Luận văn thạc sĩ về những thay đổi chính trị của Myanmar từ 2010 đến 2015

• Tác giả: Sái Việt Thành
• Người hướng dẫn: PGS. TSKH Trần Khánh
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quan hệ Quốc tế
• Đề tài: Những Thay Đổi Chính Trị Của Myanmar Từ 2010 Đến 2015
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ THAY ĐỔI CHÍNH TRỊ Ở MYANMAR TỪ 2010 ĐẾN 2015
• 1.1. Lịch sử chính trị của Myanmar
• 1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển
• 1.2. Những lực lượng chính trên chính trường Myanmar
• 1.3. Các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số
• 1.4. Những nhân tố tác động đến sự thay đổi chính trị ở Myanmar từ 2010 đến 2015
• 1.4.1. Nguyên nhân bên trong
• 1.4.2. Nguyên nhân bên ngoài
• 2. CHƯƠNG 2: NHỮNG THAY ĐỔI VỀ ĐỐI NỘI VÀ ĐỐI NGOẠI Ở MYANMAR
• 2.1. Về đối nội
• 2.1.1. Thúc đẩy hòa hợp dân tộc
• 2.2. Về đối ngoại
• 2.2.1. Quan hệ với Trung Quốc
• 2.2.2. Quan hệ với Mỹ
• 2.2.3. Quan hệ với Ấn Độ
• 2.2.4. Quan hệ với Nhật Bản
• 2.2.5. Quan hệ với Liên minh châu Âu
• 2.2.6. Quan hệ với ASEAN
• 2.3. Thuận lợi và khó khăn trong thực hiện cải cách chính trị Myanmar những năm tới
• 3. CHƯƠNG 3: TÁC ĐỘNG CỦA THAY ĐỔI CHÍNH TRỊ Ở MYANMAR ĐẾN QUAN HỆ QUỐC TẾ VÀ VIỆT NAM
• 3.1. Tác động đến cạnh tranh chiến lược của Mỹ, Trung Quốc ở khu vực
• 3.2. Tác động đến quan hệ của Myanmar với ASEAN
• 3.3. Tác động đến quan hệ Việt Nam - Myanmar
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT

I. Những nhân tố tác động đến sự thay đổi chính trị ở Myanmar từ 2010 đến 2015

Chính trị Myanmar đã trải qua nhiều biến động từ năm 2010 đến 2015, với sự chuyển mình từ một chính quyền quân sự sang một chính phủ dân sự. Chính phủ Myanmar đã thực hiện cải cách chính trị nhằm đáp ứng nguyện vọng của người dân và các đảng phái đối lập. Quá trình này không chỉ chịu ảnh hưởng từ các yếu tố nội tại mà còn bị tác động mạnh mẽ bởi các yếu tố bên ngoài. Tình hình chính trị trong nước đã có những thay đổi đáng kể, với sự tham gia của các đảng phái trong quốc hội và việc đảm bảo quyền lợi cho người dân. Đánh giá chính trị cho thấy rằng, mặc dù có nhiều thách thức, nhưng những nỗ lực cải cách đã tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển chính trị trong tương lai.

1.1. Lịch sử chính trị của Myanmar

Lịch sử chính trị Myanmar đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, từ thời kỳ thuộc địa cho đến khi giành độc lập. Sự chuyển đổi từ chính quyền quân sự sang chính phủ dân sự bắt đầu từ năm 2010, khi Myanmar tổ chức cuộc tổng tuyển cử đầu tiên sau nhiều năm. Quá trình chuyển đổi này không chỉ là kết quả của các yếu tố nội tại mà còn chịu ảnh hưởng từ các áp lực quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ và các nước phương Tây. Sự thay đổi này đã mở ra cơ hội cho các cuộc bầu cử tự do và sự tham gia của các đảng phái đối lập, đặc biệt là Đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo.

1.2. Những nhân tố tác động đến sự thay đổi chính trị

Có nhiều nhân tố tác động đến sự thay đổi chính trị ở Myanmar từ 2010 đến 2015. Nguyên nhân bên trong bao gồm sự bất mãn của người dân đối với chính quyền quân sự, nhu cầu cải cách và sự tham gia của các đảng phái chính trị. Nguyên nhân bên ngoài chủ yếu là áp lực từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ, nhằm thúc đẩy cải cách chính trị và nhân quyền tại Myanmar. Những yếu tố này đã tạo ra một bối cảnh thuận lợi cho sự chuyển đổi chính trị, mặc dù vẫn còn nhiều thách thức trong quá trình thực hiện.

II. Những thay đổi về đối nội và đối ngoại ở Myanmar

Từ năm 2010 đến 2015, Myanmar đã có những thay đổi đáng kể về chính sách đối nội và đối ngoại. Về đối nội, chính phủ đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm thúc đẩy hòa hợp dân tộc và đảm bảo quyền lợi cho các nhóm dân tộc thiểu số. Tình hình chính trị trong nước đã có sự cải thiện rõ rệt, với sự tham gia của các đảng phái trong quốc hội và việc đảm bảo quyền lợi cho người dân. Về đối ngoại, Myanmar đã mở cửa và hội nhập mạnh mẽ với khu vực và quốc tế, đặc biệt là tăng cường quan hệ với Mỹ và các nước phương Tây. Những thay đổi này không chỉ giúp Myanmar cải thiện vị thế trên trường quốc tế mà còn tạo ra nhiều cơ hội cho sự phát triển kinh tế.

2.1. Về đối nội

Chính phủ Myanmar đã thực hiện nhiều chính sách nhằm thúc đẩy hòa hợp dân tộc và cải cách chính trị. Các cuộc bầu cử tự do đã được tổ chức, cho phép các đảng phái đối lập tham gia vào quá trình chính trị. Tình hình chính trị trong nước đã có sự cải thiện đáng kể, với việc đảm bảo quyền lợi cho người dân và sự tham gia của các tổ chức xã hội. Những nỗ lực này đã tạo ra một môi trường chính trị ổn định hơn, mặc dù vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua.

2.2. Về đối ngoại

Myanmar đã có những thay đổi đáng kể trong chính sách đối ngoại, đặc biệt là trong quan hệ với các nước lớn. Chính phủ đã chủ động mở cửa và hội nhập với khu vực và quốc tế, tăng cường quan hệ với Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và các nước ASEAN. Những thay đổi này không chỉ giúp Myanmar cải thiện vị thế trên trường quốc tế mà còn tạo ra nhiều cơ hội cho sự phát triển kinh tế. Tác động của cải cách chính trị đã giúp Myanmar thu hút đầu tư nước ngoài và tăng cường hợp tác quốc tế.

III. Tác động của thay đổi chính trị ở Myanmar đến quan hệ quốc tế và Việt Nam

Sự thay đổi chính trị ở Myanmar từ 2010 đến 2015 đã có những tác động không nhỏ đến quan hệ quốc tế, đặc biệt là quan hệ với Việt Nam. Tác động đến cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc trong khu vực đã tạo ra những cơ hội mới cho Việt Nam trong việc mở rộng thị trường và tìm kiếm cơ hội hợp tác. Quan hệ Việt Nam - Myanmar cũng đã được củng cố, với nhiều cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và chính trị. Những thay đổi này không chỉ mang lại lợi ích cho Myanmar mà còn cho cả Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

3.1. Tác động đến cạnh tranh chiến lược của Mỹ Trung Quốc ở khu vực

Sự thay đổi chính trị ở Myanmar đã tạo ra một bối cảnh mới trong cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc. Mỹ đã tăng cường quan hệ với Myanmar nhằm thúc đẩy cải cách chính trị và nhân quyền, trong khi Trung Quốc vẫn duy trì ảnh hưởng mạnh mẽ trong khu vực. Những thay đổi này đã tạo ra nhiều cơ hội và thách thức cho các nước trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam trong việc định hình chính sách đối ngoại.

3.2. Tác động đến quan hệ Việt Nam Myanmar

Quan hệ Việt Nam - Myanmar đã được củng cố trong bối cảnh chính trị mới. Những thay đổi chính trị tại Myanmar đã tạo ra nhiều cơ hội hợp tác cho Việt Nam trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và chính trị. Cải cách dân chủ ở Myanmar đã giúp Việt Nam mở rộng thị trường và tìm kiếm cơ hội mới trong hợp tác quốc tế. Những nỗ lực này không chỉ mang lại lợi ích cho Myanmar mà còn cho cả Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Tổng quan nghiên cứu

Myanmar, một quốc gia giàu tài nguyên thiên nhiên và có vị trí địa chính trị chiến lược tại Đông Nam Á, đã trải qua nhiều biến động chính trị sâu sắc từ năm 2010 đến 2015. Trong giai đoạn này, Myanmar chuyển đổi từ một chế độ quân sự độc tài kéo dài hơn hai thập kỷ sang chính thể dân sự đa đảng với sự tham gia của các đảng phái đối lập, đặc biệt là Đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo. Cuộc tổng tuyển cử năm 2010 với sự tham gia của 29 triệu cử tri và kết quả thắng lợi áp đảo của đảng USDP đã mở ra một kỷ nguyên mới cho nền chính trị Myanmar. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nhận diện và làm rõ những thay đổi về chính sách đối nội và đối ngoại của Myanmar trong giai đoạn 2010-2015, đồng thời đánh giá tác động của những thay đổi này đến quan hệ quốc tế, đặc biệt là quan hệ Việt Nam - Myanmar. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chính sách và sự kiện chính trị trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến 2015, với trọng tâm là các thay đổi về thể chế chính trị, hòa hợp dân tộc, và chính sách đối ngoại đa phương hóa. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cái nhìn sâu sắc về quá trình chuyển đổi chính trị của Myanmar, góp phần hỗ trợ hoạch định chính sách đối ngoại và phát triển quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Myanmar trong bối cảnh khu vực và quốc tế có nhiều biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lênin để phân tích các nhân tố tác động đến sự thay đổi chính trị ở Myanmar. Đồng thời, nghiên cứu dựa trên lý thuyết phân tích quan hệ quốc tế nhằm hiểu rõ các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại và nội bộ của Myanmar. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm: (1) Mô hình chuyển đổi chính trị từ chế độ quân sự sang dân sự, tập trung vào các yếu tố nội bộ như vai trò quân đội, các đảng phái chính trị và xã hội dân sự; (2) Mô hình đa phương hóa và đa dạng hóa quan hệ quốc tế, phân tích sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Myanmar với các cường quốc và tổ chức khu vực. Các khái niệm chính bao gồm: Lộ trình dân chủ 7 bước, hòa hợp dân tộc, chính sách đối ngoại đa phương hóa, và vai trò của quân đội trong chính trị.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính của luận văn là các tài liệu thứ cấp bao gồm sách, báo cáo nghiên cứu trong và ngoài nước, các văn bản pháp luật của Myanmar, và các báo cáo của tổ chức quốc tế. Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích văn bản, tổng hợp, hệ thống và logic nhằm làm rõ các nhân tố tác động và diễn biến chính trị. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các văn bản pháp luật, kết quả bầu cử, các thỏa thuận ngừng bắn, và các báo cáo chính thức từ năm 2010 đến 2015. Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các tài liệu có tính đại diện và liên quan trực tiếp đến đề tài. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2010 đến 2015, với các mốc quan trọng như cuộc tổng tuyển cử năm 2010, việc sửa đổi Hiến pháp 2008, các cuộc bầu cử bổ sung năm 2012, và cuộc tổng tuyển cử năm 2015.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Chuyển đổi chính trị từ quân sự sang dân sự: Cuộc tổng tuyển cử năm 2010 với hơn 29 triệu cử tri tham gia đã đánh dấu bước ngoặt khi đảng USDP giành 883/1.159 ghế Quốc hội, mở đường cho chính phủ dân sự do Tổng thống Thein Sein lãnh đạo. NLD, dù tẩy chay năm 2010, đã tham gia bầu cử bổ sung năm 2012 và giành 43/45 ghế, tạo tiền đề cho chiến thắng áp đảo trong tổng tuyển cử 2015 với 390/498 ghế, chiếm khoảng 78% tổng số ghế.

2. Sửa đổi Hiến pháp 2008: Mặc dù có nhiều đề xuất sửa đổi nhằm giảm quyền lực quân đội và mở rộng quyền chính trị cho các đảng phái, Quốc hội Myanmar đã bác bỏ 5/6 nội dung sửa đổi quan trọng, chỉ chấp nhận thay đổi thuật ngữ “quân sự” thành “quốc phòng”. Điều này cho thấy quân đội vẫn giữ vai trò kiểm soát chính trị đáng kể, chiếm 25% số ghế không qua bầu cử và có quyền phủ quyết.

3. Thúc đẩy hòa hợp dân tộc: Chính phủ Myanmar đã ký thỏa thuận ngừng bắn với 13 nhóm vũ trang dân tộc thiểu số tính đến giữa năm 2012, trong đó có các nhóm lớn như UWSA và NDAA. Tuy nhiên, vẫn còn một số nhóm vũ trang chưa giải giáp và tiếp tục xung đột, ảnh hưởng đến an ninh khu vực biên giới.

4. Chính sách đối ngoại đa phương hóa: Myanmar đã điều chỉnh chính sách đối ngoại theo hướng cân bằng quan hệ với các cường quốc như Trung Quốc, Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và tăng cường hội nhập với ASEAN. Việc tổ chức thành công Seagames 2013 và giữ chức Chủ tịch luân phiên ASEAN 2014 đã nâng cao vị thế quốc tế của Myanmar.

Thảo luận kết quả

Sự chuyển đổi chính trị của Myanmar là kết quả của sự kết hợp giữa các nhân tố nội bộ và áp lực bên ngoài. Việc quân đội chủ động xây dựng Lộ trình dân chủ 7 bước nhằm duy trì vai trò kiểm soát quyền lực trong khi đáp ứng nguyện vọng dân chủ của nhân dân và cộng đồng quốc tế là điểm đặc trưng của quá trình chuyển đổi này. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả cho thấy Myanmar đã có bước tiến đáng kể trong việc mở rộng quyền chính trị và tự do báo chí, tuy nhiên, quyền lực quân đội vẫn là rào cản lớn đối với dân chủ thực sự. Các thỏa thuận ngừng bắn với các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số góp phần giảm bớt xung đột nhưng chưa giải quyết triệt để vấn đề hòa hợp dân tộc. Chính sách đối ngoại đa phương hóa giúp Myanmar giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, đồng thời thu hút đầu tư và viện trợ từ Mỹ và phương Tây, tạo điều kiện phát triển kinh tế và ổn định chính trị. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ ghế Quốc hội của các đảng phái qua các kỳ bầu cử, bảng tổng hợp các thỏa thuận ngừng bắn và biểu đồ quan hệ thương mại với các đối tác quốc tế.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường cải cách Hiến pháp: Cần thúc đẩy sửa đổi Hiến pháp để giảm quyền lực quân đội trong chính trị, mở rộng quyền tham gia của các đảng phái và bảo đảm quyền lợi của các nhóm dân tộc thiểu số. Chủ thể thực hiện là Quốc hội Myanmar và các tổ chức xã hội dân sự, với mục tiêu hoàn thành trong vòng 3 năm tới.

2. Đẩy mạnh hòa hợp dân tộc: Chính phủ cần tiếp tục đối thoại và ký kết các thỏa thuận hòa bình với các nhóm vũ trang còn lại, đồng thời triển khai các chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại các vùng dân tộc thiểu số nhằm giảm xung đột. Thời gian thực hiện trong 5 năm, do Chính phủ và các tổ chức quốc tế phối hợp thực hiện.

3. Phát triển kinh tế bền vững: Tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài, cải thiện cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực để nâng cao thu nhập bình quân đầu người, giảm tỷ lệ nghèo đói hiện khoảng 25%. Bộ Kế hoạch và Đầu tư Myanmar chủ trì, với kế hoạch 5 năm.

4. Củng cố quan hệ đối ngoại đa phương: Myanmar cần duy trì chính sách cân bằng quan hệ với các cường quốc, tăng cường hợp tác với ASEAN và Việt Nam nhằm tận dụng các cơ hội phát triển kinh tế và an ninh khu vực. Bộ Ngoại giao Myanmar phối hợp với các đối tác khu vực, thực hiện liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách Việt Nam: Nghiên cứu giúp hiểu rõ bối cảnh chính trị Myanmar, từ đó xây dựng chiến lược hợp tác kinh tế, chính trị phù hợp, đặc biệt trong khuôn khổ ASEAN và hợp tác song phương.

2. Học giả và sinh viên chuyên ngành Quan hệ Quốc tế: Cung cấp tài liệu tham khảo chi tiết về quá trình chuyển đổi chính trị và chính sách đối ngoại của Myanmar, làm cơ sở cho các nghiên cứu sâu hơn về khu vực Đông Nam Á.

3. Các tổ chức phi chính phủ và phát triển: Hiểu rõ các thách thức về hòa hợp dân tộc và phát triển kinh tế xã hội tại Myanmar để thiết kế các chương trình hỗ trợ hiệu quả, đặc biệt tại các vùng dân tộc thiểu số.

4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư: Nắm bắt được môi trường chính trị và kinh tế Myanmar trong giai đoạn chuyển đổi, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và kinh doanh phù hợp, giảm thiểu rủi ro.

Câu hỏi thường gặp

1. Myanmar đã thay đổi chính trị như thế nào từ 2010 đến 2015?
   Myanmar chuyển từ chế độ quân sự sang chính phủ dân sự đa đảng, với các cuộc bầu cử dân chủ, mở rộng quyền tự do báo chí và tham gia chính trị của các đảng phái đối lập, đặc biệt là NLD.

2. Vai trò của quân đội Myanmar trong chính trị hiện nay ra sao?
   Quân đội vẫn giữ quyền lực đáng kể, chiếm 25% số ghế Quốc hội không qua bầu cử và có quyền phủ quyết các sửa đổi Hiến pháp, đảm bảo kiểm soát chính trị dù đã chuyển giao quyền lực dân sự.

3. Các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số đã được hòa giải như thế nào?
   Chính phủ đã ký thỏa thuận ngừng bắn với 13 nhóm vũ trang, tuy nhiên vẫn còn một số nhóm chưa giải giáp và tiếp tục xung đột, ảnh hưởng đến an ninh khu vực biên giới.

4. Myanmar đã điều chỉnh chính sách đối ngoại ra sao trong giai đoạn này?
   Myanmar đa phương hóa quan hệ, cân bằng giữa Trung Quốc, Mỹ, Ấn Độ và tăng cường hội nhập với ASEAN, nâng cao vị thế quốc tế qua các sự kiện như Seagames 2013 và Chủ tịch luân phiên ASEAN 2014.

5. Tác động của thay đổi chính trị Myanmar đến quan hệ Việt Nam là gì?
   Cải cách dân chủ tạo thuận lợi cho Việt Nam mở rộng thị trường, tăng cường hợp tác kinh tế và chính trị, đồng thời thúc đẩy hợp tác trong khuôn khổ ASEAN và các dự án phát triển chung.

Kết luận

• Myanmar đã có bước chuyển đổi chính trị quan trọng từ chế độ quân sự sang chính phủ dân sự đa đảng trong giai đoạn 2010-2015.
• Quân đội vẫn giữ vai trò kiểm soát chính trị đáng kể qua Hiến pháp và quyền lực trong Quốc hội.
• Hòa hợp dân tộc được thúc đẩy qua các thỏa thuận ngừng bắn với nhiều nhóm vũ trang dân tộc thiểu số, tuy còn nhiều thách thức.
• Chính sách đối ngoại đa phương hóa giúp Myanmar giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc và tăng cường quan hệ với các cường quốc và ASEAN.
• Việt Nam có nhiều cơ hội mở rộng hợp tác kinh tế và chính trị với Myanmar trong bối cảnh cải cách và hội nhập khu vực.

Tiếp theo, cần tập trung nghiên cứu sâu hơn về các chính sách hòa hợp dân tộc và tác động kinh tế của cải cách chính trị Myanmar. Các nhà hoạch định chính sách và học giả được khuyến khích sử dụng kết quả nghiên cứu này để phát triển các chiến lược hợp tác hiệu quả.