Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của internet và mạng xã hội tại Việt Nam, mua sắm trực tuyến qua các nền tảng như Facebook ngày càng trở nên phổ biến. Theo báo cáo nghiên cứu thị trường của Asia Plus (Q&ME, 2018), tỷ lệ mua sắm trên Facebook tại Việt Nam năm 2018 đạt khoảng 70%, tăng 4% so với năm 2017 và tăng 23% so với năm 2016. Đặc biệt, trong số những người mua sắm qua mạng xã hội, 37% lựa chọn Facebook và 77% sử dụng Facebook thường xuyên để mua sắm. Hình thức mua hàng qua video phát trực tiếp trên các trang mạng xã hội như Facebook đã trở thành công cụ quảng cáo hiệu quả, giúp người bán tiếp cận khách hàng với chi phí thấp và tạo sự tương tác trực tiếp, tăng niềm tin và sự gắn kết khách hàng.
Tuy nhiên, việc mua sắm qua video phát trực tiếp cũng tiềm ẩn rủi ro về chất lượng sản phẩm không đúng như quảng cáo, ảnh hưởng đến niềm tin của khách hàng. Do đó, nghiên cứu này nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự gắn kết khách hàng trong mua hàng trực tuyến qua video phát trực tiếp tại Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao sự gắn kết, góp phần tăng doanh thu và hiệu quả kinh doanh. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2019, khảo sát trên các trang hội nhóm mua bán có video phát trực tiếp trên Facebook tại Việt Nam. Mức độ gắn kết khách hàng được đánh giá thông qua các chỉ số tương tác, niềm tin và hành vi mua hàng, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về hành vi tiêu dùng trong môi trường thương mại điện tử hiện đại.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình giá trị cảm nhận của khách hàng khi xem video phát trực tiếp, gồm ba thành phần chính: giá trị sử dụng, giá trị khoái lạc và giá trị biểu tượng. Giá trị sử dụng đề cập đến mức độ tiện ích, tiết kiệm thời gian và chi phí khi mua hàng; giá trị khoái lạc liên quan đến cảm xúc tích cực, sự thú vị khi trải nghiệm mua sắm; giá trị biểu tượng phản ánh sự liên kết tâm lý và hình ảnh cá nhân khi sử dụng sản phẩm. Bên cạnh đó, niềm tin được phân thành niềm tin vào sản phẩm và niềm tin vào người bán, là yếu tố trung gian ảnh hưởng đến sự gắn kết khách hàng.
Mô hình nghiên cứu đề xuất kiểm định các giả thuyết về tác động trực tiếp và gián tiếp của các yếu tố giá trị cảm nhận và niềm tin đến sự gắn kết khách hàng. Sự gắn kết được hiểu là mức độ tương tác, kết nối của khách hàng với người bán qua video phát trực tiếp, bao gồm hành vi theo dõi, giới thiệu và mua hàng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện theo quy trình kết hợp giữa nghiên cứu định tính và định lượng. Giai đoạn định tính bao gồm thảo luận nhóm với 19 người mua hàng qua video phát trực tiếp trên Facebook nhằm hiệu chỉnh thang đo phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Giai đoạn định lượng sơ bộ khảo sát 50 người để kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s alpha và loại bỏ các biến quan sát không phù hợp.
Nghiên cứu định lượng chính thức thu thập dữ liệu từ 249 người tham gia khảo sát trên các trang hội nhóm mua bán có video phát trực tiếp trên Facebook tại Việt Nam, sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 25.0 để kiểm tra độ tin cậy và phân tích nhân tố khám phá (EFA), tiếp theo là phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) bằng phần mềm AMOS 22 để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu. Cỡ mẫu 249 đảm bảo đủ lớn để phân tích SEM theo tiêu chuẩn khoa học.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Giá trị sử dụng có tác động trực tiếp và gián tiếp đến sự gắn kết khách hàng: Kết quả SEM cho thấy giá trị sử dụng ảnh hưởng trực tiếp đến sự gắn kết với hệ số tác động có ý nghĩa thống kê (p < 0.05). Ngoài ra, giá trị sử dụng còn tác động gián tiếp thông qua niềm tin sản phẩm, củng cố vai trò trung gian của niềm tin trong mô hình.
Niềm tin sản phẩm có tác động trực tiếp đến niềm tin người bán và sự gắn kết khách hàng: Niềm tin sản phẩm được xác định là yếu tố quan trọng thúc đẩy niềm tin vào người bán (p < 0.01), đồng thời ảnh hưởng tích cực đến sự gắn kết khách hàng (p < 0.05).
Giá trị khoái lạc và giá trị biểu tượng không có tác động đáng kể đến sự gắn kết khách hàng: Mặc dù các yếu tố này có vai trò trong trải nghiệm mua sắm, kết quả phân tích cho thấy chúng không ảnh hưởng trực tiếp đến sự gắn kết trong bối cảnh mua hàng qua video phát trực tiếp tại Việt Nam.
Niềm tin người bán không có tác động trực tiếp đến sự gắn kết khách hàng: Kết quả phân tích cho thấy niềm tin người bán không đóng vai trò trực tiếp trong việc tạo ra sự gắn kết, khác với một số nghiên cứu trước đây.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy giá trị sử dụng và niềm tin sản phẩm là hai yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự gắn kết khách hàng trong mua hàng qua video phát trực tiếp. Điều này phản ánh thực tế rằng khách hàng quan tâm đến tính xác thực, tiện lợi và khả năng đáp ứng của sản phẩm khi xem video trực tiếp. Việc người bán thể hiện chi tiết tính năng, khả năng sử dụng sản phẩm giúp khách hàng hình dung rõ hơn, từ đó tăng niềm tin và sự gắn kết.
So với nghiên cứu của Wongkitrungrueng (2018) tại Thái Lan, kết quả tại Việt Nam có sự khác biệt về vai trò của giá trị khoái lạc và giá trị biểu tượng, có thể do khác biệt văn hóa và hành vi tiêu dùng. Việc niềm tin người bán không ảnh hưởng trực tiếp đến sự gắn kết có thể do khách hàng Việt Nam tập trung nhiều hơn vào sản phẩm và giá trị thực tế hơn là hình ảnh người bán.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện mức độ tác động của từng yếu tố đến sự gắn kết, hoặc bảng tổng hợp hệ số tác động và mức ý nghĩa thống kê để minh họa rõ ràng các mối quan hệ trong mô hình.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường giá trị sử dụng trong video phát trực tiếp: Người bán cần tập trung trình bày chi tiết tính năng, công dụng và cách sử dụng sản phẩm trong video để khách hàng dễ dàng hình dung và đánh giá sản phẩm. Thời gian thực hiện: ngay lập tức; chủ thể: người bán hàng trực tuyến.
Nâng cao niềm tin sản phẩm bằng chính sách minh bạch: Cung cấp chính sách đổi trả, bảo hành rõ ràng và cho phép khách hàng kiểm tra sản phẩm trước khi thanh toán nhằm củng cố niềm tin vào chất lượng sản phẩm. Thời gian: 3-6 tháng; chủ thể: doanh nghiệp và người bán.
Tăng cường tương tác trực tiếp trong video phát trực tiếp: Đáp ứng nhanh các câu hỏi, phản hồi ý kiến khách hàng trong thời gian thực để tạo sự gần gũi và tăng sự hài lòng. Thời gian: liên tục; chủ thể: người bán.
Đào tạo kỹ năng phát video và xây dựng nội dung hấp dẫn: Tổ chức các khóa đào tạo cho người bán về kỹ thuật phát video, cách tạo nội dung thu hút và xây dựng hình ảnh sản phẩm chân thực. Thời gian: 6 tháng; chủ thể: doanh nghiệp, tổ chức đào tạo.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Doanh nghiệp bán lẻ trực tuyến: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự gắn kết khách hàng qua video phát trực tiếp, từ đó xây dựng chiến lược bán hàng hiệu quả, tăng doanh thu.
Người bán hàng cá nhân trên mạng xã hội: Cung cấp kiến thức về cách tạo dựng niềm tin và tăng tương tác với khách hàng qua video phát trực tiếp, nâng cao uy tín và sự trung thành của khách hàng.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Marketing: Tài liệu tham khảo bổ sung về hành vi tiêu dùng trực tuyến và các mô hình nghiên cứu về sự gắn kết khách hàng trong môi trường thương mại điện tử.
Các tổ chức đào tạo và tư vấn thương mại điện tử: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình đào tạo, tư vấn chiến lược phát triển kinh doanh trực tuyến qua video phát trực tiếp.
Câu hỏi thường gặp
Video phát trực tiếp có thực sự giúp tăng sự gắn kết khách hàng không?
Có, nghiên cứu cho thấy video phát trực tiếp giúp tăng giá trị sử dụng và niềm tin sản phẩm, từ đó nâng cao sự gắn kết khách hàng thông qua tương tác trực tiếp và trình bày sản phẩm chân thực.Yếu tố nào quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự gắn kết khách hàng khi mua hàng qua video?
Giá trị sử dụng và niềm tin sản phẩm là hai yếu tố quan trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến sự gắn kết khách hàng trong môi trường mua sắm qua video phát trực tiếp.Tại sao giá trị khoái lạc và giá trị biểu tượng không ảnh hưởng đến sự gắn kết?
Có thể do khách hàng Việt Nam ưu tiên tính thực dụng và niềm tin vào sản phẩm hơn là trải nghiệm cảm xúc hay hình ảnh cá nhân khi mua hàng qua video phát trực tiếp.Niềm tin người bán có vai trò như thế nào trong mô hình?
Niềm tin người bán không có tác động trực tiếp đến sự gắn kết khách hàng trong nghiên cứu này, nhưng có thể ảnh hưởng gián tiếp thông qua niềm tin sản phẩm và các yếu tố khác.Làm thế nào để người bán tăng niềm tin sản phẩm qua video phát trực tiếp?
Người bán nên trình bày chi tiết, minh bạch về sản phẩm, cho phép khách hàng kiểm tra, cung cấp chính sách đổi trả rõ ràng và tương tác nhanh chóng để củng cố niềm tin.
Kết luận
- Giá trị sử dụng và niềm tin sản phẩm là hai yếu tố chủ đạo ảnh hưởng đến sự gắn kết khách hàng trong mua hàng qua video phát trực tiếp tại Việt Nam.
- Giá trị khoái lạc, giá trị biểu tượng và niềm tin người bán không có tác động trực tiếp đến sự gắn kết trong bối cảnh nghiên cứu.
- Giá trị sử dụng tác động gián tiếp đến sự gắn kết thông qua niềm tin sản phẩm, nhấn mạnh vai trò trung gian của niềm tin.
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để doanh nghiệp và người bán xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh trực tuyến hiệu quả.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp nâng cao giá trị sử dụng và niềm tin sản phẩm, đồng thời mở rộng nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng khác trong môi trường thương mại điện tử Việt Nam.
Hành động ngay hôm nay để áp dụng các kiến nghị nhằm tăng cường sự gắn kết khách hàng và nâng cao hiệu quả kinh doanh qua video phát trực tiếp trên mạng xã hội!