CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ LỆ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

• Tác giả: Lưu Tính Dương
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Vân Trà
• Trường học: Trường Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Các yếu tố tác động đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng thương mại Việt Nam
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. TÍNH CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1.2.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
• 1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.5.1. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5.2. Dữ liệu nghiên cứu
• 1.6. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
• 1.7. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 2.1. TỔNG QUAN VỀ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN
• 2.1.1. Khái niệm
• 2.1.2. Cách thức đo lường tỷ lệ thu nhập lãi cận biên
• 2.1.3. Ý nghĩa của thu nhập lãi cận biên
• 2.2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN
• 2.2.1. Các yếu tố vi mô
• 2.2.2. Các yếu tố vĩ mô
• 2.3. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM
• 2.3.1. Các nghiên cứu nước ngoài
• 2.3.2. Các nghiên cứu trong nước
• 2.3.3. Khoảng trống nghiên cứu và hướng nghiên cứu của KLTN
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.2. DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU
• 3.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.4. GIỚI THIỆU MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.4.1. Cơ sở đề xuất nghiên cứu
• 3.4.2. Thiết kế mô hình nghiên cứu
• 3.5. GIẢI THÍCH CÁC BIẾN VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU
• 3.5.1. Biến phụ thuộc
• 3.5.2. Biến độc lập
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. THỐNG KÊ MÔ TẢ
• 4.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.2.1. Ma trận tương quan
• 4.2.2. Kết quả hồi quy
• 4.2.3. Kết quả kiểm định hệ số hồi quy
• 4.2.4. Kết quả kiểm định lựa chọn mô hình
• 4.2.5. Đánh giá và khắc phục các khiếm khuyết
• 4.3. KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU
• 4.4. THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
• 5.1. ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1.1. Đề xuất đối với các Ngân hàng thương mại
• 5.1.2. Kiến nghị đối với các cơ quan quản lý Nhà nước
• 5.2. HẠN CHẾ VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA NGHIÊN CỨU
• 5.2.1. Hạn chế của đề tài
• 5.2.2. Hướng phát triển nghiên cứu trong tương lai
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT
• TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG ANH

I. Tổng Quan Về Tỷ Lệ Thu Nhập Lãi Cận Biên NIM Là Gì

Nền kinh tế Việt Nam đã có sự chuyển dịch mạnh mẽ từ kinh tế tập trung sang kinh tế thị trường. Việt Nam được đánh giá là một trong những nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. Sự phát triển này kéo theo sự lớn mạnh của hệ thống ngân hàng. Theo Tarus và cộng sự (2012), ngân hàng đóng vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, gắn kết các tổ chức và cá nhân. Hoạt động của ngân hàng ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) là một thước đo quan trọng phản ánh hiệu quả và khả năng sinh lời của ngân hàng. Đại dịch COVID-19 đã tác động nặng nề đến nền kinh tế, bao gồm cả ngành ngân hàng. Tuy nhiên, ngân hàng đã vượt qua khó khăn và đóng góp vào sự phục hồi kinh tế. Do đó, hiệu quả hoạt động và kinh doanh của các ngân hàng đang là chủ đề được quan tâm. NIM là một trong những yếu tố quan trọng cần được chú trọng.

1.1. Định Nghĩa Chi Tiết Về Tỷ Lệ Thu Nhập Lãi Cận Biên NIM

Theo Golin (2001), NIM là chỉ số quan trọng đo lường hiệu quả quản lý thu nhập và chi phí lãi của ngân hàng. Nó được tính bằng chênh lệch giữa thu nhập từ lãi (lãi từ cho vay) và chi phí lãi (lãi trả cho người gửi) chia cho tổng tài sản sinh lời. NIM thường được tính theo quý hoặc năm và biểu thị dưới dạng phần trăm. Tarus và cộng sự (2012) định nghĩa NIM là chênh lệch giữa tỷ lệ lợi nhuận từ cho vay và tỷ lệ lợi nhuận trả cho tiền gửi, thể hiện khả năng sinh lời của ngân hàng thông qua hoạt động kinh doanh cốt lõi.

1.2. Ý Nghĩa Của NIM Tỷ Lệ Thu Nhập Lãi Cận Biên Trong Ngân Hàng

NIM là chỉ số quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động tài chính của ngân hàng, đặc biệt là khả năng sinh lời từ lãi suất, theo Phan Thị Thu Hà (2013). NIM cao cho thấy ngân hàng có khả năng tạo ra nhiều lợi nhuận từ cho vay và đầu tư. Ngược lại, NIM thấp làm giảm lợi nhuận, ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và sự ổn định tài chính của ngân hàng. Do đó, NIM là một chỉ số quan trọng giúp duy trì sự ổn định tài chính, cho phép ngân hàng ứng phó với biến động thị trường.

II. Thách Thức Các Yếu Tố Tác Động NIM Của Ngân Hàng Hiện Nay

Các ngân hàng thương mại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì và cải thiện tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM). Các yếu tố kinh tế vĩ mô như lạm phát và chính sách tiền tệ có thể ảnh hưởng đáng kể đến chi phí vốn và lãi suất cho vay. Bên cạnh đó, các yếu tố vi mô như hiệu quả hoạt động, quản lý rủi ro tín dụng, và cơ cấu tài sản cũng đóng vai trò quan trọng. Sự cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng và sự thay đổi trong hành vi khách hàng cũng tạo ra áp lực lên NIM. Việc hiểu rõ và quản lý hiệu quả các yếu tố này là rất quan trọng để ngân hàng có thể đạt được lợi nhuận mong muốn.

2.1. Ảnh Hưởng Của Yếu Tố Vĩ Mô Lên NIM Tỷ Lệ Thu Nhập Lãi Cận Biên

Nghiên cứu cho thấy NIM chịu sự tác động của hai nhóm yếu tố: vĩ mô và vi mô. Các yếu tố vĩ mô như lạm phát, chính sách tiền tệ, và tăng trưởng kinh tế có thể ảnh hưởng đến NIM thông qua tác động đến chi phí vốn và lãi suất cho vay. Khi lạm phát tăng, ngân hàng có thể phải tăng lãi suất huy động để thu hút tiền gửi, làm tăng chi phí vốn và giảm NIM.

2.2. Tác Động Của Yếu Tố Vi Mô Đến Tỷ Lệ Thu Nhập Lãi Cận Biên

Các yếu tố vi mô bao gồm quy mô ngân hàng, hiệu quả hoạt động, quản lý rủi ro tín dụng, cơ cấu tài sản, và cơ cấu nguồn vốn. Quy mô ngân hàng có thể ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn và chi phí vốn. Hiệu quả hoạt động và quản lý rủi ro tín dụng ảnh hưởng đến chi phí hoạt động và chi phí dự phòng rủi ro, từ đó tác động đến NIM.

III. Cách Quản Lý Hiệu Quả Chi Phí Vốn Để Tối Ưu NIM Ngân Hàng

Một trong những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) là chi phí vốn. Các ngân hàng cần tập trung vào việc quản lý chi phí vốn một cách hiệu quả bằng cách đa dạng hóa nguồn vốn, tối ưu hóa cơ cấu nguồn vốn, và giảm thiểu chi phí huy động vốn. Ngoài ra, việc áp dụng các công nghệ ngân hàng (Fintech) và chuyển đổi số có thể giúp giảm chi phí hoạt động và nâng cao hiệu quả quản lý vốn. Việc đàm phán lãi suất với khách hàng cũng là một yếu tố quan trọng để cải thiện NIM.

3.1. Đa Dạng Hóa Nguồn Vốn Để Giảm Chi Phí Vốn Ảnh Hưởng NIM

Việc đa dạng hóa nguồn vốn giúp ngân hàng giảm sự phụ thuộc vào một nguồn vốn duy nhất, từ đó giảm rủi ro và chi phí huy động vốn. Các ngân hàng có thể huy động vốn từ nhiều kênh khác nhau như tiền gửi tiết kiệm, phát hành trái phiếu, vay từ các tổ chức tài chính khác, và huy động vốn từ thị trường chứng khoán.

3.2. Áp Dụng Fintech Và Chuyển Đổi Số Để Tối Ưu Chi Phí Vốn

Việc ứng dụng công nghệ ngân hàng (Fintech) và chuyển đổi số có thể giúp ngân hàng tự động hóa các quy trình, giảm chi phí hoạt động, và nâng cao hiệu quả quản lý vốn. Ví dụ, các hệ thống quản lý vốn tự động có thể giúp ngân hàng tối ưu hóa cơ cấu nguồn vốn và giảm thiểu chi phí huy động vốn.

IV. Hướng Dẫn Quản Lý Rủi Ro Tín Dụng Để Cải Thiện NIM Ngân Hàng

Quản lý rủi ro tín dụng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) ổn định. Nợ xấu có thể làm giảm thu nhập từ lãi và tăng chi phí dự phòng rủi ro, ảnh hưởng tiêu cực đến NIM. Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả, bao gồm việc đánh giá khách hàng, quản lý danh mục cho vay, và xử lý nợ xấu. Tuân thủ các quy định về an toàn vốn (Basel II/III) cũng là một yếu tố quan trọng.

4.1. Xây Dựng Hệ Thống Quản Lý Rủi Ro Tín Dụng Hiệu Quả Cho NIM

Hệ thống quản lý rủi ro tín dụng cần bao gồm các quy trình đánh giá khách hàng, quản lý danh mục cho vay, và xử lý nợ xấu. Việc đánh giá khách hàng cần dựa trên các tiêu chí khách quan và toàn diện để đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng. Quản lý danh mục cho vay cần đảm bảo sự đa dạng và phân tán rủi ro.

4.2. Tuân Thủ Basel II III Để Nâng Cao An Toàn Vốn Và NIM

Việc tuân thủ các quy định về an toàn vốn (Basel II/III) giúp ngân hàng đảm bảo có đủ vốn để đối phó với các rủi ro, từ đó giảm thiểu tác động của rủi ro tín dụng đến NIM. Các quy định về an toàn vốn yêu cầu ngân hàng phải duy trì tỷ lệ vốn tối thiểu so với tài sản có rủi ro.

V. Phân Tích Tác Động Chính Sách Tiền Tệ Đến Tỷ Lệ NIM Hiện Nay

Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) của các ngân hàng thương mại. Các quyết định về lãi suất và tỷ giá hối đoái có thể tác động trực tiếp đến chi phí vốn và thu nhập từ lãi của ngân hàng. Việc theo dõi và dự báo chính xác các thay đổi trong chính sách tiền tệ là rất quan trọng để ngân hàng có thể điều chỉnh hoạt động kinh doanh một cách phù hợp. Lạm phát cũng là một yếu tố quan trọng cần được xem xét.

5.1. Ảnh Hưởng Của Lãi Suất Điều Hành Đến NIM Của Ngân Hàng

NHNN sử dụng lãi suất điều hành như một công cụ để kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Khi NHNN tăng lãi suất điều hành, chi phí vốn của ngân hàng có thể tăng lên, làm giảm NIM. Ngược lại, khi NHNN giảm lãi suất điều hành, chi phí vốn của ngân hàng có thể giảm xuống, làm tăng NIM.

5.2. Tác Động Của Tỷ Giá Hối Đoái Đến Thu Nhập Lãi Cận Biên NIM

Tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến thu nhập từ các hoạt động ngoại tệ của ngân hàng, từ đó tác động đến NIM. Khi tỷ giá hối đoái biến động, ngân hàng có thể phải đối mặt với rủi ro tỷ giá, ảnh hưởng đến lợi nhuận từ các giao dịch ngoại tệ.

VI. Tương Lai NIM Ứng Dụng Nghiên Cứu Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả

Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các ngân hàng thương mại Việt Nam nâng cao hiệu quả hoạt động và đạt được lợi nhuận mong muốn. Các kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chính sách và chiến lược kinh doanh phù hợp. Bên cạnh đó, việc tiếp tục nghiên cứu và phân tích các yếu tố mới có thể giúp ngân hàng thích ứng với sự thay đổi của môi trường kinh doanh.

6.1. Đề Xuất Giải Pháp Cải Thiện NIM Dựa Trên Kết Quả Nghiên Cứu

Dựa trên các kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất các giải pháp như: Tăng cường quản lý rủi ro tín dụng, tối ưu hóa cơ cấu nguồn vốn, giảm thiểu chi phí hoạt động, và đa dạng hóa nguồn thu nhập. Các ngân hàng cần xây dựng các chính sách và chiến lược kinh doanh phù hợp với đặc điểm và điều kiện của mình.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Các Yếu Tố Tác Động NIM

Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích tác động của các yếu tố mới như công nghệ ngân hàng (Fintech), chuyển đổi số, và hành vi khách hàng đến NIM. Ngoài ra, cần có thêm các nghiên cứu so sánh NIM giữa các ngân hàng và phân tích tác động của các chính sách của NHNN đến NIM.