I. Khái niệm hạn chế quyền con người quyền công dân trong điều kiện phòng chống dịch bệnh nguy hiểm
Khái niệm hạn chế quyền con người và quyền công dân được định nghĩa qua nhiều góc độ khác nhau. Theo Văn phòng Cao ủy Liên hợp quốc, quyền con người là những bảo đảm pháp lý toàn cầu nhằm bảo vệ các cá nhân khỏi những hành động vi phạm nhân phẩm và tự do cơ bản. Quyền con người được xem là những quyền bẩm sinh, vốn có của con người, mà nếu không được bảo vệ sẽ dẫn đến sự mất đi bản chất con người. Tại Việt Nam, quyền con người thường được hiểu là những nhu cầu và lợi ích tự nhiên của con người, được ghi nhận và bảo vệ trong pháp luật. Quyền công dân, ngược lại, là những quyền được nhà nước thừa nhận và áp dụng cho những người có quốc tịch. Mặc dù quyền công dân là một phần của quyền con người, nhưng không phải là hình thức toàn diện. Việc phân biệt giữa hai khái niệm này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh hạn chế quyền con người trong điều kiện phòng chống dịch bệnh. Hạn chế quyền con người là điều cần thiết nhằm bảo vệ lợi ích chung của cộng đồng, đặc biệt trong những tình huống khẩn cấp như dịch bệnh. Điều này được ghi nhận trong các công ước quốc tế và hiến pháp của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
II. Thực trạng quy định pháp luật Việt Nam về hạn chế quyền con người quyền công dân trong điều kiện phòng chống dịch bệnh nguy hiểm
Thực trạng quy định pháp luật về hạn chế quyền con người ở Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể, đặc biệt sau khi Hiến pháp năm 2013 được thông qua. Hiến pháp ghi nhận nguyên tắc hạn chế quyền con người trong những trường hợp cần thiết vì lý do an ninh quốc gia, trật tự xã hội và sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, việc thực hiện các quy định này vẫn gặp nhiều khó khăn. Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, nhiều biện pháp hạn chế đã được áp dụng, như giãn cách xã hội và kiểm soát đi lại, ảnh hưởng đến quyền tự do cá nhân. Việc đánh giá thực trạng cho thấy rằng mặc dù các biện pháp này nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nhưng cũng cần phải đảm bảo tính hợp lý và cân bằng giữa quyền con người và lợi ích chung. Các quy định pháp luật hiện tại cần được xem xét lại để đảm bảo rằng việc hạn chế quyền con người không vi phạm các tiêu chuẩn quốc tế và quyền lợi cơ bản của công dân.
III. Quan điểm và giải pháp hoàn thiện việc hạn chế quyền con người quyền công dân trong điều kiện phòng chống dịch bệnh nguy hiểm ở Việt Nam
Để hoàn thiện việc hạn chế quyền con người trong điều kiện phòng chống dịch bệnh, cần có những quan điểm rõ ràng và giải pháp cụ thể. Trước hết, cần phải xác định rõ ràng các tiêu chí và nguyên tắc hạn chế quyền con người, đảm bảo rằng các biện pháp được áp dụng là cần thiết và tạm thời. Các cơ quan chức năng cần xây dựng các quy định pháp luật cụ thể hơn về việc áp dụng các biện pháp hạn chế, đồng thời tăng cường giám sát và kiểm soát để tránh lạm dụng quyền lực. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền và giáo dục về quyền con người cũng cần được chú trọng, nhằm nâng cao nhận thức của người dân về quyền lợi và nghĩa vụ của họ trong bối cảnh dịch bệnh. Cuối cùng, cần có sự hợp tác quốc tế trong việc chia sẻ kinh nghiệm và thực tiễn tốt nhất trong việc hạn chế quyền con người, từ đó xây dựng một khung pháp lý phù hợp với tình hình thực tiễn tại Việt Nam.
