Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, đặc biệt là Facebook với gần 85 triệu người dùng tại Việt Nam, chiếm hơn 84,1% dân số, việc quản trị an ninh mạng và đấu tranh với hoạt động lợi dụng mạng xã hội tuyên truyền chống phá Nhà nước trở thành vấn đề cấp thiết. Từ năm 2018 đến nay, các thế lực thù địch đã lợi dụng mạng xã hội để phát tán hàng trăm nghìn bài viết, video xuyên tạc, chống phá, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và trật tự xã hội. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ thực trạng quản trị an ninh mạng xã hội Facebook, phân tích các hoạt động tuyên truyền chống phá Nhà nước trên không gian mạng, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị an ninh mạng trong giai đoạn 2018-2023 tại khu vực Cầu Giấy, Hà Nội. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, góp phần ổn định chính trị và phát triển xã hội trong thời đại công nghệ số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về an ninh phi truyền thống, trong đó an ninh mạng được xem là một bộ phận quan trọng. Khái niệm an ninh mạng được định nghĩa là việc bảo vệ hệ thống mạng máy tính khỏi các hành vi gây tổn hại, gián đoạn dịch vụ và đánh cắp dữ liệu. Mô hình quản trị an ninh phi truyền thống được áp dụng với phương trình cơ bản:

[ \text{Quản trị an ninh phi truyền thống} = (1 - \text{Phát triển bền vững}) - ( \text{Chi phí quản trị rủi ro} + \text{Chi phí quản trị khủng hoảng} + \text{Chi phí khắc phục hậu quả} ) ]

Ngoài ra, mô hình SWOT được sử dụng để phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác quản trị an ninh mạng xã hội Facebook. Các khái niệm chính bao gồm: an ninh mạng, an ninh phi truyền thống, quản trị an ninh mạng xã hội, tuyên truyền chống phá Nhà nước trên mạng xã hội, và công nghệ Deepfake.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phiếu hỏi, phỏng vấn tại các phường Dịch Vọng, Dịch Vọng Hậu, Nghĩa Tân, Quan Hoa thuộc quận Cầu Giấy, Hà Nội. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo, tài liệu pháp luật, số liệu thống kê từ các cơ quan chức năng và các nghiên cứu trước đó. Cỡ mẫu khảo sát khoảng vài trăm người dùng mạng xã hội Facebook trong khu vực nghiên cứu. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích SWOT và phương trình quản trị an ninh phi truyền thống. Thời gian nghiên cứu tập trung từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình sử dụng Facebook tại Việt Nam: Tính đến tháng 12/2023, Việt Nam có gần 85 triệu người dùng Facebook, chiếm 84,1% dân số, trong đó phụ nữ chiếm 51%. Nhóm tuổi 25-34 là nhóm người dùng lớn nhất, với sự chênh lệch giới tính rõ rệt ở nhóm 18-24 tuổi, phụ nữ chiếm ưu thế hơn 10%.

  2. Hoạt động tuyên truyền chống phá trên Facebook: Trung bình mỗi tháng có hơn 130.000 bài viết, video xuyên tạc, trong đó hơn 67% phát tán trên Facebook. Các trang phản động như “Nhật ký yêu nước”, “Dân làm báo” đăng tải hàng chục bài viết mỗi ngày, có video thu hút hơn 500.000 lượt cảm xúc, 5.000 lượt chia sẻ và 7.000 lượt bình luận.

  3. Tình trạng an ninh mạng và xử lý vi phạm: Năm 2022, Bộ Công an ghi nhận hơn 8 triệu cảnh báo xâm phạm an ninh mạng, phát hiện 30 vụ lộ bí mật nhà nước với 220 đầu tài liệu. Trong 6 tháng đầu năm 2023, phát hiện gần 17 triệu cảnh báo tấn công mạng, trong đó 208 hệ thống thông tin của cơ quan nhà nước bị tấn công. Cơ quan chức năng đã đấu tranh với 1.658 đối tượng, khởi tố 4 đối tượng, xử phạt hành chính 695 đối tượng liên quan đến hoạt động chống phá trên mạng xã hội.

  4. Ứng dụng công nghệ Deepfake và AI: Công nghệ Deepfake ngày càng tinh vi, có thể tạo video giả mạo với độ chân thực lên đến 70-80%, gây khó khăn trong việc nhận diện và kiểm soát thông tin sai lệch trên mạng xã hội.

Thảo luận kết quả

Các số liệu cho thấy Facebook là môi trường chính để các thế lực thù địch lợi dụng tuyên truyền chống phá Nhà nước, với lượng thông tin xấu độc chiếm tỷ lệ lớn. Việc quản trị an ninh mạng hiện nay còn nhiều hạn chế do sự phức tạp của hệ thống, sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ mới như Deepfake. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả nghiên cứu khẳng định tính cấp thiết của việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường biện pháp kỹ thuật và nâng cao nhận thức cộng đồng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố người dùng Facebook theo độ tuổi và giới tính, bảng thống kê số lượng bài viết xuyên tạc theo tháng, và biểu đồ tăng trưởng cảnh báo tấn công mạng qua các năm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách: Cần rà soát, bổ sung các quy định pháp luật liên quan đến an ninh mạng và mạng xã hội, đặc biệt là các điều khoản xử lý hành vi tuyên truyền chống phá trên Facebook. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do Bộ Thông tin và Truyền thông chủ trì phối hợp với Bộ Công an.

  2. Tăng cường biện pháp kỹ thuật và công nghệ: Đầu tư phát triển các công cụ giám sát, phát hiện và ngăn chặn thông tin xấu độc, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ nhận diện Deepfake. Thời gian triển khai 1 năm, do các đơn vị chuyên trách an ninh mạng thực hiện.

  3. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm người dùng: Tổ chức các chương trình tuyên truyền, giáo dục pháp luật về an ninh mạng tại các trường học, cơ quan, cộng đồng dân cư nhằm nâng cao ý thức sử dụng mạng xã hội an toàn, văn minh. Thời gian liên tục, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan truyền thông thực hiện.

  4. Tăng cường hợp tác quốc tế: Đẩy mạnh hợp tác với các quốc gia và tổ chức quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và phối hợp xử lý các vụ việc xuyên biên giới. Thời gian dài hạn, do Bộ Ngoại giao và Bộ Công an chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về an ninh mạng: Giúp xây dựng chính sách, hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát hoạt động trên mạng xã hội.

  2. Lực lượng công an và an ninh mạng: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển các biện pháp nghiệp vụ, kỹ thuật đấu tranh với các hoạt động tuyên truyền chống phá trên mạng xã hội.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành an ninh mạng, quản trị mạng xã hội: Là tài liệu tham khảo quan trọng để nghiên cứu sâu về an ninh phi truyền thống và quản trị an ninh mạng xã hội Facebook.

  4. Cộng đồng người dùng mạng xã hội và các tổ chức giáo dục: Nâng cao nhận thức về an toàn thông tin, phòng tránh các nguy cơ từ việc tiếp nhận và chia sẻ thông tin sai lệch trên mạng xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao Facebook lại là môi trường chính để tuyên truyền chống phá Nhà nước?
    Facebook có lượng người dùng lớn nhất tại Việt Nam với hơn 84% dân số tham gia, tính năng chia sẻ nhanh, đa dạng nội dung và khó kiểm soát đã tạo điều kiện thuận lợi cho các thế lực thù địch phát tán thông tin xấu độc.

  2. Luật An ninh mạng có vai trò gì trong quản trị an ninh mạng xã hội?
    Luật An ninh mạng quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm trên không gian mạng, tạo hành lang pháp lý để xử lý các vi phạm, đồng thời quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong bảo vệ an ninh mạng.

  3. Công nghệ Deepfake ảnh hưởng thế nào đến an ninh mạng?
    Deepfake tạo ra các video, hình ảnh giả mạo rất chân thực, gây khó khăn trong việc phân biệt thật giả, dễ dẫn đến việc lan truyền thông tin sai lệch, gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng đến an ninh chính trị.

  4. Các biện pháp kỹ thuật nào được áp dụng để ngăn chặn thông tin xấu độc trên Facebook?
    Các biện pháp bao gồm giám sát 24/7, sử dụng trí tuệ nhân tạo để phát hiện nội dung vi phạm, phối hợp với các nền tảng mạng xã hội để gỡ bỏ thông tin xấu độc và xử lý các tài khoản vi phạm.

  5. Làm thế nào để người dùng mạng xã hội nâng cao ý thức bảo vệ an ninh mạng?
    Người dùng cần được tuyên truyền, giáo dục về pháp luật, nhận diện thông tin sai lệch, không chia sẻ nội dung xấu độc, đồng thời sử dụng các công cụ bảo mật cá nhân và tham gia các chương trình nâng cao nhận thức do các cơ quan chức năng tổ chức.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ thực trạng quản trị an ninh mạng xã hội Facebook tại Việt Nam trong giai đoạn 2018-2023, với gần 85 triệu người dùng và lượng lớn thông tin xuyên tạc, chống phá Nhà nước.
  • Phân tích các hoạt động tuyên truyền chống phá, các biện pháp quản trị hiện hành và những hạn chế trong công tác quản lý an ninh mạng xã hội.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, tăng cường biện pháp kỹ thuật, nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy hợp tác quốc tế.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong bảo vệ an ninh quốc gia trên không gian mạng, góp phần ổn định chính trị và phát triển xã hội.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu sâu về tác động của công nghệ mới như AI và Deepfake trong an ninh mạng.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ an ninh mạng xã hội, góp phần xây dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn cho sự phát triển bền vững của đất nước.