## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng tăng nhanh và biến đổi phức tạp, việc dự báo phụ tải điện trở thành một nhiệm vụ thiết yếu trong quản lý và vận hành hệ thống điện. Tại huyện Hóc Môn, sản lượng điện thương phẩm đã tăng từ khoảng 785 triệu kWh năm 2014 lên hơn 1,065 tỷ kWh năm 2018, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm khoảng 7,6%. Sự phát triển nhanh chóng của các nguồn điện mặt trời nối lưới, với tổng công suất lắp đặt đạt hơn 2.000 kWp tính đến tháng 8 năm 2019 và dự kiến tăng gấp đôi vào năm 2020, đặt ra thách thức mới cho việc dự báo phụ tải chính xác.

Luận văn tập trung nghiên cứu xây dựng mô hình dự báo phụ tải ngắn hạn cho Công ty Điện lực Hóc Môn, có xét đến ảnh hưởng của các nguồn quang điện mặt trời nối lưới. Mục tiêu cụ thể là phát triển mô hình dự báo sử dụng mạng nơron toàn phương song tuyến, khai thác dữ liệu sản lượng điện thu thập qua công tơ đo xa từ tháng 6/2017 đến tháng 2/2019. Nghiên cứu nhằm nâng cao độ chính xác dự báo, giúp đảm bảo cung cấp điện ổn định, giảm thiểu tổn thất và chi phí vận hành, đồng thời hỗ trợ hoạch định chiến lược phát triển nguồn điện tái tạo tại địa phương.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu phụ tải và thời tiết tại huyện Hóc Môn, với trọng tâm là dự báo ngắn hạn theo giờ và ngày. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện chất lượng dự báo, góp phần nâng cao hiệu quả vận hành hệ thống điện trong bối cảnh phát triển năng lượng tái tạo ngày càng mạnh mẽ.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng các lý thuyết và mô hình sau:

- **Mô hình dự báo theo chuỗi thời gian**: Dự báo dựa trên mối quan hệ giữa giá trị phụ tải hiện tại và các giá trị trong quá khứ, sử dụng các tham số mô hình được xác định qua phương pháp bình phương cực tiểu.
- **Mạng nơron nhân tạo (Neural Network)**: Mạng nơron toàn phương song tuyến được sử dụng để mô hình hóa các quan hệ phi tuyến phức tạp giữa phụ tải và các yếu tố ảnh hưởng như nhiệt độ, ngày lễ, và công suất điện mặt trời.
- **Mô hình phân tích Wavelet và các phương pháp thống kê khác**: Được tham khảo để so sánh và đánh giá hiệu quả mô hình mạng nơron.
- **Khái niệm chính**: Phụ tải điện, dự báo ngắn hạn, mạng nơron toàn phương song tuyến, dữ liệu chuỗi thời gian, ảnh hưởng của nguồn điện mặt trời nối lưới.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Dữ liệu sản lượng điện được thu thập từ công tơ đo xa qua chương trình MDIS, bao gồm 24 phát tuyến trung thế trên địa bàn huyện Hóc Môn, từ ngày 01/06/2017 đến 28/02/2019. Dữ liệu thời tiết được lấy từ trang web chuyên về khí tượng, bao gồm nhiệt độ, độ ẩm và các yếu tố thời tiết khác.
- **Phương pháp phân tích**: Xây dựng mô hình dự báo dựa trên mạng nơron toàn phương song tuyến, huấn luyện và kiểm tra mô hình với dữ liệu thực tế. So sánh kết quả dự báo với dữ liệu thực tế để đánh giá độ chính xác.
- **Cỡ mẫu và chọn mẫu**: Sử dụng toàn bộ dữ liệu thu thập được trong khoảng thời gian nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho mô hình.
- **Timeline nghiên cứu**: Thu thập và xử lý dữ liệu (6 tháng), xây dựng và huấn luyện mô hình (3 tháng), đánh giá và hoàn thiện mô hình (3 tháng).

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- Mô hình mạng nơron toàn phương song tuyến cho kết quả dự báo phụ tải ngày với sai số trung bình thấp hơn 3%, vượt trội so với các phương pháp truyền thống như mô hình Brown hay phương pháp san bằng hàm mũ.
- Ảnh hưởng của nguồn điện mặt trời nối lưới được xác định rõ ràng, với công suất lắp đặt tăng từ 2.014 kWp năm 2019 lên dự kiến 7.000 kWp năm 2020, làm giảm phụ tải đỉnh vào ban ngày, ảnh hưởng đến đồ thị phụ tải.
- Dữ liệu thời tiết, đặc biệt là nhiệt độ, có tác động đáng kể đến biến động phụ tải, với các ngày nắng nóng làm tăng nhu cầu sử dụng điện điều hòa.
- Mô hình dự báo ngắn hạn theo giờ và ngày cho phép dự báo chính xác phụ tải trong 45 ngày tiếp theo, hỗ trợ hiệu quả cho công tác điều độ và vận hành hệ thống điện.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của độ chính xác cao là do mô hình mạng nơron toàn phương song tuyến có khả năng mô phỏng các quan hệ phi tuyến phức tạp giữa phụ tải và các yếu tố ảnh hưởng như thời tiết và công suất điện mặt trời. So với các nghiên cứu trước đây chỉ sử dụng mô hình tuyến tính hoặc các phương pháp thống kê đơn giản, mô hình này cho phép dự báo chính xác hơn và linh hoạt hơn trong điều kiện biến đổi nhanh của hệ thống điện.

Kết quả cũng cho thấy sự cần thiết phải cập nhật thường xuyên mô hình dự báo để phản ánh sự phát triển của nguồn điện mặt trời và các yếu tố môi trường thay đổi. Dữ liệu được trình bày qua các biểu đồ phụ tải thực tế và dự báo theo từng giờ, từng ngày, giúp minh họa rõ ràng sự phù hợp của mô hình với thực tế vận hành.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Triển khai áp dụng mô hình mạng nơron toàn phương song tuyến** trong công tác dự báo phụ tải ngắn hạn tại các công ty điện lực địa phương, nhằm nâng cao độ chính xác và hiệu quả vận hành.
- **Cập nhật và mở rộng dữ liệu đầu vào**, bao gồm dữ liệu thời tiết và công suất điện mặt trời, để mô hình luôn phản ánh đúng thực trạng hệ thống điện.
- **Đào tạo nhân sự kỹ thuật** về công nghệ mạng nơron và phân tích dữ liệu để đảm bảo vận hành và bảo trì mô hình dự báo hiệu quả.
- **Phát triển hệ thống cảnh báo sớm** dựa trên kết quả dự báo để kịp thời điều chỉnh nguồn cung cấp điện, giảm thiểu rủi ro thiếu hụt hoặc quá tải.
- **Thời gian thực hiện**: Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 12 tháng tới, với sự phối hợp giữa công ty điện lực, các viện nghiên cứu và trường đại học.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Các nhà quản lý ngành điện**: Hỗ trợ hoạch định chiến lược phát triển nguồn điện và vận hành hệ thống điện hiệu quả.
- **Kỹ sư và chuyên gia vận hành hệ thống điện**: Áp dụng mô hình dự báo để nâng cao chất lượng điều độ và giảm thiểu tổn thất.
- **Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kỹ thuật điện**: Tham khảo phương pháp ứng dụng mạng nơron trong dự báo phụ tải và phát triển năng lượng tái tạo.
- **Các doanh nghiệp phát triển năng lượng tái tạo**: Hiểu rõ ảnh hưởng của nguồn điện mặt trời nối lưới đến hệ thống điện và phối hợp hiệu quả với ngành điện.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dự báo phụ tải có vai trò gì trong hệ thống điện?**  
Dự báo phụ tải giúp xác định nhu cầu điện trong tương lai, từ đó lập kế hoạch vận hành và phát triển hệ thống điện, đảm bảo cung cấp điện an toàn và liên tục.

2. **Tại sao cần xét đến nguồn điện mặt trời trong dự báo phụ tải?**  
Nguồn điện mặt trời nối lưới làm thay đổi đặc tính phụ tải, đặc biệt giảm phụ tải đỉnh ban ngày, ảnh hưởng đến cân đối cung cầu và vận hành hệ thống.

3. **Mạng nơron toàn phương song tuyến có ưu điểm gì?**  
Mô hình này có khả năng mô phỏng các quan hệ phi tuyến phức tạp, cho kết quả dự báo chính xác và nhanh hơn so với các phương pháp truyền thống.

4. **Dữ liệu nào được sử dụng để huấn luyện mô hình?**  
Dữ liệu sản lượng điện theo giờ từ công tơ đo xa và dữ liệu thời tiết khu vực Hóc Môn trong khoảng thời gian gần 2 năm.

5. **Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế?**  
Cần triển khai hệ thống dự báo tự động, cập nhật dữ liệu liên tục và đào tạo nhân sự vận hành để đảm bảo mô hình hoạt động hiệu quả.

## Kết luận

- Mô hình mạng nơron toàn phương song tuyến đã được xây dựng và áp dụng thành công trong dự báo phụ tải ngắn hạn tại Công ty Điện lực Hóc Môn.  
- Kết quả dự báo có sai số trung bình dưới 3%, đáp ứng yêu cầu vận hành và lập kế hoạch phát triển hệ thống điện.  
- Ảnh hưởng của nguồn điện mặt trời nối lưới được tích hợp hiệu quả, phản ánh đúng biến động phụ tải thực tế.  
- Nghiên cứu góp phần nâng cao chất lượng dự báo, giảm chi phí vận hành và tăng độ tin cậy cung cấp điện.  
- Đề xuất triển khai áp dụng mô hình trong thực tế và mở rộng nghiên cứu cho các khu vực khác trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo là xây dựng hệ thống dự báo tự động dựa trên mô hình đã phát triển, đồng thời đào tạo nhân sự kỹ thuật để vận hành và bảo trì hệ thống, nhằm đảm bảo cung cấp điện ổn định và hiệu quả trong bối cảnh phát triển năng lượng tái tạo ngày càng mạnh mẽ.