Đánh Giá Hiệu Quả Mô Hình Trồng Chuyển Hóa Cây Bản Địa Tại Rừng Phòng Hộ Áp 3, Huyện Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh

• Tác giả: Nguyen Thi Quy Co
• Người hướng dẫn: TS. Nguyen Minh Canh
• Trường học: Trường Đại Học Nông Lâm
• Chuyên ngành: Lâm học
• Đề tài: Đánh Giá Hiệu Quả Mô Hình Trồng Chuyển Hóa Cây Bản Địa Tại Rừng Phòng Hộ Bình Chánh
• Loại tài liệu: Đề Án Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• CẢM TẠ
• TÓM TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Một số khái niệm và các vấn đề liên quan đến đề tài
• 1.2. Những nghiên cứu về trồng rừng bằng các loài cây bản địa
• 1.2.1. Những nghiên cứu về cấu trúc và sinh trưởng rừng trồng
• 1.2.2. Những nghiên cứu về đánh giá hiệu quả trồng rừng
• 1.2.3. Những nghiên cứu về carbon của rừng trồng
• 1.2.3.1. Một số phương pháp điều tra tích tụ carbon
• 2. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đặc điểm khu vực nghiên cứu
• 2.1.1. Vị trí địa lý
• 2.1.2. Tình hình dân sinh kinh tế, xã hội
• 2.1.2.1. Tình hình kinh tế — xã hội
• 2.1.2.2. Dân số và lao động
• 2.2. Nghiên cứu về cấu trúc rừng
• 2.3. Nghiên cứu về sinh trưởng rừng
• 2.4. Đánh giá trữ lượng carbon rừng
• 2.5. Đề xuất loài cây trồng thích hợp cho vùng đất ngập phèn
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6.1. Phương pháp tiếp cận
• 2.6.2. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6.3. Phương pháp kế thừa
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả nghiên cứu về cấu trúc rừng
• 3.1.1. Cấu trúc về tổ thành
• 3.1.2. Cấu trúc về mật độ cây rừng
• 3.1.3. Biến đổi mật độ cây rừng theo tuổi
• 3.1.4. Mô hình hóa quan hệ mật độ số cây theo tuổi
• 3.1.5. Phân bố số cây theo cấp đường kính (N%/D13)
• 3.1.6. Phân bố thực nghiệm số cây theo cấp đường kính
• 3.1.7. Mô hình hóa phân bố số cây theo cấp đường kính
• 3.1.8. Phân bố số cây theo cấp chiều cao (N%/H)
• 3.1.9. Tương quan giữa chiều cao với đường kính
• 3.1.10. Phân bố trữ lượng theo cấp đường kính (M%/D13)
• 3.2. Kết quả nghiên cứu về sinh trưởng của cây Mù u và Sao đen trồng chuyên hóa tại rừng phòng hộ ấp 3, xã Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh
• 3.2.1. Sinh trưởng về đường kính cây cá thể (Di3/A)
• 3.2.2. Sinh trưởng về chiều cao cây cá thể (Hw/A)
• 3.2.3. Sinh trưởng về thể tích cây cá thể (V/A)
• 3.2.4. Quy luật giảm số cây theo tuổi (N/A)
• 3.2.5. Biểu dự báo tạm thời về quá trình sinh trưởng rừng trồng
• 3.2.6. Đánh giá hiệu quả về mặt lâm sinh của mô hình trồng chuyên hóa các loài cây
• 3.3. Đánh giá trữ lượng
• 3.3.1. Kết cấu trữ lượng carbon tích tụ
• 3.3.2. Mô hình ước lượng giữa tổng lượng CO2 hấp thụ trên ha với các nhân tố điều tra lâm phần (N, D, H, G, M)
• 3.3.3. Ứng dụng kết quả nghiên cứu và đề xuất loài cây trồng thích hợp với vùng đất ngập phèn
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Mô Hình Trồng Chuyển Hóa Cây Bản Địa Hiệu Quả

Rừng và cây xanh đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ môi trường và tạo cảnh quan đô thị. Theo Quyết định 747/QĐ-UBND, Thành phố Hồ Chí Minh có 35.370 ha diện tích rừng và đất chưa có rừng, độ che phủ đạt 15,93%. Rừng phòng hộ Bình Chánh là khu vực quan trọng thứ hai sau Cần Giờ. Khu vực Lê Minh Xuân, Bình Chánh, với đặc trưng đất trũng, nhiễm phèn mặn, đòi hỏi các loại cây trồng thích nghi cao. Dự án phát triển rừng phòng hộ Bình Chánh được phê duyệt năm 2004, với các hạng mục lâm sinh được triển khai từ 2008. Đến năm 2012, các lô rừng thuộc dự án đã hoàn thành chăm sóc năm thứ ba. Tổng cộng 171,03 ha rừng được trồng chuyển hóa, chăm sóc, bảo vệ từ 2009, trong đó 66,4 ha trồng cây bản địa như Sao, Dầu, Bằng lăng, Chiêu liêu, Mù u, Gáo vàng, Cà na, Trâm bầu. Việc đánh giá hiệu quả các mô hình trồng rừng tại rừng phòng hộ là cần thiết để nhân rộng các mô hình này. Mục tiêu chung là đánh giá hiệu quả mô hình trồng chuyển hóa cây bản địa tại ấp 3 xã Lê Minh Xuân, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý, bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả. Đề tài nghiên cứu sẽ tập trung vào đánh giá các chỉ tiêu lâm sinh, khả năng sinh trưởng, và tiềm năng tích tụ carbon của mô hình.

1.1. Sự Cần Thiết Của Trồng Cây Bản Địa Ở Bình Chánh

Khu vực Bình Chánh, đặc biệt là xã Lê Minh Xuân, đối mặt với nhiều thách thức về môi trường do đặc điểm đất đai ngập phèn. Việc lựa chọn và trồng cây bản địa có khả năng thích nghi cao là giải pháp quan trọng để phục hồi rừng và cải thiện chất lượng đất. Các loài cây như Mù u, Sao đen, Tràm bầu không chỉ có khả năng chịu phèn tốt mà còn có giá trị kinh tế và sinh thái cao, góp phần vào sự phát triển rừng bền vững. Việc đánh giá hiệu quả của các mô hình trồng chuyển hóa này giúp xác định các phương pháp phù hợp và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực.

1.2. Vai Trò Của Rừng Phòng Hộ Trong Biến Đổi Khí Hậu

Rừng phòng hộ đóng vai trò then chốt trong việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Thông qua quá trình quang hợp, cây xanh hấp thụ CO2 từ khí quyển và lưu trữ carbon trong sinh khối. Các mô hình trồng chuyển hóa hiệu quả không chỉ tăng độ che phủ rừng mà còn tăng khả năng carbon sequestration, góp phần vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Nghiên cứu này sẽ đánh giá khả năng tích tụ carbon của các loài cây bản địa tại rừng phòng hộ Bình Chánh, cung cấp dữ liệu quan trọng cho các chính sách và chương trình liên quan đến môi trường rừng.

II. Thách Thức Và Giải Pháp Trồng Chuyển Hóa Rừng Phòng Hộ

Mặc dù có tiềm năng lớn, mô hình trồng chuyển hóa cây bản địa tại rừng phòng hộ vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Quá trình tái sinh rừng đòi hỏi sự đầu tư về nguồn lực, kỹ thuật và thời gian. Đất rừng ngập phèn có độ phì nhiêu thấp, ảnh hưởng đến sinh trưởng cây. Sự cạnh tranh với các loài cây xâm lấn, nguy cơ sâu bệnh, và tác động của con người (khai thác trái phép, phá hoại) cũng là những vấn đề cần giải quyết. Để thành công, cần có các giải pháp đồng bộ từ khâu chọn giống, kỹ thuật trồng, chăm sóc, bảo vệ, đến quản lý và chính sách hỗ trợ. Nghiên cứu này sẽ đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của mô hình, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng suất và tính bền vững của rừng trồng.

2.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Sinh Trưởng Của Cây Bản Địa

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng cây, bao gồm đặc điểm đất rừng (độ phèn, độ mặn, dinh dưỡng), chế độ nước rừng, mật độ cây trồng, và điều kiện khí hậu. Sự thiếu hụt dinh dưỡng, ngập úng kéo dài, hoặc hạn hán có thể làm chậm sinh trưởng cây và tăng nguy cơ mắc bệnh. Cần xác định các yếu tố giới hạn và áp dụng các biện pháp cải tạo đất, tưới tiêu, và bón phân phù hợp để tạo điều kiện tối ưu cho cây bản địa phát triển.

2.2. Quản Lý Và Bảo Vệ Rừng Phòng Hộ Bình Chánh Hiệu Quả

Quản lý rừng hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cơ quan quản lý nhà nước, cộng đồng địa phương, và các tổ chức xã hội. Cần tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát để ngăn chặn khai thác trái phép, phá rừng, và các hành vi xâm phạm khác. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của cộng đồng về vai trò của rừng phòng hộ và khuyến khích họ tham gia vào công tác bảo vệ rừng. Các chính sách rừng cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, đảm bảo sự công bằng và bền vững.

III. Phương Pháp Đánh Giá Hiệu Quả Mô Hình Trồng Chuyển Hóa

Để đánh giá hiệu quả của mô hình trồng chuyển hóa, nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Dữ liệu lâm sinh được thu thập từ 15 ô tiêu chuẩn (diện tích 1000 m2) tại khu vực nghiên cứu. Các chỉ tiêu được đo đếm bao gồm đường kính thân cây (D1.3), chiều cao vút ngọn (H), số lượng cây (N), và thành phần loài. Dữ liệu này được phân tích thống kê để đánh giá sinh trưởng cây, mật độ cây trồng, và cấu trúc rừng. Bên cạnh đó, nghiên cứu kế thừa dữ liệu từ các báo cáo trước đây của Ban Quản lý Rừng phòng hộ Bình Chánh — Củ Chi để đánh giá sự thay đổi theo thời gian. Phương pháp phân tích hồi quy được sử dụng để ước lượng trữ lượng carbon rừng và xác định các yếu tố ảnh hưởng. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc đưa ra các khuyến nghị về kỹ thuật trồng rừng, quản lý rừng, và bảo vệ rừng.

3.1. Thu Thập Và Phân Tích Dữ Liệu Lâm Sinh Chi Tiết

Việc thu thập dữ liệu lâm sinh chính xác và đầy đủ là yếu tố then chốt để đánh giá hiệu quả mô hình. Các ô tiêu chuẩn được bố trí ngẫu nhiên, đảm bảo tính đại diện cho khu vực nghiên cứu. Các chỉ tiêu như đường kính, chiều cao, số lượng cây, và thành phần loài được đo đếm cẩn thận theo quy trình chuẩn. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê chuyên dụng để tính toán các chỉ số như tỷ lệ sống, sinh trưởng bình quân, và độ che phủ rừng. Phân tích thống kê cũng giúp xác định mối quan hệ giữa các yếu tố lâm sinh và trữ lượng carbon.

3.2. Đánh Giá Trữ Lượng Carbon Rừng Bằng Phương Pháp Phù Hợp

Đánh giá trữ lượng carbon rừng là một phần quan trọng của nghiên cứu. Nghiên cứu sử dụng phương pháp tiếp cận theo IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) để ước tính lượng carbon tích tụ trong sinh khối cây, đất, và thảm mục. Các phương trình hồi quy được xây dựng để mô hình hóa mối quan hệ giữa các yếu tố lâm sinh (D, H, N) và trữ lượng carbon. Kết quả đánh giá carbon cung cấp thông tin quan trọng về vai trò của rừng phòng hộ Bình Chánh trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu.

IV. Kết Quả Đánh Giá Hiệu Quả Trồng Chuyển Hóa Tại Bình Chánh

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình trồng chuyển hóa các loài cây bản địa tại rừng phòng hộ ấp 3 xã Lê Minh Xuân đã đạt được một số thành công nhất định. Các chỉ tiêu lâm học cơ bản (đường kính, chiều cao, số lượng cây) có xu hướng tăng qua các năm, cho thấy cây trồng sinh trưởng tốt trên đất ngập phèn. Tuy nhiên, sự biến động về đường kính và chiều cao giữa các cây vẫn còn lớn, cho thấy sự khác biệt về khả năng thích nghi giữa các loài. Mù u và Sao đen là hai loài chiếm ưu thế trong rừng chuyển hóa. Phân bố số cây theo đường kính và chiều cao thường có dạng một đỉnh lệch trái, cho thấy rừng chưa đạt trạng thái ổn định. Nghiên cứu cũng đánh giá lượng carbon tích tụ trung bình là 12,73 tấn/ha. Kết quả này khẳng định vai trò của mô hình trong việc cải thiện môi trường rừng.

4.1. Phân Tích Cấu Trúc Rừng Và Thành Phần Loài Cây

Cấu trúc rừng được đánh giá thông qua các chỉ số như mật độ cây, phân bố theo đường kính và chiều cao, và tổ thành loài cây. Mật độ cây có xu hướng tăng qua các năm, cho thấy hiệu quả của việc trồng mới và chăm sóc rừng. Sự phân bố theo đường kính và chiều cao phản ánh quá trình sinh trưởng và phát triển của rừng. Tổ thành loài cây cho thấy sự chiếm ưu thế của Mù u và Sao đen, tuy nhiên cần tăng cường đa dạng sinh học bằng cách trồng thêm các loài cây bản địa khác.

4.2. Đánh Giá Khả Năng Tích Tụ Carbon Của Các Loài Cây Bản Địa

Đánh giá khả năng tích tụ carbon là một trong những mục tiêu quan trọng của nghiên cứu. Kết quả cho thấy lượng carbon tích tụ trung bình là 12,73 tấn/ha, tuy nhiên có sự khác biệt đáng kể giữa các loài cây. Bạch đàn và Keo lá tràm có lượng carbon tích tụ cao nhất (49,39 tấn/ha). Cần tiếp tục nghiên cứu để xác định các loài cây bản địa có khả năng carbon sequestration tốt nhất và khuyến khích việc trồng các loài này.

V. Đề Xuất Giải Pháp Phát Triển Rừng Phòng Hộ Bình Chánh Bền Vững

Dựa trên kết quả nghiên cứu, một số giải pháp được đề xuất để phát triển rừng phòng hộ Bình Chánh bền vững. Cần lựa chọn các loài cây bản địa phù hợp với điều kiện đất ngập phèn, ưu tiên các loài có khả năng thích nghi cao, sinh trưởng nhanh, và carbon sequestration tốt. Áp dụng các kỹ thuật trồng rừng tiên tiến, bao gồm cải tạo đất, bón phân, và tưới tiêu hợp lý. Tăng cường công tác quản lý và bảo vệ rừng, ngăn chặn khai thác trái phép, phá rừng, và phòng chống cháy rừng. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương vào công tác bảo vệ rừng và chia sẻ lợi ích từ rừng. Xây dựng các chính sách rừng hỗ trợ việc phát triển rừng bền vững.

5.1. Lựa Chọn Loài Cây Bản Địa Thích Hợp Cho Đất Ngập Phèn

Việc lựa chọn loài cây phù hợp là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công của mô hình trồng chuyển hóa. Cần ưu tiên các loài cây bản địa có khả năng chịu phèn, chịu mặn tốt, và có khả năng sinh trưởng nhanh. Các loài cây như Mù u, Sao đen, Tràm bầu đã chứng minh được khả năng thích nghi tốt với điều kiện đất rừng Bình Chánh. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu để tìm ra các loài cây bản địa khác có tiềm năng phát triển và tăng cường đa dạng sinh học.

5.2. Phát Triển Du Lịch Sinh Thái Gắn Với Bảo Vệ Rừng Phòng Hộ

Phát triển du lịch sinh thái là một giải pháp hiệu quả để tạo nguồn thu cho việc bảo vệ rừng và nâng cao đời sống của cộng đồng địa phương. Các hoạt động du lịch sinh thái cần được thiết kế một cách bền vững, đảm bảo không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường rừng. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của du khách về vai trò của rừng phòng hộ và khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động bảo vệ rừng.

Tổng quan nghiên cứu

Rừng phòng hộ đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, đặc biệt tại các đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh. Theo Quyết định số 747/QĐ-UBND ngày 16/3/2022, diện tích rừng và đất chưa thành rừng của thành phố đạt 35.370 ha, với tỷ lệ che phủ rừng là 15,93%. Trong đó, rừng phòng hộ tại huyện Bình Chánh có diện tích lớn thứ hai, sau Cần Giờ. Xã Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh, là vùng đất thấp trũng, nhiễm phèn mặn, chỉ thích hợp với các loài cây bản địa chịu phèn mặn. Mô hình trồng chuyển hóa các loài cây bản địa tại rừng phòng hộ ấp 3 xã Lê Minh Xuân được triển khai trên diện tích 66,4 ha, nhằm nâng cao chất lượng rừng và giá trị kinh tế, đồng thời góp phần tích tụ carbon, giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá hiệu quả lâm sinh của mô hình trồng chuyển hóa các loài cây bản địa, phân tích cấu trúc và sinh trưởng rừng, đồng thời ước tính trữ lượng carbon tích tụ để làm cơ sở đề xuất các biện pháp quản lý và phát triển rừng bền vững. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 11/2023 đến tháng 5/2024 tại huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh, với dữ liệu thu thập từ 15 ô tiêu chuẩn diện tích 1.000 m² và kế thừa số liệu từ các báo cáo trước đây của Ban Quản lý Rừng phòng hộ Bình Chánh — Củ Chi. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển rừng phòng hộ trên vùng đất ngập phèn, đồng thời cung cấp dữ liệu phục vụ cho việc tham gia thị trường tín chỉ carbon trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết cấu trúc rừng: Cấu trúc rừng được hiểu là sự tổ chức và phân bố các thành phần cây rừng theo không gian và thời gian, bao gồm phân bố theo chiều cao, đường kính và mật độ cây. Hàm phân bố Weibull được sử dụng để mô hình hóa phân bố số cây theo cấp đường kính và chiều cao, phù hợp với đặc điểm rừng trồng tại khu vực nghiên cứu.

• Mô hình sinh trưởng cây rừng: Sử dụng các hàm sinh trưởng như Gompertz và Korf để mô tả quá trình phát triển đường kính, chiều cao và thể tích cây theo tuổi. Các hàm này giúp dự báo sinh trưởng và đánh giá hiệu quả mô hình trồng chuyển hóa.

• Khái niệm sinh khối và tích tụ carbon: Sinh khối trên mặt đất (AGB) là tổng trọng lượng sinh vật sống trên mặt đất, chủ yếu là cây gỗ. Lượng carbon tích tụ được tính dựa trên sinh khối và hệ số chuyển đổi carbon theo IPCC (2006). Các phương pháp điều tra tích tụ carbon bao gồm đo đếm trực tiếp, mô hình sinh trưởng và sử dụng các nhân tố điều tra lâm phần như đường kính, chiều cao, mật độ cây.

• Khái niệm trồng chuyển hóa rừng: Là kỹ thuật chuyển đổi rừng trồng mật độ cao, cây nhỏ sang rừng trồng mật độ thấp, cây lớn nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị kinh tế rừng.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thực địa từ 15 ô tiêu chuẩn diện tích 1.000 m² tại các lô rừng trồng chuyển hóa thuộc rừng phòng hộ ấp 3 xã Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh. Kế thừa số liệu từ các báo cáo trước đây của Ban Quản lý Rừng phòng hộ Bình Chánh — Củ Chi.

• Phương pháp chọn mẫu: Lập ô tiêu chuẩn điển hình nhằm đại diện cho các lô rừng trồng chuyển hóa, sử dụng thiết bị GPS và la bàn để xác định vị trí chính xác.

• Phương pháp phân tích: Áp dụng phân tích thống kê thực nghiệm và phân tích hồi quy để đánh giá các chỉ tiêu lâm học, cấu trúc rừng, sinh trưởng cây và trữ lượng carbon. Sử dụng các hàm toán học mô hình hóa phân bố số cây theo đường kính, chiều cao và sinh trưởng.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong 7 tháng, từ tháng 11/2023 đến tháng 5/2024, bao gồm thu thập số liệu, phân tích và báo cáo kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng các chỉ tiêu lâm học: Các chỉ tiêu như đường kính trung bình, chiều cao và mật độ cây tăng dần qua các năm. Tuy nhiên, biến động về đường kính và chiều cao giữa các cây rất lớn, cho thấy sự sinh trưởng phụ thuộc vào loài và điều kiện đất ngập phèn. Ví dụ, đường kính trung bình của cây Mù u và Sao đen tăng từ khoảng 26 cm lên 38 cm trong giai đoạn nghiên cứu.

2. Loài cây ưu thế: Mù u (Calophyllum inophyllum) và Sao đen (Hopea odorata) là hai loài chiếm ưu thế trong mô hình trồng chuyển hóa, với mật độ chiếm trên 60% tổng số cây. Sinh trưởng của Mù u luôn cao hơn Sao đen, thể hiện qua chiều cao và thể tích cây.

3. Cấu trúc rừng chưa ổn định: Phân bố số cây theo cấp đường kính (N%/D13) và chiều cao (N%/H) có dạng đỉnh lệch trái, chứng tỏ rừng chưa đạt trạng thái ổn định. Mật độ cây giảm theo tuổi, tuân theo quy luật giảm số cây theo tuổi (N/A).

4. Tích tụ carbon: Lượng carbon tích tụ trung bình tại các ô đo đếm là 12,73 ± 1,31 tấn/ha. Lượng carbon tích tụ cao nhất thuộc về các loài Bạch đàn và Keo lá tràm với 49,39 tấn/ha, ở nhóm đường kính 30–50 cm đạt 92,56 tấn/ha, và ở lớp chiều cao 10–20 m đạt 95,21 tấn/ha.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mô hình trồng chuyển hóa các loài cây bản địa trên vùng đất ngập phèn tại xã Lê Minh Xuân đạt hiệu quả tích cực về mặt lâm sinh. Sự tăng trưởng về đường kính và chiều cao của cây Mù u và Sao đen phù hợp với các nghiên cứu trước đây về sinh trưởng cây bản địa trên đất phèn. Cấu trúc rừng chưa ổn định phản ánh giai đoạn phát triển non trẻ của rừng trồng chuyển hóa, cần thời gian để đạt trạng thái cân bằng.

Lượng carbon tích tụ đạt mức tương đối cao so với các mô hình rừng trồng khác tại vùng đồng bằng sông Cửu Long, cho thấy tiềm năng lớn của mô hình trong việc góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu. Biểu đồ phân bố carbon theo đường kính và chiều cao có thể minh họa rõ sự tập trung tích tụ carbon ở các cây lớn, hỗ trợ cho việc quản lý và khai thác bền vững.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mô hình trồng chuyển hóa tại Bình Chánh có hiệu quả tương đương hoặc vượt trội về sinh trưởng và tích tụ carbon, đặc biệt trong điều kiện đất ngập phèn khắc nghiệt. Điều này khẳng định tính khả thi và hiệu quả của mô hình trong phát triển rừng phòng hộ tại các vùng đất tương tự.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Mở rộng diện tích trồng chuyển hóa: Đề nghị Ban Quản lý Rừng phòng hộ Bình Chánh — Củ Chi tiếp tục nhân rộng mô hình trồng chuyển hóa các loài cây bản địa trên diện tích đất ngập phèn, nhằm tăng cường chất lượng và giá trị rừng phòng hộ. Thời gian thực hiện trong 3-5 năm tới.

2. Tăng cường chăm sóc và quản lý rừng: Áp dụng các biện pháp chăm sóc chuyên sâu như bón phân hữu cơ, kiểm soát cỏ dại và phòng chống sâu bệnh để nâng cao sinh trưởng cây trồng. Chủ thể thực hiện là các đơn vị quản lý rừng và cộng đồng dân cư địa phương, với kế hoạch hàng năm.

3. Phát triển hệ thống giám sát sinh trưởng và tích tụ carbon: Xây dựng hệ thống theo dõi định kỳ các chỉ tiêu lâm học và trữ lượng carbon để đánh giá hiệu quả mô hình và điều chỉnh kịp thời. Thời gian triển khai trong vòng 2 năm đầu sau khi mở rộng mô hình.

4. Đào tạo và nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo về lợi ích của cây bản địa và vai trò của rừng phòng hộ trong bảo vệ môi trường, nhằm thu hút sự tham gia tích cực của người dân địa phương. Chủ thể là các tổ chức phi chính phủ và cơ quan quản lý rừng, thực hiện liên tục.

5. Khuyến khích tham gia thị trường tín chỉ carbon: Sử dụng kết quả nghiên cứu trữ lượng carbon làm cơ sở để phát triển các dự án tín chỉ carbon, tạo nguồn thu nhập bổ sung cho chủ rừng. Thời gian chuẩn bị và triển khai dự kiến 3 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý rừng và cơ quan chức năng: Luận văn cung cấp dữ liệu khoa học và giải pháp quản lý rừng phòng hộ hiệu quả trên vùng đất ngập phèn, hỗ trợ xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển bền vững.

2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Lâm nghiệp, Môi trường: Tài liệu tham khảo về phương pháp đánh giá cấu trúc, sinh trưởng rừng và tích tụ carbon, đồng thời cung cấp mô hình nghiên cứu thực tiễn tại vùng đất đặc thù.

3. Cộng đồng dân cư và chủ rừng địa phương: Hiểu rõ lợi ích của mô hình trồng chuyển hóa cây bản địa, từ đó nâng cao nhận thức và tham gia tích cực vào công tác bảo vệ và phát triển rừng.

4. Các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường và phát triển bền vững: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các dự án bảo tồn, phát triển rừng và tham gia thị trường tín chỉ carbon, góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình trồng chuyển hóa cây bản địa là gì?
   Mô hình này là kỹ thuật chuyển đổi rừng trồng mật độ cao, cây nhỏ sang rừng trồng mật độ thấp, cây lớn nhằm nâng cao năng suất và chất lượng rừng. Ví dụ, tại xã Lê Minh Xuân, mô hình đã giúp tăng trưởng đường kính và chiều cao cây Mù u và Sao đen.

2. Tại sao chọn cây bản địa để trồng chuyển hóa?
   Cây bản địa phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu địa phương, có khả năng sinh trưởng tốt trên đất ngập phèn và góp phần bảo vệ đa dạng sinh học. Mù u và Sao đen là hai loài ưu thế tại khu vực nghiên cứu.

3. Lượng carbon tích tụ trong rừng trồng chuyển hóa có ý nghĩa gì?
   Lượng carbon tích tụ phản ánh khả năng hấp thụ CO₂ của rừng, góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu. Kết quả nghiên cứu cho thấy lượng carbon tích tụ trung bình 12,73 tấn/ha, cao hơn nhiều so với các mô hình rừng trồng khác trên đất ngập phèn.

4. Phương pháp thu thập và phân tích số liệu như thế nào?
   Số liệu được thu thập từ 15 ô tiêu chuẩn diện tích 1.000 m², sử dụng thiết bị GPS và la bàn. Phân tích bằng phương pháp thống kê thực nghiệm và hồi quy, mô hình hóa phân bố số cây và sinh trưởng bằng các hàm toán học như Weibull, Gompertz.

5. Làm thế nào để nhân rộng mô hình trồng chuyển hóa?
   Cần mở rộng diện tích trồng, tăng cường chăm sóc, đào tạo cộng đồng và xây dựng hệ thống giám sát sinh trưởng, tích tụ carbon. Đồng thời, phát triển thị trường tín chỉ carbon để tạo động lực kinh tế cho chủ rừng.

Kết luận

• Mô hình trồng chuyển hóa các loài cây bản địa tại rừng phòng hộ ấp 3, xã Lê Minh Xuân đã đạt hiệu quả tích cực về mặt lâm sinh, với sự tăng trưởng rõ rệt về đường kính, chiều cao và thể tích cây.

• Mù u và Sao đen là hai loài cây ưu thế, sinh trưởng tốt trên đất ngập phèn, phù hợp để phát triển mô hình trồng chuyển hóa.

• Cấu trúc rừng hiện tại chưa ổn định, cần thời gian và quản lý phù hợp để đạt trạng thái cân bằng.

• Lượng carbon tích tụ trung bình đạt 12,73 tấn/ha, cho thấy tiềm năng lớn của mô hình trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế rừng.

• Đề xuất mở rộng mô hình, tăng cường quản lý, đào tạo cộng đồng và phát triển thị trường tín chỉ carbon nhằm nâng cao hiệu quả và bền vững của rừng phòng hộ.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và chủ rừng nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng và giám sát mô hình để phát huy tối đa giá trị kinh tế và môi trường của rừng phòng hộ tại vùng đất ngập phèn.