I. Tổng Quan Phân Tích Thu Chi Tài Chính TTYT Trấn Yên
Trong bối cảnh đổi mới cơ chế quản lý tài chính, đặc biệt tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, việc phân tích thu chi tài chính trở nên cấp thiết. Các đơn vị này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ y tế công, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đời sống dân cư. Nguồn tài chính của các đơn vị này không chỉ đến từ NSNN mà còn từ việc cung cấp dịch vụ, xã hội hóa, liên doanh liên kết và viện trợ. Quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn lực này là yếu tố then chốt để đảm bảo hoạt động hiệu quả và chất lượng dịch vụ, tránh lãng phí. Vì vậy, một báo cáo tài chính trung tâm y tế đầy đủ sẽ giúp các nhà quản lý nắm bắt và đưa ra quyết định kịp thời.
1.1. Đơn vị sự nghiệp y tế công lập Định nghĩa và vai trò
Đơn vị sự nghiệp y tế công lập là tổ chức do cơ quan nhà nước thành lập, quản lý, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và bộ máy kế toán để cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế (5). Trung tâm Y tế huyện là đơn vị sự nghiệp y tế công lập trực thuộc Sở Y tế, chịu sự quản lý trực tiếp về tổ chức, nhân lực, hoạt động, tài chính và cơ sở vật chất của Sở Y tế (6). Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý hiệu quả ngân sách trung tâm y tế.
1.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp y tế công lập theo mức độ tự chủ
Các đơn vị sự nghiệp y tế được phân loại thành 4 nhóm theo mức độ tự chủ tài chính: tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư, tự bảo đảm chi thường xuyên, tự bảo đảm một phần chi thường xuyên, và do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên (5). Mức độ tự chủ tài chính ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng quản lý tài chính trung tâm y tế và các quyết định đầu tư.
II. Thực Trạng Thu Chi Yếu Tố Ảnh Hưởng TTYT Trấn Yên
Các cơ sở y tế công lập hiện nay đối mặt với nhiều thách thức: nhu cầu khám chữa bệnh tăng cao, yêu cầu chất lượng khám chữa bệnh ngày càng khắt khe, bất cập về cơ sở hạ tầng, thiếu trang thiết bị, nhân lực, và chậm đổi mới cơ chế tài chính (2). Đặc biệt, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn còn nhiều hạn chế. Các nghiên cứu về thu chi tài chính chủ yếu tập trung vào bệnh viện, ít đề cập đến Trung tâm Y tế tuyến huyện, đặc biệt là các trung tâm đa chức năng sau sáp nhập. Bên cạnh đó, đại dịch COVID-19 đã tác động lớn đến doanh thu trung tâm y tế và chi phí hoạt động.
2.1. Thu nhập của Trung Tâm Y Tế Huyện Trấn Yên
Nguồn thu của các đơn vị sự nghiệp thường bao gồm: thu từ hoạt động dịch vụ sự nghiệp công, thu phí theo pháp luật, ngân sách nhà nước hỗ trợ, các nguồn thu khác theo quy định, kinh phí thực hiện các nhiệm vụ không thường xuyên, và viện trợ, tài trợ (1). Phân tích cơ cấu thu là bước quan trọng để đánh giá sự ổn định và bền vững tài chính của trung tâm.
2.2. Chi phí Trung Tâm Y Tế Huyện Trấn Yên
Chi phí của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đang gia tăng do sử dụng thuốc, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh. Cơ cấu chi thường xuyên bao gồm: chi tiền lương, chi hoạt động chuyên môn, chi quản lý, chi mua sắm, sửa chữa tài sản cố định, và các chi phí khác (9). Việc kiểm soát và tối ưu hóa chi phí trung tâm y tế là yếu tố sống còn để đảm bảo cân đối ngân sách.
2.3. Đánh giá hiệu quả tài chính thông qua phân tích thu chi
Quản lý tài chính hiệu quả là tìm đủ nguồn lực để hoạt động và sử dụng nguồn lực đó một cách tiết kiệm và tối ưu nhất (10). Kết quả thu chi tài chính bao gồm: chênh lệch thu chi, đầu tư mua sắm, sửa chữa tài sản từ nguồn viện phí, và mức tự đảm bảo chi phí hoạt động thường xuyên. Đánh giá hiệu quả tài chính trung tâm y tế giúp xác định các điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội cải thiện.
III. Phương Pháp Phân Tích Thu Chi TTYT Huyện Trấn Yên
Nghiên cứu này sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp nghiên cứu định lượng (phân tích số liệu thứ cấp) và nghiên cứu định tính (phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm) để tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến thu chi tài chính của TTYT huyện Trấn Yên giai đoạn 2019-2021. Việc kết hợp cả hai phương pháp giúp có được cái nhìn toàn diện và sâu sắc về tình hình tài chính trung tâm y tế.
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu chi tiết
Đối tượng nghiên cứu định lượng là số liệu thứ cấp về thu chi tài chính của TTYT huyện Trấn Yên giai đoạn 2019-2021. Đối tượng nghiên cứu định tính là cán bộ quản lý, nhân viên y tế liên quan đến công tác tài chính của trung tâm. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 6 đến tháng 10 năm 2022 tại TTYT huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. Phân tích tài chính y tế cấp huyện đòi hỏi sự thu thập và xử lý dữ liệu chính xác.
3.2. Quy trình thu thập và xử lý số liệu phân tích thu chi
Số liệu định lượng được thu thập từ báo cáo tài chính, hồ sơ kế toán của TTYT huyện Trấn Yên. Số liệu định tính được thu thập thông qua phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm. Số liệu được xử lý bằng phần mềm Excel và SPSS. Các biến số và chỉ số đánh giá được xác định rõ ràng để đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của nghiên cứu. Phân tích báo cáo thu chi cần tuân thủ các nguyên tắc và chuẩn mực kế toán.
IV. Kết Quả Phân Tích Thực Trạng Thu Chi TTYT Trấn Yên 2019 2021
Nghiên cứu cho thấy tổng nguồn thu thường xuyên của trung tâm có xu hướng giảm, năm 2021 giảm còn 95,2% so với năm 2019, trong đó nguồn thu sự nghiệp chiếm 57,8 – 62,4% tổng nguồn thu. Nguồn thu từ quỹ BHYT chiếm tỷ trọng chủ yếu so với nguồn thu viện phí và thu từ hoạt động dịch vụ. Tổng chi của Trung tâm có xu hướng tăng, năm 2021 tổng chi tăng 100,5% so với năm 2020 và tăng 106,4% so với năm 2019. Điều này cho thấy tình hình tài chính của trung tâm đang đối mặt với nhiều thách thức.
4.1. Phân tích chi tiết cơ cấu nguồn thu của TTYT Trấn Yên
Nguồn thu sự nghiệp đóng vai trò quan trọng nhất trong tổng nguồn thu của trung tâm. Thu từ BHYT chiếm tỷ trọng lớn hơn so với thu viện phí trực tiếp và thu từ hoạt động dịch vụ. Tuy nhiên, xu hướng giảm của tổng nguồn thu đòi hỏi trung tâm cần tìm kiếm các giải pháp tăng cường nguồn thu và đa dạng hóa các nguồn tài chính. Phân tích nguồn vốn trung tâm y tế giúp xác định các cơ hội huy động vốn và quản lý nợ.
4.2. Đánh giá cơ cấu và xu hướng biến động của các khoản chi
Nhóm chi cho thanh toán cá nhân và chi cho chuyên môn nghiệp vụ là hai nhóm chi chính, chiếm tỷ trọng cao trong tổng chi thường xuyên của trung tâm y tế giai đoạn 2019 – 2021. Tổng chi có xu hướng tăng, đặc biệt trong năm 2021 do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Phân tích sử dụng vốn trung tâm y tế giúp đánh giá hiệu quả các khoản chi và tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm chi phí.
4.3. Cân đối thu chi và tình hình trích lập sử dụng các quỹ
Chênh lệch thu chi của trung tâm giảm nhiều, năm 2020 còn 51% so với năm 2019, năm 2021 còn 32,2% so với năm 2019. Việc trích lập các quỹ hàng năm cũng giảm nhiều tương ứng với giảm chênh lệch thu chi hàng năm. Điều này cho thấy áp lực tài chính ngày càng lớn đối với trung tâm. Đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách y tế là yếu tố quan trọng để đảm bảo hoạt động bền vững của trung tâm.
V. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Thu Chi TTYT Trấn Yên 2019 2021
Nghiên cứu tập trung tìm hiểu một số yếu tố bên ngoài và yếu tố bên trong có ảnh hưởng đến thu chi tài chính của Trung tâm Y tế huyện Trấn Yên trong giai đoạn 2019 – 2021. Các yếu tố tác động của dịch COVID-19 và đặc điểm kinh tế xã hội của địa phương là các yếu tố có tác động tiêu cực làm giảm nguồn thu và cân đối thu chi của trung tâm. Chính sách tự chủ, BHYT, viện phí; cơ sở vật chất – TTB, nhân lực, ứng dụng CNTT và chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh là những yếu tố đều có những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực.
5.1. Tác động của yếu tố bên ngoài đến nguồn thu TTYT Trấn Yên
Dịch COVID-19 làm giảm số lượng người bệnh đến khám, chữa bệnh, từ đó giảm nguồn thu. Đặc điểm kinh tế xã hội của địa phương (ví dụ: tỷ lệ hộ nghèo cao) cũng ảnh hưởng đến khả năng chi trả dịch vụ y tế của người dân. Các chính sách của nhà nước, địa phương liên quan đến giá dịch vụ, bảo hiểm y tế cũng có tác động đến nguồn thu của trung tâm. Phân tích tài chính y tế cấp huyện cần xem xét các yếu tố kinh tế, xã hội và chính sách liên quan.
5.2. Tác động của yếu tố bên trong đến chi phí hoạt động TTYT
Cơ sở vật chất, trang thiết bị lạc hậu làm tăng chi phí sửa chữa, bảo trì. Thiếu hụt nhân lực hoặc chất lượng nhân lực chưa cao ảnh hưởng đến năng suất lao động và chất lượng dịch vụ. Ứng dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả làm tăng chi phí quản lý. Chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh chưa cao làm giảm sự hài lòng của người bệnh và giảm nguồn thu. Quản lý tài chính trung tâm y tế cần tập trung vào cải thiện các yếu tố bên trong.
VI. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Thu Chi TTYT Trấn Yên
Để nâng cao hiệu quả thu chi, Trung tâm Y tế huyện Trấn Yên cần có các giải pháp đồng bộ, bao gồm: Tăng cường công tác truyền thông, quảng bá dịch vụ; Cải thiện chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh; Đa dạng hóa các nguồn thu; Tăng cường quản lý chi phí; Nâng cao năng lực quản lý tài chính cho cán bộ; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; Tăng cường hợp tác với các đơn vị y tế khác; và Đề xuất, kiến nghị các chính sách phù hợp với thực tiễn.
6.1. Tối ưu hóa nguồn thu và mở rộng các dịch vụ
Tăng cường khai thác các dịch vụ kỹ thuật cao, dịch vụ theo yêu cầu. Tìm kiếm các nguồn tài trợ, viện trợ từ các tổ chức trong và ngoài nước. Xây dựng các gói dịch vụ phù hợp với nhu cầu và khả năng chi trả của người dân. Phân tích tài chính y tế cần dựa trên các giải pháp thực tiễn và khả thi.
6.2. Kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn
Xây dựng định mức chi tiêu hợp lý cho từng hoạt động. Tăng cường đấu thầu, mua sắm tập trung để giảm chi phí. Rà soát, cắt giảm các khoản chi không cần thiết. Nâng cao hiệu quả sử dụng trang thiết bị. Quản lý ngân sách trung tâm y tế cần dựa trên các nguyên tắc minh bạch, công khai và tiết kiệm.
