CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

• Tác giả: Vũ Thị Phương Anh
• Người hướng dẫn: ThS. Đào Thị Thanh Tú
• Trường học: Học viện Ngân hàng
• Chuyên ngành: Ngân hàng
• Đề tài: Các Nhân Tố Tác Động Đến Khả Năng Sinh Lời Của Các Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA NHTM
• 1.1. KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA NHTM
• 1.1.1. Khái niệm KNSL của NHTM
• 1.1.2. Các chỉ tiêu đo lường KNSL của NHTM
• 1.1.2.1. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản – ROA (Return On Assets)
• 1.1.2.2. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu – ROE (Return On Equity)
• 1.1.2.3. Tỷ lệ thu nhập lãi thuần – NIM (Net Interest Margin)
• 1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng lời của NHTM
• 1.2.1. Các nhân tố nội tại NH
• 1.2.1.1. Quy mô tổng tài sản của NH
• 1.2.1.2. Quy mô vốn chủ sở hữu của NH
• 1.2.1.3. Tiền gửi NH
• 1.2.1.4. Dư nợ cho vay khách hàng
• 1.2.1.5. Rủi ro tín dụng
• 1.2.2. Các nhân tố vĩ mô
• 1.2.2.1. Dịch bệnh Covid-19
• 1.2.2.2. Tăng trưởng GDP
• 1.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NHTM VIỆT NAM
• 2.1. Thực trạng về KNSL của các NHTM tại Việt Nam
• 2.1.1. Tỷ suất sinh lời trên tổng tải sản (ROA)
• 2.1.2. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)
• 2.1.3. Tỷ lệ thu nhập lãi thuần (NIM)
• 2.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến KNSL của NHTM Việt Nam
• 2.2.1. Các nhân tố nội tại của NH
• 2.2.1.1. Quy mô tổng tài sản NH
• 2.2.1.2. Quy mô VCSH của NH
• 2.2.1.3. Tổng tiền gửi
• 2.2.1.4. Dư nợ cho vay khách hàng
• 2.2.1.5. Rủi ro tín dụng
• 2.2.2. Các nhân tố vĩ mô
• 2.2.2.1. Dịch bệnh Covid-19
• 2.2.2.2. Tốc độ tăng trưởng kinh tế
• 2.3. Mô hình nghiên cứu
• 2.3.1. Mô hình tham khảo
• 2.3.2. Giới thiệu biến và hiệu chỉnh mô hình
• 2.3.2.1. Biến phụ thuộc
• 2.3.2.2. Biến độc lập và kỳ vọng
• 2.3.3. Giả thuyết nghiên cứu
• 2.4. Thu thập và xử lý số liệu
• 2.4.1. Mẫu nghiên cứu và nguồn số liệu
• 2.4.1.1. Mẫu nghiên cứu
• 2.4.1.2. Nguồn số liệu
• 2.4.2. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu
• 2.4.3. Quy trình nghiên cứu
• 2.5. Kết quả nghiên cứu
• 2.5.1. Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu
• 2.5.2. Phân tích tương quan các biến
• 2.5.3. Phân tích hồi quy với POLS, FEM, REM và kiểm định đa cộng tuyến
• 2.5.4. Lựa chọn mô hình hồi quy thích hợp
• 2.5.4.1. Kiểm định LM (Breusch and pagan Lagrangian Multiplier) cho PSSSTĐ
• 2.5.4.2. Kiểm định Wooldrige cho tự tương quan
• 2.5.5. Khắc phục các khuyết tật trong mô hình
• 2.5.6. Kết quả nghiên cứu
• 2.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NHTM VIỆT NAM
• 3.1. Kết luận mô hình nghiên cứu
• 3.2. Khuyến nghị NHTM và NHNN nhằm nâng cao KNSL của các NHTM tại Việt Nam
• 3.2.1. Khuyến nghị các NHTM
• 3.2.2. Khuyến nghị Chính phủ và NHNN
• 3.3. Hạn chế của đề tài
• 3.4. Đề xuất cho các nghiên cứu tiếp theo
• 3.5. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Khả Năng Sinh Lời Ngân Hàng Thương Mại 55 Ký Tự

Khả năng sinh lời (KNSL) của Ngân hàng Thương mại (NHTM) là một chỉ số quan trọng phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh và khả năng tạo ra lợi nhuận. KNSL không chỉ là thước đo thành công của ngân hàng mà còn là yếu tố then chốt để duy trì sự ổn định tài chính và tăng trưởng bền vững. Một ngân hàng có khả năng sinh lời tốt sẽ thu hút được vốn đầu tư, mở rộng quy mô hoạt động và cung cấp các dịch vụ tài chính chất lượng cao hơn cho khách hàng. Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính (2022), hoạt động của ngành ngân hàng góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các hoạt động sản xuất kinh doanh. Ngược lại, KNSL kém có thể dẫn đến tình trạng thiếu vốn, giảm khả năng cạnh tranh và thậm chí là nguy cơ phá sản. Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, việc nâng cao khả năng sinh lời ngân hàng thương mại trở thành một nhiệm vụ cấp thiết đối với các nhà quản lý và hoạch định chính sách.

1.1. Định Nghĩa và Ý Nghĩa của Khả Năng Sinh Lời NHTM

Khả năng sinh lời ngân hàng thương mại đề cập đến khả năng của ngân hàng trong việc tạo ra lợi nhuận từ các hoạt động kinh doanh cốt lõi, như cho vay, đầu tư và cung cấp dịch vụ tài chính. KNSL phản ánh hiệu quả sử dụng vốn, quản lý chi phí và khả năng đối phó với rủi ro của ngân hàng. Một ngân hàng có KNSL tốt không chỉ đảm bảo lợi nhuận cho cổ đông mà còn tạo ra nguồn lực để tái đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng dịch vụ và mở rộng thị phần. Theo đó, KNSL không chỉ là mục tiêu mà còn là động lực để ngân hàng liên tục cải thiện và đổi mới. Nó còn là cơ sở để đổi mới ngân hàng và tạo nên sự phong phú cho tệp sản phẩm, qua đó có thể hoạt động hiệu quả, phát triển mạnh mẽ và bền vững.

1.2. Các Chỉ Số Quan Trọng Đánh Giá Khả Năng Sinh Lời

Để đánh giá khả năng sinh lời của ngân hàng, các nhà phân tích thường sử dụng một số chỉ số chính như ROE (Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu), ROA (Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản), NIM (Tỷ lệ thu nhập lãi thuần), và CIR (Chi phí hoạt động/Tổng thu nhập). ROE phản ánh khả năng sinh lời trên mỗi đồng vốn chủ sở hữu, ROA đo lường hiệu quả sử dụng tài sản để tạo ra lợi nhuận. NIM cho biết mức độ sinh lời từ hoạt động cho vay và đầu tư, và CIR đánh giá hiệu quả quản lý chi phí hoạt động. Theo Vũ Thị Phương Anh, KNSL là cơ sở giúp đổi mới NH và tạo nên sự phong phú cho tệp sản phẩm. Phân tích toàn diện các chỉ số này giúp các nhà quản lý và nhà đầu tư có cái nhìn sâu sắc về tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng.

II. Các Yếu Tố Nội Tại Ảnh Hưởng Lợi Nhuận Ngân Hàng 58 Ký Tự

Các nhân tố nội tại của ngân hàng, bao gồm quy mô, vốn chủ sở hữu, tiền gửi, dư nợ cho vay, và rủi ro tín dụng, đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định khả năng sinh lời. Quy mô ngân hàng ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế theo quy mô và khả năng đa dạng hóa hoạt động. Vốn chủ sở hữu là nguồn vốn quan trọng để hỗ trợ hoạt động kinh doanh và đối phó với rủi ro. Tiền gửi là nguồn vốn huy động chính để cung cấp tín dụng cho nền kinh tế. Theo Đoàn Việt Hùng (2016), vốn chủ sở hữu tác động cùng chiều và khá mạnh mẽ đến ROA. Dư nợ cho vay là hoạt động tạo ra thu nhập chính cho ngân hàng, nhưng cũng đi kèm với rủi ro tín dụng. Việc quản lý hiệu quả các nhân tố nội tại này là yếu tố then chốt để nâng cao lợi nhuận và đảm bảo sự ổn định của ngân hàng.

2.1. Tác Động của Quy Mô Tổng Tài Sản và Vốn Chủ Sở Hữu

Quy mô tổng tài sản và vốn chủ sở hữu có tác động đáng kể đến khả năng sinh lời của ngân hàng. Quy mô tổng tài sản lớn giúp ngân hàng tận dụng lợi thế kinh tế theo quy mô, giảm chi phí hoạt động và tăng khả năng đa dạng hóa hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, quy mô quá lớn cũng có thể gây ra khó khăn trong việc quản lý và kiểm soát rủi ro. Vốn chủ sở hữu là nguồn vốn quan trọng để hỗ trợ hoạt động kinh doanh, tăng cường khả năng chống đỡ rủi ro và đáp ứng các yêu cầu về vốn pháp định. Theo Kosmidou, K. (2012) sức mạnh vốn được thể hiện bằng tỷ lệ Vốn chủ sở hữu/ Tổng tài sản (EQAS) là nhân tố chính quyết định lợi nhuận của các NH Anh. Việc duy trì một tỷ lệ vốn chủ sở hữu hợp lý là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự ổn định và tăng trưởng bền vững của ngân hàng.

2.2. Ảnh Hưởng của Dư Nợ Cho Vay và Quản Lý Rủi Ro Tín Dụng

Dư nợ cho vay là hoạt động tạo ra thu nhập chính cho ngân hàng, nhưng cũng đi kèm với rủi ro tín dụng. Việc mở rộng dư nợ cho vay giúp ngân hàng tăng doanh thu, nhưng cũng làm tăng nguy cơ nợ xấu và giảm khả năng sinh lời. Quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả là yếu tố then chốt để giảm thiểu rủi ro nợ xấu, bảo vệ vốn và duy trì lợi nhuận. Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống đánh giá tín dụng chặt chẽ, kiểm soát rủi ro tập trung và có các biện pháp xử lý nợ xấu kịp thời. Theo Davydenko và Antonina (2011), RRTD ảnh hưởng mạnh đến KNSL của các NH.

III. Yếu Tố Vĩ Mô Tác Động Đến Khả Năng Sinh Lời 59 Ký Tự

Các yếu tố vĩ mô, bao gồm môi trường kinh tế, chính sách tiền tệ, cạnh tranh, và các biến động bất ngờ như dịch bệnh, có tác động đáng kể đến khả năng sinh lời ngân hàng. Tăng trưởng kinh tế tạo ra nhu cầu tín dụng, giúp ngân hàng mở rộng hoạt động cho vay và tăng doanh thu. Chính sách tiền tệ ảnh hưởng đến lãi suất, tỷ giá hối đoái và thanh khoản, tác động đến chi phí vốn và lợi nhuận của ngân hàng. Dịch bệnh Covid-19, NHNN cho biết, hệ thống NH vô cùng nỗ lực để tháo gỡ khó khăn của người dân và doanh nghiệp. Theo NHNN “đến cuối tháng 09/2021, các NH đã cơ cấu lại thời gian trả nợ cho hơn 278.000 khách hàng. Cạnh tranh gay gắt có thể làm giảm biên lợi nhuận và tăng chi phí hoạt động. Các ngân hàng cần chủ động thích ứng với các biến động vĩ mô để duy trì khả năng sinh lời.

3.1. Ảnh Hưởng của Tăng Trưởng Kinh Tế và Chính Sách Tiền Tệ

Tăng trưởng kinh tế tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Khi kinh tế tăng trưởng, nhu cầu tín dụng tăng lên, giúp ngân hàng mở rộng hoạt động cho vay và tăng doanh thu. Tuy nhiên, tăng trưởng quá nóng có thể dẫn đến lạm phát và bong bóng tài sản, gây ra rủi ro cho ngân hàng. Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có tác động trực tiếp đến lãi suất, tỷ giá hối đoái và thanh khoản của hệ thống ngân hàng. Theo Kosmidou, K. (2012) GDPGR tác động tích cự và đáng kể đến KNSL của các NH, trong khi đó lạm phát lại có tác động tiêu cực tới tỷ lệ ROAA. NHNN có thể sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Việc điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt và hiệu quả là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng.

3.2. Tác Động của Cạnh Tranh và Các Biến Động Bất Ngờ

Cạnh tranh trong ngành ngân hàng ngày càng gay gắt, đặc biệt là với sự tham gia của các tổ chức tài chính phi ngân hàng và các công ty công nghệ tài chính (Fintech). Cạnh tranh có thể làm giảm biên lợi nhuận của ngân hàng, tăng chi phí hoạt động và đòi hỏi ngân hàng phải liên tục đổi mới để duy trì khả năng cạnh tranh. Các biến động bất ngờ, như khủng hoảng tài chính, dịch bệnh, hoặc thay đổi chính sách, có thể gây ra cú sốc lớn cho hệ thống ngân hàng. Các ngân hàng cần có kế hoạch ứng phó với khủng hoảng, quản lý rủi ro hiệu quả và chủ động thích ứng với các thay đổi để giảm thiểu tác động tiêu cực.

IV. Phương Pháp Nâng Cao Khả Năng Sinh Lời Hiệu Quả 57 Ký Tự

Để nâng cao khả năng sinh lời, các ngân hàng cần tập trung vào việc tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, quản lý rủi ro, và khai thác các cơ hội tăng trưởng mới. Tối ưu hóa hiệu quả hoạt động bao gồm việc giảm chi phí hoạt động, tăng năng suất lao động, và cải thiện quy trình làm việc. Quản lý rủi ro bao gồm việc đánh giá, kiểm soát và giảm thiểu các rủi ro tín dụng, thị trường, hoạt động, và pháp lý. Khai thác các cơ hội tăng trưởng mới bao gồm việc phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, mở rộng thị trường, và tận dụng công nghệ số. Theo Nguyễn Thị Thu Hiền (2017), Nghiên cứu chưa tìm thấy bằng chứng có ý nghĩa thống kê về tác động của LA_De, SIZE, OE_TA, CA. Các ngân hàng cần có chiến lược rõ ràng, linh hoạt và sáng tạo để đạt được mục tiêu tăng trưởng khả năng sinh lời bền vững.

4.1. Tối Ưu Hóa Hiệu Quả Hoạt Động và Quản Lý Chi Phí

Tối ưu hóa hiệu quả hoạt động là yếu tố then chốt để nâng cao khả năng sinh lời. Các ngân hàng cần tập trung vào việc giảm chi phí hoạt động, tăng năng suất lao động, và cải thiện quy trình làm việc. Việc áp dụng công nghệ số, tự động hóa các quy trình, và đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên có thể giúp ngân hàng tiết kiệm chi phí, tăng hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Quản lý chi phí hiệu quả cũng là yếu tố quan trọng. Các ngân hàng cần kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí, như chi phí nhân sự, chi phí marketing, và chi phí quản lý, và tìm kiếm các cơ hội để giảm chi phí mà không ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ.

4.2. Tăng Cường Quản Lý Rủi Ro và Đa Dạng Hóa Hoạt Động

Quản lý rủi ro hiệu quả là yếu tố không thể thiếu để đảm bảo sự ổn định và khả năng sinh lời của ngân hàng. Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống đánh giá và kiểm soát rủi ro chặt chẽ, đặc biệt là rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường, rủi ro hoạt động, và rủi ro pháp lý. Việc đa dạng hóa hoạt động kinh doanh cũng giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro tập trung và tăng khả năng thích ứng với các biến động của thị trường. Các ngân hàng có thể phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, mở rộng thị trường, và tận dụng công nghệ số để tăng doanh thu và giảm rủi ro.Theo Ong Tze San và Teh Boon Heng (2012) tăng trưởng GDP hàng năm ảnh hưởng không đáng kể.

V. Ứng Dụng Công Nghệ Số Tăng Lợi Nhuận Ngân Hàng 55 Ký Tự

Việc ứng dụng công nghệ số mang lại nhiều cơ hội để tăng khả năng sinh lời ngân hàng. Các ngân hàng có thể sử dụng công nghệ số để phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, cải thiện trải nghiệm khách hàng, và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động. Các giải pháp công nghệ số, như ngân hàng di động, thanh toán trực tuyến, và cho vay trực tuyến, giúp ngân hàng tiếp cận được nhiều khách hàng hơn, giảm chi phí giao dịch, và tăng doanh thu. Theo Vũ Thị Phương Anh, các nhà lãnh đạo NH phải có những chính sách hoạt động kinh doanh phù hợp giúp NH giảm thiểu chi phí, cải thiện lợi nhuận. Việc đầu tư vào công nghệ số là yếu tố quan trọng để duy trì khả năng cạnh tranh và tăng khả năng sinh lời trong bối cảnh thị trường ngày càng thay đổi.

5.1. Phát Triển Ngân Hàng Số và Cải Thiện Trải Nghiệm Khách Hàng

Phát triển ngân hàng số là xu hướng tất yếu trong bối cảnh công nghệ số ngày càng phát triển. Các ngân hàng có thể cung cấp các dịch vụ ngân hàng trực tuyến, như mở tài khoản, chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, và quản lý tài chính cá nhân, thông qua các ứng dụng di động và trang web. Việc cải thiện trải nghiệm khách hàng cũng là yếu tố quan trọng. Các ngân hàng cần thiết kế các giao diện trực quan, dễ sử dụng, và cung cấp dịch vụ hỗ trợ khách hàng nhanh chóng và hiệu quả. Trải nghiệm khách hàng tốt sẽ giúp ngân hàng thu hút và giữ chân khách hàng, tăng doanh thu và nâng cao uy tín.

5.2. Tận Dụng Dữ Liệu Lớn và Trí Tuệ Nhân Tạo AI

Dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại nhiều cơ hội để cải thiện hiệu quả hoạt động và tăng khả năng sinh lời. Các ngân hàng có thể sử dụng dữ liệu lớn để phân tích hành vi khách hàng, dự báo rủi ro tín dụng, và tối ưu hóa các chiến dịch marketing. AI có thể được sử dụng để tự động hóa các quy trình, như xử lý hồ sơ vay, phát hiện gian lận, và cung cấp dịch vụ tư vấn tài chính. Việc tận dụng dữ liệu lớn và AI giúp ngân hàng giảm chi phí, tăng doanh thu, và cải thiện khả năng cạnh tranh.

VI. Kết Luận và Triển Vọng Khả Năng Sinh Lời NHTM 54 Ký Tự

Nghiên cứu này đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời ngân hàng tại Việt Nam. Các nhân tố nội tại như quy mô, vốn, dư nợ, và quản lý rủi ro, cũng như các nhân tố vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, chính sách tiền tệ, và cạnh tranh, đều có tác động đáng kể. Theo Tổng cục Thống kê, GDP Việt Nam năm 2023 tăng trưởng 5,05%. Để nâng cao khả năng sinh lời, các ngân hàng cần tập trung vào việc tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, quản lý rủi ro, khai thác công nghệ số, và thích ứng với các biến động của thị trường. Triển vọng khả năng sinh lời ngân hàng tại Việt Nam trong tương lai là tích cực, nhờ vào sự tăng trưởng kinh tế, sự phát triển của công nghệ số, và sự cải thiện của môi trường kinh doanh.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu và Khuyến Nghị Chính Sách

Nghiên cứu đã xác định các nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và đề xuất các khuyến nghị chính sách cho các ngân hàng và cơ quan quản lý. Các ngân hàng cần tập trung vào việc quản lý rủi ro, tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, và khai thác công nghệ số. Các cơ quan quản lý cần tạo ra một môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch và cạnh tranh, đồng thời hỗ trợ các ngân hàng trong việc áp dụng công nghệ số và quản lý rủi ro. Việc thực hiện các khuyến nghị này sẽ giúp nâng cao khả năng sinh lời của các ngân hàng và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Triển Vọng Phát Triển

Nghiên cứu này có thể được mở rộng bằng cách phân tích dữ liệu trong thời gian dài hơn, bao gồm nhiều ngân hàng hơn, và sử dụng các phương pháp phân tích phức tạp hơn. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của các yếu tố mới, như biến đổi khí hậu, các quy định mới, và các xu hướng công nghệ mới. Nghiên cứu cũng có thể được thực hiện ở các quốc gia khác để so sánh và rút ra các bài học kinh nghiệm. Triển vọng phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam là tích cực, nhờ vào sự tăng trưởng kinh tế, sự hội nhập quốc tế, và sự phát triển của công nghệ số.