Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy thương mại và phát triển kinh tế. Tại Việt Nam, đặc biệt là tỉnh Hưng Yên – một trong những trung tâm công nghiệp trọng điểm phía Bắc, hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra sôi động với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp FDI. Theo số liệu của Cục Thống kê tỉnh, trong giai đoạn 2021-2023, kim ngạch xuất nhập khẩu chủ yếu do các doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng trên 60%, trong khi doanh nghiệp nội địa chiếm chưa đến 40%. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho các ngân hàng thương mại, trong đó có Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Hưng Yên (Vietcombank Hưng Yên), phải nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ TTQT nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng và phức tạp của khách hàng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng kinh doanh dịch vụ TTQT tại Vietcombank Hưng Yên trong giai đoạn 2021-2023, đánh giá các kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp thúc đẩy kinh doanh dịch vụ TTQT phù hợp với điều kiện thực tế và định hướng phát triển đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Vietcombank Hưng Yên, dựa trên số liệu kinh doanh trong 3 năm gần nhất, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về hoạt động TTQT trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng dịch vụ.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp Vietcombank Hưng Yên nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị phần, đồng thời góp phần thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu và hội nhập kinh tế quốc tế của tỉnh Hưng Yên nói riêng và Việt Nam nói chung. Các chỉ số như doanh số TTQT tăng trưởng 29,3% năm 2023 so với năm trước, thị phần TTQT đạt 18,1%, và số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ tăng 5,03% năm 2023 cho thấy tiềm năng phát triển và nhu cầu cải tiến dịch vụ tại chi nhánh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kinh doanh dịch vụ TTQT của ngân hàng thương mại, tập trung vào ba khái niệm chính:

  1. Dịch vụ thanh toán quốc tế: Theo PGS.Tạ Văn Lợi, TTQT là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ phát sinh từ các giao dịch kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân ở các quốc gia khác nhau, trong đó ngân hàng thương mại đóng vai trò trung gian thanh toán.

  2. Phương thức thanh toán quốc tế: Bao gồm chuyển tiền, nhờ thu (trơn và kèm chứng từ), và thư tín dụng chứng từ (L/C). Mỗi phương thức có ưu nhược điểm riêng, ảnh hưởng đến lựa chọn của khách hàng và hiệu quả kinh doanh của ngân hàng.

  3. Thúc đẩy kinh doanh dịch vụ TTQT: Là các hoạt động, chiến lược nhằm tăng cường và mở rộng dịch vụ TTQT, bao gồm nghiên cứu thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, phát triển kênh phân phối, ứng dụng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực và kiểm soát rủi ro.

Ngoài ra, luận văn còn áp dụng các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh dịch vụ TTQT như doanh số TTQT, cơ cấu dịch vụ, thu nhập từ dịch vụ, số lượng khách hàng và thị phần TTQT.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hoạt động kinh doanh của Vietcombank Hưng Yên giai đoạn 2021-2023, các tài liệu chuyên ngành, sách giáo trình, báo cáo ngành và các nguồn tin cậy khác.

  • Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ dữ liệu liên quan đến hoạt động TTQT tại Vietcombank Hưng Yên trong 3 năm được sử dụng để phân tích, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để trình bày số liệu, phương pháp so sánh để đánh giá sự biến động qua các năm, kết hợp với phân tích định tính nhằm giải thích nguyên nhân và đưa ra nhận định. Các bảng biểu và biểu đồ được sử dụng để minh họa kết quả nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2021 đến năm 2023, đồng thời đề xuất giải pháp và định hướng phát triển đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh số TTQT ấn tượng: Tổng doanh số TTQT tại Vietcombank Hưng Yên tăng từ 1.216 nghìn USD năm 2021 lên 1.589 nghìn USD năm 2023, tương ứng tốc độ tăng trưởng lần lượt là 9,1%, 19,6% và 29,3%. Điều này phản ánh sự phục hồi và phát triển mạnh mẽ của hoạt động TTQT sau đại dịch Covid-19.

  2. Cơ cấu phương thức thanh toán: Phương thức chuyển tiền chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 44,53% năm 2023, giảm nhẹ so với 48,99% năm 2022. Thư tín dụng chứng từ (L/C) chiếm tỷ trọng ổn định khoảng 41%, trong khi nhờ thu chiếm khoảng 11%. Sự ưu tiên sử dụng chuyển tiền do quy trình đơn giản và phù hợp với khách hàng nhập khẩu.

  3. Thu nhập từ dịch vụ TTQT tăng đều: Thu nhập từ TTQT tăng từ 93,3 tỷ đồng năm 2021 lên 147,7 tỷ đồng năm 2023, chiếm khoảng 12,7% tổng thu nhập từ dịch vụ năm 2023. Mặc dù có sự cạnh tranh gay gắt, Vietcombank Hưng Yên vẫn duy trì được mức tăng trưởng thu nhập từ dịch vụ này.

  4. Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTQT tăng chậm: Số lượng khách hàng TTQT tăng từ 865 năm 2021 lên 940 năm 2023, tương ứng mức tăng trưởng 5,03% năm 2023. Tốc độ tăng trưởng khách hàng còn hạn chế do khó khăn trong việc tiếp cận khách hàng mới, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI đã có tài khoản tại ngân hàng khác.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng doanh số TTQT và thu nhập từ dịch vụ phản ánh hiệu quả trong việc duy trì và phát triển dịch vụ của Vietcombank Hưng Yên. Việc chuyển tiền là phương thức phổ biến do tính đơn giản và linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thanh toán nhập khẩu chiếm tỷ trọng lớn. Tuy nhiên, tỷ trọng nhờ thu thấp cho thấy ngân hàng cần cải tiến sản phẩm để tăng tính hấp dẫn.

Số lượng khách hàng tăng chậm cho thấy thách thức trong việc mở rộng thị trường, đặc biệt với các doanh nghiệp FDI có thói quen sử dụng dịch vụ ngân hàng nước ngoài. Điều này đòi hỏi Vietcombank Hưng Yên phải nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và tăng cường nghiên cứu thị trường để tiếp cận hiệu quả hơn.

So với các ngân hàng khác trên địa bàn, Vietcombank Hưng Yên giữ vị thế dẫn đầu về thị phần TTQT (18,1% năm 2023), nhưng áp lực cạnh tranh từ các ngân hàng thương mại cổ phần và ngân hàng nước ngoài ngày càng lớn. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại, phát triển nguồn nhân lực chuyên sâu và kiểm soát rủi ro hiệu quả là những yếu tố then chốt giúp chi nhánh duy trì và phát triển bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh số TTQT, biểu đồ cơ cấu phương thức thanh toán và bảng so sánh thu nhập từ dịch vụ qua các năm để minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả kinh doanh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nghiên cứu thị trường và phát triển khách hàng

    • Thực hiện các khảo sát định kỳ, phân tích dữ liệu khách hàng để hiểu rõ nhu cầu và xu hướng sử dụng dịch vụ TTQT.
    • Mục tiêu: Tăng số lượng khách hàng TTQT thêm 10% mỗi năm trong giai đoạn 2024-2030.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh doanh và Phòng Nghiên cứu thị trường của Vietcombank Hưng Yên.

  2. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ TTQT

    • Phát triển thêm các phương thức thanh toán mới như trao chứng từ trả tiền ngay (CAD), mở rộng dịch vụ bảo lãnh quốc tế.
    • Cải tiến quy trình, giảm thời gian xử lý giao dịch, nâng cao tính an toàn và bảo mật.
    • Mục tiêu: Tăng doanh số TTQT qua các sản phẩm mới lên 15% trong 3 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Sản phẩm và Phòng Công nghệ thông tin.

  3. Phát triển nguồn nhân lực chuyên sâu về TTQT

    • Tổ chức đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ TTQT, kỹ năng ngoại ngữ và công nghệ cho nhân viên.
    • Xây dựng chính sách thu hút và giữ chân nhân sự chất lượng cao.
    • Mục tiêu: 100% nhân viên TTQT được đào tạo nâng cao kỹ năng hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp với Hội sở chính.

  4. Nâng cấp và đổi mới công nghệ thông tin

    • Đầu tư hệ thống xử lý giao dịch tự động, giảm thiểu sự phụ thuộc vào hội sở chính để tăng tốc độ xử lý lệnh TTQT.
    • Áp dụng các giải pháp bảo mật tiên tiến, nâng cao trải nghiệm khách hàng trên các nền tảng số.
    • Mục tiêu: Giảm 30% thời gian xử lý giao dịch TTQT trong vòng 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin và Ban Giám đốc chi nhánh.

  5. Tăng cường công tác truyền thông và quảng bá dịch vụ

    • Triển khai các chiến dịch quảng bá đa kênh, tập trung vào các khu công nghiệp và doanh nghiệp FDI.
    • Tổ chức hội thảo, sự kiện kết nối doanh nghiệp để giới thiệu sản phẩm TTQT.
    • Mục tiêu: Nâng cao nhận diện thương hiệu TTQT của Vietcombank Hưng Yên, tăng 20% lượt tiếp cận khách hàng tiềm năng mỗi năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing và Phòng Kinh doanh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp thúc đẩy kinh doanh dịch vụ TTQT, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.
    • Use case: Áp dụng các đề xuất để nâng cao hiệu quả hoạt động TTQT tại chi nhánh hoặc toàn hệ thống.

  2. Nhân viên và chuyên viên kinh doanh dịch vụ TTQT

    • Lợi ích: Nắm bắt kiến thức chuyên sâu về các phương thức thanh toán quốc tế, kỹ năng tư vấn và phát triển khách hàng.
    • Use case: Cải thiện kỹ năng nghiệp vụ, nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh quốc tế, tài chính ngân hàng

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, số liệu cụ thể và phân tích chuyên sâu về dịch vụ TTQT tại Việt Nam.
    • Use case: Làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án.

  4. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các tổ chức tài chính quốc tế

    • Lợi ích: Hiểu rõ quy trình, phương thức và các dịch vụ TTQT tại ngân hàng Việt Nam, từ đó lựa chọn đối tác phù hợp.
    • Use case: Tối ưu hóa các giao dịch thanh toán quốc tế, giảm thiểu rủi ro và chi phí.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dịch vụ thanh toán quốc tế là gì và tại sao quan trọng với ngân hàng?
    Dịch vụ TTQT là hoạt động trung gian thanh toán các giao dịch kinh tế giữa các quốc gia. Nó giúp ngân hàng thu hút khách hàng, tăng doanh thu và củng cố quan hệ đối ngoại. Ví dụ, Vietcombank Hưng Yên đạt doanh số TTQT tăng 29,3% năm 2023, cho thấy tầm quan trọng của dịch vụ này.

  2. Các phương thức thanh toán quốc tế phổ biến gồm những gì?
    Ba phương thức chính là chuyển tiền, nhờ thu (trơn và kèm chứng từ), và thư tín dụng chứng từ (L/C). Mỗi phương thức có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với từng loại giao dịch và khách hàng khác nhau.

  3. Những thách thức chính trong kinh doanh dịch vụ TTQT tại Vietcombank Hưng Yên là gì?
    Bao gồm khó khăn trong tiếp cận khách hàng mới, đặc biệt là doanh nghiệp FDI; công nghệ xử lý giao dịch còn phụ thuộc hội sở chính; nguồn nhân lực cần nâng cao kỹ năng ngoại ngữ và nghiệp vụ; cạnh tranh gay gắt từ các ngân hàng khác.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ TTQT?
    Cần đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ, ứng dụng công nghệ hiện đại, phát triển nguồn nhân lực chuyên sâu và tăng cường nghiên cứu thị trường. Ví dụ, Vietcombank Hưng Yên đã áp dụng chính sách miễn giảm phí để giữ chân khách hàng lớn.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong dịch vụ TTQT là gì?
    Công nghệ giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch, nâng cao tính bảo mật và tạo thuận tiện cho khách hàng qua các kênh ngân hàng điện tử. Đầu tư công nghệ hiện đại là yếu tố then chốt để cạnh tranh và phát triển bền vững.

Kết luận

  • Vietcombank Hưng Yên đã đạt được tăng trưởng ấn tượng trong doanh số và thu nhập từ dịch vụ TTQT giai đoạn 2021-2023, với doanh số tăng 29,3% năm 2023 và thị phần đạt 18,1%.
  • Phương thức chuyển tiền và thư tín dụng chứng từ là hai phương thức thanh toán chủ đạo, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh số TTQT.
  • Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTQT tăng chậm, đặt ra thách thức trong việc mở rộng thị trường và phát triển khách hàng mới, đặc biệt là doanh nghiệp FDI.
  • Các hạn chế về công nghệ, nguồn nhân lực và nghiên cứu thị trường cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ TTQT.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về nghiên cứu thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ và truyền thông nhằm thúc đẩy hoạt động TTQT đến năm 2030.

Next steps: Vietcombank Hưng Yên cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh kịp thời. Các bên liên quan được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong lĩnh vực thanh toán quốc tế.

Call to action: Các nhà quản lý, chuyên viên và doanh nghiệp hãy chủ động tiếp cận, áp dụng các giải pháp đổi mới và hợp tác chặt chẽ với Vietcombank Hưng Yên để tận dụng tối đa lợi ích từ dịch vụ thanh toán quốc tế trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu.