I. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam, với vị trí địa lý thuận lợi và nguồn tài nguyên thủy sản phong phú, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc khai thác thủy sản bền vững. Tình trạng khai thác quá mức và ô nhiễm môi trường biển đã khiến cho nguồn lợi thủy sản bị suy giảm nghiêm trọng. Theo báo cáo của Ủy ban châu Âu (EC) vào năm 2017, Việt Nam đã bị cảnh báo về việc khai thác thủy sản bất hợp pháp. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế mà còn tác động tiêu cực đến đời sống của hàng triệu ngư dân. Việc nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật về khai thác thủy sản bền vững là cần thiết để đảm bảo sự phát triển kinh tế bền vững, bảo vệ môi trường và duy trì nguồn lợi thủy sản cho các thế hệ tương lai.
II. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Nghiên cứu về khai thác thủy sản bền vững tại Việt Nam đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học và tổ chức. Các công trình nghiên cứu trước đây đã chỉ ra những vấn đề tồn tại trong hệ thống pháp luật hiện hành và đề xuất các giải pháp cải thiện. Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu này tập trung vào các quy định pháp luật cũ và chưa cập nhật với Luật Thủy sản năm 2017. Việc thiếu hụt nghiên cứu sâu về khai thác thủy sản bền vững trong bối cảnh pháp luật mới đã đặt ra yêu cầu cần thiết cho một nghiên cứu độc lập, nhằm làm rõ những vướng mắc và đề xuất các giải pháp phù hợp.
III. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của nghiên cứu là hệ thống hóa các lý luận về phát triển bền vững trong khai thác thủy sản, đánh giá thực trạng pháp luật hiện hành và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm: (i) Phân tích các khái niệm và quan điểm về phát triển bền vững, (ii) Đánh giá thực trạng pháp luật về khai thác thủy sản trong những năm qua, và (iii) Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về khai thác thủy sản bền vững tại Việt Nam. Các nhiệm vụ này sẽ giúp cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý nguồn lợi thủy sản.
IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn tập trung vào pháp luật môi trường liên quan đến khai thác thủy sản bền vững. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quy định pháp luật từ khi Luật Thủy sản năm 2017 có hiệu lực cho đến nay, cùng với những quy định của các văn bản pháp luật liên quan khác. Nghiên cứu cũng sẽ xem xét kinh nghiệm của một số nước trên thế giới như Na Uy và Australia trong việc quản lý khai thác thủy sản bền vững. Việc phân tích này nhằm rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về khai thác thủy sản.
V. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được xây dựng dựa trên việc tổng hợp các lý thuyết và khái niệm về phát triển bền vững và khai thác thủy sản. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích, tổng hợp và so sánh các quy định pháp luật hiện hành với thực tiễn thi hành. Qua đó, nghiên cứu sẽ đánh giá hiệu quả của các quy định pháp luật và đề xuất giải pháp cải thiện. Các phương pháp này sẽ giúp làm rõ những bất cập trong hệ thống pháp luật và đưa ra các khuyến nghị cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý khai thác thủy sản bền vững tại Việt Nam.
VI. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Luận văn không chỉ góp phần làm rõ các vấn đề lý luận về phát triển bền vững trong khai thác thủy sản mà còn đưa ra những đánh giá thực tiễn về việc thực thi pháp luật hiện hành. Ý nghĩa lý luận của nghiên cứu nằm ở việc hệ thống hóa các quan điểm và quy định pháp luật, từ đó tạo cơ sở cho việc cải thiện và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Về mặt thực tiễn, nghiên cứu sẽ giúp các cơ quan chức năng nhận diện những khó khăn, vướng mắc trong việc thực thi pháp luật và đề xuất các giải pháp hiệu quả, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản và phát triển bền vững ngành thủy sản tại Việt Nam.
