Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh trên thị trường. Công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho các nhà quản trị nhằm tối đa hóa lợi nhuận và phát triển bền vững. Nghiên cứu tập trung vào Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại Cường Đạt tại Bắc Ninh, khảo sát thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong năm 2020, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện phù hợp với điều kiện công nghệ 4.0.

Mục tiêu nghiên cứu là hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh dưới góc độ kế toán tài chính, đánh giá thực trạng tại công ty và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào kế toán tài chính doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong năm 2020 tại công ty. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp các giải pháp ứng dụng công nghệ hiện đại, giúp doanh nghiệp thích ứng nhanh với xu thế số hóa, nâng cao chất lượng thông tin kế toán và hiệu quả quản trị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế, trong đó Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 (VAS 14) về doanh thu và Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 (VAS 01) về chi phí được sử dụng làm nền tảng lý thuyết. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Doanh thu: Là tổng giá trị lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp thu được hoặc sẽ thu được từ hoạt động bán hàng, cung cấp dịch vụ, hoạt động tài chính và các khoản thu nhập khác, được ghi nhận khi thỏa mãn các điều kiện về chuyển giao rủi ro, lợi ích và khả năng thu hồi.
  • Chi phí: Tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán, bao gồm chi phí sản xuất kinh doanh và chi phí khác, được phân loại theo nhiều tiêu thức như chi phí sản phẩm, chi phí thời kỳ, chi phí khả biến, chi phí bất biến.
  • Kết quả kinh doanh: Phần chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chi phí trong kỳ, phản ánh hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Ngoài ra, mô hình kế toán tài chính kết hợp với kế toán quản trị được áp dụng để phân tích và hoàn thiện hệ thống kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh ứng dụng công nghệ 4.0.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm:

  • Dữ liệu thứ cấp: Văn bản pháp luật, chuẩn mực kế toán, các báo cáo tài chính, sổ sách kế toán, chứng từ kế toán của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại Cường Đạt năm 2020, cùng các tài liệu nghiên cứu trước đây liên quan.
  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát trực tiếp công tác kế toán tại công ty, phỏng vấn cán bộ kế toán và quản lý để thu thập thông tin thực tế.

Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng bao gồm kiểm tra tính hợp lệ, hợp lý của chứng từ kế toán, phân tích số liệu qua bảng biểu, sơ đồ để đánh giá thực trạng và phát hiện các tồn tại. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ dữ liệu kế toán năm 2020 của công ty, phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dữ liệu có liên quan nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác. Phân tích định lượng kết hợp với phân tích định tính được sử dụng để đưa ra các nhận xét và đề xuất phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kế toán doanh thu: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của công ty năm 2020 đạt khoảng 120 tỷ đồng, trong đó doanh thu thuần chiếm 95% tổng doanh thu. Tuy nhiên, việc phân loại và ghi nhận doanh thu chưa chi tiết, dẫn đến khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát các khoản giảm trừ doanh thu như chiết khấu thương mại, hàng bán bị trả lại.

  2. Kế toán chi phí: Tổng chi phí sản xuất kinh doanh năm 2020 khoảng 85 tỷ đồng, trong đó chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm 60%, chi phí nhân công trực tiếp 20%, chi phí sản xuất chung và chi phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp chiếm phần còn lại. Công tác phân loại chi phí chưa rõ ràng, một số chi phí gián tiếp chưa được phân bổ hợp lý, ảnh hưởng đến việc xác định giá vốn hàng bán và kết quả kinh doanh.

  3. Xác định kết quả kinh doanh: Lợi nhuận gộp từ hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ đạt khoảng 35 tỷ đồng, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh khoảng 25 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc kết chuyển chi phí và doanh thu vào tài khoản xác định kết quả kinh doanh còn chậm và chưa đầy đủ, gây khó khăn trong việc đánh giá chính xác hiệu quả kinh doanh.

  4. Ảnh hưởng của công nghệ 4.0: Công ty đã bắt đầu ứng dụng một số phần mềm kế toán hiện đại, giúp thu thập và xử lý dữ liệu nhanh hơn. Tuy nhiên, việc đầu tư công nghệ còn hạn chế do chi phí và năng lực nhân sự chưa đáp ứng, dẫn đến hiệu quả ứng dụng chưa cao.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do hệ thống kế toán chưa được hoàn thiện đồng bộ, thiếu sự phối hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng và thương mại, công ty còn hạn chế trong việc áp dụng các chuẩn mực kế toán mới và công nghệ số. Việc chưa phân loại chi phí và doanh thu chi tiết làm giảm khả năng kiểm soát và dự báo tài chính. Bên cạnh đó, thách thức về đào tạo nhân lực kế toán có trình độ công nghệ cao cũng là một rào cản lớn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ chi phí theo loại, bảng so sánh doanh thu thuần và các khoản giảm trừ theo từng quý, giúp minh họa rõ ràng hơn về thực trạng và xu hướng. Việc hoàn thiện hệ thống kế toán sẽ giúp công ty nâng cao chất lượng thông tin, từ đó cải thiện hiệu quả quản trị và ra quyết định kinh doanh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy kế toán: Xây dựng mô hình kế toán kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị, đồng thời đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ kế toán có trình độ công nghệ thông tin cao. Mục tiêu nâng cao năng lực xử lý dữ liệu và phân tích tài chính trong vòng 12 tháng, do Ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng nhân sự thực hiện.

  2. Hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán: Thiết kế và áp dụng hệ thống chứng từ kế toán chi tiết, phù hợp với đặc điểm hoạt động của công ty, đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong ghi nhận doanh thu, chi phí. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do phòng kế toán chủ trì.

  3. Cải tiến tài khoản kế toán: Mở rộng và chi tiết hóa các tài khoản kế toán phản ánh doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, giúp theo dõi sát sao từng khoản mục, phục vụ công tác báo cáo và phân tích. Thực hiện trong 9 tháng, phối hợp giữa phòng kế toán và tư vấn chuyên môn.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo nhân lực: Đầu tư phần mềm kế toán hiện đại, hệ thống lưu trữ dữ liệu trên nền tảng điện toán đám mây, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng công nghệ cho nhân viên kế toán. Kế hoạch thực hiện trong 12-18 tháng, do Ban giám đốc và phòng IT phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp xây dựng và thương mại: Nắm bắt các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định chiến lược.

  2. Cán bộ kế toán và kiểm toán: Áp dụng các phương pháp và quy trình kế toán hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ 4.0, nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán và báo cáo tài chính.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, tài chính: Tài liệu tham khảo thực tiễn về ứng dụng chuẩn mực kế toán và công nghệ trong doanh nghiệp nhỏ và vừa, phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiểu rõ thực trạng và thách thức của doanh nghiệp trong việc áp dụng công nghệ vào kế toán, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần phân loại doanh thu và chi phí chi tiết trong kế toán?
    Phân loại chi tiết giúp doanh nghiệp theo dõi sát sao từng khoản mục, từ đó kiểm soát tốt hơn chi phí và doanh thu, nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định chính xác hơn. Ví dụ, phân biệt doanh thu bán hàng và doanh thu dịch vụ giúp xác định nguồn lợi nhuận chính.

  2. Cách mạng công nghiệp 4.0 ảnh hưởng thế nào đến công tác kế toán?
    Công nghệ 4.0 giúp tự động hóa quy trình kế toán, thu thập và xử lý dữ liệu nhanh chóng, giảm sai sót và tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần đầu tư công nghệ và đào tạo nhân lực để khai thác hiệu quả.

  3. Làm thế nào để xác định thời điểm ghi nhận doanh thu đúng chuẩn?
    Theo chuẩn mực kế toán, doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp đã chuyển giao rủi ro và lợi ích kinh tế cho khách hàng, có khả năng thu hồi lợi ích kinh tế và xác định được giá trị doanh thu một cách chắc chắn.

  4. Những khó khăn thường gặp khi áp dụng công nghệ mới trong kế toán là gì?
    Khó khăn bao gồm chi phí đầu tư cao, thiếu nhân lực có trình độ công nghệ, và rủi ro về bảo mật thông tin. Doanh nghiệp cần có kế hoạch đào tạo và bảo mật chặt chẽ để khắc phục.

  5. Tại sao cần kết hợp kế toán tài chính và kế toán quản trị trong doanh nghiệp?
    Kế toán tài chính cung cấp thông tin cho bên ngoài, trong khi kế toán quản trị hỗ trợ quản lý nội bộ. Kết hợp hai loại kế toán giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện, phục vụ tốt hơn cho việc ra quyết định và kiểm soát chi phí.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại Cường Đạt trong điều kiện công nghệ 4.0.
  • Phát hiện các tồn tại về phân loại, ghi nhận doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản kế toán và đầu tư công nghệ, đào tạo nhân lực.
  • Kế hoạch triển khai các giải pháp trong vòng 6-18 tháng nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán và hiệu quả quản trị doanh nghiệp.
  • Khuyến nghị doanh nghiệp và các bên liên quan tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới để thích ứng với xu thế phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh đáp ứng yêu cầu quản lý trong thời đại công nghệ số.