I. Thực trạng tranh chấp giữa người tiêu dùng và thương nhân
Luận văn chỉ ra thực trạng tranh chấp giữa người tiêu dùng và thương nhân ngày càng phổ biến và phức tạp, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế thị trường và sự phát triển của thương mại điện tử. Người tiêu dùng thường gặp các vấn đề như hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng, thiếu thông tin minh bạch về sản phẩm, dịch vụ. Các thương nhân đôi khi sử dụng các chiêu trò kinh doanh không lành mạnh, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Luận văn nhấn mạnh sự mất cân bằng về vị thế giữa người tiêu dùng và thương nhân, người tiêu dùng thường ở vị thế yếu hơn, khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Tác giả dẫn chứng Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010 và các văn bản hướng dẫn, đồng thời chỉ ra những bất cập, hạn chế của luật này sau một thời gian dài áp dụng, đặc biệt là trong bối cảnh các giao dịch thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ. Việc thiếu hiểu biết về pháp luật của người tiêu dùng cũng là một nguyên nhân khiến cho việc giải quyết tranh chấp gặp nhiều khó khăn. Một trích dẫn đáng chú ý: “Ngày nay, mức sống của con người ngày càng được nâng cao, nhu cầu tiêu dùng, tận hưởng các loại dịch vụ, hàng hóa tăng lên. Dưới tác động của nền kinh tế thị trường, hoạt động trao đổi, mua bán diễn ra đa dạng, sôi nổi… Theo đó, các tranh chấp tiêu dùng diễn ra phổ biến hơn, vô cùng phức tạp về tính chất, mở rộng về quy mô.”
II. Các phương thức giải quyết tranh chấp và hạn chế
Luận văn phân tích các phương thức giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và thương nhân được pháp luật quy định, bao gồm thương lượng, hòa giải, trọng tài và khởi kiện tại tòa án, cũng như các biện pháp hành chính. Tác giả chỉ ra rằng mặc dù pháp luật đã có quy định về các phương thức này, nhưng trên thực tế việc áp dụng còn nhiều hạn chế. Thương lượng thường không hiệu quả do sự mất cân bằng về vị thế giữa hai bên. Hòa giải cũng chưa được khai thác triệt để do thiếu cơ chế, nhân lực và nhận thức của các bên. Trọng tài ít được sử dụng do chi phí cao và người tiêu dùng chưa quen thuộc với hình thức này. Việc khởi kiện ra tòa án thường tốn kém thời gian và công sức. Luận văn cũng đề cập đến vai trò của các tổ chức xã hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhưng cho rằng hoạt động của các tổ chức này còn hạn chế. Một điểm yếu được nhấn mạnh là hệ thống pháp luật chưa đầy đủ và phù hợp, dẫn đến việc nhiều khiếu nại chưa được giải quyết, chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa các khái niệm yêu cầu, phản ánh, khiếu nại và cách xử lý. Tác giả trích dẫn: “Các phương thức giải quyết tranh chấp được quy định chưa đầy đủ và phù hợp khiến cho nhiều khiếu nại chưa được giải quyết, chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa các khái niệm yêu cầu, phản ánh, khiếu nại và cách xử lý!”
III. Định hướng hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp
Dựa trên phân tích thực trạng và hạn chế, luận văn đề xuất một số định hướng hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và thương nhân. Cụ thể, cần hoàn thiện các quy định của pháp luật về thương lượng, hòa giải, trọng tài, kiện tụng tại tòa án và các biện pháp hành chính, đảm bảo tính khả thi, hiệu quả và phù hợp với thực tiễn. Cần tăng cường vai trò của các tổ chức xã hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nâng cao nhận thức pháp luật cho người tiêu dùng và thương nhân. Luận văn cũng đề xuất nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm của các nước trong việc xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp tiêu dùng. Một gợi ý quan trọng là cần có cơ chế hỗ trợ người tiêu dùng trong việc tiếp cận các phương thức giải quyết tranh chấp, ví dụ như hỗ trợ pháp lý, hỗ trợ tài chính. Tác giả nhấn mạnh việc hoàn thiện pháp luật cần hướng đến mục tiêu bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng và minh bạch. Luận văn cho rằng: "Làm sao để giải quyết tốt mối quan hệ giữa người tiêu dùng với thương nhân, xử lý tranh chấp, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng luôn là một bài toán khó."
IV. Đánh giá và ứng dụng thực tiễn
Luận văn có giá trị khoa học và thực tiễn cao. Về mặt khoa học, luận văn đã hệ thống hóa các quy định pháp luật, phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp tiêu dùng. Về mặt thực tiễn, các kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Luận văn cũng hữu ích cho các doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, tuân thủ pháp luật, hạn chế tranh chấp với người tiêu dùng. Đối với người tiêu dùng, luận văn giúp nâng cao nhận thức về quyền lợi của mình, biết cách sử dụng các phương thức giải quyết tranh chấp hiệu quả. Một điểm mạnh của luận văn là tính cập nhật, đề cập đến những vấn đề mới phát sinh trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển, đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Luận văn góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
