ ống và soạn dụng cụ tiêm truyền, 62% cho rút thuốc từ lọ. Một số bước như rửa tay/sát khuẩn tay nhanh chỉ đạt 67,3%, chuẩn bị găng tay và máy đo huyết áp cũng thấp (khoảng 63-67%).

  4. Thực hành quy trình thực hiện tiêm thuốc: Tỷ lệ đạt yêu cầu là 72% với tiêm bắp, 75% với tiêm tĩnh mạch và 69% với tiêm truyền tĩnh mạch. Một số bước như sát khuẩn tay nhanh, mang và tháo găng tay có tỷ lệ thực hiện thấp hơn (khoảng 69-75%). Các bước quan trọng như xác định vị trí tiêm, đâm kim đúng góc, rút kim nhanh đều đạt trên 90%.

  5. Mối liên quan các yếu tố với thực hành: Thâm niên công tác, đào tạo lại và kiến thức có mối liên quan có ý nghĩa thống kê với thực hành tiêm thuốc (p < 0,05). Điều dưỡng có thâm niên ≥ 5 năm có khả năng thực hành đúng cao gấp 6,8-9,6 lần so với nhóm dưới 5 năm. Đào tạo lại giúp tăng khả năng thực hành đúng gấp 6,9-10,3 lần. Kiến thức đạt yêu cầu cũng làm tăng khả năng thực hành đúng gấp 5,3-18,3 lần.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy kiến thức và thực hành của điều dưỡng về quy trình kỹ thuật tiêm thuốc tại Bệnh viện Đa khoa huyện Cao Lãnh đạt mức khá, tuy nhiên vẫn còn nhiều nội dung thực hiện chưa đầy đủ, đặc biệt là các bước liên quan đến vệ sinh tay và chuẩn bị dụng cụ vô khuẩn. Tỷ lệ thực hành đạt yêu cầu dao động từ 62% đến 75%, thấp hơn nhiều so với chuẩn 100% theo quy định.

Nguyên nhân chính được xác định qua phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm là do áp lực công việc cao, số lượng bệnh nhân lớn, thiếu nhân lực, và một số bước thực hiện bị bỏ qua để tiết kiệm thời gian. Việc không mang găng tay hoặc không đo huyết áp, đếm mạch trước khi tiêm truyền được giải thích bởi khó khăn trong thao tác và tính cấp cứu của bệnh nhân.

So sánh với các nghiên cứu trong nước, tỷ lệ thực hành đạt yêu cầu tương tự hoặc thấp hơn một số bệnh viện tuyến huyện khác, phản ánh nhu cầu cần thiết về đào tạo lại và nâng cao nhận thức cho điều dưỡng viên. Mối liên quan chặt chẽ giữa thâm niên công tác, đào tạo lại và kiến thức với thực hành cho thấy việc duy trì các chương trình đào tạo liên tục và giám sát thực hành là yếu tố quyết định nâng cao chất lượng kỹ thuật tiêm thuốc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ kiến thức và thực hành đạt yêu cầu theo từng quy trình tiêm, bảng phân tích mối liên quan các yếu tố ảnh hưởng, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong thực trạng hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức đào tạo lại định kỳ cho điều dưỡng viên: Thực hiện các khóa đào tạo, tập huấn về quy trình kỹ thuật tiêm thuốc ít nhất 1 lần/năm, tập trung vào các bước vệ sinh tay, chuẩn bị dụng cụ và thực hiện kỹ thuật đúng quy trình. Chủ thể thực hiện là phòng Điều dưỡng phối hợp với các khoa lâm sàng.

  2. Tăng cường giám sát, đánh giá thực hành tại chỗ: Thiết lập hệ thống giám sát thường xuyên, kiểm tra thực hành kỹ thuật tiêm thuốc, nhắc nhở và xử lý kịp thời các sai sót. Thời gian thực hiện liên tục, ưu tiên các khoa có tỷ lệ thực hành thấp.

  3. Cải thiện điều kiện làm việc và nhân lực: Đề xuất tăng cường số lượng điều dưỡng viên tại các khoa có khối lượng bệnh nhân lớn để giảm áp lực công việc, tạo điều kiện cho điều dưỡng thực hiện đúng quy trình kỹ thuật.

  4. Xây dựng quy trình chuẩn hóa và tài liệu hướng dẫn cụ thể: Cập nhật, ban hành các quy trình kỹ thuật tiêm thuốc chi tiết, dễ hiểu, có minh họa và bảng kiểm tra thực hành để điều dưỡng dễ dàng áp dụng và tự đánh giá.

  5. Khuyến khích văn hóa an toàn người bệnh: Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm thuốc, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, trách nhiệm và an toàn.

Các giải pháp trên cần được triển khai trong vòng 12 tháng, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban Giám đốc bệnh viện, phòng Điều dưỡng và các khoa lâm sàng nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc và an toàn người bệnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách đào tạo, giám sát và cải tiến quy trình kỹ thuật tiêm thuốc, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Phòng Điều dưỡng và cán bộ quản lý điều dưỡng: Áp dụng các đề xuất để tổ chức đào tạo lại, giám sát thực hành và hỗ trợ điều dưỡng viên trong công tác chăm sóc người bệnh.

  3. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế trực tiếp thực hiện kỹ thuật tiêm thuốc: Nâng cao nhận thức, cập nhật kiến thức và kỹ năng thực hành đúng quy trình, giảm thiểu sai sót và tai biến trong quá trình chăm sóc.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, quản lý bệnh viện: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về chất lượng dịch vụ y tế và đào tạo nhân lực y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm thuốc lại quan trọng?
    Tuân thủ quy trình giúp đảm bảo an toàn cho người bệnh, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, tai biến và tăng hiệu quả điều trị. Ví dụ, việc sát khuẩn tay đúng cách làm giảm nguy cơ lây nhiễm chéo trong bệnh viện.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến thực hành tiêm thuốc của điều dưỡng?
    Thâm niên công tác, đào tạo lại và kiến thức là các yếu tố chính. Điều dưỡng có kinh nghiệm và được đào tạo lại thường thực hiện đúng quy trình hơn.

  3. Làm thế nào để cải thiện tỷ lệ thực hành đạt yêu cầu trong kỹ thuật tiêm thuốc?
    Tổ chức đào tạo lại định kỳ, giám sát thực hành, cải thiện điều kiện làm việc và tăng cường nhận thức về an toàn người bệnh là các biện pháp hiệu quả.

  4. Có những khó khăn gì khi điều dưỡng thực hiện quy trình tiêm thuốc?
    Áp lực công việc, số lượng bệnh nhân lớn, thiếu nhân lực và cảm giác vướng víu khi mang găng tay là những khó khăn thường gặp, dẫn đến bỏ sót các bước quan trọng.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Có thể áp dụng cho các bệnh viện tuyến huyện hoặc tương đương có điều kiện và đặc điểm tương tự, giúp cải thiện chất lượng chăm sóc và an toàn kỹ thuật tiêm thuốc.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định tỷ lệ kiến thức đạt yêu cầu của điều dưỡng về quy trình tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch và tiêm truyền tĩnh mạch lần lượt là 74%, 79% và 71%.
  • Tỷ lệ thực hành đạt yêu cầu về chuẩn bị và thực hiện kỹ thuật tiêm thuốc dao động từ 62% đến 75%, thấp hơn so với chuẩn 100%.
  • Thâm niên công tác, đào tạo lại và kiến thức có mối liên quan có ý nghĩa thống kê với thực hành tiêm thuốc, cho thấy vai trò quan trọng của kinh nghiệm và đào tạo liên tục.
  • Các khó khăn như áp lực công việc, thiếu nhân lực và thói quen thực hành chưa đúng quy trình là nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ thực hành chưa cao.
  • Đề xuất các giải pháp đào tạo lại, giám sát, cải thiện điều kiện làm việc và xây dựng văn hóa an toàn người bệnh nhằm nâng cao chất lượng kỹ thuật tiêm thuốc trong thời gian 12 tháng tới.

Luận văn cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho việc nâng cao năng lực điều dưỡng và cải tiến quy trình kỹ thuật tiêm thuốc tại bệnh viện. Các nhà quản lý và điều dưỡng viên được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh, đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.