I. Giới thiệu chung về đề tài nghiên cứu
Đề tài 'Nghiên cứu khoa học cấp trường về chủ thể tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm hình sự' tập trung vào việc phân tích các chủ thể tranh tụng trong quá trình xét xử sơ thẩm hình sự. Nghiên cứu này nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến tranh tụng hình sự, đặc biệt là trong bối cảnh áp dụng Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Đề tài được thực hiện bởi nhóm nghiên cứu từ Trường Đại học Luật Hà Nội, với mục tiêu đóng góp vào việc hoàn thiện quy trình xét xử và nâng cao chất lượng tranh tụng tại tòa.
1.1 Tính cấp thiết của đề tài
Tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm hình sự là một vấn đề quan trọng trong luật hình sự, đặc biệt trong bối cảnh cải cách tư pháp. Mặc dù Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã có nhiều sửa đổi, vẫn còn tồn tại những hạn chế trong việc bảo đảm quyền tranh tụng của các chủ thể pháp lý. Nghiên cứu này nhằm giải quyết những vướng mắc này, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả tranh tụng tại tòa.
1.2 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của đề tài là phân tích các quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng liên quan đến chủ thể tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm hình sự. Nghiên cứu cũng nhằm đánh giá hiệu quả của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 trong việc bảo đảm quyền tranh tụng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình tố tụng.
II. Những kết quả nghiên cứu chính
Nghiên cứu đã làm rõ các khái niệm và đặc điểm của chủ thể tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm hình sự, bao gồm kiểm sát viên, luật sư, và bị cáo. Đồng thời, nghiên cứu cũng phân tích các nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự và sự ảnh hưởng của chúng đến hoạt động tranh tụng tại tòa.
2.1 Khái niệm và đặc điểm của chủ thể tranh tụng
Chủ thể tranh tụng bao gồm các bên tham gia vào quá trình xét xử sơ thẩm hình sự, như kiểm sát viên, luật sư, và bị cáo. Mỗi chủ thể có vai trò và quyền hạn khác nhau trong việc bảo vệ lợi ích pháp lý của mình. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc hiểu rõ vai trò của từng chủ thể là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng tranh tụng tại tòa.
2.2 Quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015
Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã có nhiều sửa đổi nhằm bảo đảm quyền tranh tụng của các chủ thể. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra rằng vẫn còn tồn tại những hạn chế, đặc biệt là trong việc điều khiển tranh tụng tại tòa bởi thẩm phán. Cần có sự điều chỉnh để đảm bảo tính công bằng và khách quan trong quá trình xét xử sơ thẩm hình sự.
III. Thực tiễn tranh tụng và giải pháp
Nghiên cứu đã phân tích thực tiễn tranh tụng tại tòa và chỉ ra những vấn đề còn tồn tại, như sự thiếu cân bằng giữa các chủ thể tranh tụng và vai trò quá lớn của thẩm phán trong việc điều khiển phiên tòa. Từ đó, nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng tại tòa.
3.1 Thực tiễn tranh tụng tại phiên tòa
Thực tiễn cho thấy, hoạt động tranh tụng tại tòa còn nhiều hạn chế, đặc biệt là sự thiếu cân bằng giữa kiểm sát viên và luật sư. Nhiều trường hợp, thẩm phán đóng vai trò quá lớn trong việc điều khiển phiên tòa, dẫn đến việc tranh tụng không được thực hiện một cách công bằng.
3.2 Giải pháp nâng cao chất lượng tranh tụng
Để nâng cao chất lượng tranh tụng tại tòa, nghiên cứu đề xuất các giải pháp như tăng cường vai trò của luật sư, đào tạo kỹ năng tranh tụng cho các chủ thể pháp lý, và điều chỉnh quy định pháp luật để đảm bảo tính công bằng trong quá trình xét xử sơ thẩm hình sự.
