Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (EFL) tại Việt Nam, kỹ năng đọc hiểu đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực ngôn ngữ toàn diện của học sinh. Theo một nghiên cứu thực nghiệm kéo dài 10 tuần tại một trường trung học phổ thông ở Tây Ninh, với 86 học sinh lớp 10 tham gia, việc áp dụng chiến lược hỗ trợ bằng hình ảnh (visual scaffolding) trong giảng dạy kỹ năng đọc đã được khảo sát nhằm đánh giá hiệu quả cải thiện khả năng đọc hiểu của học sinh. Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định tác động của việc sử dụng hình ảnh hỗ trợ trong quá trình dạy đọc hiểu và thái độ của học sinh đối với phương pháp này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 10 tại một trường THPT ở khu vực nông thôn Tây Ninh trong học kỳ hai năm học 2021-2022. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho việc áp dụng các phương pháp giảng dạy đa dạng, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng đọc hiểu, từ đó hỗ trợ phát triển năng lực ngoại ngữ cho học sinh phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

  • Lý thuyết về đọc hiểu: Đọc hiểu được định nghĩa là quá trình nhận diện từ ngữ và xây dựng ý nghĩa từ văn bản thông qua sự tương tác giữa kiến thức trước đó của người đọc và thông tin trong văn bản. Các cấp độ đọc hiểu bao gồm: cấp độ chữ nghĩa (literal), cấp độ suy luận (interpretive), cấp độ phê phán (critical) và cấp độ sáng tạo (creative).

  • Lý thuyết về scaffolding (giáo dục hỗ trợ): Scaffolding là quá trình giáo viên cung cấp sự hỗ trợ tạm thời cho học sinh nhằm giúp họ hoàn thành nhiệm vụ vượt quá khả năng tự thân, sau đó dần dần rút lui khi học sinh trở nên độc lập hơn. Các loại scaffolding bao gồm: mô hình hóa, kích hoạt kiến thức nền, bối cảnh hóa, xây dựng sơ đồ kiến thức, đại diện văn bản và phát triển siêu nhận thức.

  • Lý thuyết nhận thức và visual scaffolding: Visual scaffolding dựa trên lý thuyết mã hóa kép (dual coding theory) cho rằng thông tin được xử lý qua hai kênh bộ nhớ riêng biệt là ngôn ngữ và hình ảnh, giúp tăng cường khả năng ghi nhớ và hiểu bài học. Việc sử dụng hình ảnh, sơ đồ, video trong giảng dạy giúp giảm tải nhận thức và hỗ trợ xây dựng mô hình tư duy cho học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu thực nghiệm với thiết kế pretest-posttest, gồm hai nhóm: nhóm thí nghiệm (được dạy bằng phương pháp visual scaffolding) và nhóm đối chứng (dạy theo phương pháp truyền thống).

  • Đối tượng nghiên cứu: 86 học sinh lớp 10 tại một trường THPT ở Tây Ninh, được chia ngẫu nhiên thành hai nhóm, mỗi nhóm 43 học sinh.

  • Công cụ thu thập dữ liệu: Bài kiểm tra trình độ tiếng Anh tổng quát, bài kiểm tra đọc hiểu trước và sau thí nghiệm, bảng câu hỏi khảo sát thái độ học sinh trước và sau thí nghiệm.

  • Phương pháp phân tích: So sánh điểm trung bình và độ lệch chuẩn của các bài kiểm tra giữa hai nhóm, sử dụng kiểm định z-test để xác định sự khác biệt có ý nghĩa thống kê. Phân tích định tính kết quả khảo sát thái độ học sinh.

  • Thời gian nghiên cứu: Thí nghiệm kéo dài 10 tuần, từ tháng 1 đến tháng 4 năm 2022, với 6 đơn vị bài học được áp dụng trong quá trình giảng dạy.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  • Trình độ tiếng Anh ban đầu tương đương: Điểm trung bình bài kiểm tra trình độ tiếng Anh tổng quát của nhóm thí nghiệm là 6.25, nhóm đối chứng là 6.0, không có sự khác biệt đáng kể.

  • Điểm đọc hiểu trước thí nghiệm tương đương: Điểm trung bình đọc hiểu trước thí nghiệm của nhóm thí nghiệm là 6.35, nhóm đối chứng là 6.22, cho thấy năng lực đọc hiểu ban đầu tương đương.

  • Cải thiện đáng kể sau thí nghiệm: Điểm trung bình đọc hiểu sau thí nghiệm của nhóm thí nghiệm tăng lên 8.29, trong khi nhóm đối chứng chỉ tăng lên 7.02. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p < 0.05.

  • Phân bố điểm sau thí nghiệm: 93% học sinh nhóm thí nghiệm đạt điểm từ 6 trở lên, trong khi nhóm đối chứng chỉ có 63% đạt mức này. Nhóm thí nghiệm có 18 học sinh đạt điểm từ 8 đến 10, nhóm đối chứng chỉ có 12 học sinh.

  • Thái độ học sinh tích cực hơn: 74% học sinh nhóm thí nghiệm đánh giá phương pháp visual scaffolding là thú vị và hiệu quả, trong khi nhóm đối chứng không có sự thay đổi đáng kể về thái độ học tập.

Thảo luận kết quả

Việc sử dụng hình ảnh hỗ trợ trong giảng dạy đã giúp học sinh tăng khả năng ghi nhớ từ vựng và hiểu sâu sắc nội dung bài đọc, từ đó nâng cao điểm số đọc hiểu một cách rõ rệt. Sự khác biệt về điểm số giữa hai nhóm phản ánh hiệu quả vượt trội của phương pháp visual scaffolding so với phương pháp truyền thống chỉ tập trung vào dịch thuật và học thuộc từ mới. Kết quả khảo sát thái độ cho thấy học sinh được hỗ trợ bằng hình ảnh có động lực học tập cao hơn, cảm thấy bài học dễ tiếp thu và thú vị hơn, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động tích cực của hỗ trợ trực quan trong học tập ngoại ngữ. Biểu đồ cột so sánh điểm trước và sau thí nghiệm minh họa rõ sự tiến bộ vượt bậc của nhóm thí nghiệm. Kết quả này cũng cho thấy việc áp dụng các chiến lược giảng dạy đa dạng, đặc biệt là visual scaffolding, là cần thiết để nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh cho học sinh phổ thông.

Đề xuất và khuyến nghị

  • Áp dụng rộng rãi visual scaffolding trong giảng dạy đọc hiểu: Giáo viên nên tích cực sử dụng hình ảnh, video, sơ đồ trong các bài học đọc hiểu nhằm tăng cường sự hứng thú và khả năng tiếp thu của học sinh. Mục tiêu nâng điểm trung bình đọc hiểu lên ít nhất 8 trong vòng một học kỳ.

  • Tổ chức tập huấn chuyên môn cho giáo viên: Cần có các khóa đào tạo về kỹ thuật sử dụng visual scaffolding và các phương pháp giảng dạy tích cực khác, giúp giáo viên nâng cao năng lực sư phạm và áp dụng hiệu quả trong lớp học.

  • Phát triển tài liệu giảng dạy đa phương tiện: Nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục nên đầu tư xây dựng và cung cấp các tài liệu học tập có hỗ trợ hình ảnh, video phù hợp với chương trình học, giúp giáo viên dễ dàng triển khai.

  • Khuyến khích học sinh tham gia hoạt động nhóm và thảo luận: Tạo điều kiện để học sinh sử dụng visual scaffolding trong các hoạt động nhóm nhằm phát triển kỹ năng tư duy phản biện và giao tiếp, đồng thời tăng cường sự tương tác trong lớp.

  • Theo dõi và đánh giá định kỳ hiệu quả giảng dạy: Thiết lập hệ thống đánh giá thường xuyên để đo lường sự tiến bộ của học sinh và điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp, đảm bảo mục tiêu nâng cao kỹ năng đọc hiểu được thực hiện hiệu quả.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  • Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nhận biết và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiệu quả, đặc biệt là visual scaffolding, nhằm nâng cao kỹ năng đọc hiểu cho học sinh.

  • Nhà quản lý giáo dục và chuyên viên đào tạo: Xây dựng chính sách và chương trình tập huấn phù hợp để hỗ trợ giáo viên trong việc áp dụng các chiến lược giảng dạy tích cực.

  • Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành sư phạm tiếng Anh: Tham khảo phương pháp nghiên cứu thực nghiệm và kết quả ứng dụng visual scaffolding trong giảng dạy ngoại ngữ.

  • Nhà phát triển tài liệu giáo dục: Thiết kế và phát triển các tài liệu học tập đa phương tiện hỗ trợ việc dạy và học tiếng Anh hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Visual scaffolding là gì và tại sao nó quan trọng trong dạy đọc hiểu?
    Visual scaffolding là việc sử dụng các hình ảnh, sơ đồ, video để hỗ trợ học sinh trong quá trình tiếp nhận và hiểu bài học. Nó giúp giảm tải nhận thức, tăng khả năng ghi nhớ và tạo sự hứng thú, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.

  2. Phương pháp nghiên cứu của luận văn này như thế nào?
    Nghiên cứu sử dụng thiết kế thực nghiệm pretest-posttest với hai nhóm học sinh lớp 10, nhóm thí nghiệm áp dụng visual scaffolding và nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống, nhằm so sánh hiệu quả giảng dạy.

  3. Kết quả chính của nghiên cứu là gì?
    Nhóm học sinh được dạy bằng visual scaffolding có điểm đọc hiểu sau thí nghiệm cao hơn đáng kể so với nhóm đối chứng, đồng thời có thái độ tích cực hơn đối với việc học đọc hiểu.

  4. Visual scaffolding được áp dụng như thế nào trong bài giảng?
    Giáo viên sử dụng video clip, hình ảnh minh họa, sơ đồ và các công cụ trực quan khác trong các giai đoạn khởi động và dạy từ vựng trước khi học sinh thực hiện các bài tập đọc hiểu.

  5. Làm thế nào để giáo viên có thể bắt đầu áp dụng visual scaffolding?
    Giáo viên nên bắt đầu bằng việc tích hợp các hình ảnh, video liên quan đến chủ đề bài học, kết hợp với các hoạt động nhóm và thảo luận để tăng cường sự tương tác và hiểu bài của học sinh.

Kết luận

  • Việc sử dụng visual scaffolding trong giảng dạy đọc hiểu cho học sinh lớp 10 tại Tây Ninh đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao điểm số và thái độ học tập.
  • Phương pháp này giúp học sinh phát triển kỹ năng đọc hiểu ở nhiều cấp độ, từ nhận biết đến suy luận và phê phán.
  • Học sinh được hỗ trợ bằng hình ảnh có động lực học tập cao hơn và cảm thấy bài học thú vị, dễ tiếp thu hơn.
  • Giáo viên cần được đào tạo bài bản để áp dụng hiệu quả visual scaffolding trong giảng dạy.
  • Đề xuất mở rộng nghiên cứu và áp dụng phương pháp này trong phạm vi rộng hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh phổ thông.

Hành động tiếp theo: Các nhà giáo dục và quản lý nên cân nhắc tích hợp visual scaffolding vào chương trình giảng dạy, đồng thời tổ chức các khóa tập huấn để nâng cao năng lực giáo viên, góp phần phát triển kỹ năng đọc hiểu cho học sinh một cách bền vững.