Nguyên Tắc Bình Đẳng Doanh Nghiệp Trong Pháp Luật Việt Nam

• Tác giả: Han Tấn Đô
• Người hướng dẫn: TS. C Í Minh
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Luật kinh tế
• Đề tài: Nguyên Tắc Bình Đẳng Doanh Nghiệp Trong Pháp Luật Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NGUYÊN TẮC BÌNH ĐẲNG DOANH NGHIỆP TRONG PHÁP LUẬT VIỆT NAM
• 1.1. Khái niệm cơ bản
• 1.2. Lịch sử tồn tại nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong pháp luật Việt Nam
• 1.2.1. Giai đoạn trước 1990
• 1.2.1.1. Thời kỳ Pháp thuộc
• 1.2.1.2. Miền Nam – Chính quyền Việt Nam Cộng Hòa
• 1.2.1.3. Miền Bắc – Xây dựng Xã hội Chủ nghĩa (đến năm 1975)
• 1.2.1.4. Đất nước thống nhất cho đến trước khi đổi mới kinh tế
• 1.2.2. Giai đoạn 07 2015 đến nay
• 1.3. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong luật quốc tế
• 1.3.1. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong WTO
• 1.3.2. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong Hiệp định thương mại tự do (FTA)
• 1.3.2.1. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA)
• 1.3.2.2. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong Hiệp định đầu tư toàn diện ASEAN (ACIA)
• 1.3.3. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong pháp luật các nước
• 1.3.3.1. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong pháp luật Cộng hòa Liên bang Đức
• 1.3.3.2. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong pháp luật Hợp chủng quốc Hoa Kỳ
• 1.4. Tổng kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN NGUYÊN TẮC BÌNH ĐẲNG DOANH NGHIỆP TRONG PHÁP LUẬT VIỆT NAM
• 2.1. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong Luật Doanh nghiệp
• 2.1.1. Nội dung cơ bản quyền bình đẳng doanh nghiệp trong Luật Doanh nghiệp
• 2.1.1.1. Bình đẳng lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh
• 2.1.1.2. Bình đẳng đăng ký ngành, nghề kinh doanh
• 2.1.1.3. Bình đẳng trong quá trình hoạt động
• 2.1.2. Thực tiễn nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong Luật Doanh nghiệp
• 2.1.2.1. Bất bình đẳng lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh
• 2.1.2.1.1. Giai đoạn 7/2015 đến nay
• 2.1.2.2. Bất bình đẳng đăng ký ngành, nghề kinh doanh
• 2.1.2.2.1. Giai đoạn 7/2015 đến nay
• 2.1.2.3. Bất bình đẳng trong quá trình hoạt động
• 2.1.2.3.1. Giai đoạn 7/2015 đến nay
• 2.2. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong luật chuyên ngành
• 2.2.1. Luật Đất đai
• 2.2.2. Luật Kinh doanh bất động sản
• 2.2.3. Luật Kế toán Luật Kiểm toán độc lập
• 2.3. Tổng kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: NGUYÊN NHÂN VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NGUYÊN TẮC BÌNH ĐẲNG DOANH NGHIỆP TRONG PHÁP LUẬT VIỆT NAM
• 3.1. Nguyên nhân gây bất bình đẳng doanh nghiệp
• 3.1.1. Nguyên nhân từ phía Nhà nước
• 3.1.1.1. Pháp luật chưa bảo đảm nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp
• 3.1.1.2. Năng lực của cán bộ, công chức và đạo đức công vụ chưa bảo đảm nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp
• 3.1.1.3. Sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý Nhà nước, tổ chức xã hội, cá nhân để bảo đảm bình đẳng doanh nghiệp chưa đồng bộ
• 3.1.2. Nguyên nhân từ phía doanh nghiệp
• 3.1.2.1. Chưa xây dựng văn hóa doanh nghiệp
• 3.1.2.2. Chưa có biện pháp giáo dục liêm chính
• 3.2. Giải pháp hoàn thiện nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp trong pháp luật Việt Nam
• 3.2.1. Giải pháp hoàn thiện về lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh
• 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện quy định ngành, nghề kinh doanh
• 3.2.3. Giải pháp hoàn thiện bình đẳng doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh
• 3.3. Tổng kết luận chương 3
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC VIẾT TẮT

I. Tổng Quan Nguyên Tắc Bình Đẳng Doanh Nghiệp Tại Sao Quan Trọng

Sự thịnh vượng của một quốc gia phụ thuộc vào việc bảo đảm bình đẳng, không loại trừ chủ thể nào trong xã hội. Khác với quyền bình đẳng tự nhiên của con người, quyền bình đẳng của doanh nghiệp (DN) do Nhà nước quy định và bảo đảm thi hành. Việc mở rộng hay hạn chế quyền bình đẳng DN là do điều kiện chính trị - kinh tế của mỗi nước ở các giai đoạn lịch sử khác nhau, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế. Vấn đề công bằng và bình đẳng đã được Việt Nam lựa chọn, nhấn mạnh là mô hình phát triển ngay từ khi trình độ phát triển kinh tế còn ở mức thấp. Về nguyên tắc, các thành phần kinh tế đều được Nhà nước bảo hộ, tạo điều kiện phát triển; và nguyên tắc bình đẳng DN được bảo đảm khi DN hoạt động cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường. Mặc dù các thành phần kinh tế sẽ không thể có sự bình đẳng thực thụ khi Hiến pháp ghi nhận “kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo” và được hưởng vô vàn lợi thế, nhưng bảo đảm bình đẳng trong Hiến pháp và pháp luật là sự chắc chắn cho tương lai phát triển của kinh tế tư nhân. Ở Việt Nam, vị thế của DN không hoàn toàn phụ thuộc vào năng lực bản thân của DN mà chủ yếu phụ thuộc vào loại hình DN và chủ sở hữu của DN đó; thậm chí còn phụ thuộc vào cơ quan Nhà nước, nên khó có cơ sở pháp lý thống nhất cho các DN.

1.1. Khái Niệm Cốt Lõi Bình Đẳng Doanh Nghiệp Là Gì

Theo Đại từ điển tiếng Việt thì bình đẳng là ngang nhau về nghĩa vụ và quyền lợi. Đây là khái niệm mang tính chất so sánh, nghĩa là các chủ thể trong xã hội được đối xử, hưởng lợi ích và đóng góp như nhau khi giả định rằng những điều kiện và hoàn cảnh của họ là hoàn toàn giống nhau. Thực tế thì các quan hệ xã hội vốn rất phức tạp, không thể định lượng được mọi trường hợp, nên bình đẳng chỉ mang tính chất tương đối. Có một khái niệm khác cũng gần với khái niệm bình đẳng – nhưng không đồng nhất với khái niệm bình đẳng – đó là khái niệm công bằng. Dưới góc độ pháp luật, bình đẳng và công bằng là hai khái niệm khác nhau. Bình đẳng là yếu tố cơ bản đạt đến sự công bằng.

1.2. Vì Sao Pháp Luật Doanh Nghiệp Việt Nam Cần Ưu Tiên Bình Đẳng

Bình đẳng trước pháp luật là một trong những nguyên tắc cơ bản của nền dân chủ. Bình đẳng trước pháp luật hay quyền bình đẳng trước pháp luật là những nguyên lý của pháp luật được thể hiện qua các quy định cụ thể thiết lập về quyền được đối xử một cách như nhau. Quyền bình đẳng là thành quả đấu tranh lâu dài của nhân loại tiến bộ qua các thời kỳ lịch sử khác nhau. Các khái niệm bình đẳng, tự do, pháp luật có quan hệ lẫn nhau. Trong đó, bình đẳng là cội nguồn của tự do.

1.3. Mối Quan Hệ Giữa Môi Trường Kinh Doanh Và Bình Đẳng Doanh Nghiệp

Môi trường kinh doanh là tổng thể các yếu tố vận động tương tác lẫn nhau, tác động trực tiếp và gián tiếp đến hoạt động của DN. Môi trường kinh doanh là “môi trường sống” của DN. Hoàn thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho các DN phát triển là vấn đề quan trọng và cấp bách của Việt Nam hiện nay. Trong thế kỷ XXI, môi trường kinh doanh mang tính toàn cầu và biến đổi sâu sắc, hướng tới phát triển bền vững. Thể chế môi trường kinh doanh Việt Nam trải qua hơn 30 năm đổi mới, hội nhập và phát triển đã có những chuyển biến căn bản.

II. Thách Thức Bất Bình Đẳng Doanh Nghiệp Ở Việt Nam Hiện Nay

Mặc dù sự bình đẳng cho DN là một nguyên tắc hiến định và đã được cụ thể hóa trong nhiều đạo luật tại Việt Nam, song, thực tế, việc thực thi các quy định pháp luật về bình đẳng cho DN thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế và đòi hỏi phải có những giải pháp pháp lý hoàn thiện vấn đề trên nhằm tăng cường tính cạnh tranh cho môi trường kinh doanh và đáp ứng nguyện vọng của số đông DN tại Việt Nam, là vấn đề hết sức cấp thiết trong giai đoạn hội nhập hiện nay. Luận văn tập trung nghiên cứu quyền bình đẳng DN qua nội dung: Bình đẳng lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; Bình đẳng đăng ký ngành, nghề kinh doanh; Bình đẳng trong quá trình hoạt động.

2.1. Quy Định Pháp Luật Về Quyền Bình Đẳng Của Doanh Nghiệp

Điều 7 Luật DN năm 2014 liệt kê 12 quyền của DN. Luận văn này nghiên cứu quyền bình đẳng DN qua nội dung: i) Bình đẳng lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; ii) Bình đẳng đăng ký ngành, nghề kinh doanh; iii) Bình đẳng trong quá trình hoạt động. Về đối tượng nghiên cứu, Luận văn tập trung vào Hiến pháp và pháp luật có liên quan đến chủ thể kinh doanh là DN như: Luật DN (Luật CT), Luật DNNN, Luật ĐTNN.

2.2. Thực Tiễn Thi Hành Pháp Luật Khoảng Cách Giữa Lý Thuyết Và Thực Tế

Mặc dù sự bình đẳng cho DN là một nguyên tắc hiến định và đã được cụ thể hóa trong nhiều đạo luật tại Việt Nam; Song, thực tế, việc thực thi các quy định pháp luật về bình đẳng cho DN thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế và đòi hỏi phải có những giải pháp pháp lý hoàn thiện vấn đề trên nhằm tăng cường tính cạnh tranh cho môi trường kinh doanh và đáp ứng nguyện vọng của số đông DN tại Việt Nam, là vấn đề hết sức cấp thiết trong giai đoạn hội nhập hiện nay.

2.3. Nguyên Nhân Sâu Xa Của Tình Trạng Bất Bình Đẳng

Hiến pháp, về cơ bản, bảo đảm nguyên tắc bình đẳng DN, nhưng thực tế pháp luật không bảo đảm nguyên tắc này bền vững và toàn diện. Nguyên tắc bình đẳng DN bị vi phạm là do quá trình ban hành chính sách pháp luật hay quá trình thực thi pháp luật? Cần làm gì để hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến nguyên tắc bình đẳng DN?

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Pháp Luật Về Bình Đẳng Doanh Nghiệp

Để hoàn thiện nguyên tắc bình đẳng DN, cần có những giải pháp đồng bộ từ việc sửa đổi luật, cải cách thủ tục hành chính đến nâng cao năng lực cán bộ. Giải pháp cần tập trung vào hoàn thiện về lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh, hoàn thiện quy định ngành, nghề kinh doanh, và hoàn thiện bình đẳng DN trong quá trình kinh doanh.

3.1. Sửa Đổi Luật Doanh Nghiệp Ưu Tiên Quyền Tự Do Kinh Doanh

Cần rà soát, sửa đổi các quy định còn chồng chéo, gây khó khăn cho DN trong quá trình hoạt động. Đảm bảo quyền tự do kinh doanh thực sự, không phân biệt đối xử giữa các loại hình DN.

3.2. Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Giảm Thiểu Chi Phí Tuân Thủ

Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, giảm thiểu chi phí tuân thủ cho DN. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính phủ điện tử để tạo thuận lợi cho DN trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính.

3.3. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Đảm Bảo Tính Minh Bạch Công Bằng

Nâng cao năng lực cán bộ, công chức, đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong quá trình thực thi pháp luật. Tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, gây cản trở hoạt động của DN.

IV. Ứng Dụng Chính Sách Hỗ Trợ Doanh Nghiệp Đảm Bảo Bình Đẳng

Các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cần được thiết kế và thực thi một cách minh bạch, công bằng, không phân biệt đối xử giữa các loại hình doanh nghiệp. Cần có cơ chế giám sát chặt chẽ để đảm bảo các chính sách được thực hiện hiệu quả và không bị lạm dụng.

4.1. Tiếp Cận Vốn Tạo Cơ Hội Bình Đẳng Cho Mọi Doanh Nghiệp

Các chính sách hỗ trợ tiếp cận vốn cần được thiết kế để đảm bảo mọi doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, đều có cơ hội tiếp cận nguồn vốn một cách công bằng.

4.2. Đào Tạo Tư Vấn Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cho Doanh Nghiệp

Chính phủ cần tăng cường các chương trình đào tạo, tư vấn cho doanh nghiệp để nâng cao năng lực cạnh tranh, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

4.3. Xúc Tiến Thương Mại Hỗ Trợ Doanh Nghiệp Mở Rộng Thị Trường

Các hoạt động xúc tiến thương mại cần được tổ chức một cách minh bạch, công bằng, tạo cơ hội cho mọi doanh nghiệp tham gia và mở rộng thị trường.

V. Kết Luận Bình Đẳng Doanh Nghiệp Nền Tảng Phát Triển Bền Vững

Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Việc hoàn thiện pháp luật và thực thi hiệu quả nguyên tắc này sẽ góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, khuyến khích cạnh tranh và đổi mới sáng tạo.

5.1. Tầm Quan Trọng Của Thể Chế Kinh Tế Thị Trường Định Hướng XHCN

Trong bối cảnh Việt Nam xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, việc đảm bảo bình đẳng doanh nghiệp càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

5.2. Hướng Tới Phát Triển Bền Vững Vai Trò Của Doanh Nghiệp

Chỉ khi các doanh nghiệp được đối xử bình đẳng, họ mới có thể phát huy hết tiềm năng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp (DN) trở thành một trong những yếu tố then chốt để xây dựng môi trường kinh doanh cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả tại Việt Nam. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong 7 tháng đầu năm 2017, cả nước có khoảng 72.950 DN mới thành lập, tăng 1,8% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của khu vực DN. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy vẫn tồn tại nhiều bất bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực, lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh và hoạt động của DN, đặc biệt là giữa các loại hình DN và thành phần kinh tế khác nhau.

Luận văn tập trung nghiên cứu nguyên tắc bình đẳng DN trong pháp luật Việt Nam, với mục tiêu: (i) phân tích khung pháp lý và thực tiễn thi hành nguyên tắc bình đẳng DN; (ii) đánh giá các hạn chế, nguyên nhân gây bất bình đẳng; (iii) đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao tính cạnh tranh và bình đẳng trong môi trường kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quy định pháp luật từ Hiến pháp năm 1946 đến Luật DN năm 2014, cùng các văn bản pháp luật liên quan như Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, trong giai đoạn đổi mới từ năm 1990 đến nay. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết bình đẳng và công bằng pháp luật: Phân biệt rõ giữa bình đẳng (sự ngang nhau về quyền lợi và nghĩa vụ trong cùng điều kiện) và công bằng (sự phân phối lợi ích phù hợp với hoàn cảnh), dựa trên các quan điểm của Jean-Jacques Rousseau và các học giả hiện đại như John Rawls, Amartya Sen.

• Mô hình quản trị DN và nguyên tắc quản trị công ty: Áp dụng các nguyên tắc quản trị công ty của OECD, đặc biệt là nguyên tắc bình đẳng đối xử cổ đông và minh bạch trong quản lý DN.

• Khái niệm và phân loại DN: Dựa trên quy định của Luật DN Việt Nam và các mô hình DN quốc tế, phân tích các loại hình DN (CTCP, CT TNHH, DNTN, CTHD) và thành phần kinh tế (nhà nước, tư nhân, đầu tư nước ngoài).

• Mô hình pháp luật kinh tế thị trường định hướng XHCN: Phân tích sự phát triển và thay đổi của thể chế pháp luật Việt Nam qua các giai đoạn Hiến pháp và Luật DN, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cam kết WTO, FTA.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật (Hiến pháp, Luật DN, Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập), báo cáo của Tổng cục Thống kê, VCCI, WB, các nghiên cứu khoa học, luận án tiến sĩ, sách chuyên khảo và tài liệu quốc tế liên quan.

• Phương pháp phân tích: Kết hợp phương pháp lý luận trên tài liệu, lịch sử pháp luật để theo dõi sự phát triển nguyên tắc bình đẳng DN qua các thời kỳ; phương pháp so sánh pháp luật Việt Nam với pháp luật quốc tế (Đức, Hoa Kỳ, ASEAN, EU); phương pháp đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật dựa trên số liệu thống kê và báo cáo PCI, Doing Business.

• Cỡ mẫu và timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào các văn bản pháp luật và dữ liệu từ năm 1990 đến 2017, với trọng tâm phân tích Luật DN năm 2014 và các cam kết quốc tế của Việt Nam. Cỡ mẫu là toàn bộ các văn bản pháp luật và báo cáo liên quan, không giới hạn số lượng DN cụ thể do tính chất nghiên cứu pháp lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy định pháp luật về nguyên tắc bình đẳng DN còn chưa đồng bộ và toàn diện
   Luật DN năm 2014 quy định 12 quyền của DN, trong đó có quyền bình đẳng lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh, đăng ký ngành nghề và hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, các luật chuyên ngành như Luật Chứng khoán, Luật Kiểm toán độc lập lại giới hạn hình thức pháp lý của DN trong một số ngành nghề, gây ra sự bất bình đẳng trong lựa chọn mô hình tổ chức. Ví dụ, dịch vụ kiểm toán chỉ cho phép CT TNHH hai thành viên trở lên, CTHD, DNTN hoạt động, trong khi Luật DN cho phép đa dạng hơn.

2. Thực tiễn thi hành nguyên tắc bình đẳng DN còn nhiều hạn chế
   Theo báo cáo PCI năm 2016, DN nhỏ và vừa chiếm đa số nhưng vẫn bị thiệt thòi trong “sân chơi” kinh doanh so với DN nhà nước và DN có vốn đầu tư nước ngoài. Số lượng DN mới thành lập năm 2016 đạt kỷ lục, nhưng chất lượng và khả năng cạnh tranh chưa đồng đều. Việc phân biệt đối xử trong tiếp cận nguồn lực, thủ tục hành chính còn phổ biến, đặc biệt là trong đăng ký ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

3. Nguyên nhân gây bất bình đẳng DN chủ yếu do pháp luật và thực thi pháp luật
   Pháp luật chưa có định nghĩa rõ ràng về bình đẳng DN, chưa phân biệt rõ giữa bình đẳng DN và bình đẳng thành phần kinh tế. Các quy định pháp luật còn chồng chéo, thiếu thống nhất, đặc biệt là giữa Luật DN và các luật chuyên ngành. Năng lực và đạo đức công vụ của cán bộ quản lý nhà nước chưa đáp ứng yêu cầu, phối hợp giữa các cơ quan chưa đồng bộ, tạo ra rào cản cho DN.

4. So sánh với pháp luật quốc tế cho thấy Việt Nam còn nhiều điểm cần hoàn thiện
   Ở Đức và Hoa Kỳ, nguyên tắc bình đẳng DN được quy định rõ ràng trong luật công ty, không phân biệt DN trong nước và nước ngoài, thủ tục thành lập DN đơn giản, minh bạch. Các cam kết quốc tế như WTO, EVFTA, ACIA cũng yêu cầu Việt Nam bảo đảm bình đẳng DN, nhưng việc thực thi còn hạn chế, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài và dịch vụ có điều kiện.

Thảo luận kết quả

Nguyên tắc bình đẳng DN là nền tảng để tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, sự phân biệt đối xử trong pháp luật và thực tiễn đã làm giảm hiệu quả của nguyên tắc này, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa. Biểu đồ so sánh tỷ lệ DN thành lập mới và tỷ lệ DN nhỏ, vừa bị hạn chế trong tiếp cận nguồn lực có thể minh họa rõ nét sự bất bình đẳng này.

So với các quốc gia phát triển, Việt Nam cần hoàn thiện hệ thống pháp luật để đảm bảo quyền bình đẳng DN được thực thi một cách toàn diện và hiệu quả. Việc rà soát, sửa đổi các luật chuyên ngành để đồng bộ với Luật DN, nâng cao năng lực quản lý nhà nước và minh bạch hóa thủ tục hành chính là những bước đi cần thiết. Đồng thời, việc thực hiện các cam kết quốc tế về bình đẳng DN phải được giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng vi phạm, tạo điều kiện cho DN Việt Nam phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện khung pháp lý về bình đẳng DN
   Rà soát, sửa đổi Luật DN và các luật chuyên ngành để đảm bảo không có quy định phân biệt đối xử về hình thức tổ chức, ngành nghề kinh doanh. Đưa ra định nghĩa rõ ràng về nguyên tắc bình đẳng DN, phân biệt với bình đẳng thành phần kinh tế. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các bộ ngành liên quan.

2. Đơn giản hóa thủ tục hành chính và minh bạch hóa quy trình đăng ký DN
   Áp dụng công nghệ thông tin trong đăng ký kinh doanh, giảm thiểu giấy tờ, thời gian xử lý hồ sơ, đặc biệt là đối với DN nhỏ và vừa. Tăng cường công khai thông tin để DN dễ dàng tiếp cận và giám sát. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Sở Kế hoạch và Đầu tư các tỉnh thành.

3. Nâng cao năng lực và đạo đức công vụ của cán bộ quản lý nhà nước
   Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng và đạo đức công vụ cho cán bộ liên quan đến quản lý DN. Thiết lập cơ chế giám sát, xử lý nghiêm các hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu DN. Thời gian thực hiện: liên tục, ưu tiên 2 năm đầu. Chủ thể thực hiện: Bộ Nội vụ, Thanh tra Chính phủ, các cơ quan quản lý nhà nước.

4. Tăng cường phối hợp liên ngành và giám sát thực thi pháp luật
   Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội và DN để đảm bảo thực thi nguyên tắc bình đẳng DN đồng bộ, hiệu quả. Thiết lập kênh tiếp nhận phản ánh, kiến nghị của DN về các vấn đề bất bình đẳng. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể thực hiện: Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, VCCI.

5. Thực hiện nghiêm các cam kết quốc tế về bình đẳng DN
   Rà soát các cam kết WTO, EVFTA, ACIA để điều chỉnh chính sách, pháp luật phù hợp, bảo đảm DN Việt Nam và DN nước ngoài được đối xử bình đẳng. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến và hỗ trợ DN trong việc sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại. Thời gian thực hiện: 2 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế và pháp luật
   Giúp các cơ quan như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp, Bộ Công Thương hiểu rõ hơn về nguyên tắc bình đẳng DN, từ đó hoàn thiện chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý.

2. Các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên ngành Luật kinh tế
   Cung cấp tài liệu tham khảo sâu sắc về khung pháp lý, thực tiễn và các giải pháp liên quan đến bình đẳng DN, phục vụ cho nghiên cứu và giảng dạy.

3. Cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là DN nhỏ và vừa
   Giúp DN nhận thức rõ quyền lợi, nghĩa vụ và các rào cản pháp lý hiện tại, từ đó có chiến lược kinh doanh phù hợp và tham gia phản biện chính sách.

4. Các tổ chức quốc tế và nhà đầu tư nước ngoài
   Hiểu rõ môi trường pháp lý và thực tiễn bình đẳng DN tại Việt Nam, từ đó đánh giá cơ hội và rủi ro khi đầu tư, đồng thời hỗ trợ Việt Nam trong việc cải thiện môi trường kinh doanh.

Câu hỏi thường gặp

1. Nguyên tắc bình đẳng doanh nghiệp là gì?
   Nguyên tắc bình đẳng DN là sự đối xử ngang nhau về quyền lợi và nghĩa vụ của các DN trong cùng điều kiện, được pháp luật bảo đảm nhằm tạo môi trường kinh doanh công bằng và cạnh tranh lành mạnh.

2. Pháp luật Việt Nam đã quy định thế nào về bình đẳng DN?
   Luật DN năm 2014 quy định 12 quyền của DN, trong đó có quyền bình đẳng lựa chọn hình thức tổ chức, đăng ký ngành nghề và hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, các luật chuyên ngành còn tồn tại quy định hạn chế, gây bất bình đẳng trong thực tiễn.

3. Nguyên nhân chính gây ra bất bình đẳng DN tại Việt Nam là gì?
   Chủ yếu do hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, chồng chéo; năng lực và đạo đức công vụ của cán bộ quản lý nhà nước còn hạn chế; phối hợp giữa các cơ quan chưa hiệu quả; cùng với các rào cản thủ tục hành chính phức tạp.

4. Việt Nam đã thực hiện các cam kết quốc tế về bình đẳng DN như thế nào?
   Việt Nam đã cam kết bảo đảm bình đẳng DN trong WTO, EVFTA, ACIA, nhưng việc thực thi còn hạn chế do các quy định pháp luật trong nước chưa hoàn thiện và chưa đồng bộ, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài và dịch vụ có điều kiện.

5. Làm thế nào để DN nhỏ và vừa có thể vượt qua rào cản bất bình đẳng?
   DN cần chủ động nâng cao năng lực quản trị, tận dụng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, tham gia các hiệp hội DN để phản ánh khó khăn, đồng thời sử dụng các công cụ pháp lý và phòng vệ thương mại khi cần thiết.

Kết luận

• Nguyên tắc bình đẳng DN là nền tảng quan trọng để xây dựng môi trường kinh doanh cạnh tranh, minh bạch và phát triển bền vững tại Việt Nam.

• Pháp luật Việt Nam đã có những quy định về bình đẳng DN, nhưng còn tồn tại nhiều bất cập, chồng chéo và hạn chế trong thực thi.

• Nguyên nhân bất bình đẳng DN chủ yếu do hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, năng lực quản lý nhà nước còn yếu và thủ tục hành chính phức tạp.

• So sánh với pháp luật quốc tế cho thấy Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực quản lý và thực thi các cam kết quốc tế về bình đẳng DN.

• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật, đơn giản hóa thủ tục, nâng cao năng lực công chức và tăng cường phối hợp liên ngành để bảo đảm bình đẳng DN trong thực tiễn.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần khẩn trương triển khai rà soát, sửa đổi pháp luật và nâng cao năng lực quản lý; cộng đồng DN cần chủ động tham gia phản biện và nâng cao năng lực cạnh tranh; các nhà nghiên cứu tiếp tục theo dõi, đánh giá và đề xuất giải pháp phù hợp.