Tổng quan nghiên cứu

Thị trường hàng xa xỉ toàn cầu, đặc biệt tại châu Á, đang tăng trưởng nhanh chóng với sự tham gia ngày càng đa dạng của người tiêu dùng từ nhiều tầng lớp xã hội. Theo ước tính, giá trị thị trường hàng xa xỉ dự kiến đạt mức hàng triệu USD, kéo theo sự gia tăng đáng kể của hàng giả, đặc biệt trong lĩnh vực thời trang. Tại Việt Nam, sự phát triển của thị trường này cũng tạo ra thách thức lớn cho các thương hiệu xa xỉ khi đối mặt với vấn nạn hàng giả tràn lan. Nghiên cứu tập trung vào ý định mua hàng giả của người tiêu dùng đối với các thương hiệu xa xỉ trong lĩnh vực thời trang tại TP. Hồ Chí Minh, với mục tiêu phân tích tác động của các yếu tố tâm lý như chức năng thể hiện giá trị (value-expressive function) và chức năng điều chỉnh xã hội (social-adjustive function) đến ý định mua hàng giả. Đồng thời, nghiên cứu xem xét vai trò điều tiết của mức độ quan tâm sản phẩm (product involvement) và kiến thức sản phẩm (product knowledge) trong mối quan hệ này. Thời gian khảo sát diễn ra trong năm 2015 với 201 mẫu hợp lệ, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc giúp các nhà quản lý thương hiệu xa xỉ xây dựng chiến lược marketing hiệu quả, giảm thiểu rủi ro từ hàng giả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết Hành vi có kế hoạch (Theory of Planned Behavior) của Ajzen (1991), trong đó ý định hành vi được xem là chỉ báo tốt cho hành động thực tế. Hai chức năng tâm lý chính được tập trung là:

  • Chức năng thể hiện giá trị (Value-expressive function): Sản phẩm giúp người tiêu dùng thể hiện giá trị, niềm tin và cá tính của bản thân.
  • Chức năng điều chỉnh xã hội (Social-adjustive function): Sản phẩm giúp người tiêu dùng hòa nhập, thể hiện bản thân và tương tác trong các tình huống xã hội.

Ngoài ra, hai khái niệm điều tiết quan trọng được nghiên cứu là:

  • Mức độ quan tâm sản phẩm (Product involvement): Mức độ quan trọng và sự quan tâm của người tiêu dùng đối với sản phẩm, ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định.
  • Kiến thức sản phẩm (Product knowledge): Thông tin và hiểu biết của người tiêu dùng về sản phẩm, giúp họ phân biệt hàng thật và hàng giả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát định lượng với hai giai đoạn: khảo sát thử nghiệm (5 người tham gia phỏng vấn sâu) và khảo sát chính thức (248 người, thu về 201 mẫu hợp lệ). Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng tại trung tâm thương mại Diamond Plaza, TP. Hồ Chí Minh. Bộ câu hỏi gồm 25 mục đo lường 5 biến chính, sử dụng thang Likert 7 điểm và thang đánh giá lưỡng cực. Các thang đo được hiệu chỉnh dựa trên các nghiên cứu trước đó và kiểm định độ tin cậy bằng Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích nhân tố khẳng định (CFA). Phân tích hồi quy đa biến bậc thang được sử dụng để kiểm định các giả thuyết, trong đó các biến điều tiết được phân loại thành nhóm cao và thấp bằng phương pháp cắt tỉa trung vị (median-split).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của chức năng thể hiện giá trị đến ý định mua hàng giả: Kết quả cho thấy chức năng này không có ảnh hưởng tiêu cực như dự đoán mà có xu hướng tác động tích cực đến ý định mua hàng giả (β = 0.271, p > 0.05), nghĩa là người tiêu dùng có xu hướng mua hàng giả để thể hiện giá trị cá nhân theo cách riêng của họ.

  2. Ảnh hưởng của chức năng điều chỉnh xã hội đến ý định mua hàng giả: Chức năng này có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến ý định mua hàng giả (p < 0.01), cho thấy nhu cầu hòa nhập xã hội thúc đẩy người tiêu dùng lựa chọn hàng giả.

  3. Vai trò điều tiết của mức độ quan tâm sản phẩm: Mức độ quan tâm sản phẩm điều tiết âm tính mối quan hệ giữa chức năng thể hiện giá trị và ý định mua hàng giả (p = 0.029), tức là khi người tiêu dùng quan tâm nhiều đến sản phẩm, ảnh hưởng tích cực của chức năng thể hiện giá trị đến ý định mua hàng giả giảm đi. Tuy nhiên, mức độ quan tâm sản phẩm không điều tiết đáng kể mối quan hệ giữa chức năng điều chỉnh xã hội và ý định mua hàng giả.

  4. Vai trò điều tiết của kiến thức sản phẩm: Kiến thức sản phẩm điều tiết âm tính mối quan hệ giữa chức năng điều chỉnh xã hội và ý định mua hàng giả (p < 0.05), nghĩa là người tiêu dùng có kiến thức cao về sản phẩm ít bị ảnh hưởng bởi nhu cầu hòa nhập xã hội trong việc mua hàng giả.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy người tiêu dùng có thể mua hàng giả không chỉ vì giá trị xã hội mà còn để thể hiện giá trị cá nhân theo cách riêng, điều này khác biệt với giả thuyết ban đầu và một số nghiên cứu trước đây. Sự điều tiết của mức độ quan tâm sản phẩm cho thấy người tiêu dùng quan tâm sâu sắc đến sản phẩm sẽ cân nhắc kỹ hơn trước khi mua hàng giả, giảm thiểu ảnh hưởng của chức năng thể hiện giá trị. Kiến thức sản phẩm giúp người tiêu dùng nhận biết rủi ro và chất lượng kém của hàng giả, từ đó giảm bớt tác động của nhu cầu hòa nhập xã hội đến hành vi mua hàng giả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tương tác thể hiện sự khác biệt về ý định mua hàng giả giữa các nhóm mức độ quan tâm và kiến thức sản phẩm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chiến dịch nâng cao kiến thức sản phẩm: Tổ chức các chương trình giáo dục, truyền thông giúp người tiêu dùng nhận biết rõ hơn về đặc điểm và rủi ro của hàng giả, nhằm giảm ý định mua hàng giả, đặc biệt trong nhóm có nhu cầu hòa nhập xã hội cao. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; chủ thể: các thương hiệu xa xỉ và cơ quan quản lý thị trường.

  2. Phát triển chiến lược marketing tập trung vào chức năng thể hiện giá trị: Khuyến khích người tiêu dùng thể hiện giá trị cá nhân qua sản phẩm thật bằng cách tạo ra các trải nghiệm độc đáo, cá nhân hóa sản phẩm. Mục tiêu giảm 10-15% ý định mua hàng giả trong vòng 1 năm; chủ thể: bộ phận marketing các thương hiệu.

  3. Tăng cường mức độ quan tâm sản phẩm qua tương tác khách hàng: Xây dựng các chương trình tương tác, trải nghiệm sản phẩm để nâng cao sự quan tâm và cam kết của khách hàng với thương hiệu, từ đó giảm thiểu ảnh hưởng của chức năng thể hiện giá trị đến ý định mua hàng giả. Thời gian: 6 tháng; chủ thể: các cửa hàng bán lẻ và thương hiệu.

  4. Phối hợp với các cơ quan chức năng để kiểm soát hàng giả: Tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các điểm bán hàng giả, đồng thời phối hợp truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng. Mục tiêu giảm nguồn cung hàng giả trong 12 tháng; chủ thể: cơ quan quản lý thị trường, cảnh sát kinh tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý thương hiệu xa xỉ: Giúp hiểu rõ hơn về động cơ mua hàng giả của khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược marketing phù hợp nhằm giảm thiểu rủi ro mất doanh thu và uy tín.

  2. Chuyên gia nghiên cứu hành vi người tiêu dùng: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm về tác động của các yếu tố tâm lý và kiến thức sản phẩm trong hành vi mua hàng giả, mở rộng hiểu biết về thị trường hàng xa xỉ tại Việt Nam.

  3. Cơ quan quản lý thị trường và chống hàng giả: Hỗ trợ xây dựng chính sách và chiến dịch truyền thông hiệu quả dựa trên các yếu tố ảnh hưởng đến ý định mua hàng giả.

  4. Sinh viên và học giả ngành marketing, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về hành vi tiêu dùng, đặc biệt trong lĩnh vực hàng xa xỉ và hàng giả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ý định mua hàng giả là gì và tại sao quan trọng?
    Ý định mua hàng giả là sự sẵn sàng và nỗ lực của người tiêu dùng trong việc mua sản phẩm giả mạo. Nó là chỉ báo quan trọng để dự đoán hành vi mua thực tế, giúp các thương hiệu và nhà nghiên cứu hiểu và kiểm soát thị trường hàng giả.

  2. Chức năng thể hiện giá trị và chức năng điều chỉnh xã hội khác nhau thế nào?
    Chức năng thể hiện giá trị liên quan đến việc người tiêu dùng sử dụng sản phẩm để thể hiện cá tính, niềm tin cá nhân. Trong khi đó, chức năng điều chỉnh xã hội tập trung vào việc sử dụng sản phẩm để hòa nhập và tương tác trong các tình huống xã hội.

  3. Tại sao kiến thức sản phẩm lại làm giảm ý định mua hàng giả?
    Người tiêu dùng có kiến thức sản phẩm cao nhận biết rõ hơn về chất lượng và rủi ro của hàng giả, từ đó ít bị ảnh hưởng bởi nhu cầu hòa nhập xã hội và có xu hướng chọn sản phẩm thật hơn.

  4. Mức độ quan tâm sản phẩm ảnh hưởng thế nào đến hành vi mua hàng giả?
    Mức độ quan tâm cao khiến người tiêu dùng cân nhắc kỹ hơn trước khi mua, giảm ảnh hưởng của chức năng thể hiện giá trị đến ý định mua hàng giả, do họ chú trọng hơn đến chất lượng và giá trị thực của sản phẩm.

  5. Làm thế nào để các thương hiệu xa xỉ giảm thiểu rủi ro từ hàng giả?
    Các thương hiệu nên kết hợp nâng cao nhận thức kiến thức sản phẩm, phát triển trải nghiệm cá nhân hóa, tăng cường tương tác khách hàng và phối hợp với cơ quan chức năng để kiểm soát nguồn cung hàng giả.

Kết luận

  • Nghiên cứu chỉ ra chức năng điều chỉnh xã hội có ảnh hưởng tích cực và rõ ràng đến ý định mua hàng giả, trong khi chức năng thể hiện giá trị có tác động tích cực nhưng không đáng kể.
  • Mức độ quan tâm sản phẩm điều tiết âm tính mối quan hệ giữa chức năng thể hiện giá trị và ý định mua hàng giả.
  • Kiến thức sản phẩm điều tiết âm tính mối quan hệ giữa chức năng điều chỉnh xã hội và ý định mua hàng giả.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở cho các chiến lược marketing và chính sách chống hàng giả hiệu quả tại thị trường Việt Nam.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất và mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực xa xỉ khác và khu vực địa lý rộng hơn.

Hành động ngay: Các nhà quản lý thương hiệu và cơ quan chức năng nên áp dụng các chiến lược dựa trên kết quả nghiên cứu để giảm thiểu tác động tiêu cực của hàng giả, bảo vệ giá trị thương hiệu và quyền lợi người tiêu dùng.