Luận văn thạc sĩ: Đánh giá ảnh hưởng của sự di động của nút mạng đến hiệu quả của các thuật toán định tuyến trong mạng MANET

• Tác giả: Phan Hữu Dũng
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Đình Việt
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Công nghệ thông tin
• Đề tài: Đánh Giá Ảnh Hưởng Của Di Động Nút Mạng Đến Hiệu Quả Thuật Toán Định Tuyến Trong Mạng MANET
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2011
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC HÌNH VẼ
• DANH MỤC BẢNG
• BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Tổ chức của luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: MẠNG WLAN VÀ MẠNG MANET
• 2.1. Mạng không dây
• 2.2. Mạng cục bộ WLAN
• 2.3. Lịch sử ra đời mạng WLAN
• 2.4. Phân loại mạng WLAN
• 2.5. Các chuẩn đối với mạng WLAN
• 2.6. Một số mạng không dây phổ biến khác
• 3. CHƯƠNG 3: CÁC GIAO THỨC ĐỊNH TUYẾN TRONG MẠNG MANET
• 3.1. Các giao thức định tuyến phổ biến trong mạng có dây truyền thống
• 3.2. Kỹ thuật Flooding
• 3.3. Các yêu cầu đối với thuật toán định tuyến trong mạng MANET
• 3.4. Mục tiêu thiết kế các giao thức định tuyến cho mạng MANET
• 3.5. Áp dụng các thuật toán định tuyến truyền thống trong mạng MANET
• 3.6. Phân loại các giao thức định tuyến cho MANET
• 3.7. Các khái niệm liên quan
• 3.8. Định tuyến chủ ứng và định tuyến phản ứng
• 3.9. Cập nhật định kỳ và cập nhật theo sự kiện
• 3.10. Tính toán phi tập trung và tính toán phân tán
• 3.11. Đơn đường và đa đường
• 3.12. Phân loại các giao thức định tuyến
• 3.13. Destination-Sequence Distance Vector (DSDV)
• 3.14. Optimized Link State Routing Protocol (OLSR)
• 3.15. Ad hoc On-demand Distance Vector Routing (AODV)
• 3.16. Dynamic Source Routing (DSR)
• 3.17. So sánh các giao thức định tuyến cho MANET
• 4. CHƯƠNG 4: NGHIÊN CỨU VIỆC SỬ DỤNG CÔNG CỤ MÔ PHỎNG VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ
• 4.1. Lựa chọn phương pháp và công cụ đánh giá hiệu năng mạng
• 4.2. Lựa chọn phương pháp
• 4.3. Mô hình Giải tích
• 4.4. Mô phỏng mạng bằng chương trình máy tính
• 4.5. Đo trên mạng thực
• 4.6. Lý do sử dụng phương pháp mô phỏng để đánh giá hiệu năng mạng
• 4.7. Công cụ mô phỏng NS-2
• 4.8. Các chức năng mô phỏng chính của NS-2
• 4.9. Cấu trúc phần mềm của NS-2
• 4.10. Lập trình mô phỏng bằng NS-2
• 4.11. Công cụ hỗ trợ phân tích kết quả mô phỏng
• 4.12. Cấu trúc tệp vết chứa kết quả mô phỏng mạng không dây
• 4.13. Một số công cụ hỗ trợ việc phân tích và hiển thị kết quả mô phỏng
• 4.14. Công cụ hiển thị trực quan mạng MANET trong quá trình hoạt động iNSPECT
• 4.15. Thiết lập mô phỏng mạng MANET trong NS-2
• 4.16. Tạo các nút mạng trong MANET
• 4.17. Mô hình phương tiện chia sẻ trong NS-2
• 4.18. Hoạt động của nút di động
• 4.19. Cấu hình nút di động trong NS-2
• 4.20. Tạo sự di chuyển của nút trong NS-2
• 4.21. Tạo các đường truyền không dây (air interface) trong MANET
• 4.22. Mô hình FreeSpace
• 4.23. Mô hình Two Ray Ground
• 4.24. Mô hình Shadowing
• 4.25. Tạo ngữ cảnh chuyển động
• 4.26. Tạo diện tích mô phỏng
• 4.27. Tạo các thực thể giao thức và các nguồn sinh lưu lượng
• 4.28. Tạo các dạng chuyển động theo mẫu
• 4.29. Sơ đồ khái quát quá trình mô phỏng
• 4.30. Các tham số hoạt động của các giao thức định tuyến trong NS-2
• 4.31. Giao thức định tuyến DSDV
• 4.32. Giao thức định tuyến OLSR
• 4.33. Giao thức định tuyến AODV
• 4.34. Giao thức định tuyến DSR
• 5. CHƯƠNG 5: ĐÁNH GIÁ HIỆU NĂNG CÁC GIAO THỨC ĐỊNH TUYẾN THEO MỨC ĐỘ LINH ĐỘNG CỦA CÁC NÚT MẠNG
• 5.1. Thực nghiệm mô phỏng
• 5.2. Các thông số mô phỏng
• 5.3. Chương trình mô phỏng
• 5.4. Các độ đo hiệu năng được dùng trong luận văn
• 5.5. Kết quả mô phỏng
• 5.5.1. Mô phỏng sử dụng mô hình Random Waypoint
• 5.5.1.1. Thiết lập thông số mô phỏng
• 5.5.1.2. Kết quả và nhận xét
• 5.5.2. Mô phỏng sử dụng mô hình Random Walk
• 5.5.2.1. Thiết lập thông số mô phỏng
• 5.5.2.2. Kết quả và nhận xét
• 5.5.3. Đánh giá hiệu quả của các giao thức định tuyến
• 6. CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu

Mạng di động không dây đặc biệt MANET (Mobile Wireless Adhoc Network) cho phép các máy tính di động kết nối và truyền thông mà không cần cơ sở hạ tầng mạng có dây. Trong MANET, mọi nút mạng đều có thể thực hiện chức năng của một router, cộng tác để chuyển tiếp gói tin. Định tuyến là bài toán quan trọng nhất trong nghiên cứu MANET. Nhiều thuật toán định tuyến đã được đề xuất, mỗi thuật toán có ưu và nhược điểm riêng, phụ thuộc vào mức độ di động của các nút mạng. Một số thuật toán hoạt động tốt trong điều kiện di động thấp nhưng lại kém hiệu quả khi mức độ di động tăng cao. Đề tài luận văn này nhằm đánh giá và so sánh ảnh hưởng của sự di động của nút mạng đến hiệu quả của các thuật toán định tuyến trong mạng MANET. Mạng MANET rất hữu ích trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai hay trong các hoạt động quân sự, nơi cần thiết lập mạng nhanh chóng.

II. Mạng MANET và các đặc điểm

Mạng MANET là một loại mạng không dây mà trong đó các nút mạng có thể di chuyển tự do và tự tổ chức thành mạng. Đặc điểm nổi bật của mạng MANET là tính linh hoạt và khả năng tự thích nghi. Mỗi nút trong mạng có thể hoạt động như một router, giúp truyền thông tin đến các nút khác mà không cần đến cơ sở hạ tầng cố định. Điều này tạo ra một môi trường mạng có tính linh hoạt cao, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho việc định tuyến. Các thuật toán định tuyến trong mạng MANET cần phải xử lý các vấn đề như thay đổi topo mạng, độ trễ và độ tin cậy trong việc truyền tải dữ liệu. Việc đánh giá hiệu quả của các thuật toán định tuyến trong điều kiện di động khác nhau là rất quan trọng để tối ưu hóa hiệu suất mạng.

III. Các thuật toán định tuyến trong mạng MANET

Trong mạng MANET, có nhiều thuật toán định tuyến được phát triển, bao gồm DSDV, AODV, OLSR và DSR. Mỗi thuật toán có những ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với các điều kiện khác nhau của mạng. Ví dụ, DSDV là một thuật toán định tuyến chủ động, trong khi AODV là thuật toán định tuyến theo yêu cầu. Sự lựa chọn thuật toán phù hợp phụ thuộc vào mức độ di động của các nút mạng. Nghiên cứu cho thấy rằng hiệu quả thuật toán định tuyến có thể bị ảnh hưởng đáng kể bởi sự di động của các nút. Việc đánh giá và so sánh các thuật toán này trong các điều kiện di động khác nhau sẽ giúp xác định thuật toán nào là tối ưu cho từng tình huống cụ thể.

IV. Phương pháp mô phỏng và phân tích kết quả

Mô phỏng là một công cụ quan trọng trong việc đánh giá hiệu suất của các thuật toán định tuyến trong mạng MANET. Công cụ mô phỏng NS-2 được sử dụng để tạo ra các kịch bản mô phỏng khác nhau, từ đó thu thập dữ liệu về hiệu suất của các thuật toán. Các thông số như độ trễ, thông lượng và tỷ lệ mất gói được đo lường để đánh giá hiệu quả của từng thuật toán trong các điều kiện di động khác nhau. Kết quả mô phỏng cho thấy rằng sự di động của các nút mạng có ảnh hưởng lớn đến hiệu suất mạng. Việc phân tích kết quả mô phỏng giúp xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của các thuật toán định tuyến và từ đó đưa ra các khuyến nghị cho việc lựa chọn thuật toán phù hợp.

V. Đánh giá hiệu năng các giao thức định tuyến

Đánh giá hiệu năng của các giao thức định tuyến trong mạng MANET là một phần quan trọng trong nghiên cứu này. Các thử nghiệm mô phỏng cho thấy rằng các giao thức định tuyến khác nhau có hiệu suất khác nhau tùy thuộc vào mức độ di động của các nút mạng. Kết quả cho thấy rằng một số giao thức hoạt động tốt hơn trong điều kiện di động thấp, trong khi những giao thức khác lại tỏ ra hiệu quả hơn khi mức độ di động tăng cao. Việc đánh giá này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của các giao thức mà còn cung cấp thông tin quý giá cho việc phát triển các thuật toán định tuyến mới, tối ưu hơn cho mạng di động không dây.

VI. Kết luận và hướng nghiên cứu

Luận văn đã đánh giá ảnh hưởng của sự di động của nút mạng đến hiệu quả của các thuật toán định tuyến trong mạng MANET. Kết quả cho thấy rằng sự di động có tác động lớn đến hiệu suất của các giao thức định tuyến. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phát triển các thuật toán định tuyến mới, có khả năng thích ứng tốt hơn với sự thay đổi của topo mạng và mức độ di động của các nút. Việc nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất mạng sẽ giúp cải thiện khả năng ứng dụng của mạng di động không dây trong thực tế.

Tổng quan nghiên cứu

Mạng di động không dây đặc biệt MANET (Mobile Wireless Adhoc Network) là một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng trong ngành Công nghệ thông tin, đặc biệt trong truyền dữ liệu và mạng máy tính. Theo ước tính, mạng MANET ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như quân sự, cứu trợ khẩn cấp, y tế, giáo dục và các hoạt động mạng gia đình. Đặc điểm nổi bật của MANET là khả năng thiết lập mạng không cần cơ sở hạ tầng cố định, với các nút mạng vừa là thiết bị truyền thông vừa là router chuyển tiếp dữ liệu. Tuy nhiên, sự di động của các nút mạng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của các thuật toán định tuyến trong mạng.

Vấn đề nghiên cứu trọng tâm của luận văn là đánh giá ảnh hưởng của sự di động của nút mạng đến hiệu quả của các thuật toán định tuyến phổ biến trong mạng MANET, bao gồm DSDV, OLSR, AODV và DSR. Mục tiêu cụ thể là phân tích, so sánh hiệu suất của các giao thức này dưới các mô hình chuyển động khác nhau của nút mạng, từ đó đề xuất lựa chọn thuật toán phù hợp với từng điều kiện vận hành thực tế.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các mô hình chuyển động Random Waypoint và Random Walk, sử dụng công cụ mô phỏng NS-2 và công cụ hiển thị iNSpect để đánh giá các chỉ số hiệu năng như tỷ lệ phân phát gói tin, độ trễ đầu cuối, thông lượng và tải chuẩn hóa. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc tối ưu hóa lựa chọn giao thức định tuyến cho các ứng dụng MANET trong thực tế, đặc biệt trong các tình huống khẩn cấp hoặc môi trường có tính di động cao.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Mạng MANET và các đặc điểm kỹ thuật: Mạng MANET là mạng không dây tự tổ chức, không có cơ sở hạ tầng cố định, với các nút mạng di động có khả năng tự định tuyến và chuyển tiếp dữ liệu. Các đặc điểm như cấu hình mạng động, liên kết có dung lượng thấp, hoạt động tiết kiệm năng lượng và bảo mật vật lý hạn chế được xem xét kỹ lưỡng.

• Các giao thức định tuyến trong mạng MANET: Nghiên cứu tập trung vào bốn giao thức chính:

  • DSDV (Destination-Sequenced Distance Vector): Giao thức định tuyến chủ ứng dựa trên thuật toán Bellman-Ford, sử dụng cập nhật định kỳ và theo sự kiện để duy trì bảng định tuyến.
  • OLSR (Optimized Link State Routing): Giao thức chủ ứng dựa trên trạng thái liên kết, sử dụng kỹ thuật chuyển tiếp đa điểm (MPR) để giảm chi phí flooding.
  • AODV (Ad hoc On-Demand Distance Vector): Giao thức định tuyến phản ứng, thiết lập tuyến đường theo yêu cầu, sử dụng số thứ tự đích để tránh vòng lặp.
  • DSR (Dynamic Source Routing): Giao thức phản ứng sử dụng định tuyến nguồn, cho phép các nút lưu trữ và sử dụng các tuyến đường đã biết trong bộ nhớ cache.

• Khái niệm chính: Định tuyến chủ ứng và phản ứng, cập nhật định kỳ và theo sự kiện, tính toán phi tập trung và phân tán, đơn đường và đa đường, các mô hình chuyển động của nút mạng (Random Waypoint, Random Walk).

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ các mô phỏng mạng MANET sử dụng bộ công cụ NS-2, kết hợp với công cụ hiển thị iNSpect để quan sát trực quan các phiên truyền dữ liệu.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng mô phỏng sự kiện rời rạc để đánh giá hiệu năng các giao thức định tuyến dưới các mô hình chuyển động khác nhau của nút mạng. Các chỉ số hiệu năng được đo gồm tỷ lệ phân phát gói tin, độ trễ đầu cuối, thông lượng và tải chuẩn hóa.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Mô phỏng được thực hiện với số lượng nút mạng khoảng 50-100, di chuyển trong khu vực mô phỏng có kích thước xác định, với các tham số chuyển động được cấu hình theo mô hình Random Waypoint và Random Walk. Việc lựa chọn các giao thức định tuyến và mô hình chuyển động nhằm phản ánh các điều kiện vận hành thực tế của mạng MANET.

• Timeline nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu bao gồm giai đoạn tổng hợp lý thuyết, thiết lập mô phỏng, thu thập và phân tích dữ liệu, kéo dài trong khoảng thời gian từ đầu năm đến cuối năm 2011.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của mức độ di động đến tỷ lệ phân phát gói tin: Kết quả mô phỏng cho thấy khi mức độ di động của các nút tăng lên, tỷ lệ phân phát gói tin giảm đáng kể. Ví dụ, trong mô hình Random Waypoint, tỷ lệ phân phát gói tin của giao thức DSDV giảm từ khoảng 90% ở mức di động thấp xuống còn khoảng 65% ở mức di động cao.

2. Độ trễ đầu cuối tăng theo mức độ di động: Độ trễ trung bình của các gói tin tăng lên khi các nút di chuyển nhanh hơn. Trong mô hình Random Walk, độ trễ của giao thức AODV tăng từ khoảng 50 ms lên đến 120 ms khi tốc độ di chuyển tăng gấp đôi.

3. Thông lượng và tải chuẩn hóa giảm khi di động cao: Thông lượng mạng và tải chuẩn hóa đều giảm khi mức độ di động tăng, do các tuyến đường bị đứt gãy thường xuyên hơn. Giao thức OLSR duy trì thông lượng cao hơn so với các giao thức khác ở mức di động thấp, nhưng hiệu quả giảm mạnh khi di động tăng.

4. So sánh hiệu quả các giao thức: Giao thức phản ứng như AODV và DSR thể hiện hiệu quả tốt hơn trong môi trường có mức độ di động cao nhờ khả năng thiết lập tuyến đường theo yêu cầu, trong khi các giao thức chủ ứng như DSDV và OLSR phù hợp hơn với môi trường di động thấp hoặc trung bình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự giảm hiệu quả khi mức độ di động tăng là do cấu hình mạng thay đổi liên tục, gây ra sự đứt gãy các tuyến đường và tăng chi phí tìm kiếm tuyến mới. Các giao thức chủ ứng như DSDV và OLSR phải duy trì bảng định tuyến cập nhật liên tục, dẫn đến phụ tải điều khiển lớn và tiêu tốn băng thông, làm giảm hiệu suất khi mạng có tính động cao. Ngược lại, các giao thức phản ứng như AODV và DSR chỉ thiết lập tuyến đường khi cần, giảm thiểu phụ tải điều khiển và thích ứng tốt hơn với sự thay đổi nhanh của mạng.

So sánh với các nghiên cứu gần đây, kết quả này phù hợp với báo cáo của ngành về hiệu quả của các giao thức định tuyến trong mạng MANET, khẳng định tầm quan trọng của việc lựa chọn giao thức phù hợp với điều kiện vận hành cụ thể. Việc sử dụng công cụ mô phỏng NS-2 kết hợp với iNSpect cho phép trực quan hóa quá trình truyền dữ liệu và phân tích chi tiết các phiên truyền, giúp minh họa rõ ràng các hiện tượng như tắc nghẽn và đứt gãy tuyến đường.

Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ phân phát gói tin, độ trễ và thông lượng theo tốc độ di chuyển của nút mạng sẽ giúp người nghiên cứu và kỹ sư mạng dễ dàng đánh giá và lựa chọn giao thức phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Lựa chọn giao thức định tuyến phù hợp với mức độ di động: Động viên các nhà phát triển và quản trị mạng ưu tiên sử dụng các giao thức phản ứng như AODV và DSR trong môi trường có mức độ di động cao để tối ưu hóa hiệu suất mạng.

2. Tinh chỉnh tham số giao thức theo điều kiện mạng: Khuyến nghị điều chỉnh các tham số như tần suất cập nhật bảng định tuyến trong DSDV và OLSR, hoặc thời gian chờ phản hồi trong AODV để cân bằng giữa độ trễ và phụ tải điều khiển, nâng cao hiệu quả hoạt động.

3. Ứng dụng công cụ mô phỏng NS-2 và iNSpect trong thiết kế mạng: Đề xuất các tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp sử dụng bộ công cụ này để mô phỏng và đánh giá hiệu năng mạng trước khi triển khai thực tế, giúp giảm thiểu rủi ro và chi phí vận hành.

4. Phát triển các mô hình chuyển động thực tế hơn: Khuyến khích nghiên cứu mở rộng các mô hình chuyển động nút mạng, bao gồm các kịch bản tắc nghẽn và di chuyển có điều kiện, nhằm phản ánh chính xác hơn các tình huống thực tế và nâng cao độ tin cậy của kết quả mô phỏng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Công nghệ thông tin, Truyền dữ liệu và Mạng máy tính: Luận văn cung cấp kiến thức nền tảng và phân tích chuyên sâu về các giao thức định tuyến trong mạng MANET, hỗ trợ nghiên cứu và học tập.

2. Kỹ sư mạng và quản trị viên hệ thống: Thông tin về hiệu quả các giao thức định tuyến dưới các điều kiện di động khác nhau giúp họ lựa chọn và cấu hình mạng phù hợp với yêu cầu thực tế.

3. Các tổ chức phát triển phần mềm và thiết bị mạng không dây: Nghiên cứu cung cấp cơ sở để phát triển và tối ưu các giải pháp định tuyến cho mạng MANET, đặc biệt trong các ứng dụng quân sự, cứu trợ khẩn cấp và IoT.

4. Các nhà hoạch định chính sách và quản lý dự án công nghệ thông tin: Hiểu rõ về ảnh hưởng của sự di động đến hiệu quả mạng giúp đưa ra các quyết định đầu tư và triển khai công nghệ phù hợp, đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm chi phí.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao sự di động của nút mạng ảnh hưởng đến hiệu quả các giao thức định tuyến?
   Sự di động làm thay đổi cấu hình mạng liên tục, gây đứt gãy các tuyến đường đã thiết lập, dẫn đến việc các giao thức phải tìm kiếm và thiết lập lại tuyến mới, làm tăng độ trễ và giảm tỷ lệ phân phát gói tin.

2. Giao thức định tuyến nào phù hợp nhất cho mạng MANET có mức độ di động cao?
   Các giao thức định tuyến phản ứng như AODV và DSR được đánh giá phù hợp hơn trong môi trường có mức độ di động cao do khả năng thiết lập tuyến đường theo yêu cầu, giảm thiểu phụ tải điều khiển.

3. Công cụ mô phỏng NS-2 có ưu điểm gì trong nghiên cứu mạng MANET?
   NS-2 cho phép mô phỏng chi tiết các giao thức định tuyến và mô hình chuyển động của nút mạng, kết hợp với công cụ hiển thị iNSpect giúp quan sát trực quan quá trình truyền dữ liệu, hỗ trợ phân tích hiệu quả và tối ưu hóa mạng.

4. Các chỉ số hiệu năng nào được sử dụng để đánh giá các giao thức định tuyến?
   Các chỉ số chính gồm tỷ lệ phân phát gói tin, độ trễ đầu cuối, thông lượng và tải chuẩn hóa, phản ánh khả năng truyền tải, độ trễ và hiệu quả sử dụng tài nguyên mạng.

5. Làm thế nào để giảm phụ tải điều khiển trong các giao thức chủ ứng như DSDV và OLSR?
   Có thể điều chỉnh tần suất cập nhật bảng định tuyến, sử dụng các kỹ thuật như cập nhật bổ sung thay vì cập nhật đầy đủ, và áp dụng cơ chế hãm cập nhật tức thời để giảm số lượng gói tin điều khiển phát ra mạng.

Kết luận

• Luận văn đã đánh giá và so sánh ảnh hưởng của sự di động của nút mạng đến hiệu quả của các giao thức định tuyến DSDV, OLSR, AODV và DSR trong mạng MANET thông qua mô phỏng trên NS-2.
• Kết quả cho thấy mức độ di động cao làm giảm hiệu quả hoạt động của các giao thức chủ ứng, trong khi các giao thức phản ứng thích ứng tốt hơn với sự thay đổi nhanh của mạng.
• Nghiên cứu đề xuất lựa chọn giao thức phù hợp với điều kiện vận hành cụ thể và tinh chỉnh tham số để tối ưu hiệu suất mạng.
• Công cụ mô phỏng NS-2 và iNSpect được chứng minh là hiệu quả trong việc phân tích và trực quan hóa hoạt động mạng MANET.
• Các bước tiếp theo bao gồm phát triển các mô hình chuyển động thực tế hơn và nghiên cứu các giao thức định tuyến lai nhằm nâng cao hiệu quả mạng trong môi trường di động phức tạp.

Hành động khuyến nghị: Các nhà nghiên cứu và kỹ sư mạng nên áp dụng kết quả nghiên cứu này để lựa chọn và tối ưu các giao thức định tuyến phù hợp, đồng thời sử dụng công cụ mô phỏng để đánh giá trước khi triển khai thực tế.