I. Tổng Quan Về Giáo Dục Đạo Đức THPT Nghĩa Hưng Hiệu Quả
Đạo đức và giáo dục đạo đức là phạm trù xã hội xuất hiện cùng xã hội loài người, tồn tại và phát triển theo sự phát triển của xã hội loài người. Đạo đức là một mặt quan trọng của nhân cách mỗi con người, nói lên mối quan hệ giữa con người với nhau trong xã hội. Đạo đức là kết quả của một quá trình giáo dục, là kết quả của sự tu dưỡng, rèn luyện của bản thân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Đạo đức không phải là đạo đức thủ cựu. Nó là đạo đức mới, đạo đức vĩ đại, nó không phải vì danh vọng cá nhân, mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người”. Hội nghị lần II của Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII đã khẳng định “Muốn tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi phải phát triển mạnh, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững để thực hiện mục đích dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh”.
1.1. Vai trò quan trọng của đạo đức học sinh trung học phổ thông
Giáo dục đạo đức góp phần hình thành những giá trị cơ bản của nhân cách con người xã hội của mỗi thời kỳ lịch sử. Giáo dục đạo đức góp phần xác định mục tiêu hành động của mỗi con người. Giáo dục đạo đức góp phần xây dựng quan hệ xã hội công bằng, dân chủ, phát triển bền vững trong và ngoài nhà trường. Phát triển nguồn lực con người là phát triển đức và tài, hai mặt của nhân cách mà nhà trường giữ vai trò quan trọng trong sự hình thành nhân cách. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao đạo đức học sinh THPT, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay.
1.2. Tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo đức trong bối cảnh mới
Qua hơn 20 năm đổi mới, nước ta đã đạt được những thành tựu về mặt kinh tế, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên nhưng bên cạnh đó những tiêu cực của cơ chế thị trường đã tác động đến đại đa số thanh niên và học sinh như: có lối sống thực dụng, thiếu ước mơ và hoài bão, lập thân, lập nghiệp, mặt khác những tiêu cực trong thi cử, bằng cấp, chạy theo thành tích đã làm cho một số trường nặng về dạy chữ hơn là dạy người. Những tiêu cực trong dạy thêm và học thêm làm cho tình cảm thầy và trò bị tổn thương, truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc bị mai một dần. Do đó, giáo dục đạo đức cần tập trung vào việc xây dựng kỹ năng sống cho học sinh THPT.
II. Thực Trạng Quản Lý Giáo Dục Đạo Đức Tại THPT Nghĩa Hưng
Lứa tuổi học sinh THPT là thời kỳ quan trọng của sự phát triển thể chất và nhân cách. Cụ thể sự phát triển thể chất đang đi vào giai đoạn hoàn chỉnh, các tố chất thể lực như sức mạnh, sức bền, sự dẻo dai được tăng cường, là thời kỳ trưởng thành về giới tính. Sự phát triển về mặt tâm lý của học sinh THPT có những nét mới về chất, nếu không được giáo dục sẽ có những hành vi tự phát, thiếu văn hóa, phi đạo đức do ý thức không kiềm chế được bản năng. Vì vậy, trong những năm gần đây một số học sinh nữ phải bỏ học vì có thai, hiện tượng bạo lực học đường có chiều hướng gia tăng. Trong chức năng quản lý giáo dục phải quan tâm đồng thời tới việc quản lý học tập và quản lý sự hình thành và phát triển nhân cách. Hai mặt trên có quan hệ hỗ trợ, tác động lẫn nhau, cần khẳng định giáo dục đạo đức có tác động mạnh mẽ đến chất lượng học văn hóa nhất là trong điều kiện hiện nay, khi từng ngày, từng giờ những cám dỗ, những ảnh hưởng tiêu cực của xã hội dội vào nhà trường.
2.1. Nhận thức về vai trò của giáo viên trong giáo dục đạo đức
Nghĩa Hưng là một huyện của tỉnh Nam Định, cách thành phố Nam Định khoảng 20Km; cách bãi tắm Thịnh Long của huyện Hải Hậu và cách bãi tắm Quất Lâm của huyện Giao Thủy không xa, trường THPT B Nghĩa Hưng cách bãi tắm Thịnh Long chưa đầy 1km, trường THPT C Nghĩa Hưng và trường THPT Trần Nhân Tông của huyện Nghĩa Hưng cách bãi tắm Thịnh Long hơn 2km nên học sinh dễ dàng và nhanh chóng tiếp thu ảnh hưởng những mặt tích cực cũng như tiêu cực xảy ra, nhất là trong cơ chế thị trường và quá trình hội nhập. Vì vậy các nhà quản lý giáo dục cần nhận thức sâu sắc về vấn đề này đặc biệt là việc nghiên cứu quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trên địa bàn huyện.
2.2. Đánh giá thực trạng giáo dục đạo đức THPT hiện nay
Cho đến nay chưa có tác giả nào nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm để rút ra những kết luận khoa học về việc nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh Trung học phổ thông huyện Nghĩa Hưng hoặc các huyện có những đặc điểm tương tự huyện Nghĩa Hưng, vì vậy tác giả mạnh dạn chọn đề tài “Biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ở huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định” với mong muốn góp phần hoàn thiện hơn việc quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung học phổ thông của huyện Nghĩa Hưng.
III. Biện Pháp Quản Lý Giáo Dục Đạo Đức Cho Học Sinh THPT
Từ những nội dung đã trình bày, có thể nhận thấy vấn đề quản lý đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ở huyện Nghĩa Hưng góp phần vào việc quản lý đạo đức cho học sinh trong tỉnh Nam Định và học sinh trong cả nước là một việc làm cấp bách và thiết thực, thu hút sự nghiệp nghiên cứu của các nhà khoa học, nhiều cán bộ quản lý. Đã có một số tác giả nghiên cứu về biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông nhưng mới chỉ chuyên sâu vào một lĩnh vực nhất định hoặc một khu vực địa lý nhất định; chưa có tác giả nào nghiên cứu về biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ở huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định hoặc ở một địa bàn huyện có vị trí địa lý, điều kiện kinh tế - xã hội tương tự như ở huyện Nghĩa Hưng. Đó là nội dung chính mà đề tài tiếp tục nghiên cứu để đưa vào áp dụng.
3.1. Xây dựng chương trình giáo dục đạo đức THPT hiệu quả
Để xây dựng một chương trình hiệu quả, cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh THPT. Chương trình cần chú trọng đến việc rèn luyện các kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, ứng xử, giúp học sinh có khả năng tự giải quyết các vấn đề đạo đức trong cuộc sống.
3.2. Tăng cường quản lý hoạt động giáo dục đạo đức trong nhà trường
Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức bao gồm việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá các hoạt động giáo dục đạo đức. Cần tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Các hoạt động ngoại khóa, hoạt động tình nguyện, hoạt động văn hóa, thể thao cần được tổ chức thường xuyên để tạo môi trường lành mạnh cho học sinh phát triển.
3.3. Đổi mới phương pháp đánh giá hiệu quả giáo dục đạo đức
Việc đánh giá hiệu quả giáo dục đạo đức không chỉ dựa vào kết quả học tập mà còn phải dựa vào sự thay đổi trong hành vi, thái độ, ý thức của học sinh. Cần sử dụng nhiều hình thức đánh giá khác nhau như quan sát, phỏng vấn, phiếu khảo sát, tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng để có được cái nhìn toàn diện về sự phát triển đạo đức của học sinh.
IV. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Về Giáo Dục Đạo Đức
Định nghĩa quản lý có thể xét từ nhiều góc độ và các quan điểm tiếp cận khác nhau. Quản lý là sự đảm bảo hoạt động của hệ thống trong điều kiện có biến đổi liên tục của hệ thống và môi trường, là chuyển hệ thống đến trạng thái mới thích ứng với hoàn cảnh mới; Quản lý là thiết kế và duy trì một môi trường mà trong đó các cá nhân làm việc với nhau trong các nhóm có thể hoàn thành các nhiệm vụ và các mục tiêu đã định; Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng, của chủ thể quản lý (người quản lý hay tổ chức quản lý) lên khách thể quản lý (đối tượng). Quản lý về mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp, các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng.
4.1. Mô hình giáo dục đạo đức hiệu quả đã được triển khai
Mô hình giáo dục đạo đức cần được xây dựng dựa trên những nguyên tắc sư phạm phù hợp với lứa tuổi học sinh THPT. Mô hình cần đảm bảo tính khoa học, tính thực tiễn, tính hệ thống và tính khả thi. Mô hình cần chú trọng đến việc phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.
4.2. Đánh giá tâm lý học sinh THPT và ảnh hưởng đến đạo đức
Hiểu rõ tâm lý học sinh THPT là yếu tố quan trọng để giáo dục đạo đức hiệu quả. Tâm lý học sinh THPT có nhiều biến đổi, các em có xu hướng tự khẳng định bản thân, có nhu cầu được tôn trọng, được lắng nghe. Giáo dục đạo đức cần dựa trên những đặc điểm tâm lý này để tạo sự đồng cảm, tin tưởng giữa giáo viên và học sinh.
V. Giải Pháp Giáo Dục Đạo Đức Học Sinh THPT Tại Nghĩa Hưng
Theo từ điển tiếng Việt thông dụng, NXB Giáo dục, 1998, thuật ngữ quản lý được định nghĩa là: “Tổ chức, điều khiển của một đơn vị, cơ quan”. Nghiên cứu về mặt quản lý có rất nhiều quan niệm khác nhau. Các quan niệm này phản ánh những mặt, những chức năng cơ bản của quá trình quản lý, song về cơ bản các quan niệm đều khẳng định đến chủ thể, đối tượng quản lý, nội dung phương thức và mục đích của quá trình quản lý. Từ điển Tiếng Việt “Quản lý là trông coi và giữ gìn theo những yêu cầu nhất định...
5.1. Nâng cao nhận thức vấn đề đạo đức của học sinh hiện nay
Cần nâng cao nhận thức của toàn xã hội về tầm quan trọng của giáo dục đạo đức cho học sinh THPT. Các phương tiện truyền thông cần tăng cường tuyên truyền về các giá trị đạo đức tốt đẹp, phê phán những hành vi vi phạm đạo đức. Gia đình cần tạo môi trường sống lành mạnh, quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cho con em.
5.2. Tăng cường sự phối hợp giữa biện pháp quản lý giáo dục đạo đức
Nhà trường cần tăng cường sự phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong và ngoài nhà trường để tạo môi trường giáo dục đạo đức toàn diện. Cần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa giáo viên và học sinh, tạo điều kiện để học sinh được tham gia các hoạt động xã hội, hoạt động tình nguyện.
VI. Kết Luận Hướng Phát Triển Giáo Dục Đạo Đức THPT Nam Định
Tóm lại, từ những nội dung đã trình bày, có thể nhận thấy vấn đề quản lý đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ở huyện Nghĩa Hưng góp phần vào việc quản lý đạo đức cho học sinh trong tỉnh Nam Định và học sinh trong cả nước là một việc làm cấp bách và thiết thực, thu hút sự nghiệp nghiên cứu của các nhà khoa học, nhiều cán bộ quản lý. Đã có một số tác giả nghiên cứu về biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông nhưng mới chỉ chuyên sâu vào một lĩnh vực nhất định hoặc một khu vực địa lý nhất định; chưa có tác giả nào nghiên cứu về biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ở huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định hoặc ở một địa bàn huyện có vị trí địa lý, điều kiện kinh tế - xã hội tương tự như ở huyện Nghĩa Hưng. Đó là nội dung chính mà đề tài tiếp tục nghiên cứu để đưa vào áp dụng.
6.1. Đề xuất mô hình giáo dục đạo đức phù hợp tương lai
Cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện mô hình giáo dục đạo đức phù hợp với bối cảnh mới, khi xã hội có nhiều biến đổi, nhiều thách thức về mặt đạo đức. Mô hình cần đảm bảo tính linh hoạt, sáng tạo, đáp ứng được nhu cầu phát triển của học sinh.
6.2. Tăng cường đầu tư cho giáo dục đạo đức và lối sống học sinh
Cần tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đội ngũ giáo viên cho giáo dục đạo đức. Cần có chính sách hỗ trợ cho giáo viên làm công tác giáo dục đạo đức, tạo điều kiện để họ được học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
