TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG VẤN ĐỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

Môi trường được hiểu là tổng thể các yếu tố tự nhiên và xã hội ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của con người. Theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020, môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại, phát triển của con người, sinh vật và tự nhiên. Tuy nhiên, môi trường đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, bao gồm biến đổi khí hậu, suy giảm tầng ozone, và gia tăng chất thải. Ô nhiễm môi trường (ÔNMT) là sự biến đổi tính chất vật lý, hóa học, sinh học của thành phần môi trường không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật môi trường, tiêu chuẩn môi trường gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên. Nguyên nhân chính là do các hoạt động sản xuất và tiêu dùng của con người, đặc biệt là từ các doanh nghiệp thiếu trách nhiệm. Theo tác giả Trần Ngọc Diệp, nhiều doanh nghiệp chỉ chú trọng vào lợi nhuận mà bỏ qua các vấn đề môi trường, gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, bởi hoạt động sản xuất kinh doanh của họ có tác động trực tiếp đến môi trường. Việc các doanh nghiệp chỉ tập trung vào việc tối đa hóa lợi nhuận mà bỏ qua trách nhiệm bảo vệ môi trường đang gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực. Các doanh nghiệp có trách nhiệm cần chủ động áp dụng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm, sử dụng tiết kiệm tài nguyên, và đầu tư vào các công nghệ thân thiện với môi trường. Từ đó, doanh nghiệp đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội. Theo hướng dẫn của OECD cho các công ty đa quốc gia từ năm 1976, doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường. Các doanh nghiệp cần nâng cao ý thức của mình đến mục đích xã hội, môi trường và quyền con người.

Lý thuyết “lợi ích của các bên liên quan” do R. Edward Freeman phát triển, nhấn mạnh rằng doanh nghiệp cần quan tâm đến tất cả các bên liên quan, bao gồm khách hàng, nhà cung cấp, nhân viên, cộng đồng, và nhà đầu tư. Bản chất kinh doanh là xây dựng mối quan hệ và tạo ra giá trị cho các bên liên quan. Trước lý thuyết này, doanh nghiệp thường áp dụng lý thuyết cổ đông, tập trung tối đa hóa lợi nhuận cho cổ đông. Lý thuyết stakeholder xem xét giá trị lợi ích của nhiều bên liên quan chứ không riêng gì các cổ đông. Lý thuyết stakeholder được áp dụng rộng rãi, vì các học giả quan tâm đến đạo đức kinh doanh bên cạnh việc tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp, dẫn đến sự ra đời và phát triển của Lý thuyết về “lợi ích của các bên liên quan”.

Lý thuyết cổ đông, do Milton Friedman đề xuất, tập trung vào việc tối đa hóa lợi nhuận cho cổ đông. Doanh nghiệp tồn tại để mang lại lợi ích cho cổ đông thông qua việc tăng tỷ suất hoàn vốn. Tuy nhiên, lý thuyết này bị phản bác vì bỏ qua các giá trị xã hội và đạo đức kinh doanh. Các học giả ngày càng nhấn mạnh tầm quan trọng của đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội trong hoạt động của doanh nghiệp. Lý thuyết cổ đông được áp dụng rất phổ biến, vì tại thời điểm đó là giai đoạn kinh tế phục hồi sau chiến tranh, nên tốc độ tăng trưởng và lợi nhuận của công ty cần được ưu tiên. Vì vậy, các doanh nghiệp chỉ chú trọng vào lợi nhuận mà bỏ qua trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Các hành vi bảo vệ môi trường của doanh nghiệp bao gồm tuân thủ pháp luật, áp dụng công nghệ sạch, giảm thiểu chất thải, và tham gia các hoạt động xã hội liên quan đến môi trường. Ví dụ, doanh nghiệp có thể đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải, sử dụng năng lượng tái tạo, hoặc tham gia vào các chương trình trồng cây xanh. Các doanh nghiệp cần có trách nhiệm về vấn đề bảo vệ môi trường không chỉ trong quá trình sản xuất, kinh doanh mà còn đối với các bên liên quan và cả cộng đồng. Người quản lý doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và thực hiện các hành vi này. Qua đó, khẳng định vai trò của doanh nghiệp trong công tác bảo vệ môi trường.

Người quản lý doanh nghiệp là cá nhân hoặc nhóm người được giao quyền điều hành và quản lý hoạt động của doanh nghiệp. Họ có trách nhiệm đưa ra các quyết định quan trọng liên quan đến chiến lược, kế hoạch kinh doanh, và các hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp. Theo Luật Doanh nghiệp 2020, người quản lý doanh nghiệp có thể là thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc, Tổng Giám đốc, hoặc các chức danh quản lý khác. Do đó, người quản lý doanh nghiệp là người đưa ra những quyết định cho doanh nghiệp trong việc sản xuất, kinh doanh và chịu trách nhiệm cho những quyết định ấy. Theo đó, người quản lý doanh nghiệp cần có trách nhiệm cho những hành vi gây ô nhiễm.

Việc đặt ra trách nhiệm cho người quản lý doanh nghiệp trong việc bảo vệ môi trường là vô cùng cần thiết. Thứ nhất, người quản lý là người có quyền ra quyết định và kiểm soát các hoạt động của doanh nghiệp. Thứ hai, việc đặt ra trách nhiệm sẽ giúp nâng cao ý thức của người quản lý về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Thứ ba, việc này cũng giúp đảm bảo rằng các quyết định kinh doanh được đưa ra có xem xét đến yếu tố môi trường, giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường. Đặt trách nhiệm cho người quản lý doanh nghiệp cũng nhằm mục đích nâng cao năng lực trách nhiệm của người quản lý trong công tác bảo vệ môi trường.

Người quản lý doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm pháp lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Trách nhiệm này có thể là trách nhiệm hành chính, trách nhiệm dân sự, hoặc trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm. Ví dụ, người quản lý có thể bị phạt tiền, bị đình chỉ hoạt động, hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây ra ô nhiễm nghiêm trọng. Theo đó, người quản lý doanh nghiệp cần phải hiểu rõ về những trách nhiệm của bản thân để tránh những hành vi vi phạm pháp luật. Người quản lý doanh nghiệp cũng cần có kiến thức về luật pháp để đưa ra những quyết định phù hợp.

Pháp luật Việt Nam đã có nhiều quy định về trách nhiệm bảo vệ môi trường của doanh nghiệp, bao gồm Luật Bảo vệ Môi trường, Luật Tài nguyên nước, Luật Đa dạng sinh học, và các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành. Các quy định này quy định về các hành vi bị cấm, các nghĩa vụ của doanh nghiệp, và các chế tài xử phạt đối với các hành vi vi phạm. Luật BVMT 2020 quy định về các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau. Tuy nhiên, các quy định này vẫn còn một số hạn chế, cần được hoàn thiện để đảm bảo hiệu quả thực thi.

Người quản lý doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường bằng cách đảm bảo rằng doanh nghiệp có đầy đủ giấy phép, thực hiện đánh giá tác động môi trường, và xử lý chất thải đúng quy trình. Họ cũng phải chịu trách nhiệm kiểm soát các hoạt động của doanh nghiệp để đảm bảo không gây ra ô nhiễm môi trường. Do đó, người quản lý doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định của pháp luật một cách nghiêm túc. Người quản lý doanh nghiệp cần có kiến thức về luật pháp để đưa ra những quyết định phù hợp.

Trong trường hợp doanh nghiệp gây ra ô nhiễm môi trường và gây thiệt hại cho người khác, người quản lý doanh nghiệp có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Mức bồi thường sẽ được xác định dựa trên mức độ thiệt hại và lỗi của người quản lý. Do đó, trách nhiệm bồi thường thiệt hại là một trong những trách nhiệm quan trọng của người quản lý doanh nghiệp. Tác giả Trần Ngọc Diệp cho rằng người quản lý doanh nghiệp cần có trách nhiệm đối với môi trường và xã hội.

Một số bất cập trong quy định pháp luật về trách nhiệm của người quản lý doanh nghiệp là khái niệm chưa rõ ràng, quy định về trách nhiệm còn chung chung, và thiếu các cơ chế giám sát hiệu quả. Việc thiếu các quy định cụ thể gây khó khăn cho việc thực thi pháp luật và khiến cho người quản lý có thể lơ là trách nhiệm bảo vệ môi trường. Để khắc phục tình trạng này, cần có các quy định rõ ràng và cụ thể hơn về trách nhiệm của người quản lý.

Quy định pháp luật về khái niệm người quản lý doanh nghiệp chưa thực sự rõ ràng. Sự không rõ ràng này có thể gây khó khăn trong việc xác định trách nhiệm của người quản lý trong trường hợp xảy ra vi phạm. Do đó, cần có sự làm rõ hơn về khái niệm này để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong việc áp dụng pháp luật. Theo tác giả Trần Ngọc Diệp, các quy định pháp luật về người quản lý doanh nghiệp cần được hoàn thiện.

Để nâng cao trách nhiệm của người quản lý doanh nghiệp, cần có các giải pháp đồng bộ, bao gồm việc hoàn thiện quy định pháp luật, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, và nâng cao nhận thức của người quản lý về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, và cộng đồng để đạt được hiệu quả cao nhất. Các giải pháp này cần được thực hiện một cách đồng bộ và quyết liệt.

ESG là một bộ tiêu chí được sử dụng để đánh giá và quản lý các rủi ro và cơ hội liên quan đến môi trường, xã hội, và quản trị của doanh nghiệp. Các tiêu chí ESG bao gồm các vấn đề như khí thải, sử dụng năng lượng, quản lý chất thải, quan hệ lao động, đa dạng hóa, và tính minh bạch. ESG giúp doanh nghiệp hoạt động một cách có trách nhiệm và bền vững hơn. Theo tác giả, ESG là một bộ tiêu chí quan trọng để doanh nghiệp hoạt động một cách có trách nhiệm và bền vững.

ESG quan trọng với người quản lý doanh nghiệp vì nó giúp họ đánh giá và quản lý các rủi ro và cơ hội liên quan đến môi trường, xã hội, và quản trị. Việc áp dụng ESG giúp doanh nghiệp hoạt động một cách có trách nhiệm và bền vững hơn, nâng cao hiệu quả kinh doanh, và thu hút các nhà đầu tư quan tâm đến các vấn đề xã hội và môi trường. Người quản lý doanh nghiệp nên quan tâm đến ESG vì nó giúp họ đưa ra những quyết định tốt hơn cho doanh nghiệp.

Trong tương lai, trách nhiệm của người quản lý doanh nghiệp trong việc bảo vệ môi trường sẽ ngày càng được chú trọng. Các doanh nghiệp cần chủ động áp dụng các tiêu chí ESG và các biện pháp bảo vệ môi trường khác để đảm bảo sự phát triển bền vững. Các doanh nghiệp cần có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Người quản lý doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một tương lai bền vững.