Thực Trạng Cong Vẹo Cột Sống Ở Học Sinh Tiểu Học Dân Tộc Khmer và Hiệu Quả Giải Pháp Can Thiệp Tại Một Số Tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long

• Tác giả: Phạm Thanh Vũ
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Thùy Dương
• Trường học: Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương
• Chuyên ngành: Y học Dự phòng
• Đề tài: Thực trạng cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer và hiệu quả giải pháp can thiệp tại một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long
• Loại tài liệu: Luận án Tiến sĩ Y học
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Khái niệm, phân loại và chẩn đoán cong vẹo cột sống ở trẻ em
• 1.2. Sơ lược giải phẫu, sinh lý cột sống
• 1.3. Khái niệm, phân loại cong vẹo cột sống ở học sinh
• 1.4. Chẩn đoán cong vẹo cột sống ở trẻ em
• 1.5. Thực trạng và một số yếu tố liên quan đến cong vẹo cột sống ở trẻ em qua một số nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam
• 1.5.1. Trên thế giới
• 1.5.2. Tại Việt Nam
• 1.6. Các yếu tố liên quan đến cong vẹo cột sống ở học sinh
• 1.7. Một số biện pháp can thiệp phòng chống cong vẹo cột sống ở học sinh
• 1.7.1. Biện pháp phòng chống cong vẹo cột sống
• 1.7.2. Một số nghiên cứu về hiệu quả biện pháp can thiệp phòng chống cong vẹo cột sống
• 1.8. Giới thiệu sơ lược về địa điểm nghiên cứu
• 1.8.1. Đặc điểm địa lý, dân số tại đồng bằng sông Cửu Long
• 1.8.2. Văn hóa, kinh tế, xã hội
• 1.8.3. Công tác giáo dục và sức khỏe học đường ở cấp tiểu học
• 1.9. Xác định vấn đề và khung lý thuyết nghiên cứu
• 1.9.1. Vấn đề nghiên cứu
• 1.9.2. Khung lý thuyết nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Nghiên cứu cắt ngang mô tả
• 2.2.3. Nghiên cứu can thiệp cộng đồng có nhóm đối chứng
• 2.2.4. Phân tích và xử lý số liệu. Biện pháp hạn chế sai số. Đạo đức trong nghiên cứu
• 2.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 2.3.1. Thực trạng cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer tại 4 tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long
• 2.3.2. Thực trạng cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer tại 4 tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng, Hậu Giang, An Giang
• 2.3.3. Kiến thức, thực hành về phòng chống cong vẹo cột sống ở học sinh
• 2.3.3.1. Kiến thức, thực hành của giáo viên về phòng chống cong vẹo cột sống cho học sinh
• 2.3.3.2. Kiến thức và thực hành của cha mẹ hoặc người chăm sóc học sinh về phòng chống cong vẹo cột sống
• 2.3.4. Đặc điểm một số yếu tố vệ sinh trường học
• 2.3.5. Một số yếu tố liên quan đến cong vẹo cột sống ở học sinh
• 2.3.6. Hiệu quả một số biện pháp can thiệp phòng chống cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer tại Đồng Bằng Sông Cửu Long
• 2.3.6.1. Hiệu quả can thiệp giảm tỷ lệ cong vẹo cột sống ở học sinh
• 2.3.6.2. Hiệu quả can thiệp nâng cao kiến thức và thực hành về phòng chống cong vẹo cột sống của học sinh
• 2.3.6.3. Kết quả can thiệp nâng cao kiến thức, thực hành cho giáo viên về công tác phòng chống cong vẹo cột sống cho học sinh
• 2.3.6.4. Kết quả can thiệp nâng cao kiến thức, thực hành cho cha mẹ học sinh/người chăm sóc về phòng chống cong vẹo cột sống cho học sinh
• 2.3.6.5. Kết quả can thiệp điều kiện ánh sáng độ rọi đủ ≥ 300 Lux và kích thước bàn ghế phù hợp trong lớp học
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Thực trạng cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer tại 4 tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long
• 4.2. Thực trạng cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer tại 4 tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng, Hậu Giang, An Giang
• 4.3. Kiến thức, thực hành về phòng chống cong vẹo cột sống của học sinh
• 4.3.1. Kiến thức, thực hành của giáo viên về phòng chống cong vẹo cột sống cho học sinh
• 4.3.2. Kiến thức, thực hành của cha mẹ/người chăm sóc học sinh về phòng chống cong vẹo cột sống cho học sinh
• 4.4. Đặc điểm vệ sinh môi trường y tế trường học
• 4.5. Một số yếu tố liên quan đến cong vẹo cột sống ở học sinh
• 4.6. Hiệu quả một số biện pháp can thiệp phòng chống cong vẹo cột sống cho học sinh tiểu học dân tộc Khmer tại Đồng Bằng Sông Cửu Long
• 4.6.1. Hiệu quả giảm tỷ lệ cong vẹo cột sống ở học sinh sau can thiệp
• 4.6.2. Hiệu quả can thiệp về kiến thức, thực hành phòng chống cong vẹo cột sống của học sinh
• 4.6.3. Hiệu quả can thiệp về kiến thức, thực hành phòng chống cong vẹo cột sống của giáo viên
• 4.6.4. Hiệu quả can thiệp về kiến thức, thực hành phòng chống cong vẹo cột sống của cha mẹ/người chăm sóc học sinh
• 4.6.5. Hiệu quả cải thiện kích thước bàn ghế điều kiện ánh sáng trong lớp học
• 4.7. Một số kinh nghiệm thực tế khi thực hiện can thiệp
• 4.8. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn của đề tài và khả năng nhân rộng mô hình
• 4.9. Một số hạn chế của đề tài nghiên cứu
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH. TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Cong Vẹo Cột Sống ở Học Sinh Tiểu Học Khmer

Cong vẹo cột sống (CVCS) là tình trạng cột sống bị nghiêng, lệch khỏi trục bình thường, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ em, đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu học. Tật CVCS gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày và có thể dẫn đến tâm lý mặc cảm, khó hòa nhập xã hội. Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy tỷ lệ CVCS ở trẻ em dao động lớn, từ 0,19% đến 36,3%. Tại Việt Nam, con số này dao động từ 10,7% đến 22,1%. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tư thế ngồi sai, mang vác nặng và cơ sở vật chất chưa đảm bảo. Do đó, việc phòng ngừa và can thiệp sớm là vô cùng quan trọng, đặc biệt ở các cộng đồng dân tộc thiểu số như Khmer tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

1.1. Giải Phẫu và Sinh Lý Cột Sống Nền Tảng Phòng Ngừa CVCS

Cột sống gồm 33-34 đốt sống nối với nhau bằng đĩa đệm, khớp và dây chằng. Nhìn từ phía sau, cột sống thẳng, từ bên hông, cột sống có 4 đoạn cong sinh lý. Mỗi đốt sống có thân và cung sau. Đặc biệt, cột sống trẻ em phát triển mạnh mẽ từ 6-10 tuổi và giai đoạn dậy thì, dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài. Giai đoạn từ 8 đến 9 tuổi và từ 11 đến 12 tuổi là hai giai đoạn cột sống thay đổi nhiều nhất về chiều dài và cấu trúc. Vì vậy, tư thế đúng và vận động hợp lý rất quan trọng trong giai đoạn này. [27]

1.2. Phân Loại Cong Vẹo Cột Sống Hiểu Rõ Để Can Thiệp Đúng Cách

Cong vẹo cột sống (biến dạng cột sống) là tình trạng cột sống bị nghiêng, lệch hoặc cong quá mức. Có nhiều cách phân loại CVCS, như theo nguyên nhân (bẩm sinh, thần kinh cơ, vô căn), theo hình dáng (gù, ưỡn, vẹo hình C, S) và theo vị trí. CVCS vô căn chiếm khoảng 80% các trường hợp. Việc phân loại giúp xác định nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị cong vẹo cột sống phù hợp. Hiểu rõ các loại cong vẹo cột sống sẽ giúp chúng ta phòng ngừa và can thiệp đúng cách.

II. Thực Trạng Đáng Báo Động CVCS Ở Học Sinh Tiểu Học Khmer

Nghiên cứu cho thấy thực trạng cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học Khmer tại Đồng bằng sông Cửu Long là một vấn đề đáng lo ngại. Tỷ lệ mắc bệnh có thể cao hơn so với các nhóm dân tộc khác do nhiều yếu tố, bao gồm điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, thói quen sinh hoạt không đúng cách và thiếu kiến thức về phòng ngừa. Cần có các biện pháp can thiệp khẩn cấp để cải thiện tình hình. Nghiên cứu của Phạm Thanh Vũ cho thấy cần có các cơ sở khoa học cho chương trình phòng chống CVCS cho học sinh tiểu học ở cộng đồng người dân tộc Khmer tại ĐBSCL.

2.1. Tỷ Lệ Mắc Cong Vẹo Cột Sống So Sánh Với Các Nghiên Cứu Khác

Tỷ lệ cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer có thể khác biệt so với các nghiên cứu trước đây. Cần so sánh số liệu này với các nghiên cứu khác ở Việt Nam và trên thế giới để có cái nhìn tổng quan và đánh giá mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Các nghiên cứu trên thế giới thấy rằng tỷ lệ CVCS ở lứa tuổi trẻ em trên thế giới rất khác nhau, dao động từ 0,19% đến 36,3%, phụ thuộc vào định nghĩa trường hợp hoặc phương pháp xác định. Một số nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy CVCS của học sinh tiểu học tỷ lệ mắc từ 10,7% đến 22,1% [1], [11], [28], [38].

2.2. Yếu Tố Nguy Cơ Phân Tích Chi Tiết Các Nguyên Nhân Gây Bệnh

Các yếu tố nguy cơ gây cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học Khmer cần được phân tích chi tiết. Các yếu tố này có thể bao gồm tư thế ngồi học sai, bàn ghế không phù hợp, mang vác nặng, dinh dưỡng kém, thiếu vận động và các yếu tố văn hóa, kinh tế xã hội đặc thù. Các yếu tố nguy cơ gây ra tật CVCS ở học sinh tiểu học thường bắt nguồn từ các thói quen vận động không tốt. Việc ngồi lâu ở tư thế không đúng hoặc mang theo quá nhiều sách vở trong túi có thể tạo ra áp lực không cân đối lên cột sống [15], [17], [18].

III. Giải Pháp Can Thiệp Cong Vẹo Cột Sống Cho Học Sinh Khmer Hiệu Quả

Để giải quyết vấn đề cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học Khmer, cần có các giải pháp can thiệp toàn diện và hiệu quả. Các giải pháp này cần tập trung vào phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng là rất quan trọng. Cần có các chương trình giáo dục sức khỏe phù hợp với văn hóa và điều kiện sống của người Khmer. Cần tập trung vào cải thiện tư thế ngồi học, điều chỉnh bàn ghế học sinh, tăng cường vận động và dinh dưỡng.

3.1. Giáo Dục Sức Khỏe Nâng Cao Nhận Thức Về Phòng Ngừa CVCS

Giáo dục sức khỏe về cong vẹo cột sống cần được triển khai rộng rãi cho học sinh, giáo viên và phụ huynh. Các chương trình giáo dục cần cung cấp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị CVCS. Cần sử dụng các hình thức truyền thông phù hợp với văn hóa và ngôn ngữ của người Khmer. Mục tiêu là nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi để phòng ngừa CVCS hiệu quả.

3.2. Cải Thiện Cơ Sở Vật Chất Bàn Ghế Phù Hợp và Ánh Sáng Đầy Đủ

Cơ sở vật chất trường học cần được cải thiện để tạo điều kiện thuận lợi cho việc phòng ngừa cong vẹo cột sống. Bàn ghế học sinh cần có kích thước phù hợp với chiều cao của học sinh. Ánh sáng trong lớp học cần đầy đủ để học sinh không phải cúi sát khi đọc và viết. Việc đảm bảo tư thế ngồi học đúng cách sẽ giúp giảm áp lực lên cột sống. Cần phải có các tiêu chuẩn về bàn ghế học sinh cho học sinh tiểu học.[87]

3.3. Vận Động và Dinh Dưỡng Xây Dựng Thói Quen Lành Mạnh

Tăng cường vận động và cải thiện dinh dưỡng là những yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa cong vẹo cột sống. Học sinh cần được khuyến khích tham gia các hoạt động thể dục thể thao, vui chơi ngoài trời. Chế độ ăn uống cần đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của xương và cơ. Xây dựng thói quen lành mạnh từ nhỏ sẽ giúp bảo vệ cột sống và nâng cao sức khỏe tổng thể.

IV. Nghiên Cứu Hiệu Quả Can Thiệp CVCS ở Học Sinh Khmer ĐBSCL

Các nghiên cứu đánh giá hiệu quả can thiệp phòng chống cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học Khmer tại Đồng bằng sông Cửu Long cần được thực hiện để có cơ sở khoa học cho việc triển khai các chương trình can thiệp. Nghiên cứu cần đánh giá tác động của các biện pháp can thiệp khác nhau, bao gồm giáo dục sức khỏe, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường vận động. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quan trọng để điều chỉnh và tối ưu hóa các giải pháp can thiệp. Nghiên cứu thực hiện với 2 muc tiêu: 1. Mô tả thực trạng cong vẹo cột sống và một số yếu tố liên quan ở học sinh tiểu học dân tộc Khmer tại 4 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long năm học 2020 – 2021 2. Đánh giá hiệu quả can thiệp phòng chống cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học người dân tộc Khmer hai tỉnh Sóc Trăng và Hậu Giang năm học 2020- 2021, 2021-2022.

4.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Thiết Kế Nghiên Cứu Phù Hợp

Các nghiên cứu đánh giá hiệu quả can thiệp cần sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp, như nghiên cứu can thiệp cộng đồng có nhóm đối chứng. Cần thu thập dữ liệu về tỷ lệ cong vẹo cột sống, kiến thức, thái độ và hành vi liên quan đến phòng ngừa CVCS. Việc sử dụng các công cụ đo lường khách quan và tin cậy là rất quan trọng. Đảm bảo thực hiện đầy đủ quy trình và đạo đức trong nghiên cứu. [28], [7], [28].

4.2. Kết Quả Nghiên Cứu Đánh Giá Tác Động Của Các Biện Pháp

Kết quả nghiên cứu cần đánh giá tác động của các biện pháp can thiệp đến tỷ lệ cong vẹo cột sống, kiến thức, thái độ và hành vi của học sinh, giáo viên và phụ huynh. Cần phân tích dữ liệu để xác định các yếu tố liên quan đến hiệu quả can thiệp. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quan trọng để điều chỉnh và tối ưu hóa các giải pháp can thiệp.

V. Kinh Nghiệm Thực Tế Và Hạn Chế Trong Can Thiệp CVCS Của Khmer

Quá trình triển khai các giải pháp can thiệp cong vẹo cột sống cho học sinh tiểu học Khmer tại Đồng bằng sông Cửu Long sẽ mang lại nhiều kinh nghiệm thực tế quý báu. Cần ghi nhận những thành công và khó khăn gặp phải trong quá trình thực hiện. Đồng thời, cần chỉ ra những hạn chế của các nghiên cứu và giải pháp hiện tại để có hướng cải thiện trong tương lai. Cần có báo cáo về ý nghĩa khoa học, thực tiễn của đề tài và khả năng nhân rộng mô hình 120 4. Một số hạn chế của đề tài nghiên cứu .125.

5.1. Bài Học Kinh Nghiệm Chia Sẻ Để Nhân Rộng Mô Hình

Những bài học kinh nghiệm trong quá trình triển khai các giải pháp can thiệp cần được chia sẻ rộng rãi để nhân rộng mô hình thành công. Cần rút ra những yếu tố quan trọng để đảm bảo tính bền vững và hiệu quả của các chương trình can thiệp. Chia sẻ và nhân rộng thông tin giúp nhiều người hiểu rõ hơn về cong vẹo cột sống.

5.2. Hạn Chế Và Đề Xuất Hướng Đến Tương Lai Tốt Đẹp Hơn

Các nghiên cứu và giải pháp hiện tại vẫn còn nhiều hạn chế cần được khắc phục. Cần đề xuất các hướng nghiên cứu và giải pháp mới để giải quyết triệt để vấn đề cong vẹo cột sống ở học sinh tiểu học Khmer. Hướng tới tương lai tốt đẹp hơn với thế hệ trẻ khỏe mạnh và phát triển toàn diện.