Cạnh Tranh và Ổn Định Ngân Hàng: Phân Tích Tại Các Nước ASEAN

• Tác giả: Ms. Vu Thi Quynh
• Người hướng dẫn: Dr. Nguyen Thi Thuy Linh
• Trường học: University of Economics
• Chuyên ngành: Development Economics
• Đề tài: Phân Tích Tác Động Cạnh Tranh Đến Ổn Định Ngân Hàng Tại Các Nước ASEAN
• Loại tài liệu: Thesis
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• 1. CHAPTER 1: Introduction
• 1.1. Problem statement
• 1.2. Scope of the study
• 1.3. Research objectives and research questions
• 1.4. Research methodology
• 1.5. Contributions and implications
• 1.6. Limitations and structure of the thesis
• 2. CHAPTER 2: Literature review
• 2.1. Bank stability and competition
• 2.2. The efficiency–stability debate
• 2.3. The concentration–contestability debate
• 2.4. Moral hazard and adverse selection problem
• 2.5. Main arguments about relationship between competition and bank stability
• 2.5.1. The traditional competition-instability view
• 2.5.2. The modern competition-stability view
• 2.5.3. Competition and bank stability
• 2.5.4. Effect of financial crises on the competition and bank stability relationship
• 2.6. Specific regression equations
• 2.7. Description of the variables
• 2.7.1. Non-performing loan ratio
• 2.7.2. Measures of bank competition
• 2.7.2.1. The Panzar-Rosse H-statistic: Non-Structural approach
• 2.7.2.2. The Herfindahl-Hirschman Index (HHI): Structural approach
• 2.7.3. Other control variables
• 2.7.3.1. The bank specific indicators
• 2.7.3.2. Macro-economic indicators
• 2.7.4. Estimation method: Two-stage Least Square (2SLS)
• 4. CHAPTER 4: Empirical analysis
• 4.1. Descriptive statistics and correlation structure
• 4.2. Competition and stability in ASEAN banks
• 4.2.1. Characteristics of ASEAN banks
• 4.2.2. Cross-country differences in bank regulatory policies
• 4.2.3. Competition and bank stability
• 4.2.4. The variable correlation
• 4.2.5. The first-stage regression
• 4.2.6. Results and discussion
• 4.2.6.1. The effect competition on stability
• 4.2.6.2. The impact of Asian crisis and global financial crisis on competition and bank stability relationship
• 4.2.6.3. The effect of Market Entry Conditions and Bank regulatory factor
• 4.2.6.4. Bank-level and country-level factors on competition-stability nexus
• 4.2.6.5. Limitations and suggestions for further research

I. Tổng Quan Tác Động Cạnh Tranh Đến Ổn Định Ngân Hàng ASEAN

Nghiên cứu mối quan hệ giữa tác động cạnh tranh và ổn định ngân hàng là trọng tâm của các vấn đề học thuật và chính sách, đặc biệt sau các cuộc khủng hoảng ngân hàng hệ thống trong ba thập kỷ qua. Xu hướng toàn cầu hướng tới củng cố trong ngành tài chính, khu vực ngân hàng ASEAN đã trải qua một sự thay đổi lớn từ bãi bỏ quy định sang quy định dựa trên kinh nghiệm khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997. Do đó, nghiên cứu này xem xét tác động của cạnh tranh trong thị trường ASEAN đến ổn định ngân hàng, có tính đến các giai đoạn khủng hoảng. Sử dụng bộ dữ liệu không cân bằng từ hơn 200 ngân hàng thương mại trên 7 quốc gia ASEAN trong giai đoạn từ 1995 đến 2015, nghiên cứu này cung cấp bằng chứng thực nghiệm ủng hộ quan điểm cạnh tranh rằng có một mối liên hệ phi tuyến tính hoặc hình chữ U giữa cạnh tranh và ổn định ngân hàng. Các ngân hàng được phát hiện là rất dễ biến động và mất vốn hóa trong khủng hoảng châu Á năm 1997, trong khi giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008 không ảnh hưởng trực tiếp đến các ngân hàng châu Á. Ngoài ra, các ngân hàng nhỏ hơn trong khu vực này cạnh tranh hơn các ngân hàng lớn trong cùng thời kỳ và chúng có thể đóng góp vào việc cải thiện sự vững chắc tài chính. Mặt khác, các phát hiện cũng cung cấp một số khuyến nghị cho các nhà hoạch định chính sách trong nền kinh tế ASEAN.

1.1. Bối Cảnh Cạnh Tranh Ngân Hàng Ổn Định Tài Chính ASEAN

Sự cạnh tranh gia tăng trong lĩnh vực ngân hàng do xu hướng thâm nhập vào thị trường ngân hàng của các ngân hàng nước ngoài lớn từ các quốc gia phát triển. Điều này thúc đẩy các ngân hàng trong nước đẩy nhanh quá trình củng cố để bảo vệ quyền lực thị trường của họ, dẫn đến sự xuất hiện của các ngân hàng "quá lớn để sụp đổ" và các ưu đãi rủi ro đạo đức có nhiều khả năng khai thác viện trợ của chính phủ (Berger & Mester, 2003). Các doanh nghiệp phụ thuộc đáng kể vào ngân hàng để tài trợ bên ngoài nhằm đảm bảo hoạt động của họ (Adam, 2008). Do đó, ổn định ngân hàng là một mối quan tâm lớn đối với các nhà hoạch định chính sách trong việc xây dựng các chính sách quan trọng.

1.2. Phạm Vi Nghiên Cứu Tác Động Cạnh Tranh Ổn Định Ngân Hàng

Nghiên cứu sử dụng các mẫu gồm 226 ngân hàng thương mại từ 7 quốc gia ASEAN (Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam). Khu vực ASEAN cung cấp một phòng thí nghiệm màu mỡ để phân tích mối quan hệ này, bởi vì ngành ngân hàng của nó đã trải qua tự do hóa thông qua sự thâm nhập của ngân hàng nước ngoài vào đầu những năm 1990, tiếp theo là bãi bỏ quy định, hội nhập kinh tế khu vực và củng cố lớn vào cuối những năm 1990 như các chiến lược sau khủng hoảng tài chính châu Á 1997-98.

II. Cách Đo Lường Tác Động Cạnh Tranh Ngân Hàng Tại ASEAN

Nghiên cứu sử dụng phương pháp Bình phương tối thiểu hai giai đoạn (2SLS) với ước tính hồi quy hiệu ứng cố định trong mô hình IV tĩnh. Các biện pháp cạnh tranh bao gồm các phương pháp phi cấu trúc (H-statistic, chỉ số Lerner) và các proxy phương pháp tiếp cận truyền thống cho sự tập trung ngân hàng (chỉ số HHI và CR3 (tỷ lệ tập trung của ba ngân hàng lớn trên thị trường cho vay)). Để làm proxy cho ổn định ngân hàng, Z-score được sử dụng làm thước đo chính. Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ xấu và tỷ lệ vốn hóa cũng được áp dụng như hai thước đo thay thế cho tình trạng khó khăn/ổn định tài chính và đo lường mức độ chấp nhận rủi ro (Fu et al, 2014; Berger, 2009).

2.1. Thống Kê H Panzar Rosse Đo Lường Cạnh Tranh Ngân Hàng ASEAN

Thống kê H (Panzar-Rosse) là một phương pháp phi cấu trúc để ước tính cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng. Nó dựa trên việc phân tích cách doanh thu của ngân hàng thay đổi theo những thay đổi trong giá cả của các yếu tố đầu vào (ví dụ: lãi suất huy động, chi phí lao động). Một giá trị H gần bằng 1 cho thấy sự cạnh tranh hoàn hảo, trong khi một giá trị gần bằng 0 cho thấy độc quyền.

2.2. Chỉ Số Herfindahl Hirschman HHI Đánh Giá Mức Độ Tập Trung

Chỉ số Herfindahl-Hirschman (HHI) là một phương pháp cấu trúc đo lường sự tập trung thị trường bằng cách tính tổng bình phương thị phần của tất cả các công ty trong một ngành. Một HHI cao cho thấy một thị trường tập trung, nơi một số ít công ty thống trị, trong khi một HHI thấp cho thấy một thị trường cạnh tranh hơn.

2.3. Các Biến Kiểm Soát Ảnh Hưởng Đến Ổn Định Ngân Hàng

Các biến kiểm soát được sử dụng trong nghiên cứu bao gồm các chỉ số cụ thể của ngân hàng (ví dụ: quy mô tài sản, tỷ lệ vốn chủ sở hữu, lợi nhuận trên tài sản), các chỉ số kinh tế vĩ mô (ví dụ: tăng trưởng GDP, lạm phát) và các biến quy định (ví dụ: yêu cầu về vốn, hạn chế hoạt động).

III. Tác Động Khủng Hoảng Tài Chính Đến Ổn Định Ngân Hàng ASEAN

Nghiên cứu mở rộng để kiểm tra xem các khủng hoảng tài chính và trợ cấp quá lớn để sụp đổ có ảnh hưởng đến mối liên hệ cạnh tranh-ổn định hay không. Các khủng hoảng có thể dẫn đến việc khu vực ngân hàng áp dụng các chiến lược cải cách khác nhau, chẳng hạn như quy định về vốn, hạn chế hoạt động và củng cố, có thể thay đổi sức mạnh thị trường hoặc cạnh tranh và hành vi chấp nhận rủi ro của các ngân hàng. Bằng chứng thực nghiệm cho thấy rằng các khủng hoảng tài chính thực sự có ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định ngân hàng ở các nước ASEAN.

3.1. Khủng Hoảng Tài Chính Châu Á 1997 Hệ Thống Ngân Hàng ASEAN

Cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 có tác động nghiêm trọng đến khu vực ngân hàng ASEAN, dẫn đến nợ xấu gia tăng, giảm lợi nhuận và khủng hoảng thanh khoản. Khủng hoảng này đã thúc đẩy các chính phủ ASEAN thực hiện các biện pháp cải cách để tăng cường ổn định và khả năng phục hồi của hệ thống ngân hàng.

3.2. Khủng Hoảng Tài Chính Toàn Cầu 2008 Ảnh Hưởng Đến ASEAN

Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 cũng ảnh hưởng đến các nước ASEAN, mặc dù ở mức độ ít hơn so với cuộc khủng hoảng năm 1997. Khủng hoảng năm 2008 đã dẫn đến sự suy giảm trong thương mại và đầu tư toàn cầu, làm suy yếu tăng trưởng kinh tế ở khu vực ASEAN.

3.3. Ảnh Hưởng Chính Sách Tiền Tệ Đến Cạnh Tranh Ổn Định

Các chính sách tiền tệ, chẳng hạn như lãi suất và tỷ giá hối đoái, có thể ảnh hưởng đến cạnh tranh và ổn định trong lĩnh vực ngân hàng. Ví dụ, lãi suất cao hơn có thể làm giảm lợi nhuận của ngân hàng và làm tăng rủi ro nợ xấu.

IV. Hướng Dẫn Phân Tích Kết Quả Nghiên Cứu Về Ổn Định Ngân Hàng ASEAN

Hệ thống ngân hàng ngày càng đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế của một khu vực, vì các doanh nghiệp hiện coi ngân hàng là nguồn vốn bên ngoài để duy trì hoạt động của họ. Quá trình quốc tế hóa ngân hàng cũng kéo theo sự xuất hiện của các ngân hàng nước ngoài lớn vào các thị trường mới nổi, điều này đã ảnh hưởng đến ổn định và tăng cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng. Ngoài ra, xu hướng quốc tế hóa này cũng đi đôi với sự gia tăng các cuộc khủng hoảng ngân hàng hệ thống trong hai thập kỷ cuối của thế kỷ 20.

4.1. Đóng Góp Nghiên Cứu Vào Lý Thuyết Thực Tiễn Ngân Hàng

Nghiên cứu đóng góp vào cuộc tranh luận về mối quan hệ cạnh tranh/ổn định bằng cách cung cấp bằng chứng mới từ các nước ASEAN mới nổi. Thứ hai, nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng dài bao gồm 21 năm từ 1995 đến 2015, bao gồm cuộc khủng hoảng châu Á 1997-98 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-08. Điều này cho phép phát triển một cơ sở dữ liệu mở rộng để kiểm tra mối liên hệ giữa cạnh tranh, khủng hoảng và ổn định ngân hàng.

4.2. Hàm Ý Chính Sách Từ Nghiên Cứu Ổn Định Ngân Hàng ASEAN

Nghiên cứu cũng cung cấp các hàm ý chính sách quan trọng liên quan đến củng cố, vốn hóa và hạn chế hoạt động. Nghiên cứu bổ sung các biến quy định như hạn chế hoạt động, gia nhập ngân hàng, yêu cầu về vốn và bảo hiểm tiền gửi vào đặc điểm kỹ thuật kinh tế vì chúng có thể ảnh hưởng đáng kể đến mối liên hệ giữa cạnh tranh và ổn định (Agoraki, Delis & Pasiouras, 2011).

V. Thách Thức Hạn Chế Khi Phân Tích Cạnh Tranh Ngân Hàng ASEAN

Nghiên cứu này cũng không thể tránh khỏi những hạn chế nhất định, điển hình là cơ sở dữ liệu, các biện pháp và phương pháp luận. Mẫu chỉ thu thập các ngân hàng thương mại, bỏ qua các hoạt động ngân hàng khác như ngân hàng hợp tác xã, ngân hàng bất động sản và thế chấp. Các ngân hàng đầu tư bị loại trừ khỏi mẫu phân tích, để đảm bảo tính đồng nhất trong loại hình và cho phép so sánh dữ liệu.

5.1. Hạn Chế Dữ Liệu Về Quy Định Giám Sát Ngân Hàng

Một số biến quy định không thể thu thập đầy đủ. Phạm vi phân tích chỉ giới hạn ở bảy quốc gia ASEAN. Nghiên cứu tập trung vào các yếu tố vĩ mô và vi mô, bỏ qua ảnh hưởng tiềm tàng của các yếu tố thể chế (ví dụ: chất lượng quản trị, bảo vệ quyền sở hữu).

5.2. Các Biện Pháp Khác Để Đo Lường Ổn Định Cạnh Tranh

Có nhiều biện pháp khác để đo lường ổn định và cạnh tranh ngân hàng, và việc sử dụng các biện pháp khác nhau có thể dẫn đến các kết quả khác nhau. Nghiên cứu sử dụng phương pháp 2SLS để giải quyết vấn đề nội sinh, nhưng có thể có các phương pháp khác phù hợp hơn.

VI. Triển Vọng Tương Lai Về Ổn Định Ngân Hàng Trong Khu Vực ASEAN

Hiểu cách cạnh tranh có thể hình thành các ưu đãi của các tổ chức tín dụng để chấp nhận rủi ro là điều cần thiết cho một hệ thống ngân hàng ổn định và hiệu quả, có thể tài trợ cho các cơ hội đầu tư có lợi nhuận kịp thời và duy trì tăng trưởng kinh tế bền vững. Một số nghiên cứu đã tập trung vào tác động của cạnh tranh đối với sự ổn định của hệ thống ngân hàng trong bối cảnh ASEAN.

6.1. Tác Động Của Hội Nhập Tài Chính ASEAN ABIF

Các thống đốc ngân hàng trung ương ASEAN đã chứng thực Khuôn khổ Hội nhập Ngân hàng ASEAN (ABIF) vào năm 2011, sẽ được triển khai ban đầu giữa ASEAN-5 bao gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan vào năm 2020. ABIF có thể mở rộng cạnh tranh và làm cho thị trường ngân hàng nâng cao hiệu quả và đạt được quy mô kinh tế (Yamanaka, 2014).

6.2. Củng Cố Ngân Hàng Rủi Ro Hệ Thống Trong ASEAN

Việc củng cố ngân hàng có thể làm tăng rủi ro hệ thống nếu các ngân hàng lớn hơn trở nên "quá lớn để sụp đổ", tạo ra một rủi ro đạo đức nơi các ngân hàng có thể chấp nhận nhiều rủi ro hơn khi biết rằng chính phủ sẽ cứu trợ họ trong trường hợp khủng hoảng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế khu vực, ngành ngân hàng ASEAN đã trải qua nhiều biến động lớn, đặc biệt là sau các cuộc khủng hoảng tài chính châu Á 1997-1998 và khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008. Với hơn 200 ngân hàng thương mại từ 7 quốc gia ASEAN (Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam) trong giai đoạn 1995-2015, nghiên cứu này tập trung phân tích mối quan hệ giữa cạnh tranh và sự ổn định của hệ thống ngân hàng trong khu vực. Mục tiêu chính là làm rõ liệu cạnh tranh có ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực đến sự ổn định ngân hàng, đồng thời đánh giá tác động của các cuộc khủng hoảng tài chính lớn đến mối quan hệ này.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các ngân hàng thương mại tại các quốc gia ASEAN, với dữ liệu thu thập từ nhiều nguồn uy tín như BankScope, World Bank, và Heritage Foundation. Nghiên cứu sử dụng các chỉ số đo lường cạnh tranh như H-statistic, Lerner index, HHI và CR3, cùng các chỉ số đo lường sự ổn định ngân hàng như Z-score, tỷ lệ nợ xấu (NPL) và tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (Equity ratio). Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho các nhà hoạch định chính sách về cách thức điều chỉnh cạnh tranh và quy định nhằm tăng cường sự ổn định tài chính trong khu vực ASEAN, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính về mối quan hệ giữa cạnh tranh và sự ổn định ngân hàng. Thứ nhất là lý thuyết "competition-fragility" (cạnh tranh làm tăng rủi ro), cho rằng cạnh tranh cao làm giảm lợi nhuận và giá trị thương hiệu ngân hàng (charter value), từ đó khuyến khích các ngân hàng tăng rủi ro để duy trì lợi nhuận. Thứ hai là lý thuyết "competition-stability" (cạnh tranh thúc đẩy ổn định), cho rằng cạnh tranh làm giảm lãi suất cho vay, giảm rủi ro tín dụng và tăng sự ổn định của ngân hàng. Ngoài ra, nghiên cứu còn xem xét mô hình mối quan hệ phi tuyến tính (hình chữ U) giữa cạnh tranh và ổn định, theo đó mức độ cạnh tranh vừa phải có thể tối ưu hóa sự ổn định.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Charter value: Giá trị thương hiệu ngân hàng, ảnh hưởng đến động cơ rủi ro.
• Moral hazard và adverse selection: Vấn đề thông tin không đối xứng trong tín dụng.
• H-statistic và Lerner index: Chỉ số đo lường cạnh tranh phi cấu trúc.
• HHI và CR3: Chỉ số đo lường tập trung thị trường ngân hàng.
• Z-score: Chỉ số đo lường rủi ro vỡ nợ và sự ổn định ngân hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng bộ dữ liệu bảng không cân bằng gồm 2143 quan sát từ 226 ngân hàng thương mại tại 7 quốc gia ASEAN trong giai đoạn 1995-2015. Phương pháp phân tích chính là hồi quy Two-Stage Least Squares (2SLS) với hiệu ứng cố định nhằm xử lý vấn đề nội sinh giữa cạnh tranh và sự ổn định ngân hàng. Các biến độc lập bao gồm các chỉ số cạnh tranh (H-statistic, Lerner index, HHI, CR3), biến phụ thuộc là các chỉ số ổn định ngân hàng (Z-score, NPL ratio, Equity ratio), cùng các biến kiểm soát cấp ngân hàng (quy mô, cơ cấu tài sản, hiệu quả hoạt động, dự phòng rủi ro) và biến kiểm soát cấp quốc gia (lạm phát, tăng trưởng GDP, quy định ngân hàng).

Dữ liệu được thu thập từ các nguồn uy tín như BankScope, World Bank Development Indicators, Heritage Foundation và các khảo sát về quy định ngân hàng của Ngân hàng Thế giới. Nghiên cứu cũng sử dụng các biến công cụ như vốn hóa thị trường chứng khoán, chỉ số tự do tài chính và bảo vệ quyền sở hữu để kiểm soát nội sinh. Thời gian nghiên cứu bao gồm cả giai đoạn trước, trong và sau các cuộc khủng hoảng tài chính lớn nhằm đánh giá tác động của khủng hoảng đến mối quan hệ cạnh tranh - ổn định.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mối quan hệ phi tuyến tính giữa cạnh tranh và sự ổn định ngân hàng: Kết quả hồi quy 2SLS cho thấy tồn tại mối quan hệ hình chữ U giữa cạnh tranh và sự ổn định ngân hàng, được đo bằng Z-score và tỷ lệ vốn chủ sở hữu. Cạnh tranh ở mức thấp hoặc quá cao đều làm giảm sự ổn định, trong khi mức cạnh tranh vừa phải giúp tăng cường sự ổn định. Ví dụ, hệ số cạnh tranh (H-statistic) có ảnh hưởng tích cực đến Z-score với mức ý nghĩa 1%, trong khi hệ số bình phương cạnh tranh có dấu âm, xác nhận mối quan hệ phi tuyến.

2. Tác động tiêu cực của khủng hoảng tài chính châu Á 1997-1998: Trong giai đoạn khủng hoảng châu Á, các ngân hàng ASEAN mất đi phần lớn vốn hóa và trở nên dễ tổn thương hơn, với tỷ lệ nợ xấu tăng từ khoảng 33% lên gần 50% tại một số quốc gia như Indonesia và Thái Lan. Mối quan hệ cạnh tranh - ổn định bị suy yếu rõ rệt trong giai đoạn này, cho thấy khủng hoảng làm giảm hiệu quả của cạnh tranh trong việc duy trì sự ổn định.

3. Ảnh hưởng hạn chế của khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008: Khác với khủng hoảng châu Á, cuộc khủng hoảng toàn cầu không ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của các ngân hàng ASEAN trong giai đoạn nghiên cứu. Các ngân hàng đã có sự chuẩn bị tốt hơn về vốn và quản lý rủi ro, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực.

4. Ngân hàng nhỏ cạnh tranh hơn và góp phần cải thiện sự ổn định: Các ngân hàng có quy mô nhỏ hơn trong khu vực ASEAN thể hiện mức độ cạnh tranh cao hơn so với các ngân hàng lớn, đồng thời có xu hướng duy trì sự ổn định tài chính tốt hơn. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của các ngân hàng nhỏ trong việc thúc đẩy cạnh tranh và tăng cường sự bền vững của hệ thống.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của mối quan hệ phi tuyến tính có thể được giải thích bởi sự cân bằng giữa hai hiệu ứng: cạnh tranh làm giảm lợi nhuận và giá trị thương hiệu ngân hàng (charter value), thúc đẩy rủi ro; đồng thời cạnh tranh cũng giảm lãi suất cho vay, giảm rủi ro tín dụng và cải thiện hiệu quả phân bổ vốn. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các nền kinh tế phát triển và đang phát triển, đồng thời bổ sung bằng chứng thực nghiệm cho khu vực ASEAN.

Tác động tiêu cực của khủng hoảng châu Á phản ánh sự tổn thương nghiêm trọng của hệ thống ngân hàng khi mất đi vốn và tăng nợ xấu, làm suy yếu khả năng cạnh tranh và ổn định. Ngược lại, kinh nghiệm từ khủng hoảng này giúp các ngân hàng ASEAN nâng cao năng lực quản lý rủi ro, giảm thiểu tác động của khủng hoảng toàn cầu sau đó.

Việc các ngân hàng nhỏ cạnh tranh hơn và góp phần cải thiện sự ổn định cho thấy sự đa dạng trong cấu trúc thị trường ngân hàng có thể tạo ra lợi ích về mặt cạnh tranh và giảm thiểu rủi ro hệ thống. Tuy nhiên, sự gia tăng tập trung và sự xuất hiện của các ngân hàng "quá lớn để thất bại" vẫn là mối quan ngại đối với các nhà hoạch định chính sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ Z-score theo thời gian, so sánh các chỉ số cạnh tranh và tập trung thị trường, cũng như bảng thống kê tỷ lệ nợ xấu và vốn hóa ngân hàng qua các giai đoạn khủng hoảng để minh họa rõ nét các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trong ngành ngân hàng: Các cơ quan quản lý nên tạo điều kiện cho sự cạnh tranh vừa phải, tránh tình trạng độc quyền hoặc cạnh tranh quá mức gây rủi ro. Mục tiêu là duy trì chỉ số H-statistic trong khoảng cân bằng nhằm tối ưu hóa sự ổn định ngân hàng trong vòng 3-5 năm tới.

2. Tăng cường quy định về vốn và quản lý rủi ro: Áp dụng các tiêu chuẩn vốn tối thiểu nghiêm ngặt và giám sát chặt chẽ hoạt động tín dụng để giảm thiểu rủi ro nợ xấu, đặc biệt trong các giai đoạn biến động kinh tế. Cơ quan quản lý ngân hàng cần phối hợp với các tổ chức quốc tế để cập nhật các chuẩn mực Basel mới nhất.

3. Hỗ trợ và phát triển các ngân hàng nhỏ và vừa: Khuyến khích các ngân hàng nhỏ nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo và cải thiện công nghệ thông tin. Điều này giúp đa dạng hóa thị trường và giảm thiểu rủi ro tập trung.

4. Xây dựng khung pháp lý linh hoạt ứng phó khủng hoảng: Thiết lập các cơ chế cảnh báo sớm và chính sách ứng phó nhanh nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của các cuộc khủng hoảng tài chính trong tương lai. Các biện pháp này cần được hoàn thiện trong vòng 2 năm tới và thường xuyên cập nhật.

5. Tăng cường minh bạch và công bố thông tin: Yêu cầu các ngân hàng công bố đầy đủ, kịp thời các chỉ số tài chính và rủi ro để nâng cao hiệu quả giám sát và tạo niềm tin cho nhà đầu tư, khách hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý ngân hàng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách điều tiết cạnh tranh và ổn định hệ thống ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế khu vực.

2. Các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính: Giúp hiểu rõ tác động của cạnh tranh đến rủi ro và sự ổn định, từ đó điều chỉnh chiến lược kinh doanh và quản lý rủi ro phù hợp.

3. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực kinh tế phát triển và tài chính ngân hàng: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về mối quan hệ cạnh tranh - ổn định trong khu vực ASEAN, mở rộng kiến thức học thuật.

4. Nhà đầu tư và chuyên gia phân tích tài chính: Hỗ trợ đánh giá rủi ro và tiềm năng phát triển của các ngân hàng trong khu vực, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn.

Câu hỏi thường gặp

1. Cạnh tranh có luôn làm tăng sự ổn định của ngân hàng không?
   Không, nghiên cứu chỉ ra mối quan hệ phi tuyến tính, tức là cạnh tranh vừa phải giúp tăng ổn định, nhưng cạnh tranh quá cao hoặc quá thấp đều có thể làm giảm sự ổn định do ảnh hưởng đến lợi nhuận và rủi ro.

2. Tại sao khủng hoảng tài chính châu Á lại ảnh hưởng mạnh hơn so với khủng hoảng toàn cầu?
   Khủng hoảng châu Á làm giảm mạnh vốn hóa và tăng nợ xấu, khiến ngân hàng mất khả năng chống chịu. Trong khi đó, sau khủng hoảng này, các ngân hàng ASEAN đã cải thiện quản lý rủi ro nên giảm thiểu được tác động của khủng hoảng toàn cầu.

3. Ngân hàng nhỏ có vai trò gì trong sự ổn định hệ thống?
   Ngân hàng nhỏ thường cạnh tranh hơn và góp phần đa dạng hóa thị trường, giảm rủi ro tập trung và tăng cường sự ổn định tổng thể của hệ thống ngân hàng.

4. Các chỉ số nào được sử dụng để đo lường cạnh tranh và ổn định ngân hàng?
   Cạnh tranh được đo bằng H-statistic, Lerner index, HHI và CR3; ổn định được đo bằng Z-score, tỷ lệ nợ xấu (NPL) và tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (Equity ratio).

5. Phương pháp 2SLS giúp gì cho nghiên cứu này?
   Phương pháp 2SLS xử lý vấn đề nội sinh giữa cạnh tranh và sự ổn định ngân hàng, giúp kết quả hồi quy chính xác và tin cậy hơn bằng cách sử dụng các biến công cụ như vốn hóa thị trường, chỉ số tự do tài chính và bảo vệ quyền sở hữu.

Kết luận

• Nghiên cứu xác nhận mối quan hệ phi tuyến tính giữa cạnh tranh và sự ổn định ngân hàng trong khu vực ASEAN giai đoạn 1995-2015.
• Khủng hoảng tài chính châu Á 1997-1998 làm suy yếu sự ổn định ngân hàng, trong khi khủng hoảng toàn cầu 2007-2008 có tác động hạn chế nhờ kinh nghiệm quản lý rủi ro.
• Ngân hàng nhỏ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy cạnh tranh và tăng cường sự ổn định hệ thống.
• Các chính sách điều tiết cạnh tranh, tăng cường vốn và quản lý rủi ro cần được ưu tiên để duy trì sự ổn định tài chính khu vực.
• Đề xuất nghiên cứu tiếp theo tập trung vào ảnh hưởng của các ngân hàng nước ngoài và các loại hình ngân hàng khác nhằm hoàn thiện bức tranh toàn diện về hệ thống ngân hàng ASEAN.

Hành động tiếp theo: Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nên áp dụng các khuyến nghị nhằm cân bằng cạnh tranh và ổn định, đồng thời tiếp tục theo dõi và nghiên cứu sâu hơn về tác động của các yếu tố bên ngoài đến hệ thống ngân hàng khu vực.