Khảo sát nhận thức của sinh viên về nhu cầu học tiếng Anh tại Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội

• Tác giả: Hoàng Nguyễn Thu Trang
• Người hướng dẫn: Dr. Dương Thị Nụ
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội, Trường Đại học Ngoại ngữ
• Chuyên ngành: Phương pháp giảng dạy tiếng Anh
• Đề tài: Nhận thức của sinh viên về nhu cầu học tiếng Anh ở đại học - Nghiên cứu khảo sát tại trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. Part 1
• 1.1. SH SH KH nh nh nh nà nà nh nhe
• 1.2. Aims of the study
• 1.3. Scope of the study
• 1.4. Methods of research
• 1.5. Structure of the thesis paper
• 2. Part 2
• 2. Chapter 1
• 2.1. English for specific purposes (ESP)
• 2.1.1. Definitions of ESP
• 2.1.2. Characteristics of ESP
• 2.1.3. Classification of ESP
• 2.1.4. Needs and needs analysis
• 2.1.4.1. Definitions of needs
• 2.1.4.2. Definitions of need analysis
• 2.1.4.3. Studies on needs analysis
• 2.2. Methods of data collection
• 2.3. The participants and job advertisements
• 2.3.1. The interviews
• 2.3.2. The job advertisement
• 2.3.3. Procedures and methods of data analysis
• 2.3.4. Findings and discussion
• 2.3.4.1. Students’ perceptions on needs to learn English
• 2.3.4.2. The students’ types of needs
• 2.3.4.3. The students’ perceptions on learning English at university
• 2.3.4.4. The students’ perceptions on difficulties in using EAP
• 2.3.4.5. The college’s and subject teachers’ orientation
• 2.3.4.6. The current employers’ requirements for English
• References
• APPendices

I. Nhu cầu học tiếng Anh

Nghiên cứu này tập trung vào nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên tại Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Nhu cầu học tiếngng Anh được xác định thông qua các mục tiêu học tập, bao gồm nhu cầu giao tiếp hàng ngày và nhu cầu mục tiêu như chuẩn bị cho công việc tương lai, đạt chứng chỉ quốc tế, hoặc học các môn chuyên ngành bằng tiếng Anh. Nghiên cứu chỉ ra rằng sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của tiếng Anh trong cả môi trường học thuật và nghề nghiệp. Điều này phản ánh xu hướng toàn cầu hóa và yêu cầu ngày càng cao về kỹ năng tiếng Anh trong thị trường lao động.

1.1 Mục tiêu học tiếng Anh

Sinh viên tại Đại học Kinh tế có nhiều mục tiêu khác nhau khi học tiếng Anh. Một số nhằm đạt chứng chỉ quốc tế như IELTS, TOEFL, hoặc TOEIC, trong khi số khác tập trung vào việc sử dụng tiếng Anh trong các môn chuyên ngành. Nghiên cứu cho thấy mục tiêu học tiếng Anh của sinh viên không chỉ giới hạn trong việc đạt điểm số mà còn hướng đến việc ứng dụng thực tế trong công việc tương lai.

1.2 Khó khăn trong học tiếng Anh

Sinh viên gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng tiếng Anh, đặc biệt là các kỹ năng học thuật như ghi chú, tóm tắt, đọc tài liệu tham khảo, và thảo luận chuyên ngành. Những khó khăn này phản ánh sự thiếu hụt trong đào tạo tiếng Anh hiện tại và cần được cải thiện để đáp ứng nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên.

II. Nhận thức sinh viên về tiếng Anh

Nghiên cứu khảo sát nhận thức sinh viên về việc học tiếng Anh tại Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Kết quả cho thấy sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của tiếng Anh trong cả học tập và nghề nghiệp. Tuy nhiên, nhiều sinh viên vẫn gặp khó khăn trong việc sử dụng tiếng Anh, đặc biệt là các kỹ năng học thuật. Nhận thức sinh viên về kỹ năng tiếng Anh cần được nâng cao thông qua các chương trình đào tạo phù hợp.

2.1 Thái độ học tiếng Anh

Thái độ học tiếng Anh của sinh viên khá tích cực, với nhiều sinh viên coi tiếng Anh là công cụ quan trọng để thành công trong học tập và nghề nghiệp. Tuy nhiên, một số sinh viên vẫn cảm thấy áp lực và thiếu động lực trong việc học tiếng Anh, đặc biệt là khi không nhìn thấy sự ứng dụng thực tế ngay lập tức.

2.2 Kỹ năng tiếng Anh cần thiết

Sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của các kỹ năng tiếng Anh như nghe, nói, đọc, và viết. Tuy nhiên, kỹ năng viết học thuật và đọc hiểu tài liệu chuyên ngành được coi là những thách thức lớn nhất. Điều này cho thấy cần có sự điều chỉnh trong chương trình học tiếng Anh để đáp ứng nhu cầu thực tế của sinh viên.

III. Đào tạo tiếng Anh tại Đại học Kinh tế

Nghiên cứu đánh giá đào tạo tiếng Anh tại Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Kết quả cho thấy chương trình đào tạo hiện tại chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên. Cần có sự cải tiến trong phương pháp giảng dạy và nội dung chương trình để giúp sinh viên phát triển kỹ năng tiếng Anh một cách toàn diện.

3.1 Chương trình học tiếng Anh

Chương trình học tiếng Anh hiện tại tại Đại học Kinh tế tập trung chủ yếu vào tiếng Anh tổng quát, trong khi sinh viên cần nhiều hơn các kỹ năng tiếng Anh chuyên ngành. Điều này cho thấy cần có sự điều chỉnh trong nội dung và phương pháp giảng dạy để đáp ứng nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên.

3.2 Định hướng của nhà trường

Nhà trường đã có những nỗ lực trong việc nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh, bao gồm việc gửi giảng viên đi học tập ở nước ngoài và khuyến khích sử dụng tiếng Anh trong giảng dạy. Tuy nhiên, cần có thêm các chính sách và nguồn lực để hỗ trợ sinh viên trong việc học và sử dụng tiếng Anh hiệu quả.

IV. Yêu cầu của nhà tuyển dụng

Nghiên cứu so sánh nhận thức sinh viên về kỹ năng tiếng Anh với yêu cầu của nhà tuyển dụng. Kết quả cho thấy có sự chênh lệch giữa kỳ vọng của sinh viên và yêu cầu thực tế từ nhà tuyển dụng. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc điều chỉnh chương trình học tiếng Anh để đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.

4.1 Kỹ năng tiếng Anh được yêu cầu

Nhà tuyển dụng đánh giá cao các kỹ năng tiếng Anh như giao tiếp, viết báo cáo, và đọc hiểu tài liệu chuyên ngành. Tuy nhiên, nhiều sinh viên vẫn chưa đáp ứng được các yêu cầu này, cho thấy sự cần thiết của việc cải thiện đào tạo tiếng Anh tại trường đại học.

4.2 Chứng chỉ quốc tế

Nhiều nhà tuyển dụng yêu cầu ứng viên có các chứng chỉ quốc tế như TOEIC, IELTS, hoặc TOEFL. Điều này phản ánh tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho sinh viên đạt được các chứng chỉ này trong quá trình học tập tại trường đại học.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào các tổ chức khu vực và quốc tế như ASEAN và WTO, tiếng Anh trở thành công cụ giao tiếp quốc tế không thể thiếu. Chính phủ Việt Nam đã quy định tiếng Anh là môn học bắt buộc tại các trường đại học với thời lượng từ 180 đến 260 tiết trong ba học kỳ. Đặc biệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến triển khai giảng dạy các chuyên ngành như công nghệ thông tin, tài chính - ngân hàng, quản trị kinh doanh và du lịch bằng tiếng Anh vào năm 2012 và mở rộng đến năm 2020. Tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, nhiều giảng viên đã được cử đi đào tạo ở nước ngoài để nâng cao năng lực giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành, đồng thời khuyến khích giảng viên bộ môn sử dụng tiếng Anh trong giảng dạy.

Tuy nhiên, nghiên cứu về nhận thức và nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên, đặc biệt là sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh, còn rất hạn chế. Luận văn này tập trung khảo sát nhận thức của sinh viên Trường Đại học Kinh tế về nhu cầu học tiếng Anh, bao gồm cả mục đích học tập trong môi trường đại học và kỳ vọng sử dụng tiếng Anh trong công việc tương lai. Nghiên cứu được thực hiện trên 448 sinh viên thuộc các khoa khác nhau của trường trong năm học 2009-2010, kết hợp với phỏng vấn sâu 17 sinh viên và 6 giảng viên bộ môn, cùng phân tích 196 tin tuyển dụng trên các trang web việc làm phổ biến.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là làm rõ các nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên, từ đó cung cấp cơ sở dữ liệu cho việc xây dựng chương trình giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành phù hợp, nâng cao hiệu quả đào tạo và đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, trong giai đoạn năm học 2009-2010. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng chính sách đào tạo tiếng Anh tại các trường đại học Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực ngoại ngữ cho sinh viên, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết về English for Specific Purposes (ESP) – tiếng Anh vì mục đích đặc thù, được định nghĩa là phương pháp học tập và giảng dạy tiếng Anh tập trung vào nhu cầu cụ thể của người học. ESP được phân thành hai nhánh chính: English for Academic Purposes (EAP) – tiếng Anh học thuật, và English for Occupational Purposes (EOP) – tiếng Anh nghề nghiệp. Các đặc điểm tuyệt đối của ESP bao gồm: thiết kế đáp ứng nhu cầu cụ thể của người học, nội dung liên quan đến ngành nghề hoặc lĩnh vực chuyên môn, và tập trung vào ngôn ngữ phù hợp với hoạt động đó (ngữ pháp, từ vựng, kỹ năng, thể loại ngôn ngữ). ESP cũng có các đặc điểm biến đổi như có thể giới hạn kỹ năng ngôn ngữ cần học và áp dụng phương pháp giảng dạy khác biệt so với tiếng Anh tổng quát.

Khái niệm "nhu cầu" được phân tích theo hai góc độ: nhu cầu mục tiêu (target needs) – trình độ và kỹ năng tiếng Anh cần thiết cho mục đích sử dụng trong tương lai, và nhu cầu tình huống (situational needs) – yêu cầu học tập hiện tại của người học. Phân tích nhu cầu (needs analysis) là công cụ quan trọng để xác định khoảng cách giữa trình độ hiện tại và yêu cầu mục tiêu, từ đó xây dựng chương trình giảng dạy phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát 448 sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Kinh tế, được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2009. Bảng câu hỏi thiết kế theo phương pháp tiếp cận trực tiếp nhằm giảm thiểu hiểu lầm và tăng tính trung thực của câu trả lời.

Bên cạnh đó, 17 sinh viên và 6 giảng viên bộ môn được phỏng vấn bán cấu trúc để làm rõ và kiểm chứng thông tin từ bảng khảo sát. Phỏng vấn tập trung vào nhận thức về mục đích học tiếng Anh, khó khăn trong việc sử dụng tiếng Anh học thuật, cũng như kỳ vọng về việc sử dụng tiếng Anh trong học tập và công việc tương lai.

Ngoài ra, 196 tin tuyển dụng dành cho sinh viên mới tốt nghiệp ngành kinh tế được thu thập từ ba trang web việc làm phổ biến (VietnamWorks, tuyendung.com, vieclam24h) vào tháng 4 năm 2010 để phân tích yêu cầu về trình độ và kỹ năng tiếng Anh của nhà tuyển dụng.

Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS để tính toán tần suất, trung bình và kiểm định chi-square nhằm xác định sự khác biệt giữa các nhóm sinh viên theo năm học và chuyên ngành. Dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích theo phương pháp nội dung nhằm rút ra các chủ đề và nhận định chính.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhu cầu học tiếng Anh chủ yếu là mục tiêu nghề nghiệp: 87% sinh viên cho biết học tiếng Anh để chuẩn bị cho công việc tương lai, trong khi 56% mong muốn đọc tài liệu tham khảo bằng tiếng Anh và gần 50% muốn học các môn chuyên ngành bằng tiếng Anh. Tỷ lệ sinh viên có ý định lấy chứng chỉ quốc tế như IELTS, TOEIC, TOEFL chỉ khoảng 39%, 26% và 26% tương ứng.

2. Tần suất sử dụng tiếng Anh trong đời sống hàng ngày còn hạn chế: Khoảng 46% sinh viên sử dụng tiếng Anh "thỉnh thoảng", 23% "thường xuyên" hoặc "rất thường xuyên", nhưng vẫn có 30% sinh viên "không bao giờ" sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp hàng ngày. Các hoạt động sử dụng tiếng Anh chủ yếu là trò chuyện qua mạng (63%), giao tiếp trực tiếp (59%), đọc báo, nghe nhạc, xem phim.

3. Sinh viên đánh giá kỹ năng nói quan trọng nhất, kỹ năng viết ít được coi trọng: 52% sinh viên xếp kỹ năng nói là quan trọng nhất, trong khi hơn 50% cho rằng kỹ năng viết là ít quan trọng nhất. Về kỹ năng học thuật, kỹ năng thuyết trình và thảo luận nhóm được đánh giá cao hơn kỹ năng ghi chép và viết bài luận.

4. Khó khăn trong sử dụng tiếng Anh học thuật (EAP): Khoảng 80% sinh viên cảm thấy khó khăn hoặc rất khó trong kỹ năng thuyết trình và viết báo cáo, 68% gặp khó khăn trong việc tóm tắt và nghe tin tức. Tuy nhiên, kỹ năng đọc website được đánh giá dễ hơn, phù hợp với việc sinh viên sử dụng internet làm nguồn tài liệu.

5. Yêu cầu của nhà tuyển dụng về tiếng Anh chủ yếu là trình độ giao tiếp tổng quát: 65% tin tuyển dụng yêu cầu trình độ tiếng Anh trung cấp, 17% yêu cầu trình độ nâng cao, 17% không yêu cầu tiếng Anh. Hơn 55% yêu cầu kỹ năng giao tiếp tiếng Anh chung, chỉ 16% yêu cầu cụ thể các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Chỉ 4% yêu cầu kỹ năng đọc tài liệu chuyên ngành hoặc kỹ năng đàm phán.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên có nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của tiếng Anh trong công việc tương lai, tuy nhiên môi trường sử dụng tiếng Anh trong học tập và đời sống còn hạn chế, dẫn đến việc kỹ năng tiếng Anh chưa được phát triển đồng đều. Sự ưu tiên kỹ năng nói hơn kỹ năng viết có thể phản ánh nhu cầu giao tiếp trong môi trường làm việc và sự thiếu tập trung vào kỹ năng viết trong chương trình đào tạo hiện tại.

Khó khăn trong việc sử dụng tiếng Anh học thuật cho thấy sự thiếu hụt về nền tảng ngôn ngữ và kỹ năng học tập, đồng thời phản ánh việc giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu thực tế của sinh viên. Mặt khác, việc sinh viên sử dụng internet như nguồn tài liệu chính cho thấy xu hướng tự học và khai thác tài nguyên trực tuyến ngày càng phổ biến.

Yêu cầu của nhà tuyển dụng chủ yếu tập trung vào kỹ năng giao tiếp tổng quát, ít chú trọng đến kỹ năng chuyên ngành, điều này phù hợp với thực tế nhiều vị trí công việc đòi hỏi khả năng giao tiếp tiếng Anh cơ bản để làm việc trong môi trường quốc tế. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ giữa yêu cầu của nhà tuyển dụng và chương trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành có thể gây khó khăn cho sinh viên trong việc đáp ứng yêu cầu công việc sau khi ra trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tần suất sử dụng tiếng Anh, mức độ quan trọng của các kỹ năng, và phân bố yêu cầu tiếng Anh trong tin tuyển dụng để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường thông tin và định hướng cho sinh viên về nhu cầu tiếng Anh: Cung cấp các buổi tư vấn, hội thảo về yêu cầu tiếng Anh của thị trường lao động để sinh viên xác định mục tiêu học tập rõ ràng, từ đó nâng cao động lực và hiệu quả học tập.

2. Xây dựng chương trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành linh hoạt: Thiết kế các khóa học ESP phù hợp với từng chuyên ngành và nhu cầu nghề nghiệp cụ thể, kết hợp giữa kỹ năng giao tiếp và kỹ năng học thuật, đảm bảo sinh viên có thể sử dụng tiếng Anh hiệu quả trong học tập và công việc.

3. Phát triển kỹ năng tự học và khai thác tài nguyên trực tuyến: Khuyến khích sinh viên sử dụng internet và các nguồn học liệu điện tử để nâng cao kỹ năng đọc hiểu và tự học tiếng Anh, đồng thời trang bị kỹ năng tìm kiếm và đánh giá thông tin.

4. Tăng cường hợp tác giữa khoa tiếng Anh và các khoa chuyên ngành: Tổ chức các hoạt động phối hợp giảng dạy, phát triển tài liệu và đánh giá nhằm đảm bảo nội dung tiếng Anh phù hợp với kiến thức chuyên môn và yêu cầu thực tế của ngành học.

Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 1-3 năm, với sự phối hợp giữa nhà trường, giảng viên và sinh viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh, đáp ứng nhu cầu học tập và thị trường lao động.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành: Nghiên cứu cung cấp thông tin về nhu cầu và khó khăn của sinh viên, giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy và lựa chọn tài liệu phù hợp.

2. Nhà quản lý giáo dục và hoạch định chính sách: Cơ sở dữ liệu về nhu cầu học tiếng Anh và yêu cầu của thị trường lao động hỗ trợ xây dựng chính sách đào tạo ngoại ngữ hiệu quả tại các trường đại học.

3. Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh: Hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của tiếng Anh trong học tập và công việc, từ đó xác định mục tiêu học tập và phát triển kỹ năng phù hợp.

4. Nhà phát triển chương trình và tài liệu học tập: Thông tin về nhu cầu và kỹ năng cần thiết giúp thiết kế chương trình và tài liệu ESP đáp ứng thực tế, nâng cao hiệu quả đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

1. Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh có thực sự cần học ESP không?
   Có, nghiên cứu cho thấy phần lớn sinh viên học tiếng Anh để phục vụ cho công việc tương lai và học tập chuyên ngành, do đó ESP giúp họ tập trung vào kỹ năng và kiến thức phù hợp với mục tiêu này.

2. Kỹ năng tiếng Anh nào được sinh viên đánh giá quan trọng nhất?
   Kỹ năng nói được sinh viên đánh giá cao nhất, phản ánh nhu cầu giao tiếp trong môi trường làm việc và xã hội hiện nay.

3. Sinh viên gặp khó khăn gì khi sử dụng tiếng Anh học thuật?
   Sinh viên gặp khó khăn chủ yếu ở kỹ năng thuyết trình, viết báo cáo và tóm tắt, do thiếu nền tảng ngôn ngữ và kỹ năng học tập chuyên sâu.

4. Yêu cầu tiếng Anh của nhà tuyển dụng hiện nay như thế nào?
   Phần lớn nhà tuyển dụng yêu cầu trình độ tiếng Anh trung cấp trở lên với kỹ năng giao tiếp tổng quát, ít yêu cầu kỹ năng chuyên ngành hoặc chứng chỉ quốc tế.

5. Làm thế nào để sinh viên nâng cao kỹ năng tiếng Anh hiệu quả?
   Sinh viên nên kết hợp học tập trên lớp với tự học qua internet, tham gia các hoạt động giao tiếp thực tế và được định hướng rõ ràng về mục tiêu học tập.

Kết luận

• Sinh viên Trường Đại học Kinh tế nhận thức rõ vai trò quan trọng của tiếng Anh trong học tập và công việc tương lai, với nhu cầu chủ yếu là phục vụ mục đích nghề nghiệp.
• Môi trường sử dụng tiếng Anh trong học tập và đời sống còn hạn chế, dẫn đến sự phát triển không đồng đều các kỹ năng ngôn ngữ, đặc biệt là kỹ năng viết và học thuật.
• Nhà tuyển dụng yêu cầu trình độ tiếng Anh trung cấp trở lên với kỹ năng giao tiếp tổng quát, ít chú trọng kỹ năng chuyên ngành hoặc chứng chỉ quốc tế.
• Cần xây dựng chương trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên và thị trường lao động.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đào tạo, tăng cường hợp tác liên ngành và nghiên cứu sâu hơn về kỹ năng tiếng Anh cần thiết trong từng lĩnh vực chuyên môn.

Để nâng cao hiệu quả học tập và đáp ứng yêu cầu xã hội, các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc phát triển chương trình đào tạo và hỗ trợ sinh viên trong quá trình học tiếng Anh chuyên ngành.