Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông theo Chương trình GDPT 2018, hoạt động đánh giá kết quả rèn luyện (KQRL) của học sinh (HS) trở thành một tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng giáo dục tại các trường trung học phổ thông (THPT). Tại huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, với khoảng 300 HS lớp 10 thuộc hai trường THPT Yên Châu và Phiêng Khoài, việc quản lý hoạt động đánh giá KQRL đang được quan tâm nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQRL của HS các trường THPT trên địa bàn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong bối cảnh đổi mới.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hai trường THPT tại huyện Yên Châu trong học kỳ 1 năm học 2022-2023, với sự tham gia của 70 cán bộ quản lý (CBQL) và giáo viên (GV). Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt của chương trình, đồng thời tạo động lực thúc đẩy HS phấn đấu và nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục. Qua đó, góp phần hoàn thiện công tác quản lý hoạt động đánh giá KQRL, đảm bảo tính khách quan, chính xác và đồng bộ trong thực hiện Chương trình GDPT 2018.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của HS. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

  • Mô hình chức năng quản lý: Bao gồm các chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá KQRL được thực hiện hiệu quả, đồng bộ và có hệ thống.

  • Lý thuyết đánh giá giáo dục theo năng lực: Nhấn mạnh việc đánh giá dựa trên các tiêu chí phẩm chất và năng lực của HS theo yêu cầu của Chương trình GDPT 2018, sử dụng đa dạng phương pháp và hình thức đánh giá như tự đánh giá, đánh giá của GV, đánh giá tập thể HS.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động đánh giá KQRL, kết quả rèn luyện của HS, các mức đánh giá (Tốt, Khá, Đạt, Chưa đạt) theo Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý như phẩm chất, năng lực của CBQL, GV, đặc điểm tâm sinh lý HS, môi trường giáo dục và xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 70 CBQL, GV và 300 HS lớp 10 tại hai trường THPT Yên Châu và Phiêng Khoài trong học kỳ 1 năm học 2022-2023.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu CBQL, GV; quan sát trực tiếp các buổi đánh giá; tổng kết kinh nghiệm từ các báo cáo, tài liệu chuyên môn; lấy ý kiến chuyên gia về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định lượng bằng phần mềm Excel để xử lý số liệu khảo sát, đánh giá mức độ thực hiện các nội dung quản lý hoạt động đánh giá KQRL.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực trạng trong học kỳ 1 năm học 2022-2023, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý kế hoạch đánh giá KQRL: Khoảng 75% CBQL và GV cho biết kế hoạch đánh giá KQRL được xây dựng nhưng còn thiếu tính linh hoạt và chưa phù hợp hoàn toàn với điều kiện thực tế của từng trường. Việc khảo sát KQRL HS chưa được thực hiện thường xuyên và toàn diện.

  2. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động đánh giá: 68% GV chủ nhiệm và CBQL đánh giá việc tổ chức đánh giá KQRL còn mang tính hình thức, chưa đa dạng hóa phương pháp đánh giá. Chỉ có khoảng 60% GV được tập huấn đầy đủ về kỹ năng đánh giá theo Chương trình GDPT 2018.

  3. Kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá: Chỉ 55% trường thực hiện kiểm tra, giám sát định kỳ hoạt động đánh giá KQRL, dẫn đến việc thiếu đồng bộ và chưa đảm bảo tính khách quan trong đánh giá.

  4. Điều kiện bảo đảm và các yếu tố ảnh hưởng: Cơ sở vật chất, thiết bị hỗ trợ đánh giá còn hạn chế, chỉ khoảng 50% trường có phòng học và thiết bị đáp ứng yêu cầu. Ngoài ra, phẩm chất và năng lực của CBQL, GV, đặc biệt là GV chủ nhiệm, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ của một số CBQL, GV về vai trò và phương pháp đánh giá KQRL theo Chương trình GDPT 2018. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục, kết quả này tương đồng với thực trạng tại một số địa phương miền núi, nơi điều kiện vật chất và nguồn nhân lực còn hạn chế.

Việc chưa đa dạng hóa phương pháp đánh giá và thiếu kiểm tra, giám sát chặt chẽ làm giảm tính khách quan và hiệu quả của hoạt động đánh giá. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ GV được tập huấn và tỷ lệ trường có kiểm tra giám sát định kỳ sẽ minh họa rõ nét sự chênh lệch này.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ các điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý hoạt động đánh giá KQRL tại huyện Yên Châu, từ đó làm cơ sở khoa học để đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT trong bối cảnh đổi mới.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và điều chỉnh kế hoạch đánh giá KQRL: Động viên CBQL và GV xây dựng kế hoạch đánh giá linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế từng trường, đảm bảo khảo sát toàn diện kết quả rèn luyện HS. Thời gian thực hiện: năm học 2023-2024. Chủ thể: Ban Giám hiệu các trường THPT.

  2. Đa dạng hóa phương pháp và hình thức đánh giá: Tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực cho GV chủ nhiệm và GV bộ môn về các phương pháp đánh giá hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá. Mục tiêu tăng tỷ lệ GV được tập huấn lên trên 90% trong năm học 2023-2024. Chủ thể: Sở GD&ĐT phối hợp với các trường.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá: Thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát định kỳ, công khai kết quả đánh giá nhằm đảm bảo tính khách quan và minh bạch. Thời gian triển khai từ học kỳ 2 năm học 2023-2024. Chủ thể: Ban Giám hiệu, tổ kiểm tra nội bộ.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị hỗ trợ đánh giá: Nâng cấp phòng học, trang bị thiết bị công nghệ thông tin phục vụ đánh giá đa dạng và hiệu quả hơn. Mục tiêu hoàn thành trong vòng 2 năm (2023-2025). Chủ thể: Sở GD&ĐT, UBND huyện Yên Châu.

  5. Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Tăng cường vai trò của phụ huynh và các tổ chức xã hội trong việc giám sát và hỗ trợ hoạt động đánh giá KQRL của HS. Chủ thể: Ban đại diện cha mẹ HS, các tổ chức xã hội địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các trường THPT: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động đánh giá KQRL phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn: Áp dụng các phương pháp đánh giá đa dạng, chính xác, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và rèn luyện HS.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động đánh giá KQRL trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hướng dẫn và hỗ trợ các trường THPT trong việc quản lý hoạt động đánh giá KQRL.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động đánh giá KQRL của HS là gì?
    Quản lý hoạt động đánh giá KQRL là quá trình tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và điều chỉnh các hoạt động thu thập, xử lý thông tin về rèn luyện của HS nhằm đảm bảo đánh giá chính xác, khách quan theo yêu cầu Chương trình GDPT 2018.

  2. Phương pháp đánh giá KQRL nào được sử dụng phổ biến?
    Phương pháp tự đánh giá của HS, đánh giá của GV chủ nhiệm, đánh giá tập thể HS và quan sát trực tiếp là các phương pháp phổ biến, kết hợp cả định lượng và định tính để đánh giá toàn diện.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý đánh giá KQRL?
    Phẩm chất, năng lực và trách nhiệm của CBQL và GV, đặc biệt là GV chủ nhiệm, cùng với điều kiện cơ sở vật chất và sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục là những yếu tố quyết định.

  4. Làm thế nào để nâng cao tính khách quan trong đánh giá KQRL?
    Tăng cường kiểm tra, giám sát định kỳ, đa dạng hóa phương pháp đánh giá, công khai kết quả và phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội giúp nâng cao tính khách quan.

  5. Kết quả đánh giá KQRL được sử dụng như thế nào?
    Kết quả đánh giá giúp CBQL, GV điều chỉnh hoạt động dạy học, quản lý giáo dục, đồng thời cung cấp thông tin phản hồi cho HS để tự điều chỉnh và phấn đấu nâng cao phẩm chất, năng lực.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQRL của HS tại hai trường THPT huyện Yên Châu, Sơn La, với sự tham gia của 70 CBQL, GV và 300 HS.
  • Kết quả cho thấy hoạt động đánh giá KQRL đã đạt được những kết quả nhất định nhưng còn nhiều hạn chế về kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, giám sát.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý gồm tăng cường xây dựng kế hoạch, đa dạng hóa phương pháp đánh giá, kiểm tra giám sát chặt chẽ, đầu tư cơ sở vật chất và phối hợp giữa các lực lượng giáo dục.
  • Nghiên cứu có thể áp dụng thực tiễn tại các trường THPT miền núi, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong bối cảnh đổi mới chương trình GDPT 2018.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu trên phạm vi rộng hơn.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá KQRL, góp phần phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh trong thời đại mới!