I. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Chương này tập trung phân tích các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy của Chính phủ. Các nghiên cứu trong nước chủ yếu tập trung vào khái niệm, đặc điểm, và vai trò của quyền lập quy, cũng như các cơ chế kiểm soát liên quan. Các công trình nước ngoài cung cấp kinh nghiệm và mô hình kiểm soát quyền lập quy từ các quốc gia khác, từ đó rút ra bài học cho Việt Nam.
1.1. Những công trình nghiên cứu trong nước
Các nghiên cứu trong nước như của TS. Đỗ Ngọc Hải (2004) và PGS, TS Tô Văn Hòa (2017) đã làm rõ khái niệm quyền lập quy và sự cần thiết của việc kiểm soát quyền này. Các công trình này nhấn mạnh vai trò của Hiến pháp và pháp luật trong việc đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, các nghiên cứu này còn hạn chế về phạm vi và chưa cập nhật đầy đủ thực tiễn hiện nay.
1.2. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài
Các nghiên cứu nước ngoài tập trung vào mô hình kiểm soát quyền lập quy tại các quốc gia như Mỹ, Pháp, và Đức. Các công trình này chỉ ra rằng, việc kiểm soát quyền lập quy cần dựa trên sự phân quyền rõ ràng và cơ chế giám sát hiệu quả. Những kinh nghiệm này có giá trị tham khảo cho việc hoàn thiện cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy tại Việt Nam.
II. Cơ sở lý luận về cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy của Chính phủ
Chương này xây dựng cơ sở lý luận về cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy của Chính phủ, bao gồm khái niệm, đặc điểm, và các yếu tố cấu thành. Các yếu tố này bao gồm thể chế pháp lý, thiết chế pháp lý, và phương thức vận hành của cơ chế kiểm soát.
2.1. Khái niệm và đặc điểm của cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy
Cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy được hiểu là hệ thống các quy định pháp luật và thiết chế nhằm đảm bảo quyền lập quy của Chính phủ được thực hiện đúng đắn, hiệu quả. Đặc điểm của cơ chế này bao gồm tính hệ thống, tính pháp lý, và tính thực tiễn.
2.2. Các yếu tố cấu thành cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy
Các yếu tố cấu thành bao gồm thể chế pháp lý (quy định pháp luật), thiết chế pháp lý (các cơ quan kiểm soát), và phương thức vận hành (quy trình, thủ tục kiểm soát). Các yếu tố này cần được phối hợp chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả kiểm soát.
III. Thành tựu và hạn chế của cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy tại Việt Nam
Chương này phân tích thực trạng cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy của Chính phủ Việt Nam, bao gồm những thành tựu đạt được và những hạn chế còn tồn tại. Các thành tựu chủ yếu liên quan đến việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và thiết chế kiểm soát, trong khi các hạn chế tập trung vào sự thiếu đồng bộ và hiệu quả vận hành.
3.1. Thành tựu của cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy
Các thành tựu bao gồm việc hoàn thiện Hiến pháp 2013 và các văn bản pháp luật liên quan, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc kiểm soát quyền lập quy. Các thiết chế kiểm soát như Quốc hội và Tòa án cũng được củng cố và phát huy vai trò.
3.2. Hạn chế và nguyên nhân
Các hạn chế chủ yếu liên quan đến sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật, sự chồng chéo trong thẩm quyền kiểm soát, và hiệu quả vận hành chưa cao. Nguyên nhân chính là do thiếu cơ chế phối hợp giữa các thiết chế và sự thiếu chặt chẽ trong quy trình kiểm soát.
IV. Quan điểm và giải pháp hoàn thiện cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy
Chương này đề xuất các quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lập quy của Chính phủ Việt Nam. Các giải pháp tập trung vào việc tăng cường tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu quả vận hành của các thiết chế kiểm soát, và học hỏi kinh nghiệm quốc tế.
4.1. Quan điểm hoàn thiện cơ chế pháp lý kiểm soát
Các quan điểm bao gồm việc đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, tăng cường vai trò của Quốc hội và Tòa án trong kiểm soát quyền lập quy, và phát huy vai trò của nhân dân trong giám sát hoạt động lập quy.
4.2. Giải pháp cụ thể
Các giải pháp cụ thể bao gồm hoàn thiện thể chế pháp lý, tăng cường năng lực của các thiết chế kiểm soát, và cải thiện phương thức vận hành của cơ chế kiểm soát. Đồng thời, cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế để áp dụng phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
