Tổng quan nghiên cứu
Trợ giúp xã hội thường xuyên tại cộng đồng là một trong những chính sách quan trọng nhằm đảm bảo an sinh xã hội, góp phần giảm nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống cho các nhóm đối tượng yếu thế như người cao tuổi, người khuyết tật, trẻ em mồ côi, người đơn thân và các đối tượng đặc biệt khác. Tại huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội, với dân số khoảng 254.387 người, công tác quản lý nhà nước về trợ giúp xã hội thường xuyên có vai trò thiết yếu trong việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội. Giai đoạn 2018-2020, huyện Gia Lâm đã triển khai nhiều chương trình trợ giúp xã hội với tổng kinh phí hàng tỷ đồng, nhằm hỗ trợ các đối tượng bảo trợ xã hội trên địa bàn.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng quản lý nhà nước về trợ giúp xã hội thường xuyên tại cộng đồng trên địa bàn huyện Gia Lâm, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động trợ giúp xã hội thường xuyên trong giai đoạn 2018-2020 tại huyện Gia Lâm, bao gồm các chính sách, chế độ trợ giúp, cơ cấu tổ chức quản lý và nguồn lực thực hiện. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về trợ giúp xã hội, góp phần cải thiện đời sống người dân và phát triển bền vững cộng đồng.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và an sinh xã hội để làm rõ cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về trợ giúp xã hội thường xuyên tại cộng đồng. Lý thuyết quản lý nhà nước được hiểu là sự tác động có chủ đích của các cơ quan quản lý nhà nước nhằm điều hành, tổ chức và kiểm soát các hoạt động trợ giúp xã hội để đạt mục tiêu xã hội đề ra. Mô hình quản lý nhà nước bao gồm các yếu tố như cơ cấu tổ chức, nguồn lực, quy trình và chính sách.
Khái niệm trợ giúp xã hội thường xuyên tại cộng đồng được định nghĩa là hoạt động trợ giúp liên tục, có hệ thống của Nhà nước đối với các nhóm đối tượng đặc biệt cần sự hỗ trợ về mặt vật chất và dịch vụ thiết yếu như y tế, giáo dục, nhà ở nhằm đảm bảo mức sống tối thiểu. Các khái niệm chính bao gồm: trợ giúp xã hội, trợ giúp xã hội thường xuyên, quản lý nhà nước, chính sách an sinh xã hội và đối tượng bảo trợ xã hội.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp định lượng. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các văn bản pháp luật, chính sách liên quan đến trợ giúp xã hội, báo cáo thống kê từ các cơ quan quản lý nhà nước tại huyện Gia Lâm, số liệu về kinh phí chi trả trợ cấp xã hội và số lượng đối tượng hưởng trợ giúp trong giai đoạn 2018-2020. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các cán bộ quản lý tại phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện, đại diện UBND các xã, cùng các đối tượng hưởng trợ giúp xã hội.
Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm phân tích nội dung các văn bản, so sánh số liệu thống kê qua các năm, đánh giá thực trạng dựa trên các tiêu chí về tổ chức bộ máy, nguồn lực, quy trình thực hiện và hiệu quả trợ giúp xã hội. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2020, nhằm phản ánh sát thực tình hình quản lý và thực thi chính sách trợ giúp xã hội tại địa phương.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Cơ cấu tổ chức quản lý trợ giúp xã hội tại huyện Gia Lâm còn nhiều bất cập: Hệ thống tổ chức quản lý gồm UBND huyện, phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, các phòng ban liên quan và UBND các xã, phường. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các đơn vị chưa chặt chẽ, dẫn đến hiệu quả quản lý chưa cao. Ví dụ, tỷ lệ cán bộ chuyên trách trợ giúp xã hội tại các xã chỉ đạt khoảng 60% so với yêu cầu.
Nguồn lực tài chính cho trợ giúp xã hội tăng nhưng chưa đáp ứng đủ nhu cầu: Tổng kinh phí chi trả trợ cấp xã hội thường xuyên trên địa bàn huyện Gia Lâm giai đoạn 2018-2020 tăng dần, đạt khoảng 4.644,2 tỷ đồng năm 2020, tăng 157,1% so với năm 2019. Tuy nhiên, so với số lượng đối tượng cần trợ giúp, nguồn lực này vẫn còn hạn chế, gây khó khăn trong việc mở rộng đối tượng và nâng mức trợ cấp.
Số lượng đối tượng hưởng trợ giúp xã hội tăng ổn định: Số lượng thẻ bảo hiểm y tế cấp cho đối tượng bảo trợ xã hội trên địa bàn huyện Gia Lâm giai đoạn 2018-2020 đạt khoảng 3.642 thẻ, tăng đều qua các năm. Điều này cho thấy sự quan tâm và mở rộng chính sách trợ giúp xã hội, góp phần nâng cao quyền lợi chăm sóc sức khỏe cho các nhóm đối tượng yếu thế.
Quy trình xét duyệt và chi trả trợ giúp xã hội còn tồn tại hạn chế: Việc xét duyệt hồ sơ trợ giúp xã hội tại một số xã còn chậm trễ, chưa đảm bảo tính minh bạch và công khai. Tỷ lệ hồ sơ bị trả lại hoặc xử lý chậm chiếm khoảng 15-20%, ảnh hưởng đến quyền lợi của người hưởng trợ giúp.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu do cơ cấu tổ chức quản lý chưa đồng bộ, thiếu nhân lực chuyên trách và nguồn lực tài chính chưa đủ mạnh. So sánh với kinh nghiệm quản lý tại quận Long Biên và huyện Tiên Du cho thấy, các địa phương này đã chú trọng xây dựng bộ máy quản lý chuyên nghiệp, tăng cường phối hợp liên ngành và nâng cao nguồn lực tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả trợ giúp xã hội.
Việc tăng kinh phí chi trả trợ cấp xã hội tại Gia Lâm phản ánh sự quan tâm của chính quyền địa phương, tuy nhiên, để đạt hiệu quả bền vững cần có sự cải tiến trong quy trình xét duyệt, minh bạch trong quản lý và tăng cường giám sát thực hiện. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng kinh phí và số lượng đối tượng hưởng trợ giúp qua các năm, cũng như bảng so sánh tỷ lệ hồ sơ xét duyệt thành công giữa các xã.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường cơ cấu tổ chức và nhân lực quản lý trợ giúp xã hội: UBND huyện cần xây dựng bộ máy quản lý chuyên trách, tăng cường đào tạo cán bộ tại các xã, phường nhằm nâng cao năng lực thực thi. Mục tiêu đạt 100% xã có cán bộ chuyên trách trong vòng 1 năm.
Đẩy mạnh nguồn lực tài chính cho trợ giúp xã hội: Huyện cần phối hợp với các sở ngành để tăng ngân sách chi trả trợ cấp xã hội, đồng thời huy động nguồn lực xã hội hóa nhằm mở rộng đối tượng và nâng mức trợ cấp. Kế hoạch thực hiện trong 2 năm tới.
Cải tiến quy trình xét duyệt và chi trả trợ giúp xã hội: Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ, đảm bảo minh bạch, công khai và rút ngắn thời gian xét duyệt xuống dưới 15 ngày làm việc. Chủ thể thực hiện là phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện và UBND các xã.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm trong thực hiện trợ giúp xã hội. Thời gian triển khai ngay trong năm 2022.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý nhà nước về lao động, thương binh và xã hội: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả quản lý, xây dựng chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương.
Các nhà hoạch định chính sách an sinh xã hội: Cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách trợ giúp xã hội thường xuyên.
Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng: Hiểu rõ cơ chế quản lý và thực trạng trợ giúp xã hội để phối hợp hỗ trợ hiệu quả hơn.
Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý công và xã hội học: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về quản lý nhà nước và an sinh xã hội.
Câu hỏi thường gặp
Quản lý nhà nước về trợ giúp xã hội thường xuyên là gì?
Quản lý nhà nước về trợ giúp xã hội thường xuyên là tổng hợp các hoạt động của cơ quan nhà nước nhằm tổ chức, điều hành và kiểm soát việc thực hiện các chính sách trợ giúp xã hội liên tục tại cộng đồng, đảm bảo quyền lợi cho các nhóm đối tượng yếu thế.Đối tượng nào được hưởng trợ giúp xã hội thường xuyên tại huyện Gia Lâm?
Các đối tượng chính gồm người cao tuổi, người khuyết tật, trẻ em mồ côi, người đơn thân, người nhiễm HIV/AIDS thuộc diện hộ nghèo hoặc không có nguồn thu nhập ổn định.Nguồn lực tài chính cho trợ giúp xã hội tại Gia Lâm được huy động như thế nào?
Nguồn lực chủ yếu từ ngân sách nhà nước cấp huyện và xã, kết hợp với các nguồn xã hội hóa và hỗ trợ từ các tổ chức phi chính phủ nhằm đảm bảo chi trả trợ cấp và dịch vụ thiết yếu.Quy trình xét duyệt trợ giúp xã hội tại địa phương diễn ra ra sao?
Quy trình gồm tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, xét duyệt tại phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, sau đó phê duyệt và chi trả trợ cấp. Tuy nhiên, hiện còn tồn tại tình trạng xử lý chậm và thiếu minh bạch ở một số xã.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý trợ giúp xã hội tại huyện Gia Lâm?
Cần tăng cường đào tạo cán bộ, cải tiến quy trình xét duyệt, tăng nguồn lực tài chính và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, đồng thời tăng cường giám sát và thanh tra thực hiện chính sách.
Kết luận
- Quản lý nhà nước về trợ giúp xã hội thường xuyên tại cộng đồng là yếu tố then chốt đảm bảo an sinh xã hội cho các nhóm đối tượng yếu thế tại huyện Gia Lâm.
- Giai đoạn 2018-2020, nguồn lực tài chính và số lượng đối tượng hưởng trợ giúp xã hội có xu hướng tăng, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế về cơ cấu tổ chức và quy trình thực hiện.
- Các yếu tố ảnh hưởng chính bao gồm cơ cấu tổ chức chưa đồng bộ, nguồn lực tài chính hạn chế, nhân lực chuyên trách thiếu và quy trình xét duyệt còn chậm.
- Kinh nghiệm từ các địa phương khác cho thấy cần tăng cường phối hợp liên ngành, minh bạch trong quản lý và nâng cao nguồn lực để nâng cao hiệu quả trợ giúp xã hội.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện bộ máy quản lý, tăng cường nguồn lực, cải tiến quy trình và giám sát thực hiện trong giai đoạn tiếp theo.
Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh chính sách phù hợp.
Call to action: Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường đào tạo và ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý trợ giúp xã hội thường xuyên tại cộng đồng.