Tổng quan nghiên cứu
Sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2006, thị trường thời trang nói chung và thị trường quần áo tại Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) nói riêng đã phát triển mạnh mẽ với sự gia nhập của nhiều thương hiệu nước ngoài như Gucci, Lacoste, Tommy, Calvin Klein, Bossini, Nike, và nhiều trung tâm thương mại hiện đại như Diamond Plaza, Parkson Plaza, Vincom Center. Thị trường này có dân số hơn 7 triệu người với thu nhập bình quân đầu người khoảng 2.534 USD (năm 2008), tạo tiềm năng lớn cho ngành thời trang. Tuy nhiên, sự đa dạng về sản phẩm, thương hiệu và kênh phân phối cũng làm cho quá trình ra quyết định mua hàng của người tiêu dùng trở nên phức tạp hơn.
Nghiên cứu tập trung vào phong cách ra quyết định của người tiêu dùng trẻ tuổi từ 18 đến 40 tuổi tại TP.HCM khi mua quần áo thời trang, nhằm xác định các phong cách ra quyết định tiêu biểu, sự khác biệt giữa các nhóm giới tính, độ tuổi và thu nhập, cũng như mối quan hệ giữa phong cách ra quyết định và các tiêu chí lựa chọn quần áo. Mục tiêu cụ thể là giúp các doanh nghiệp thời trang, nhà tiếp thị và nhà bán lẻ hiểu rõ hơn về hành vi mua hàng của khách hàng mục tiêu, từ đó nâng cao hiệu quả cạnh tranh trên thị trường.
Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong khoảng thời gian khảo sát năm 2010 tại TP.HCM, với mẫu khảo sát gồm 410 người tiêu dùng trẻ tuổi có phản hồi hợp lệ. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu định lượng về các phong cách ra quyết định và tiêu chí lựa chọn quần áo, hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng chiến lược marketing phù hợp, đồng thời đóng góp vào kho tàng nghiên cứu hành vi người tiêu dùng trong lĩnh vực thời trang tại Việt Nam.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình Consumer Style Inventory (CSI) do Sproles và Kendall (1986) phát triển, một công cụ đo lường phong cách ra quyết định của người tiêu dùng qua 8 đặc điểm chính:
- Nhận thức về thương hiệu và giá cả tương đương chất lượng
- Nhận thức về thời trang và sự mới lạ
- Nhận thức về sự hoàn hảo và chất lượng cao
- Tính bốc đồng và thiếu cẩn trọng
- Sự bối rối do quá nhiều lựa chọn
- Thói quen và trung thành với thương hiệu
- Nhận thức về giá cả và giá trị đồng tiền
- Nhận thức giải trí và hưởng thụ khi mua sắm
Ngoài ra, nghiên cứu cũng xem xét các tiêu chí lựa chọn quần áo, được phân thành 5 nhóm chính:
- Tiêu chí liên quan đến sản phẩm và chất lượng (chất liệu, độ bền, màu sắc, dễ chăm sóc)
- Tiêu chí liên quan đến cửa hàng và nhân viên bán hàng (vị trí, thiết kế, dịch vụ hậu mãi)
- Tiêu chí liên quan đến kiểu dáng và thiết kế (phong cách, thời trang)
- Tiêu chí liên quan đến thương hiệu và hình ảnh
- Tiêu chí liên quan đến giá cả và khuyến mãi
Mối quan hệ giữa phong cách ra quyết định và tiêu chí lựa chọn quần áo được khảo sát nhằm hiểu sâu hơn về hành vi mua hàng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn:
- Giai đoạn sơ bộ: Sử dụng phương pháp định tính với 12 cuộc thảo luận trực tiếp để điều chỉnh và hoàn thiện bảng câu hỏi dựa trên thang đo CSI và các tiêu chí lựa chọn quần áo phù hợp với điều kiện Việt Nam.
- Giai đoạn chính thức: Khảo sát định lượng với 490 phiếu khảo sát phát ra, thu về 450 phiếu (tỷ lệ 92%), trong đó 410 phiếu hợp lệ (tỷ lệ 84%). Mẫu khảo sát là người tiêu dùng trẻ tuổi tại TP.HCM, chủ yếu là sinh viên cao học và nhân viên văn phòng, sử dụng phương pháp lấy mẫu thuận tiện.
Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 16.0 với các kỹ thuật: thống kê mô tả, phân tích nhân tố khám phá (EFA), kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha), kiểm định t-test, ANOVA và phân tích hồi quy đa biến (MLR). Cỡ mẫu 410 đảm bảo đủ lớn để thực hiện các phân tích thống kê theo tiêu chuẩn học thuật.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Xác định 8 phong cách ra quyết định tiêu biểu: Qua phân tích nhân tố khám phá, 8 phong cách ra quyết định được xác nhận gồm:
- Nhận thức về thương hiệu và giá cả tương đương chất lượng
- Nhận thức về thời trang và sự mới lạ
- Nhận thức về sự hoàn hảo và chất lượng cao
- Tính bốc đồng và thiếu cẩn trọng
- Sự bối rối do quá nhiều lựa chọn
- Thói quen và trung thành với thương hiệu
- Nhận thức về giá cả và giá trị đồng tiền
- Nhận thức giải trí và hưởng thụ khi mua sắm
Các yếu tố này giải thích khoảng 60,4% phương sai tổng thể.
Xác định 5 nhóm tiêu chí lựa chọn quần áo: Phân tích nhân tố cho thấy 5 nhóm tiêu chí chính gồm:
- Tiêu chí sản phẩm và chất lượng
- Tiêu chí cửa hàng và nhân viên bán hàng
- Tiêu chí kiểu dáng và thiết kế
- Tiêu chí thương hiệu và hình ảnh
- Tiêu chí giá cả
Các nhóm này giải thích khoảng 70% phương sai tổng thể.
Sự khác biệt về phong cách ra quyết định theo giới tính, độ tuổi và thu nhập: Kết quả kiểm định t-test và ANOVA cho thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê trong phong cách ra quyết định giữa các nhóm giới tính, nhóm tuổi và nhóm thu nhập khác nhau. Ví dụ, nhóm nữ có xu hướng cao hơn về nhận thức thời trang và sự mới lạ, trong khi nhóm thu nhập cao chú trọng hơn đến chất lượng và thương hiệu.
Mối quan hệ giữa phong cách ra quyết định và tiêu chí lựa chọn quần áo: Phân tích hồi quy đa biến cho thấy 6 phong cách ra quyết định có mối tương quan tích cực hoặc tiêu cực với các tiêu chí lựa chọn quần áo. Ví dụ, phong cách “Nhận thức về thương hiệu và giá cả tương đương chất lượng” có liên hệ chặt chẽ với tiêu chí thương hiệu và hình ảnh, trong khi phong cách “Nhận thức về giá cả và giá trị đồng tiền” liên quan đến tiêu chí giá cả.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của các phát hiện có thể được giải thích bởi sự phát triển nhanh chóng của thị trường thời trang tại TP.HCM, sự đa dạng về sản phẩm và thương hiệu, cũng như sự gia tăng thu nhập và nhận thức của người tiêu dùng trẻ tuổi. Kết quả phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về phong cách ra quyết định tiêu dùng và tiêu chí lựa chọn sản phẩm, đồng thời khẳng định tính ứng dụng của thang đo CSI trong bối cảnh văn hóa Việt Nam.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đồng thuận trung bình của từng phong cách ra quyết định và tiêu chí lựa chọn, hoặc bảng so sánh kết quả kiểm định t-test, ANOVA giữa các nhóm nhân khẩu học. Bảng hồi quy đa biến minh họa mức độ ảnh hưởng của từng phong cách đến các tiêu chí lựa chọn cũng giúp làm rõ mối quan hệ nhân quả.
Đề xuất và khuyến nghị
Phát triển chiến lược marketing phân khúc theo phong cách tiêu dùng: Do có sự khác biệt rõ rệt về phong cách ra quyết định giữa các nhóm giới tính, tuổi tác và thu nhập, các doanh nghiệp nên thiết kế các chiến dịch quảng cáo và sản phẩm phù hợp với từng phân khúc cụ thể nhằm tăng hiệu quả tiếp cận và chuyển đổi khách hàng trong vòng 1-2 năm tới.
Tăng cường xây dựng và quảng bá thương hiệu: Với nhóm người tiêu dùng chú trọng thương hiệu và chất lượng, doanh nghiệp cần đầu tư vào xây dựng hình ảnh thương hiệu, đảm bảo chất lượng sản phẩm và truyền thông giá trị thương hiệu nhằm nâng cao lòng trung thành, đặc biệt trong 12 tháng tới.
Đa dạng hóa sản phẩm và cập nhật xu hướng thời trang: Đáp ứng nhu cầu của nhóm người tiêu dùng quan tâm đến thời trang và sự mới lạ bằng cách liên tục cập nhật mẫu mã, thiết kế mới, tổ chức các sự kiện thời trang và khuyến mãi hấp dẫn trong vòng 6-12 tháng.
Cải thiện trải nghiệm mua sắm và dịch vụ khách hàng: Tăng cường đào tạo nhân viên bán hàng chuyên nghiệp, nâng cao chất lượng dịch vụ hậu mãi, mở rộng kênh bán hàng hiện đại như thương mại điện tử để phục vụ nhóm người tiêu dùng có xu hướng mua sắm giải trí và hưởng thụ, thực hiện trong 1 năm tới.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Doanh nghiệp thời trang và nhà bán lẻ: Giúp hiểu rõ hơn về hành vi mua hàng của khách hàng mục tiêu, từ đó xây dựng chiến lược sản phẩm, giá cả, phân phối và truyền thông hiệu quả.
Nhà nghiên cứu và giảng viên trong lĩnh vực marketing và hành vi người tiêu dùng: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm về phong cách ra quyết định và tiêu chí lựa chọn trong bối cảnh thị trường Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.
Chính sách gia và cơ quan quản lý ngành thời trang: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách phát triển ngành, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Sinh viên và học viên cao học: Là tài liệu tham khảo quý giá trong việc học tập và nghiên cứu về hành vi tiêu dùng, marketing ngành thời trang tại Việt Nam.
Câu hỏi thường gặp
Phong cách ra quyết định tiêu dùng là gì?
Phong cách ra quyết định tiêu dùng là cách thức mà người tiêu dùng tiếp cận và xử lý thông tin khi lựa chọn sản phẩm, thể hiện qua các đặc điểm như chú trọng thương hiệu, giá cả, thời trang, hay mua sắm bốc đồng.Tại sao nghiên cứu phong cách ra quyết định lại quan trọng với doanh nghiệp?
Hiểu được phong cách ra quyết định giúp doanh nghiệp phân khúc thị trường chính xác, thiết kế sản phẩm và chiến lược marketing phù hợp, từ đó tăng doanh số và giữ chân khách hàng.Các tiêu chí lựa chọn quần áo phổ biến của người tiêu dùng TP.HCM là gì?
Người tiêu dùng chú trọng đến chất lượng sản phẩm, kiểu dáng, giá cả, thương hiệu, cũng như dịch vụ bán hàng và trải nghiệm mua sắm tại cửa hàng.Có sự khác biệt nào về phong cách ra quyết định giữa các nhóm nhân khẩu học không?
Có, ví dụ nhóm nữ thường quan tâm đến thời trang và sự mới lạ hơn, trong khi nhóm thu nhập cao chú trọng chất lượng và thương hiệu hơn.Làm thế nào để doanh nghiệp áp dụng kết quả nghiên cứu này?
Doanh nghiệp có thể điều chỉnh chiến lược marketing, phát triển sản phẩm và dịch vụ dựa trên các phong cách ra quyết định và tiêu chí lựa chọn của từng nhóm khách hàng mục tiêu.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định 8 phong cách ra quyết định tiêu dùng và 5 nhóm tiêu chí lựa chọn quần áo tại TP.HCM, giải thích hơn 60% và 70% phương sai tương ứng.
- Có sự khác biệt rõ ràng về phong cách ra quyết định giữa các nhóm giới tính, độ tuổi và thu nhập.
- Mối quan hệ chặt chẽ giữa phong cách ra quyết định và tiêu chí lựa chọn giúp doanh nghiệp hiểu sâu hơn về hành vi mua hàng.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các doanh nghiệp thời trang xây dựng chiến lược marketing hiệu quả.
- Các bước tiếp theo bao gồm áp dụng kết quả vào thực tiễn kinh doanh và mở rộng nghiên cứu sang các nhóm đối tượng và ngành hàng khác.
Hành động ngay: Các doanh nghiệp và nhà nghiên cứu nên sử dụng kết quả này để phát triển các chiến lược phù hợp, đồng thời tiếp tục nghiên cứu để cập nhật xu hướng tiêu dùng mới trong ngành thời trang tại Việt Nam.