Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, dịch vụ ngân hàng điện tử (NHĐT) đã trở thành một xu hướng tất yếu và mang tính chiến lược đối với các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) – Chi nhánh Hải Dương, dịch vụ NHĐT được xem là một trong những kênh giao dịch chủ lực, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường. Theo báo cáo, trong những tháng đầu năm 2020, giá trị giao dịch qua kênh internet tăng gần 50%, trong khi giao dịch qua điện thoại di động tăng hơn 160% so với cùng kỳ năm 2019, phản ánh nhu cầu thanh toán điện tử ngày càng gia tăng, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng phát triển dịch vụ NHĐT tại VietinBank Hải Dương giai đoạn 2018-2020, từ đó đề xuất định hướng và giải pháp phát triển dịch vụ đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động NHĐT tại chi nhánh trên địa bàn tỉnh Hải Dương, sử dụng số liệu sơ cấp và thứ cấp thu thập trong giai đoạn nghiên cứu. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao chất lượng dịch vụ NHĐT, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngân hàng trong thời kỳ chuyển đổi số và hội nhập kinh tế quốc tế.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dịch vụ ngân hàng điện tử, bao gồm:
Khái niệm dịch vụ ngân hàng điện tử: Là hệ thống phần mềm cho phép khách hàng thực hiện các giao dịch ngân hàng qua mạng internet hoặc các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại thông minh, ATM, POS, với đặc điểm giao dịch nhanh chóng, không giới hạn về không gian và thời gian, chi phí thấp và có tính bảo mật cao.
Mô hình chất lượng dịch vụ SERVQUAL: Đánh giá chất lượng dịch vụ NHĐT qua 5 yếu tố chính gồm: Vật chất (tangibility), Tin cậy (reliability), Đáp ứng (responsiveness), Đảm bảo (assurance), Thấu cảm (empathy). Mô hình này giúp đo lường mức độ hài lòng và kỳ vọng của khách hàng đối với dịch vụ.
Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển dịch vụ NHĐT: Bao gồm tốc độ tăng trưởng số lượng dịch vụ, số lượng khách hàng sử dụng, thị phần, doanh số giao dịch, thu nhập từ dịch vụ NHĐT và tỷ lệ chi phí đầu tư cho dịch vụ NHĐT so với tổng chi phí đầu tư của ngân hàng.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng:
Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua bảng hỏi khảo sát 200 khách hàng tại các phòng giao dịch VietinBank Hải Dương vào tháng 3 năm 2021, cùng với phỏng vấn chuyên sâu 10 cán bộ, nhân viên ngân hàng để hiểu rõ hơn về các phương thức phát triển dịch vụ NHĐT và dự báo xu hướng tương lai.
Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm các báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo hoạt động dịch vụ NHĐT của VietinBank Hải Dương giai đoạn 2018-2020, các văn bản pháp luật liên quan, tài liệu từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các ngân hàng thương mại khác.
Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích tổng hợp, so sánh, mô tả thống kê và đánh giá dựa trên thang điểm 5 để đo lường chất lượng dịch vụ. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel để lập bảng biểu, biểu đồ minh họa và so sánh các chỉ tiêu.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: 200 khách hàng được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên tại các phòng giao dịch của chi nhánh nhằm đảm bảo tính đại diện cho khách hàng sử dụng dịch vụ NHĐT trên địa bàn Hải Dương.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tăng trưởng số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ NHĐT: Từ năm 2018 đến 2020, số lượng khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ NHĐT tại VietinBank Hải Dương tăng trưởng ổn định, đạt khoảng 15-20% mỗi năm. Điều này phản ánh sự gia tăng nhận thức và nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng hiện đại.
Doanh số giao dịch qua kênh NHĐT tăng mạnh: Giá trị giao dịch qua dịch vụ NHĐT tăng từ 4.653,5 tỷ đồng năm 2018 lên 6.000 tỷ đồng năm 2020, tương đương mức tăng khoảng 29%. Đặc biệt, trong năm 2020, dù chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, doanh số vẫn duy trì tăng trưởng nhờ sự chuyển đổi sang giao dịch điện tử.
Chất lượng dịch vụ được khách hàng đánh giá tích cực nhưng còn hạn chế: Qua khảo sát, điểm trung bình đánh giá chất lượng dịch vụ NHĐT đạt mức 3,8/5, trong đó yếu tố tin cậy và đảm bảo được đánh giá cao nhất (trên 4,0), còn yếu tố đáp ứng và thấu cảm có điểm thấp hơn (khoảng 3,5). Khoảng 70% khách hàng hài lòng hoặc rất hài lòng với dịch vụ, tuy nhiên vẫn còn khoảng 15% khách hàng chưa hài lòng do gặp khó khăn trong thao tác hoặc chưa được hỗ trợ kịp thời.
Chi phí đầu tư cho dịch vụ NHĐT chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí đầu tư của chi nhánh: Tỷ lệ chi phí đầu tư cho dịch vụ NHĐT chiếm khoảng 35% tổng chi phí đầu tư, cho thấy VietinBank Hải Dương chú trọng phát triển hạ tầng công nghệ và nâng cấp hệ thống để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy VietinBank Hải Dương đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển dịch vụ NHĐT, thể hiện qua tăng trưởng số lượng khách hàng và doanh số giao dịch. Sự gia tăng này phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng và nhu cầu thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến tại Việt Nam. Tuy nhiên, điểm đánh giá chất lượng dịch vụ cho thấy vẫn còn tồn tại những hạn chế về khả năng đáp ứng và thấu cảm, có thể do nhân viên chưa được đào tạo đầy đủ hoặc hệ thống hỗ trợ khách hàng chưa kịp thời.
So sánh với một số chi nhánh ngân hàng khác như BIDV Hải Phòng và Vietcombank Hải Dương, VietinBank Hải Dương có lợi thế về mạng lưới chi nhánh và sản phẩm dịch vụ đa dạng, nhưng cần cải thiện hơn nữa công tác marketing và chăm sóc khách hàng để nâng cao nhận thức và sự tin tưởng của người dùng, đặc biệt là khách hàng ở vùng nông thôn và nhóm tuổi trung niên.
Việc đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và bảo mật thông tin đã giúp chi nhánh giảm thiểu rủi ro và nâng cao tính an toàn trong giao dịch, góp phần củng cố niềm tin của khách hàng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng khách hàng, biểu đồ doanh số giao dịch qua các năm và bảng đánh giá chất lượng dịch vụ theo các tiêu chí SERVQUAL để minh họa rõ nét hơn về thực trạng và xu hướng phát triển.
Đề xuất và khuyến nghị
Đẩy mạnh công tác truyền thông và marketing dịch vụ NHĐT: Tăng cường quảng bá qua các kênh truyền thông đại chúng, mạng xã hội và tổ chức các chương trình khuyến mãi, quà tặng nhằm nâng cao nhận thức và thu hút khách hàng mới, đặc biệt tại các vùng nông thôn và nhóm khách hàng trung niên. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể thực hiện: Ban Marketing và phòng Bán lẻ.
Nâng cao chất lượng đào tạo và kỹ năng phục vụ khách hàng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng tư vấn, hỗ trợ khách hàng sử dụng dịch vụ NHĐT, tập trung vào khả năng giải quyết khiếu nại và hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng. Thời gian thực hiện: 2022-2024. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự và Đào tạo.
Mở rộng mạng lưới phòng giao dịch tự động (PGD “tự động”): Đầu tư xây dựng và triển khai các điểm giao dịch tự động tại các khu vực trọng điểm nhằm tăng khả năng tiếp cận dịch vụ NHĐT, giảm chi phí vận hành và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và phòng Kỹ thuật.
Tăng cường bảo mật và quản trị rủi ro công nghệ thông tin: Cập nhật thường xuyên các phần mềm bảo mật, triển khai các giải pháp mã hóa, chữ ký điện tử và hệ thống phòng chống tấn công mạng để đảm bảo an toàn thông tin cho khách hàng và ngân hàng. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin.
Phân tích và phân khúc khách hàng để phát triển sản phẩm phù hợp: Nghiên cứu sâu về nhu cầu, hành vi và đặc điểm từng nhóm khách hàng để thiết kế các gói dịch vụ NHĐT đa dạng, phù hợp với từng phân khúc, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng và sự hài lòng. Thời gian thực hiện: 2022-2024. Chủ thể thực hiện: Phòng Nghiên cứu thị trường và Phát triển sản phẩm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ NHĐT phù hợp với đặc thù địa phương, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh.
Nhân viên phòng kinh doanh và chăm sóc khách hàng: Cung cấp kiến thức về các kênh giao dịch NHĐT, kỹ năng phục vụ và giải quyết khiếu nại, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng, phương pháp nghiên cứu và giải pháp phát triển dịch vụ NHĐT tại ngân hàng thương mại Việt Nam.
Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả chính sách phát triển dịch vụ NHĐT, từ đó điều chỉnh và ban hành các quy định phù hợp nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.
Câu hỏi thường gặp
Dịch vụ ngân hàng điện tử là gì và có những kênh giao dịch nào phổ biến?
Dịch vụ ngân hàng điện tử là các dịch vụ ngân hàng được cung cấp qua mạng internet và các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, ATM, POS. Các kênh phổ biến gồm Internet banking, Mobile banking, Phone banking, ATM và Kiosk ngân hàng.Tại sao phát triển dịch vụ NHĐT lại quan trọng đối với ngân hàng?
Phát triển NHĐT giúp ngân hàng giảm chi phí vận hành, tăng hiệu quả kinh doanh, mở rộng thị trường khách hàng, nâng cao chất lượng dịch vụ và tăng khả năng cạnh tranh trong bối cảnh chuyển đổi số.Khách hàng có thể gặp những rủi ro nào khi sử dụng dịch vụ NHĐT?
Rủi ro phổ biến gồm mất thông tin cá nhân, bị tấn công mạng, lừa đảo qua các giao dịch điện tử. Do đó, ngân hàng cần đảm bảo bảo mật thông tin và hướng dẫn khách hàng sử dụng an toàn.Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ NHĐT tại chi nhánh ngân hàng?
Cần đầu tư công nghệ hiện đại, đào tạo nhân viên chuyên nghiệp, tăng cường chăm sóc khách hàng, cải tiến giao diện và tính năng dịch vụ, đồng thời đẩy mạnh truyền thông và hỗ trợ kỹ thuật.Xu hướng phát triển dịch vụ NHĐT trong tương lai tại Việt Nam là gì?
Xu hướng là đa dạng hóa sản phẩm, tích hợp công nghệ mới như AI, Big Data, nâng cao bảo mật, phát triển thanh toán không dùng tiền mặt và mở rộng dịch vụ đến các vùng nông thôn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Kết luận
- Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ NHĐT tại VietinBank Hải Dương giai đoạn 2018-2020, làm rõ những thành tựu và hạn chế hiện tại.
- Số lượng khách hàng và doanh số giao dịch qua NHĐT tăng trưởng ổn định, phản ánh xu hướng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng.
- Chất lượng dịch vụ được khách hàng đánh giá tích cực nhưng vẫn cần cải thiện về khả năng đáp ứng và thấu cảm.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả phát triển dịch vụ NHĐT, bao gồm truyền thông, đào tạo, mở rộng mạng lưới và tăng cường bảo mật.
- Khuyến nghị VietinBank Hải Dương tiếp tục đầu tư công nghệ và nghiên cứu thị trường để phát triển bền vững dịch vụ NHĐT đến năm 2025 và xa hơn.
Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời thường xuyên đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, góp phần nâng cao vị thế và thương hiệu của VietinBank Hải Dương trong kỷ nguyên số.