Các yếu tố tác động đến thanh khoản của các ngân hàng TMCP tại Việt Nam

• Tác giả: Hồ Minh Hoàng Phúc
• Người hướng dẫn: PGS.TS Hoàng Công Gia Khánh
• Trường học: Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh Trường Đại học Kinh Tế - Luật
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Các yếu tố tác động đến thanh khoản của các ngân hàng TMCP tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: TP.Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ THANH KHOẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ XÂY DỰNG MÔ HÌNH ĐÁNH GIÁ
• 1.1. Các khái niệm về thanh khoản
• 1.2. Đo lường thanh khoản
• 1.2.1. Phương pháp đo lường bằng khe hở thanh khoản
• 1.2.2. Phương pháp đo lường bằng các tỷ lệ thanh khoản
• 1.3. Các quy định quản lý thanh khoản
• 1.3.1. Các nguyên tắc quản lý thanh khoản của Basel
• 1.3.2. Các quy định và đề xuất quản lý thanh khoản từ các tổ chức quốc tế khác
• 1.3.3. Quy định của Basel
• 1.3.4. Quy định của Việt Nam
• 1.3.5. Quy định của một số quốc gia khác
• 1.4. Lược khảo các nghiên cứu trước
• 1.5. Các yếu tố tác động đến thanh khoản của NHTM
• 1.5.1. Vốn chủ sở hữu
• 1.5.3. Quy mô ngân hàng
• 1.5.4. Dự phòng rủi ro tín dụng
• 1.5.5. Dự trữ thanh khoản
• 1.5.6. Tăng trưởng kinh tế
• 1.5.7. Tỷ lệ lạm phát
• 1.6. Mô hình nghiên cứu
• 1.7. Nhận định các biến và giả thuyết
• 2. CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN THANH KHOẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP TẠI VIỆT NAM
• 2.1. Tổng quan tình hình thanh khoản
• 2.2. Khả năng thanh khoản
• 2.3. Vốn chủ sở hữu
• 2.5. Quy mô ngân hàng
• 2.6. Dự phòng rủi ro tín dụng
• 2.7. Dự trữ thanh khoản
• 2.8. Tăng trưởng kinh tế
• 3. CHƯƠNG 3: DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô hình nghiên cứu
• 3.2. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp ước lượng
• 3.4. Kết quả nghiên cứu
• 3.4.1. Thống kê mô tả
• 3.4.2. Kiểm định sự tương quan và đa cộng tuyến giữa các biến trong mô hình
• 3.4.3. Kết quả hồi quy các mô hình và lựa chọn mô hình phù hợp
• 3.4.3.1. Kết quả hồi quy các mô hình
• 3.4.3.2. Lựa chọn mô hình phù hợp
• 3.4.4. Kiểm tra, kiểm định các khiếm khuyết của mô hình
• 3.4.4.1. Kiểm định hiện tượng tự tương quan
• 3.4.4.2. Kiểm định hiện tượng phương sai sai số thay đổi
• 3.4.4.3. Ước lượng bằng phương pháp GMM và FGLS
• 3.5. Thảo luận kết quả
• 3.5.1. Tác động của tỷ lệ vốn chủ sở hữu với khả năng thanh khoản
• 3.5.2. Tác động của tỷ lệ lợi nhuận với khả năng thanh khoản
• 3.5.3. Tác động của quy mô ngân hàng với khả năng thanh khoản
• 3.5.4. Tác động của tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng với khả năng thanh khoản
• 3.5.5. Tác động của tỷ lệ dự trữ thanh khoản với khả năng thanh khoản
• 3.5.6. Tác động của tăng trưởng kinh tế với khả năng thanh khoản
• 3.5.7. Tác động của lạm phát với khả năng thanh khoản
• 4. CHƯƠNG 4: KHUYẾN NGHỊ VÀ HÀM Ý CÁC CHÍNH SÁCH, GIẢI PHÁP
• 4.1. Đối với các Ngân hàng thương mại
• 4.2. Đối với Ngân hàng nhà nước
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1

I. Tổng quan Tầm quan trọng của thanh khoản ngân hàng TMCP

Thanh khoản đóng vai trò then chốt trong sự tồn tại và phát triển của mỗi ngân hàng TMCP và toàn bộ hệ thống ngân hàng. Theo BIS (2008), thanh khoản là khả năng ngân hàng tăng tài sản và đáp ứng nghĩa vụ nợ mà không gây tổn thất đáng kể. Sự chênh lệch kỳ hạn giữa tiền gửi ngắn hạn và cho vay dài hạn tạo ra thách thức về thanh khoản. Do đó, ngân hàng cần nắm giữ tài sản thanh khoản ở mức tối ưu. Quản trị thanh khoản hiệu quả là yếu tố hàng đầu, vì vấn đề thanh khoản ở một ngân hàng có thể gây hậu quả cho toàn ngành. Sau khủng hoảng tài chính 2008-2009, các ngân hàng thương mại ở Việt Nam đối mặt với khó khăn, đặc biệt là tình trạng thanh khoản. Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng giai đoạn 2010-2011, thông qua sáp nhập và mua lại ngân hàng yếu kém, nhằm giải quyết vấn đề thanh khoản. Tuy nhiên, quản trị thanh khoản ở Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập so với chuẩn quốc tế. Dịch bệnh Covid-19 cũng gây tác động chưa từng có đến nền kinh tế, làm tăng nguy cơ mất thanh khoản. Vì vậy, nghiên cứu về các yếu tố tác động đến thanh khoản là rất quan trọng.

1.1. Khái niệm và đặc điểm của thanh khoản ngân hàng TMCP

Thanh khoản ngân hàng TMCP là khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính ngắn hạn, bao gồm chi trả tiền gửi, thanh toán các khoản vay và thực hiện các giao dịch. Nó phản ánh sự cân bằng giữa tài sản và nợ phải trả, đảm bảo hoạt động liên tục của ngân hàng. Một ngân hàng có thanh khoản tốt sẽ có khả năng huy động vốn dễ dàng và quản lý rủi ro hiệu quả hơn. Việc duy trì thanh khoản ổn định là một trong những yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo sự tin tưởng của khách hàng và nhà đầu tư vào ngân hàng. Nếu ngân hàng mất thanh khoản, nó có thể dẫn đến khủng hoảng tài chính và ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống ngân hàng.

1.2. Vai trò then chốt của quản trị thanh khoản hiệu quả trong TMCP

Quản trị thanh khoản hiệu quả đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của ngân hàng TMCP. Nó giúp ngân hàng đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn, duy trì uy tín và giảm thiểu rủi ro. Quản trị thanh khoản bao gồm việc dự báo dòng tiền, quản lý tài sản và nợ phải trả, và thiết lập các biện pháp phòng ngừa rủi ro. Một hệ thống quản trị thanh khoản tốt sẽ giúp ngân hàng tối ưu hóa việc sử dụng vốn, tăng cường khả năng sinh lời và đối phó với các biến động của thị trường. Ngoài ra, quản trị thanh khoản cũng giúp ngân hàng tuân thủ các quy định của Ngân hàng Nhà nước và các chuẩn mực quốc tế.

II. Thách thức Rủi ro thanh khoản đe dọa Ngân hàng TMCP VN

Các ngân hàng TMCP tại Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức về rủi ro thanh khoản. Sự phụ thuộc vào nguồn vốn ngắn hạn, biến động của thị trường tiền tệ, và sự gia tăng của nợ xấu có thể gây áp lực lên thanh khoản. Ngoài ra, các yếu tố vĩ mô như lạm phát, tăng trưởng GDP và tỷ giá hối đoái cũng ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản của ngân hàng. Khủng hoảng tài chính và các quy định mới như Basel III cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về quản trị thanh khoản. Việc không quản lý rủi ro thanh khoản hiệu quả có thể dẫn đến mất khả năng thanh toán và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của ngân hàng. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định và phân tích các yếu tố này để đưa ra giải pháp phòng ngừa rủi ro.

2.1. Các nguồn gốc chính của rủi ro thanh khoản tại TMCP

Rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng TMCP có thể phát sinh từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Một trong những nguồn gốc chính là sự mất cân đối giữa tài sản có và tài sản nợ, đặc biệt là khi ngân hàng tập trung vào các khoản vay dài hạn trong khi nguồn vốn chủ yếu là tiền gửi ngắn hạn. Ngoài ra, rủi ro thanh khoản cũng có thể phát sinh từ sự phụ thuộc quá mức vào một số ít khách hàng hoặc thị trường, hoặc từ sự suy giảm niềm tin của công chúng vào ngân hàng. Các yếu tố bên ngoài như biến động lãi suất, thay đổi chính sách tiền tệ và khủng hoảng kinh tế cũng có thể làm tăng rủi ro thanh khoản. Để quản lý rủi ro thanh khoản hiệu quả, ngân hàng cần xác định và đánh giá đầy đủ các nguồn gốc tiềm ẩn của rủi ro.

2.2. Hậu quả nghiêm trọng của mất thanh khoản đối với TMCP

Mất thanh khoản có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho ngân hàng TMCP, bao gồm việc không thể đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán, mất uy tín và sự tin tưởng của khách hàng, và thậm chí là phá sản. Khi một ngân hàng mất thanh khoản, nó có thể phải bán tài sản với giá thấp, vay vốn với lãi suất cao hoặc bị Ngân hàng Nhà nước can thiệp. Mất thanh khoản cũng có thể gây ra hiệu ứng lan truyền, ảnh hưởng đến các ngân hàng khác trong hệ thống. Để phòng ngừa hậu quả nghiêm trọng của mất thanh khoản, ngân hàng cần duy trì một lượng dự trữ thanh khoản đủ lớn, quản lý rủi ro thanh khoản hiệu quả và tuân thủ các quy định của Ngân hàng Nhà nước.

III. Phương pháp Đo lường thanh khoản Ngân hàng TMCP Hướng dẫn chi tiết

Việc đo lường thanh khoản là bước quan trọng để quản trị rủi ro. Các phương pháp bao gồm khe hở thanh khoản, tỷ lệ thanh khoản (tài sản thanh khoản/tổng tài sản, tài sản thanh khoản/tiền gửi ngắn hạn, dư nợ/tổng tài sản, dư nợ/tiền gửi ngắn hạn). Nghiên cứu này sử dụng các tỷ lệ này làm biến phụ thuộc để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản. Theo Aspachs (2005) và Nikolau (2009), tính thanh khoản không chỉ phụ thuộc vào yếu tố khách quan mà còn bị ảnh hưởng bởi phản ứng của người tham gia thị trường khi đối mặt với sự không chắc chắn và thay đổi giá trị tài sản.

3.1. Phân tích khe hở thanh khoản Ưu điểm và hạn chế khi áp dụng

Phân tích khe hở thanh khoản là một phương pháp truyền thống để đánh giá khả năng thanh khoản của ngân hàng. Nó tập trung vào sự chênh lệch giữa tài sản và nợ phải trả có kỳ hạn khác nhau. Ưu điểm của phương pháp này là đơn giản, dễ thực hiện và cung cấp thông tin tổng quan về tình hình thanh khoản. Tuy nhiên, nó cũng có những hạn chế, bao gồm việc bỏ qua các yếu tố định tính và không phản ánh đầy đủ các nguồn gốc tiềm ẩn của rủi ro thanh khoản. Ngoài ra, phân tích khe hở thanh khoản có thể không phù hợp với các ngân hàng có cấu trúc tài sản phức tạp hoặc hoạt động trên nhiều thị trường.

3.2. Sử dụng tỷ lệ thanh khoản Cách tính và diễn giải ý nghĩa

Sử dụng tỷ lệ thanh khoản là một phương pháp phổ biến để đánh giá khả năng thanh khoản của ngân hàng. Các tỷ lệ này được tính toán dựa trên các số liệu từ bảng cân đối kế toán và báo cáo thu nhập. Một số tỷ lệ thanh khoản quan trọng bao gồm tỷ lệ tài sản lỏng trên tổng tài sản, tỷ lệ tiền mặt và tương đương tiền trên tiền gửi, và tỷ lệ cho vay trên tiền gửi. Ý nghĩa của các tỷ lệ này là cung cấp thông tin chi tiết về khả năng đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn của ngân hàng. Tuy nhiên, việc sử dụng tỷ lệ thanh khoản cũng có những hạn chế, bao gồm việc phụ thuộc vào chất lượng của số liệu kế toán và không phản ánh đầy đủ các yếu tố định tính.

IV. Các yếu tố ảnh hưởng tới Thanh khoản Ngân hàng TMCP Việt Nam

Nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của ngân hàng TMCP. Các yếu tố nội tại bao gồm vốn chủ sở hữu, quy mô ngân hàng, dự phòng rủi ro tín dụng, và dự trữ thanh khoản. Các yếu tố vĩ mô bao gồm tăng trưởng kinh tế và tỷ lệ lạm phát. Những yếu tố này tác động đến khả năng huy động vốn, quản lý rủi ro và sinh lời của ngân hàng. Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết thanh khoản hệ thống. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp ngân hàng xây dựng chiến lược quản trị thanh khoản hiệu quả.

4.1. Tác động của vốn chủ sở hữu và quy mô ngân hàng

Vốn chủ sở hữu và quy mô ngân hàng có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng thanh khoản. Vốn chủ sở hữu cao giúp ngân hàng có khả năng hấp thụ rủi ro tốt hơn và tăng cường uy tín trên thị trường, từ đó dễ dàng huy động vốn. Quy mô ngân hàng lớn thường đi kèm với khả năng đa dạng hóa nguồn vốn và tiếp cận các kênh huy động khác nhau. Tuy nhiên, quy mô lớn cũng có thể tạo ra các thách thức về quản lý và kiểm soát rủi ro. Do đó, ngân hàng cần cân bằng giữa quy mô và hiệu quả hoạt động để đảm bảo thanh khoản ổn định.

4.2. Ảnh hưởng của dự phòng rủi ro tín dụng và dự trữ thanh khoản

Dự phòng rủi ro tín dụng và dự trữ thanh khoản là hai yếu tố quan trọng giúp ngân hàng đối phó với các rủi ro tiềm ẩn. Dự phòng rủi ro tín dụng giúp ngân hàng giảm thiểu tổn thất từ các khoản nợ xấu và duy trì sự ổn định của tài sản. Dự trữ thanh khoản đảm bảo ngân hàng có đủ nguồn vốn để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn. Mức độ dự phòng và dự trữ phù hợp sẽ giúp ngân hàng tăng cường khả năng chống chịu trước các biến động của thị trường và duy trì thanh khoản ổn định.

V. Nghiên cứu Phân tích thực nghiệm thanh khoản của NHTMCP tại VN

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu dạng bảng của 26 ngân hàng TMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012-2020 để phân tích các yếu tố tác động đến thanh khoản. Phương pháp ước lượng GMM và FGLS được sử dụng để kiểm định mô hình. Kết quả cho thấy vốn chủ sở hữu, quy mô ngân hàng, dự phòng rủi ro tín dụng, dự trữ thanh khoản, tăng trưởng kinh tế, và tỷ lệ lạm phát đều có tác động đáng kể đến thanh khoản. Nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực nghiệm về tầm quan trọng của các yếu tố này trong việc quản trị thanh khoản của ngân hàng.

5.1. Mô hình nghiên cứu và phương pháp ước lượng được sử dụng

Mô hình nghiên cứu được xây dựng dựa trên các lý thuyết kinh tế và các nghiên cứu trước đây về thanh khoản ngân hàng. Phương pháp ước lượng GMM (Generalized Method of Moments) và FGLS (Feasible Generalized Least Squares) được sử dụng để khắc phục các vấn đề về tự tương quan và phương sai thay đổi trong dữ liệu. Các phương pháp này cho phép ước lượng các hệ số của mô hình một cách chính xác và hiệu quả.

5.2. Kết quả phân tích và diễn giải ý nghĩa kinh tế của chúng

Kết quả phân tích cho thấy vốn chủ sở hữu có tác động tích cực đến thanh khoản ngân hàng, quy mô ngân hàng có thể có tác động tích cực hoặc tiêu cực tùy thuộc vào cách quản lý, dự phòng rủi ro tín dụng và dự trữ thanh khoản đều có tác động tích cực, tăng trưởng kinh tế có tác động tích cực, và lạm phát có tác động tiêu cực. Các kết quả này có ý nghĩa quan trọng đối với các nhà quản lý ngân hàng, giúp họ hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản và đưa ra các quyết định phù hợp.

VI. Giải pháp Nâng cao thanh khoản Ngân hàng TMCP Khuyến nghị

Để nâng cao thanh khoản, các ngân hàng TMCP cần tăng cường vốn chủ sở hữu, quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả, duy trì dự trữ thanh khoản hợp lý, và đa dạng hóa nguồn vốn. NHNN cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về quản trị thanh khoản, tăng cường giám sát và thanh tra, và điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt. Việc phối hợp chặt chẽ giữa ngân hàng và NHNN là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng.

6.1. Các giải pháp cụ thể cho các ngân hàng thương mại

Các ngân hàng thương mại có thể áp dụng nhiều giải pháp cụ thể để nâng cao thanh khoản. Đầu tiên, cần tăng cường quản lý rủi ro tín dụng để giảm thiểu nợ xấu và duy trì sự ổn định của tài sản. Thứ hai, cần duy trì một lượng dự trữ thanh khoản đủ lớn để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn. Thứ ba, cần đa dạng hóa nguồn vốn bằng cách tiếp cận các kênh huy động khác nhau. Thứ tư, cần tăng cường quản lý dòng tiền và dự báo nhu cầu vốn.

6.2. Các khuyến nghị chính sách cho Ngân hàng Nhà nước

Ngân hàng Nhà nước có thể hỗ trợ các ngân hàng thương mại bằng cách hoàn thiện khung pháp lý về quản trị thanh khoản, tăng cường giám sát và thanh tra, và điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt. Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước có thể cung cấp các công cụ hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng gặp khó khăn, chẳng hạn như cho vay tái cấp vốn và mua lại trái phiếu chính phủ. Quan trọng nhất, Ngân hàng Nhà nước cần duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính và tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho các ngân hàng thương mại.

Tổng quan nghiên cứu

Thanh khoản là yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của các ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) tại Việt Nam. Theo báo cáo ngành, trong giai đoạn 2012-2020, thanh khoản của các ngân hàng TMCP có nhiều biến động do ảnh hưởng của các yếu tố nội tại và vĩ mô, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009 và giai đoạn tái cơ cấu hệ thống ngân hàng từ 2010-2011. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố tác động đến thanh khoản của các ngân hàng TMCP tại Việt Nam, đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và đề xuất các giải pháp nâng cao khả năng thanh khoản trong bối cảnh kinh tế hiện nay.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 26 ngân hàng TMCP đang hoạt động tại Việt Nam, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2012-2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho các nhà quản lý ngân hàng và cơ quan quản lý nhà nước nhằm cải thiện công tác quản trị thanh khoản, góp phần ổn định thị trường tài chính và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Các chỉ số thanh khoản được phân tích bao gồm tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản, tỷ lệ vốn chủ sở hữu, lợi nhuận, quy mô ngân hàng, dự phòng rủi ro tín dụng, dự trữ thanh khoản, tăng trưởng kinh tế và lạm phát.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình tài chính về thanh khoản ngân hàng, trong đó:

• Lý thuyết thanh khoản ngân hàng: Thanh khoản được định nghĩa là khả năng của ngân hàng trong việc đáp ứng các nghĩa vụ tài chính khi đến hạn mà không gây thiệt hại đáng kể (BIS, 2009; Basel Committee, 2008). Thanh khoản được xem xét trên hai khía cạnh: tính thanh khoản của tài sản và tính thanh khoản của nguồn vốn.

• Mô hình đo lường thanh khoản: Sử dụng các tỷ lệ thanh khoản như tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản (L1), tỷ lệ vốn chủ sở hữu, tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng, tỷ lệ dự trữ thanh khoản, cùng với các biến vĩ mô như tăng trưởng GDP và lạm phát.

• Mô hình nghiên cứu hồi quy đa biến: Áp dụng mô hình dữ liệu bảng để phân tích tác động của các yếu tố nội tại và vĩ mô đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng TMCP tại Việt Nam.

Các khái niệm chính bao gồm: vốn chủ sở hữu, lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE), quy mô ngân hàng (logarit tổng tài sản), dự phòng rủi ro tín dụng, dự trữ thanh khoản, tăng trưởng kinh tế (GDP) và tỷ lệ lạm phát.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính của 26 ngân hàng TMCP niêm yết tại Việt Nam trong giai đoạn 2012-2020, kết hợp với dữ liệu kinh tế vĩ mô từ các nguồn chính thức như Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức thống kê quốc gia. Cỡ mẫu gồm 26 ngân hàng với dữ liệu dạng bảng (panel data) cho 9 năm nghiên cứu.

Phương pháp phân tích chính là hồi quy đa biến với các kiểm định về đa cộng tuyến, tự tương quan và phương sai sai số thay đổi được thực hiện để đảm bảo tính chính xác của mô hình. Các phương pháp ước lượng bao gồm GMM (Generalized Method of Moments) và FGLS (Feasible Generalized Least Squares) nhằm xử lý các vấn đề về nội sinh và heteroskedasticity.

Timeline nghiên cứu trải dài từ việc thu thập dữ liệu, xử lý số liệu, phân tích mô hình đến thảo luận kết quả và đề xuất giải pháp trong năm 2021-2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP) có tác động tích cực đến thanh khoản: Kết quả hồi quy cho thấy hệ số CAP dương và có ý nghĩa thống kê ở mức 1%, cho thấy ngân hàng có tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao hơn sẽ có khả năng thanh khoản tốt hơn. Cụ thể, tăng 1% tỷ lệ vốn chủ sở hữu làm tăng tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản khoảng 0.15%.

2. Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) cũng ảnh hưởng tích cực: ROE có hệ số dương và ý nghĩa thống kê ở mức 5%, cho thấy ngân hàng có hiệu quả sinh lời cao hơn thường duy trì mức thanh khoản tốt hơn. Mức tăng ROE 1% tương ứng với tăng 0.1% tỷ lệ tài sản thanh khoản.

3. Quy mô ngân hàng (SIZE) có mối quan hệ cùng chiều với thanh khoản: Quy mô ngân hàng được đo bằng logarit tổng tài sản có hệ số dương và ý nghĩa thống kê ở mức 10%, cho thấy các ngân hàng lớn hơn có khả năng huy động vốn và quản lý thanh khoản hiệu quả hơn.

4. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR) có tác động tiêu cực đến thanh khoản: Hệ số LLR âm và có ý nghĩa ở mức 1%, phản ánh rằng ngân hàng phải trích lập dự phòng cao sẽ làm giảm khả năng duy trì tài sản thanh khoản. Cứ tăng 1% dự phòng rủi ro tín dụng thì tỷ lệ tài sản thanh khoản giảm khoảng 0.12%.

5. Tỷ lệ dự trữ thanh khoản (LRR) có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ: Hệ số LRR dương và có ý nghĩa thống kê ở mức 1%, cho thấy việc duy trì dự trữ thanh khoản cao giúp ngân hàng nâng cao khả năng đáp ứng nghĩa vụ tài chính.

6. Tăng trưởng kinh tế (GDP) có tác động ngược chiều đến thanh khoản: Hệ số GDP âm và có ý nghĩa ở mức 5%, phản ánh trong giai đoạn kinh tế tăng trưởng, các ngân hàng có xu hướng giảm dự trữ tài sản thanh khoản để mở rộng cho vay.

7. Tỷ lệ lạm phát (INF) cũng ảnh hưởng tiêu cực đến thanh khoản: Lạm phát có hệ số âm và ý nghĩa thống kê ở mức 10%, cho thấy lạm phát cao làm tăng chi phí vốn và rủi ro tín dụng, từ đó giảm khả năng thanh khoản của ngân hàng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, như nghiên cứu của Vodova (2011), Malik và Rafique (2013) về tác động tích cực của vốn chủ sở hữu và dự trữ thanh khoản đến khả năng thanh khoản. Mối quan hệ ngược chiều giữa dự phòng rủi ro tín dụng và thanh khoản cũng được nhiều nghiên cứu xác nhận, do dự phòng cao làm giảm nguồn lực tài chính sẵn có.

Tác động ngược chiều của tăng trưởng kinh tế và lạm phát phản ánh thực tế các ngân hàng ưu tiên mở rộng tín dụng trong giai đoạn kinh tế phát triển, đồng thời chịu áp lực chi phí vốn và rủi ro tín dụng trong môi trường lạm phát cao. Các biểu đồ phân tích có thể minh họa rõ sự biến động tỷ lệ tài sản thanh khoản theo các biến độc lập qua từng năm, giúp trực quan hóa mối quan hệ và xu hướng.

So với các nghiên cứu trước tại Việt Nam, nghiên cứu này cập nhật dữ liệu mới hơn, bao gồm giai đoạn có ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, giúp phản ánh thực trạng và xu hướng quản trị thanh khoản hiện đại hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường vốn chủ sở hữu: Các ngân hàng cần nâng cao tỷ lệ vốn chủ sở hữu tối thiểu nhằm tăng khả năng tự bảo vệ tài chính và cải thiện thanh khoản. Mục tiêu đạt tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản ít nhất 10% trong vòng 3 năm tới. Ngân hàng Nhà nước cần giám sát và hỗ trợ chính sách vốn phù hợp.

2. Nâng cao hiệu quả sinh lời bền vững: Tăng cường quản trị lợi nhuận qua việc tối ưu hóa chi phí và đa dạng hóa nguồn thu để duy trì ROE ổn định trên 12% nhằm hỗ trợ khả năng thanh khoản. Các ngân hàng cần xây dựng kế hoạch kinh doanh dài hạn và kiểm soát rủi ro hiệu quả.

3. Quản lý dự phòng rủi ro tín dụng chặt chẽ: Cần áp dụng các tiêu chuẩn trích lập dự phòng phù hợp, đồng thời nâng cao chất lượng tín dụng để giảm áp lực dự phòng, từ đó cải thiện thanh khoản. Thời gian thực hiện trong 2 năm, phối hợp với các cơ quan giám sát.

4. Tăng cường dự trữ thanh khoản theo quy định: Đảm bảo tỷ lệ dự trữ thanh khoản luôn trên mức tối thiểu 10% theo Thông tư 36 và hướng tới chuẩn Basel III. Ngân hàng cần xây dựng kế hoạch dự phòng thanh khoản và kiểm soát dòng tiền hiệu quả.

5. Chính sách vĩ mô ổn định: Ngân hàng Nhà nước cần phối hợp với các cơ quan liên quan kiểm soát lạm phát và duy trì tăng trưởng kinh tế ổn định nhằm giảm áp lực lên thanh khoản ngân hàng. Các chính sách tiền tệ linh hoạt, hỗ trợ thị trường liên ngân hàng phát triển.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý ngân hàng TMCP: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản, từ đó xây dựng chiến lược quản trị vốn và rủi ro hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh.

2. Cơ quan quản lý nhà nước (Ngân hàng Nhà nước): Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách quản lý thanh khoản, giám sát và điều hành thị trường tiền tệ ổn định.

3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành Tài chính – Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo chuyên sâu về mô hình nghiên cứu thanh khoản, phương pháp phân tích dữ liệu bảng và các yếu tố tác động trong bối cảnh Việt Nam.

4. Nhà đầu tư và chuyên gia phân tích tài chính: Hỗ trợ đánh giá sức khỏe tài chính và rủi ro thanh khoản của các ngân hàng TMCP, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh khoản ngân hàng được đo lường như thế nào?
   Thanh khoản thường được đo bằng tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản (L1), tỷ lệ vốn chủ sở hữu, dự trữ thanh khoản và các chỉ số liên quan đến dòng tiền. Ví dụ, tỷ lệ L1 cao cho thấy ngân hàng có khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền mặt nhanh chóng.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến thanh khoản ngân hàng TMCP tại Việt Nam?
   Vốn chủ sở hữu và dự trữ thanh khoản là hai yếu tố có tác động tích cực mạnh mẽ nhất, giúp ngân hàng duy trì khả năng thanh khoản ổn định trong các điều kiện kinh tế khác nhau.

3. Tại sao tăng trưởng kinh tế lại có tác động ngược chiều đến thanh khoản?
   Trong giai đoạn kinh tế phát triển, ngân hàng thường mở rộng cho vay nhiều hơn, giảm lượng tài sản thanh khoản để tối đa hóa lợi nhuận, dẫn đến giảm tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản.

4. Lạm phát ảnh hưởng như thế nào đến thanh khoản ngân hàng?
   Lạm phát cao làm tăng chi phí vốn và rủi ro tín dụng, khiến ngân hàng phải thận trọng hơn trong việc huy động và cho vay, từ đó làm giảm khả năng duy trì tài sản thanh khoản.

5. Các ngân hàng TMCP nên làm gì để nâng cao thanh khoản?
   Ngân hàng cần tăng vốn chủ sở hữu, duy trì dự trữ thanh khoản hợp lý, quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả và tối ưu hóa lợi nhuận bền vững. Đồng thời, phối hợp với cơ quan quản lý để đảm bảo tuân thủ các quy định về thanh khoản.

Kết luận

• Thanh khoản của các ngân hàng TMCP tại Việt Nam chịu ảnh hưởng tích cực từ vốn chủ sở hữu, lợi nhuận, quy mô ngân hàng và dự trữ thanh khoản.
• Dự phòng rủi ro tín dụng, tăng trưởng kinh tế và lạm phát có tác động tiêu cực đến khả năng thanh khoản.
• Mô hình nghiên cứu hồi quy đa biến với dữ liệu bảng giai đoạn 2012-2020 cho kết quả có ý nghĩa thống kê cao, phản ánh thực trạng quản trị thanh khoản tại Việt Nam.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào tăng vốn chủ sở hữu, nâng cao hiệu quả sinh lời, quản lý dự phòng rủi ro và duy trì dự trữ thanh khoản theo chuẩn mực quốc tế.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về quản trị thanh khoản trong bối cảnh biến động kinh tế và chính sách tiền tệ hiện đại.

Để nâng cao hiệu quả quản trị thanh khoản, các ngân hàng TMCP và cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ trong việc áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi và cập nhật các biến động kinh tế vĩ mô để điều chỉnh chính sách phù hợp.