Tác động của tỷ giá hối đoái đến giá nhập khẩu và giá nội địa tại Việt Nam

• Tác giả: Cai Bao Hieu
• Người hướng dẫn: Dr. Dinh Cong Khai
• Trường học: University of Economics
• Chuyên ngành: Development Economics
• Đề tài: Tác động của tỷ giá hối đoái đến giá nhập khẩu và giá nội địa tại Việt Nam
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. Problem statement
• 1.2. Research questions
• 1.3. Research objectives
• 2. CHƯƠNG 2: OVERVIEW OF VIETNAM’S EXCHANGE RATE, IMPORT ACTIVITIES AND INFLATION
• 2.1. Exchange rate arrangement in Vietnam
• 2.2. Overview of Vietnam’s import activities
• 2.3. Overview of Vietnam’s inflation
• 3. CHƯƠNG 3: LITERATURE REVIEW
• 4. CHƯƠNG 4: RESEARCH METHODOLOGY, EMPIRICAL FRAMEWORK AND DATA DESCRIPTION
• 5. CHƯƠNG 5: EMPIRICAL RESULTS
• 5.1. Optimal lag length
• 5.2. Impulse response function
• 5.2.1. Response to exchange rate of foreign price index
• 5.2.2. Response to exchange rate of import price index
• 5.2.3. Response to exchange rate of consumer price index
• 5.2.4. Response to foreign price index of import price index
• 5.2.5. Response to foreign price index of consumer price index
• 5.2.6. Response to output gap of money supply
• 5.2.7. Response to output gap of consumer price index
• 5.2.8. Response to money supply of consumer price index
• 5.2.9. Response to import price index of money supply
• 5.2.10. Response to import price index of consumer price index
• 5.2.11. Response to consumer price index of money supply
• 5.3. Granger causality test
• 5.4. Lagrange multiplier test
• 6. CHƯƠNG 6: CONCLUSION, POLICY RECOMMENDATION AND FUTURE WORK

I. Tổng Quan Về Tác Động Tỷ Giá Hối Đoái Đến Giá Nhập Khẩu

Tỷ giá hối đoái đóng vai trò quan trọng trong quản lý kinh tế vĩ mô, ảnh hưởng đến cung cầu ngoại tệ, hoạt động xuất nhập khẩu, nợ quốc gia. Khi đồng nội tệ tăng giá, xuất khẩu trở nên đắt đỏ hơn và nhập khẩu rẻ hơn, và ngược lại khi đồng nội tệ giảm giá. Việt Nam theo đuổi chiến lược tăng trưởng dựa vào xuất khẩu, nên hoạt động xuất khẩu cần được ưu tiên. Tuy nhiên, những năm gần đây, hoạt động nhập khẩu tăng đáng kể. Điều chỉnh tỷ giá hối đoái để giảm giá đồng nội tệ là công cụ hữu ích để đạt được cả hai mục tiêu này. Tuy nhiên, việc Ngân hàng Nhà nước giảm giá đồng nội tệ gây áp lực lên lạm phát qua ba kênh: giá nhập khẩu tăng tác động trực tiếp đến giá nội địa, hoạt động xuất khẩu tăng đẩy nguồn cung cho thị trường trong nước giảm, và tổng cầu đối với hàng hóa không giao dịch tăng. Tỷ giá hối đoái và lạm phát có mối quan hệ mật thiết, đòi hỏi chính phủ phải cân nhắc kỹ lưỡng.

1.1. Tầm quan trọng của tỷ giá hối đoái trong kinh tế Việt Nam

Theo Vo et al. (2000), các nhà chức trách Việt Nam coi kiểm soát tỷ giá hối đoái là một công cụ kinh tế vĩ mô trung tâm cho nhiều mục tiêu: đảm bảo tỷ lệ lạm phát thấp, giữ cho hệ thống tài chính ổn định, hỗ trợ xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trước năm 1989, có ba hệ thống tỷ giá hối đoái: giao dịch, phi giao dịch và nội bộ. Tỷ giá hối đoái giao dịch được sử dụng để thanh toán. Tỷ giá hối đoái phi giao dịch được áp dụng cho chuyển tiền vào và các giao dịch hàng hóa vô hình như du lịch, giáo dục, y tế ... giữa các nước xã hội chủ nghĩa.

1.2. Ảnh hưởng của việc điều chỉnh tỷ giá đến xuất nhập khẩu

Việc phá giá đồng tiền vào năm 1989 đã có tác động rất tích cực đến xuất khẩu và các hoạt động kinh tế trong giai đoạn 1990-1991. Tuy nhiên, theo Vo et al. (2000), công cụ này đã được sử dụng với dự trữ và một cách thụ động. Trong giai đoạn 1993-1996, tỷ giá hối đoái danh nghĩa tương đối ổn định; và khi lạm phát giảm, đã xuất hiện những lo ngại về một đồng tiền Đồng bị định giá quá cao. Ước tính trong giai đoạn này, tỷ giá hối đoái thực tế và tỷ giá hối đoái hiệu quả thực tế tăng lần lượt khoảng 20% và 15%. Sự tăng giá này là lý do cho thâm hụt tài khoản vãng lai vào thời điểm đó.

II. Thách Thức Lớn Biến Động Tỷ Giá và Lạm Phát tại Việt Nam

Biến động tỷ giá hối đoái tạo ra những thách thức lớn cho việc kiểm soát lạm phát. Việc điều chỉnh tỷ giá có thể dẫn đến tăng giá nhập khẩu, gây áp lực lên giá nội địa. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần phải có những chính sách tiền tệ phù hợp để cân bằng giữa việc hỗ trợ xuất khẩu và kiểm soát lạm phát. Bên cạnh đó, việc dự báo và đánh giá chính xác tác động của tỷ giá hối đoái đến giá cả là vô cùng quan trọng để đưa ra các quyết định chính sách kịp thời và hiệu quả. Các doanh nghiệp cũng cần chủ động quản lý rủi ro tỷ giá để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh.

2.1. Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái chính sách tiền tệ và lạm phát

Có một mối quan hệ chặt chẽ giữa cung tiền và tỷ giá hối đoái; và chính phủ nên xem xét mối liên hệ này để kiểm soát lạm phát một cách hiệu quả. Nhìn chung, những điều này đặt ra câu hỏi về mức độ chuyển đổi tỷ giá hối đoái (ERPT) sang giá nhập khẩu và sau đó chuyển sang lạm phát trong nước. Liệu nó được chuyển hoàn toàn hay một phần sang giá cả? Khi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phá giá Đồng, chính sách tiền tệ phản ứng như thế nào? Do đó, ERPT sang giá nhập khẩu và tiêu dùng trong nước cần được đo lường định lượng để trả lời các câu hỏi trên và sau đó đề xuất ý nghĩa cho việc kiểm soát lạm phát cũng như chính sách tiền tệ.

2.2. Ảnh hưởng của giá dầu và các yếu tố bên ngoài đến giá cả tại Việt Nam

Theo Nguyen và Nguyen (2010), có nhiều lý do giải thích cho sự trở lại mạnh mẽ của lạm phát như: việc tăng lương tối thiểu lớn, sự gia tăng của giá hàng hóa quốc tế, chính sách tiền tệ không linh hoạt, phản ứng chậm chạp của quản lý tỷ giá hối đoái hoặc việc Việt Nam gia nhập WTO vào cuối năm 2006. Năm 2009, chính sách tiền tệ thắt chặt kết hợp với suy thoái kinh tế thế giới, lạm phát lại chậm lại. Nó đã trở lại 11.

III. Phân Tích ERP Cách Đo Lường Tác Động Tỷ Giá Đến Giá Cả

Nghiên cứu này nhằm ước tính mức độ và tốc độ của ERPT đến chuỗi phân phối từ giá nhập khẩu đến lạm phát trong nước (giá tiêu dùng) tại Việt Nam. Nghiên cứu cũng xem xét mối quan hệ giữa lạm phát và chính sách tiền tệ cũng như các yếu tố khác. Nghiên cứu này tiếp cận vấn đề theo phương pháp Vector Auto Regression (VAR) kết hợp với phân tích Hàm phản ứng xung (IRF) và Phân tích phương sai Cholesky. Sau đó, tôi sẽ kiểm tra tính nhân quả Granger, VAR ổn định và thực hiện kiểm tra nhân tử Larange. Giả thuyết không sẽ tuân theo giả thuyết của nhiều nghiên cứu trước đây rằng tỷ giá hối đoái không có ảnh hưởng đến giá nhập khẩu và trong nước (nói cách khác, ERPT bằng không).

3.1. Phương pháp VAR và IRF trong nghiên cứu tỷ giá hối đoái

Nhìn chung, có hai cách tiếp cận về hiệu ứng ERPT. Một số nhà kinh tế như Dornbursh (1987), Feinberg (1986) và Krugman (1986) đã phân tích ERPT dựa trên hành vi kinh tế vi mô của các công ty. Một cách tiếp cận khác dựa trên các biến vĩ mô để tìm ra mức độ ảnh hưởng của ERPT đến nền kinh tế hoặc nhóm nền kinh tế, chúng ta có thể kể tên Taylor (2000), McCarthy (2002), Campa và Goldberg (2002), Marazzi et al. Có 3 phương pháp để đo lường ERPT:...

3.2. Giả định và hạn chế của nghiên cứu về ERPT tại Việt Nam

Nghiên cứu của tôi cũng có những hạn chế. Do tính sẵn có của dữ liệu, tôi không thể lấy được Chỉ số giá sản xuất để thiết lập chuỗi phân phối có hệ thống từ Chỉ số giá nhập khẩu đến Chỉ số giá sản xuất và cuối cùng là Chỉ số giá tiêu dùng. Tôi cũng bỏ qua sự thay đổi cấu trúc khi Việt Nam gia nhập WTO năm 2007. Bài báo này không đề cập đến ERPT trong các ngành công nghiệp riêng biệt, và điều này sẽ dành cho các nghiên cứu trong tương lai. Bài báo này bao gồm 6 phần. Sau phần giới thiệu là phần 2 với tổng quan về tỷ giá hối đoái, hoạt động nhập khẩu và lạm phát của Việt Nam. Phần 3 là tổng quan tài liệu; phần 4 là phương pháp nghiên cứu, khung phân tích thực nghiệm và mô tả dữ liệu. Kết quả thực nghiệm được trình bày trong phần 5. Phần 6 sẽ kết luận những gì tôi tìm thấy trong quá trình ước tính và sau đó sẽ đề xuất khuyến nghị chính sách.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tác Động Thực Tế Của Tỷ Giá Lên Giá Cả

Nghiên cứu cho thấy rằng tỷ giá hối đoái được chuyển gần như hoàn toàn sang chỉ số giá nhập khẩu ngay lập tức và mạnh mẽ trong tháng đầu tiên, sau đó nó dao động lên xuống trong những tháng tiếp theo. Sự truyền dẫn từ tỷ giá hối đoái đến chỉ số giá tiêu dùng nhỏ hơn so với chỉ số giá nhập khẩu nhưng nó thâm nhập với thời gian dài hơn khoảng 10 tháng. Mở rộng cung tiền chỉ giải thích cho phương sai của lạm phát 2. Nhưng đó không phải là kết quả đáng ngạc nhiên, bởi vì Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện chính sách tiền tệ kịp thời và phù hợp. Kết quả phân tích phương sai, tuy nhiên, tiết lộ rằng yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến cả giá nhập khẩu và tiêu dùng là áp lực cầu trong nước (khoảng trống sản lượng) với lần lượt là 32% và 14%.

4.1. Mức độ ERPT đến giá nhập khẩu và giá tiêu dùng

Giả thuyết không sẽ tuân theo giả thuyết của nhiều nghiên cứu trước đây rằng tỷ giá hối đoái không có ảnh hưởng đến giá nhập khẩu và trong nước (nói cách khác, ERPT bằng không). Nghiên cứu của tôi cũng có những hạn chế. Do tính sẵn có của dữ liệu, tôi không thể lấy được Chỉ số giá sản xuất để thiết lập chuỗi phân phối có hệ thống từ Chỉ số giá nhập khẩu đến Chỉ số giá sản xuất và cuối cùng là Chỉ số giá tiêu dùng. Tôi cũng bỏ qua sự thay đổi cấu trúc khi Việt Nam gia nhập WTO năm 2007.

4.2. Vai trò của cung tiền và áp lực cầu trong việc kiểm soát lạm phát

Mở rộng cung tiền chỉ giải thích cho phương sai của lạm phát 2. Nhưng đó không phải là kết quả đáng ngạc nhiên, bởi vì Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện chính sách tiền tệ kịp thời và phù hợp. Kết quả phân tích phương sai, tuy nhiên, tiết lộ rằng yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến cả giá nhập khẩu và tiêu dùng là áp lực cầu trong nước (khoảng trống sản lượng) với lần lượt là 32% và 14%.

V. Giải Pháp Ổn Định Tỷ Giá Kiềm Chế Lạm Phát Ở Việt Nam

Do đó, khuyến nghị chính sách nên tập trung vào việc kiểm soát áp lực cầu trong nước như một ưu tiên để cắt giảm lạm phát cao. Chính phủ cũng có thể tự tin với việc nới lỏng chính sách tiền tệ do tác động nhỏ của nó đối với lạm phát. Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn cần chính sách tỷ giá hối đoái ổn định để giữ vững niềm tin vào đồng nội tệ.

5.1. Chính sách tiền tệ và tỷ giá hiệu quả để kiểm soát lạm phát

Để ổn định tỷ giá hối đoái và kiềm chế lạm phát, Ngân hàng Nhà nước cần thực hiện chính sách tiền tệ chủ động và linh hoạt, kết hợp với các biện pháp điều hành tỷ giá phù hợp. Bên cạnh đó, việc tăng cường quản lý và giám sát thị trường ngoại hối, kiểm soát dòng vốn cũng đóng vai trò quan trọng. Cần có sự phối hợp đồng bộ giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa.

5.2. Kiểm soát cung cầu và các yếu tố vĩ mô để ổn định giá cả

Để ổn định giá cả, cần kiểm soát cung cầu hàng hóa và dịch vụ, đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu. Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ sản xuất trong nước, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu. Bên cạnh đó, việc tăng cường quản lý thị trường, chống buôn lậu và gian lận thương mại cũng góp phần ổn định giá cả.

VI. Kết Luận Tầm Quan Trọng Của Tỷ Giá Trong Ổn Định Giá Cả

Tóm lại, tỷ giá hối đoái có vai trò quan trọng trong việc ổn định giá cả và kiểm soát lạm phát tại Việt Nam. Việc điều chỉnh tỷ giá cần được thực hiện một cách thận trọng và có sự phối hợp chặt chẽ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác. Các doanh nghiệp và người tiêu dùng cần chủ động thích ứng với những biến động của tỷ giá để giảm thiểu rủi ro và tận dụng cơ hội.

6.1. Đề xuất cho các nghiên cứu tiếp theo về ERPT tại Việt Nam

Cần có thêm các nghiên cứu chuyên sâu về tác động của tỷ giá hối đoái đến giá cả ở cấp độ ngành và sản phẩm cụ thể. Các nghiên cứu này cần sử dụng các phương pháp phân tích hiện đại và dữ liệu cập nhật để đưa ra những kết luận chính xác và đáng tin cậy.

6.2. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào việc xây dựng chính sách hiệu quả

Kết quả nghiên cứu về ERPT cần được sử dụng để xây dựng các chính sách tiền tệ và tỷ giá hiệu quả, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam từ năm 1999 đến 2011, tỷ giá hối đoái đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết hoạt động xuất nhập khẩu và kiểm soát lạm phát. Tỷ lệ nhập khẩu trên GDP tăng liên tục, từ khoảng 50% năm 2000 lên đến gần 88% năm 2011, cho thấy sự phụ thuộc ngày càng lớn vào hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt là nhóm hàng trung gian sản xuất. Lạm phát cũng có xu hướng biến động mạnh, với mức CPI đạt đỉnh 23% vào năm 2007 và dao động quanh 11% vào năm 2010. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào mức độ truyền dẫn của biến động tỷ giá hối đoái đến giá nhập khẩu và giá tiêu dùng trong nước, nhằm đánh giá tác động của chính sách tỷ giá và tiền tệ đến kiểm soát lạm phát. Mục tiêu cụ thể là đo lường tỷ lệ và tốc độ truyền dẫn tỷ giá (Exchange Rate Pass-Through - ERPT) từ tỷ giá đến giá nhập khẩu và giá tiêu dùng, đồng thời phân tích vai trò của các yếu tố như cung tiền và áp lực cầu nội địa (output gap). Nghiên cứu sử dụng dữ liệu tháng từ tháng 1/1999 đến tháng 10/2011, tập trung vào Việt Nam với các chỉ số kinh tế chủ yếu như tỷ giá hiệu quả danh nghĩa (NEER), chỉ số giá nhập khẩu, chỉ số giá tiêu dùng (CPI), cung tiền M2 và chỉ số sản xuất công nghiệp làm đại diện cho GDP thực tế. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng chính sách tiền tệ và tỷ giá nhằm kiểm soát lạm phát và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết ngang giá sức mua (Purchasing Power Parity - PPP), theo đó giá hàng hóa trong nước bằng giá hàng hóa nước ngoài quy đổi theo tỷ giá hối đoái. Mức độ truyền dẫn tỷ giá đến giá nhập khẩu được mô hình hóa qua hàm markup của doanh nghiệp xuất khẩu, chịu ảnh hưởng bởi áp lực cạnh tranh và cầu thị trường trong và ngoài nước. Các khái niệm chính bao gồm:

• Exchange Rate Pass-Through (ERPT): Tỷ lệ phần trăm thay đổi giá nhập khẩu trong nước phản ứng với 1% thay đổi tỷ giá.
• Output Gap (GAP): Chênh lệch giữa GDP thực tế và GDP tiềm năng, đại diện cho áp lực cầu nội địa.
• Broad Money Supply (M2): Cung tiền rộng, phản ánh chính sách tiền tệ.
• Foreign Price Index (FPI): Chỉ số giá xuất khẩu của các đối tác thương mại, đại diện cho chi phí đầu vào nước ngoài.

Khung lý thuyết cho phép phân tích mối quan hệ động giữa tỷ giá, giá nhập khẩu, giá tiêu dùng, cung tiền và áp lực cầu trong nền kinh tế mở.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp Vector Autoregression (VAR) với dữ liệu tháng từ 1999 đến 2011, gồm 154 quan sát. Các biến chính gồm: tỷ giá hiệu quả danh nghĩa (NEER), chỉ số giá nhập khẩu (IMP), chỉ số giá tiêu dùng (CPI), cung tiền M2, chỉ số giá dầu thô (OPI), chỉ số giá xuất khẩu nước ngoài (FPI) và output gap (GAP). Dữ liệu được lấy từ IMF, ADB, Datastream và Tổng cục Thống kê Việt Nam. Các biến được xử lý logarithm và kiểm định đơn vị gốc bằng Augmented Dickey-Fuller (ADF), tất cả biến ngoại trừ GAP được xác định là tích hợp bậc 1 (I(1)) và được lấy sai phân bậc nhất để đạt tính dừng. Lựa chọn độ trễ tối ưu của mô hình VAR dựa trên tiêu chí Hannan-Quinn (HQIC) với độ trễ 2 tháng. Phân tích bao gồm:

• Ước lượng mô hình VAR để xác định hệ số truyền dẫn.
• Hàm phản ứng xung (Impulse Response Function - IRF) để theo dõi tác động của cú sốc tỷ giá đến các biến qua thời gian.
• Phân tích phân rã phương sai (Variance Decomposition) để xác định tầm quan trọng tương đối của các yếu tố ảnh hưởng.
• Kiểm định Granger causality để đánh giá khả năng dự báo giữa các biến.
• Kiểm định ổn định mô hình VAR và kiểm định Lagrange Multiplier để phát hiện tự tương quan.

Phương pháp này cho phép đánh giá toàn diện mức độ và thời gian truyền dẫn của tỷ giá đến giá nhập khẩu và lạm phát trong bối cảnh kinh tế Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ truyền dẫn tỷ giá đến giá nhập khẩu: Kết quả ước lượng VAR cho thấy khi tỷ giá tăng 1%, giá nhập khẩu tăng ngay lập tức khoảng 1% (hệ số truyền dẫn >1), thể hiện hiện tượng truyền dẫn vượt mức hoàn toàn trong tháng đầu tiên. Tác động này giảm dần và kết thúc sau khoảng 10 tháng.
2. Tác động đến giá tiêu dùng: Tỷ lệ truyền dẫn từ tỷ giá đến CPI thấp hơn nhiều, khoảng 0.1% tăng CPI cho mỗi 1% tăng tỷ giá trong tháng đầu, nhưng tác động kéo dài đến khoảng 12 tháng, cho thấy truyền dẫn chậm và yếu hơn so với giá nhập khẩu.
3. Ảnh hưởng của áp lực cầu nội địa (output gap): Phân rã phương sai cho thấy output gap giải thích 32% biến động giá nhập khẩu và 14% biến động CPI, là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến lạm phát và giá nhập khẩu, phản ánh áp lực cầu kéo trong nền kinh tế.
4. Vai trò của cung tiền: Mặc dù cung tiền M2 có tác động nhỏ đến lạm phát (khoảng 2%), kết quả hàm phản ứng xung cho thấy Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt kịp thời để kiểm soát lạm phát, làm giảm ảnh hưởng của cung tiền đến giá tiêu dùng.
5. Ảnh hưởng của chỉ số giá nước ngoài: Chỉ số giá xuất khẩu nước ngoài (FPI) có tác động đáng kể đến giá nhập khẩu và CPI, với mức tăng khoảng 3% giá nhập khẩu và 0.12% CPI cho mỗi 1% tăng FPI trong tháng đầu, cho thấy lạm phát Việt Nam chịu ảnh hưởng từ biến động giá thế giới.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tỷ giá có ảnh hưởng mạnh mẽ và nhanh chóng đến giá nhập khẩu, phù hợp với đặc điểm nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc lớn vào hàng nhập khẩu, đặc biệt là hàng trung gian sản xuất. Tuy nhiên, truyền dẫn đến giá tiêu dùng trong nước bị giảm thiểu và kéo dài hơn do các yếu tố như chi phí sản xuất trong nước, cấu trúc thị trường và chính sách kiểm soát giá. Áp lực cầu nội địa được xác định là nguyên nhân chính gây ra lạm phát, phản ánh tình trạng nền kinh tế phát triển nóng và công suất sản xuất chưa đáp ứng kịp. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về lạm phát do cầu kéo tại các nền kinh tế đang phát triển. Chính sách tiền tệ thắt chặt của Ngân hàng Nhà nước đã góp phần hạn chế tác động của cung tiền đến lạm phát, tạo điều kiện cho việc kiểm soát giá cả hiệu quả hơn. Mối quan hệ giữa chỉ số giá nước ngoài và lạm phát trong nước cũng nhấn mạnh vai trò của yếu tố bên ngoài trong việc hình thành áp lực giá, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Các biểu đồ hàm phản ứng xung và bảng phân rã phương sai minh họa rõ ràng sự khác biệt về tốc độ và cường độ truyền dẫn giữa các biến, đồng thời cho thấy sự phối hợp chính sách tiền tệ và tỷ giá trong kiểm soát lạm phát.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Kiểm soát áp lực cầu nội địa: Chính phủ cần tập trung giảm thiểu output gap bằng cách cắt giảm chi tiêu công không hiệu quả và thúc đẩy tăng trưởng bền vững, tránh phát triển quá nóng. Mục tiêu giảm tỷ lệ output gap xuống dưới mức hiện tại trong vòng 2-3 năm tới nhằm giảm áp lực lạm phát.
2. Phát triển ngành công nghiệp trung gian: Khuyến khích phát triển các ngành sản xuất hàng trung gian để giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu, từ đó giảm thiểu tác động của biến động tỷ giá đến giá nhập khẩu và lạm phát. Chính sách ưu đãi đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân nên được triển khai trong 5 năm tới.
3. Duy trì chính sách tỷ giá ổn định: Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục duy trì chính sách tỷ giá linh hoạt nhưng ổn định, tránh biến động mạnh gây mất niềm tin vào đồng nội tệ, đặc biệt trong bối cảnh tỷ lệ đô la hóa khoảng 30% tổng cung tiền.
4. Chính sách tiền tệ linh hoạt và kịp thời: Tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt khi cần thiết để kiểm soát lạm phát, đồng thời theo dõi sát sao các biến động kinh tế vĩ mô để điều chỉnh cung tiền phù hợp, đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 5% trong trung hạn.
5. Tăng cường giám sát và phân tích dữ liệu kinh tế: Đẩy mạnh thu thập và phân tích dữ liệu kinh tế vi mô, đặc biệt là chỉ số giá sản xuất và phân ngành nhập khẩu để có chính sách điều chỉnh phù hợp hơn trong tương lai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách tiền tệ và tỷ giá: Giúp hiểu rõ cơ chế truyền dẫn tỷ giá đến lạm phát, từ đó xây dựng chính sách hiệu quả trong kiểm soát giá cả và ổn định kinh tế vĩ mô.
2. Các nhà nghiên cứu kinh tế phát triển: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp luận áp dụng VAR trong phân tích ERPT, đồng thời mở rộng nghiên cứu về tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô đến lạm phát.
3. Doanh nghiệp nhập khẩu và xuất khẩu: Hiểu được tác động của biến động tỷ giá và giá nhập khẩu đến chi phí sản xuất và giá bán, từ đó có chiến lược kinh doanh phù hợp trong môi trường biến động tỷ giá.
4. Sinh viên và học viên cao học ngành kinh tế và tài chính: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về ứng dụng mô hình VAR, phân tích dữ liệu kinh tế vĩ mô và nghiên cứu chính sách tiền tệ trong nền kinh tế mở.

Câu hỏi thường gặp

1. Tỷ lệ truyền dẫn tỷ giá đến giá nhập khẩu ở Việt Nam là bao nhiêu?
   Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ truyền dẫn gần như hoàn toàn, với giá nhập khẩu tăng khoảng 1% khi tỷ giá tăng 1% trong tháng đầu tiên, thể hiện sự nhạy cảm cao của giá nhập khẩu với biến động tỷ giá.

2. Tác động của tỷ giá đến lạm phát trong nước như thế nào?
   Tác động nhỏ hơn và kéo dài hơn, với khoảng 0.1% tăng CPI cho mỗi 1% tăng tỷ giá trong tháng đầu, và ảnh hưởng kéo dài đến khoảng 12 tháng, do các yếu tố trung gian và chính sách kiểm soát giá.

3. Vai trò của cung tiền trong kiểm soát lạm phát ra sao?
   Cung tiền có tác động nhỏ (khoảng 2%) đến lạm phát nhờ chính sách tiền tệ thắt chặt và kịp thời của Ngân hàng Nhà nước, giúp hạn chế rủi ro lạm phát do mở rộng cung tiền quá mức.

4. Áp lực cầu nội địa ảnh hưởng thế nào đến lạm phát?
   Output gap giải thích 14% biến động CPI, cho thấy lạm phát chủ yếu do cầu kéo khi nền kinh tế phát triển nóng, vượt quá công suất tiềm năng.

5. Chính sách nào nên ưu tiên để kiểm soát lạm phát hiệu quả?
   Ưu tiên kiểm soát áp lực cầu nội địa thông qua chính sách tài khóa và tiền tệ phối hợp, đồng thời phát triển ngành công nghiệp trung gian để giảm phụ thuộc nhập khẩu và ổn định giá cả.

Kết luận

• Tỷ giá hối đoái truyền dẫn gần như hoàn toàn và nhanh chóng đến giá nhập khẩu, nhưng tác động đến giá tiêu dùng trong nước yếu và kéo dài hơn.
• Áp lực cầu nội địa (output gap) là yếu tố chính gây ra biến động giá nhập khẩu và lạm phát, phản ánh tình trạng phát triển kinh tế nóng.
• Cung tiền có ảnh hưởng nhỏ đến lạm phát nhờ chính sách tiền tệ thắt chặt và kịp thời của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
• Chỉ số giá xuất khẩu nước ngoài cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành áp lực lạm phát trong nước.
• Chính sách cần tập trung kiểm soát áp lực cầu, phát triển ngành công nghiệp trung gian và duy trì ổn định tỷ giá để kiểm soát lạm phát hiệu quả.

Tiếp theo, nghiên cứu nên mở rộng phân tích ở cấp độ ngành hàng để xác định mức độ ảnh hưởng của tỷ giá đến từng nhóm sản phẩm, từ đó đề xuất chính sách cụ thể hơn. Các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để tối ưu hóa chiến lược kinh tế và tài chính.