Đòn Bẩy Tài Chính, Dòng Tiền và Kiệt Quệ Tài Chính của Các Doanh Nghiệp Niêm Yết Tại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Hải Bình
• Người hướng dẫn: TS. Lê Hoàng Vinh
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế - Luật
• Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng
• Đề tài: Đòn Bẩy Tài Chính, Dòng Tiền Và Kiệt Quệ Tài Chính Của Các Doanh Nghiệp Niêm Yết Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát
• 1.2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5.1. Nguồn dữ liệu
• 1.5.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa khoa học và lợi ích của đề tài
• 1.7. Cấu trúc khái quát của đề tài
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT, NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU
• 2.1. Cơ sở lý thuyết về KQTC doanh nghiệp
• 2.2. Lý thuyết về quản trị tiền (Cash Management Theory)
• 2.3. Lý thuyết về sự ưa thích thanh khoản (Liquidity Preference theory)
• 2.4. Lý thuyết đánh đổi giữa thanh khoản và khả năng sinh lời (Liquidity and Profitability Trade-off Theory)
• 2.5. Bản chất của KQTC
• 2.6. Cơ sở lý thuyết về đòn bẩy tài chính và ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính đến KQTC
• 2.6.1. Lý thuyết cơ cấu vốn tối ưu (quan điểm truyền thống)
• 2.6.2. Lý thuyết lợi nhuận hoạt động ròng (The Net Operating Income approach)
• 2.6.3. Lý thuyết đánh đổi về cơ cấu vốn (The Trade-off theory of capital structure)
• 2.6.4. Lý thuyết trật tự phân hạng (The Pecking Order Hypothesis)
• 2.6.5. Giải thích của đòn bẩy tài chính cho tình trạng KQTC
• 2.7. Cơ sở lý thuyết về dòng tiền
• 2.7.1. Lý thuyết về dòng tiền
• 2.7.2. Bản chất của dòng tiền
• 2.7.3. Giải thích của dòng tiền cho tình trạng KQTC của các doanh nghiệp
• 2.7.4. Dòng tiền hoạt động kinh doanh điều tiết ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính đến KQTC
• 2.8. Nghiên cứu thực nghiệm
• 2.8.1. Các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan
• 2.8.2. Thảo luận và xác định khoảng trống nghiên cứu
• 2.9. Giả thuyết nghiên cứu
• 2.9.1. Tác động của đòn bẩy tài chính đến KQTC
• 2.9.2. Tác động của dòng tiền hoạt động kinh doanh đến KQTC
• 2.9.3. Dòng tiền hoạt động kinh doanh điều tiết tác động của đòn bẩy tài chính đến KQTC
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu
• 3.3. Mẫu và dữ liệu nghiên cứu
• 3.3.1. Mẫu nghiên cứu
• 3.3.2. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 3.4.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Thống kê mô tả
• 4.2. Phân tích tương quan và vấn đề đa cộng tuyến
• 4.3. Kết quả ước lượng
• 4.3.1. Mô hình nghiên cứu thứ nhất
• 4.3.2. Mô hình nghiên cứu thứ hai
• 4.4. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 4.4.1. Đòn bẩy tài chính tác động cùng chiều đến KQTC tại các doanh nghiệp
• 4.4.2. Dòng tiền hoạt động kinh doanh thể hiện khả năng tạo tiền tác động ngược chiều đến KQTC tại các doanh nghiệp
• 4.4.3. Dòng tiền hoạt động kinh doanh đóng vai trò điều tiết giảm tác động cùng chiều của đòn bẩy tài chính đến KQTC tại các doanh nghiệp
• 4.4.4. Quy mô doanh nghiệp và độ tuổi doanh nghiệp tác động cùng chiều đến KQTC của các doanh nghiệp
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN, GỢI Ý VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 5.1. Gợi ý, khuyến nghị
• 5.2. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài
• 5.2.1. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1

I. Tổng Quan Về Đòn Bẩy Tài Chính Dòng Tiền Kiệt Quệ

Nghiên cứu về đòn bẩy tài chính, dòng tiền và kiệt quệ tài chính (KQTC) của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam trở nên cấp thiết trong bối cảnh kinh tế đầy biến động. Đặc biệt, đại dịch Covid-19 đã phơi bày những rủi ro tiềm ẩn và nhấn mạnh tầm quan trọng của quản trị tài chính hiệu quả. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính có thể mang lại lợi nhuận cao hơn, nhưng đồng thời cũng làm tăng rủi ro kiệt quệ tài chính. Dòng tiền, được ví như “máu” của doanh nghiệp, đóng vai trò then chốt trong việc duy trì hoạt động, thanh toán các khoản nợ và đảm bảo sự ổn định tài chính. Do đó, phân tích mối quan hệ giữa ba yếu tố này là vô cùng quan trọng để giúp các doanh nghiệp niêm yết đưa ra các quyết định tài chính sáng suốt. Bằng chứng thực nghiệm cho thấy kiểm soát tốt hoạt động đầu tư và dòng tiền hoạt động kinh doanh giúp giảm rủi ro KQTC.

1.1. Tầm quan trọng của phân tích tài chính trong bối cảnh Covid 19

Đại dịch Covid-19 đã gây ra những tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của nhiều doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam. Điều này làm gia tăng nguy cơ kiệt quệ tài chính. Do đó, việc phân tích tài chính, đặc biệt là đòn bẩy tài chính và dòng tiền, trở nên quan trọng hơn bao giờ hết để đánh giá khả năng phục hồi và phát triển của doanh nghiệp. Báo cáo tài chính là cơ sở quan trọng để đánh giá sức khỏe doanh nghiệp, phân tích hiệu quả hoạt động và dự báo dòng tiền trong tương lai.

1.2. Mối liên hệ giữa đòn bẩy tài chính dòng tiền và kiệt quệ tài chính

Mối quan hệ giữa đòn bẩy tài chính, dòng tiền và kiệt quệ tài chính là một vòng luẩn quẩn. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính quá mức có thể làm giảm dòng tiền và tăng nguy cơ kiệt quệ. Ngược lại, dòng tiền dồi dào có thể giúp doanh nghiệp giảm bớt sự phụ thuộc vào đòn bẩy tài chính và giảm thiểu rủi ro. Do đó, cần có một chiến lược quản lý đòn bẩy tài chính và dòng tiền hợp lý để đảm bảo sự ổn định tài chính của doanh nghiệp.

II. Thách Thức Khi Quản Trị Đòn Bẩy Dòng Tiền tại VN

Quản trị đòn bẩy tài chính và dòng tiền hiệu quả là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam. Môi trường kinh doanh biến động, sự cạnh tranh gay gắt và những hạn chế về nguồn vốn là những yếu tố gây khó khăn cho việc duy trì sự ổn định tài chính. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần phải đối mặt với những rủi ro tiềm ẩn như biến động lãi suất, tỷ giá hối đoái và các chính sách điều chỉnh của nhà nước. Theo nghiên cứu của Nguyễn Hải Bình năm 2022, các doanh nghiệp niêm yết cần chú trọng đến việc điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn và hiệu quả hoạt động kinh doanh để đảm bảo sự tồn tại và phát triển.

2.1. Rủi ro từ biến động lãi suất và tỷ giá hối đoái

Biến động lãi suất và tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng lớn đến dòng tiền và khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Khi lãi suất tăng, chi phí trả nợ cũng tăng, làm giảm lợi nhuận và tăng nguy cơ kiệt quệ tài chính. Tương tự, biến động tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến giá trị các khoản nợ bằng ngoại tệ và làm tăng chi phí nhập khẩu.

2.2. Hạn chế về nguồn vốn và khả năng tiếp cận tín dụng

Nhiều doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay từ các ngân hàng và tổ chức tín dụng. Điều này làm hạn chế khả năng đầu tư và mở rộng hoạt động kinh doanh. Việc thiếu vốn cũng có thể khiến doanh nghiệp phải sử dụng đòn bẩy tài chính quá mức, làm tăng rủi ro.

2.3. Áp lực cạnh tranh và biến động thị trường

Sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường và những biến động bất ngờ về nhu cầu tiêu dùng có thể ảnh hưởng đến dòng tiền và lợi nhuận của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần phải liên tục đổi mới sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và tìm kiếm thị trường mới để duy trì lợi thế cạnh tranh.

III. Cách Phân Tích Dòng Tiền Doanh Nghiệp Niêm Yết Chi Tiết

Phân tích dòng tiền là một công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp niêm yết. Bằng cách xem xét dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, đầu tư và tài chính, nhà đầu tư và các bên liên quan có thể hiểu rõ hơn về khả năng tạo tiền, khả năng thanh toán và nhu cầu vốn của doanh nghiệp. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin chi tiết về nguồn tiền vào và ra, giúp đánh giá khả năng tạo tiền từ hoạt động kinh doanh, đảm bảo các khoản thanh toán đến hạn và chi trả cổ tức.

3.1. Phân tích dòng tiền từ hoạt động kinh doanh OCF

Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (OCF) là chỉ số quan trọng nhất, phản ánh khả năng tạo tiền từ các hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp. OCF dương cho thấy doanh nghiệp có khả năng tạo ra đủ tiền để trang trải chi phí hoạt động và đầu tư vào tăng trưởng.

3.2. Phân tích dòng tiền từ hoạt động đầu tư ICF

Dòng tiền từ hoạt động đầu tư (ICF) cho biết doanh nghiệp đang đầu tư vào các tài sản nào và đang thu hồi tiền từ việc bán các tài sản nào. ICF âm cho thấy doanh nghiệp đang đầu tư mạnh vào tương lai, trong khi ICF dương cho thấy doanh nghiệp đang thu hẹp quy mô đầu tư.

3.3. Phân tích dòng tiền từ hoạt động tài chính FCF

Dòng tiền từ hoạt động tài chính (FCF) cho biết doanh nghiệp đang huy động vốn từ các nguồn nào (ví dụ: phát hành cổ phiếu, vay nợ) và đang trả nợ hoặc trả cổ tức như thế nào. FCF dương có thể cho thấy doanh nghiệp đang huy động thêm vốn, trong khi FCF âm có thể cho thấy doanh nghiệp đang trả nợ hoặc trả cổ tức.

IV. Hướng Dẫn Phân Tích Đòn Bẩy Tài Chính Doanh Nghiệp Việt

Phân tích đòn bẩy tài chính giúp đánh giá mức độ sử dụng nợ của doanh nghiệp và khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính hợp lý có thể giúp doanh nghiệp tăng lợi nhuận, nhưng nếu sử dụng quá mức có thể dẫn đến rủi ro kiệt quệ tài chính. Các tỷ số quan trọng bao gồm hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu, hệ số thanh toán hiện hành và hệ số thanh toán nhanh.

4.1. Tính toán và phân tích hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu

Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu (Debt-to-Equity Ratio) cho biết doanh nghiệp đang sử dụng bao nhiêu nợ so với vốn chủ sở hữu để tài trợ cho hoạt động kinh doanh. Hệ số này càng cao, rủi ro tài chính của doanh nghiệp càng lớn.

4.2. Đánh giá khả năng thanh toán hiện hành và thanh toán nhanh

Hệ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) và hệ số thanh toán nhanh (Quick Ratio) cho biết khả năng của doanh nghiệp trong việc thanh toán các khoản nợ ngắn hạn bằng tài sản ngắn hạn. Hệ số này càng cao, khả năng thanh toán của doanh nghiệp càng tốt.

4.3. Phân tích ảnh hưởng của đòn bẩy đến lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu ROE

Việc sử dụng đòn bẩy có thể khuếch đại lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). Tuy nhiên nếu doanh nghiệp thua lỗ, khoản lỗ cũng bị khuếch đại theo. Do đó, quản trị đòn bẩy cần đi kèm với quản trị rủi ro hiệu quả.

V. Kiệt Quệ Tài Chính Doanh Nghiệp Dấu Hiệu Giải Pháp

Kiệt quệ tài chính (KQTC) là tình trạng doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thanh toán các khoản nợ và thực hiện các cam kết tài chính. KQTC có thể dẫn đến phá sản nếu không được xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu KQTC và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng. Các dấu hiệu nhận biết KQTC bao gồm: giảm doanh thu, lợi nhuận giảm, dòng tiền âm, nợ tăng cao, chậm trả nợ, bị kiện tụng và mất uy tín.

5.1. Các dấu hiệu cảnh báo sớm về kiệt quệ tài chính

Việc theo dõi sát sao các chỉ số tài chính và phi tài chính có thể giúp nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo về KQTC. Một số dấu hiệu quan trọng bao gồm: giảm doanh thu liên tục, lợi nhuận giảm mạnh, dòng tiền từ hoạt động kinh doanh âm, nợ vay tăng cao, chậm trả nợ cho nhà cung cấp và ngân hàng, bị khách hàng và đối tác kiện tụng, và mất uy tín trên thị trường.

5.2. Mô hình Altman Z score dự báo kiệt quệ tài chính

Mô hình Altman Z-score là một công cụ phổ biến để dự báo khả năng KQTC của doanh nghiệp. Mô hình này sử dụng một số chỉ số tài chính để tính toán điểm Z-score, từ đó đánh giá mức độ rủi ro của doanh nghiệp.

5.3. Các biện pháp phục hồi tài chính và tái cấu trúc doanh nghiệp

Nếu doanh nghiệp đã rơi vào tình trạng KQTC, cần thực hiện các biện pháp phục hồi tài chính và tái cấu trúc doanh nghiệp để cải thiện tình hình. Các biện pháp này có thể bao gồm: cắt giảm chi phí, bán tài sản không cần thiết, đàm phán với chủ nợ để giãn nợ hoặc giảm lãi suất, tái cấu trúc hoạt động kinh doanh, và tìm kiếm nguồn vốn mới.

VI. Quản Trị Đòn Bẩy Dòng Tiền Giải Pháp Cho DN Niêm Yết

Để quản trị đòn bẩy tài chính và dòng tiền hiệu quả, các doanh nghiệp niêm yết cần xây dựng một chiến lược tài chính toàn diện, phù hợp với đặc điểm ngành nghề và tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Chiến lược này cần bao gồm các mục tiêu rõ ràng, các biện pháp cụ thể và các chỉ số đánh giá hiệu quả. Cần cân bằng giữa việc sử dụng nợ vay để tăng trưởng và duy trì khả năng thanh toán để tránh kiệt quệ tài chính.

6.1. Xây dựng chính sách quản lý nợ vay hợp lý

Doanh nghiệp cần xác định mức độ nợ vay phù hợp với khả năng trả nợ và rủi ro của doanh nghiệp. Cần đa dạng hóa các nguồn vốn vay và theo dõi sát sao tình hình lãi suất và tỷ giá hối đoái.

6.2. Tăng cường quản lý dòng tiền và lập kế hoạch tài chính

Doanh nghiệp cần theo dõi sát sao dòng tiền vào và ra, lập kế hoạch dòng tiền chi tiết và dự báo dòng tiền trong tương lai. Cần tìm cách tăng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh và giảm dòng tiền từ hoạt động đầu tư và tài chính.

6.3. Nâng cao năng lực quản trị tài chính và kiểm soát rủi ro

Doanh nghiệp cần đầu tư vào đào tạo và phát triển đội ngũ quản lý tài chính, xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả và thực hiện các biện pháp phòng ngừa rủi ro tài chính.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 gây ra những tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều khó khăn tài chính, đặc biệt là tình trạng kiệt quệ tài chính (KQTC). Theo ước tính, trong giai đoạn 2015-2020, nhiều doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua sự biến động lớn về đòn bẩy tài chính và dòng tiền hoạt động kinh doanh, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thanh toán và duy trì hoạt động. Nghiên cứu nhằm đánh giá ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính và dòng tiền hoạt động kinh doanh đến KQTC, đồng thời phân tích vai trò điều tiết của dòng tiền trong mối quan hệ này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 505 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên sàn HOSE và HNX trong giai đoạn 2015-2020. Mục tiêu cụ thể bao gồm đánh giá tác động của đòn bẩy tài chính và dòng tiền hoạt động kinh doanh đến KQTC, cũng như đề xuất các giải pháp quản trị nhằm giảm thiểu rủi ro tài chính. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho nhà quản trị tài chính doanh nghiệp và các chủ thể liên quan, giúp nâng cao hiệu quả quản trị vốn và duy trì sự ổn định tài chính trong bối cảnh kinh tế biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết tài chính trọng yếu sau:

• Lý thuyết đánh đổi về cơ cấu vốn (Trade-off theory): Lý thuyết này cho rằng doanh nghiệp cần cân bằng giữa lợi ích từ lá chắn thuế của nợ vay và chi phí KQTC phát sinh khi sử dụng đòn bẩy tài chính cao. Cơ cấu vốn tối ưu được xác định tại điểm mà giá trị hiện tại của chi phí KQTC bằng giá trị hiện tại của khoản tiết kiệm thuế từ lãi vay.

• Lý thuyết trật tự phân hạng (Pecking Order Hypothesis): Doanh nghiệp ưu tiên sử dụng nguồn vốn nội bộ trước, sau đó mới đến nợ vay và cuối cùng là phát hành cổ phiếu mới, nhằm giảm thiểu chi phí vốn và tránh phát đi tín hiệu tiêu cực đến thị trường.

• Lý thuyết quản trị tiền (Cash Management Theory): Quản lý dòng tiền hiệu quả giúp doanh nghiệp duy trì tính thanh khoản, đảm bảo khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn và giảm thiểu rủi ro KQTC.

• Lý thuyết về sự ưa thích thanh khoản (Liquidity Preference Theory): Doanh nghiệp cần duy trì tài sản có tính thanh khoản cao để đáp ứng nhu cầu thanh toán và phòng ngừa các rủi ro tài chính bất ngờ.

Các khái niệm chính bao gồm: đòn bẩy tài chính (LEV), dòng tiền hoạt động kinh doanh (OCF), kiệt quệ tài chính (FD), và chi phí sử dụng vốn bình quân (WACC).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính đã kiểm toán của 505 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2015-2020, thu thập qua hệ thống FiinPro. Phương pháp chọn mẫu có mục đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm doanh nghiệp phi tài chính.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

• Định tính: Phân tích cơ sở lý thuyết, khảo sát các nghiên cứu thực nghiệm liên quan, xây dựng mô hình nghiên cứu và giả thuyết.

• Định lượng: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích tương quan và hồi quy dữ liệu bảng (panel data regression) với các mô hình ước lượng như Fixed Effects Model (FEM), Random Effects Model (REM) và Generalized Least Square (GLS). Cỡ mẫu lớn và dữ liệu đa chiều giúp tăng độ tin cậy kết quả. Các kiểm định đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi và tự tương quan được thực hiện để đảm bảo tính chính xác của mô hình.

Timeline nghiên cứu kéo dài 6 năm, từ 2015 đến 2020, phù hợp với mục tiêu đánh giá tác động dài hạn của đòn bẩy tài chính và dòng tiền đến KQTC.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đòn bẩy tài chính tác động cùng chiều đến KQTC: Kết quả hồi quy cho thấy mức độ sử dụng nợ tài trợ (LEV) có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến tình trạng KQTC của doanh nghiệp. Cụ thể, khi đòn bẩy tài chính tăng 1%, khả năng xảy ra KQTC tăng khoảng 0,5%, phản ánh rủi ro tài chính gia tăng do áp lực trả nợ và lãi vay.

2. Dòng tiền hoạt động kinh doanh tác động ngược chiều đến KQTC: Dòng tiền hoạt động kinh doanh (OCF) có ảnh hưởng tiêu cực đến KQTC, với hệ số hồi quy âm và có ý nghĩa thống kê. Mỗi đơn vị tăng trong OCF giúp giảm khoảng 0,4% nguy cơ KQTC, cho thấy khả năng tạo tiền nội tại giúp doanh nghiệp duy trì thanh khoản và thực hiện các nghĩa vụ tài chính.

3. Dòng tiền hoạt động kinh doanh điều tiết ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính: Phân tích tương tác cho thấy dòng tiền hoạt động kinh doanh làm giảm tác động tiêu cực của đòn bẩy tài chính đến KQTC. Doanh nghiệp có dòng tiền dương mạnh mẽ có thể chịu được mức đòn bẩy cao hơn mà không bị rơi vào KQTC.

4. Quy mô và độ tuổi doanh nghiệp ảnh hưởng cùng chiều đến KQTC: Doanh nghiệp lớn và có tuổi đời cao hơn có xu hướng chịu ít rủi ro KQTC hơn, do có nguồn lực tài chính ổn định và kinh nghiệm quản trị tốt hơn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân đòn bẩy tài chính làm tăng rủi ro KQTC là do nghĩa vụ trả nợ gốc và lãi vay không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh, gây áp lực thanh toán ngay cả khi doanh nghiệp gặp khó khăn. Kết quả này phù hợp với lý thuyết đánh đổi và các nghiên cứu thực nghiệm tại các thị trường mới nổi.

Dòng tiền hoạt động kinh doanh thể hiện khả năng tạo tiền từ hoạt động cốt lõi, giúp doanh nghiệp duy trì thanh khoản và giảm thiểu rủi ro mất khả năng thanh toán. Điều này đồng thuận với lý thuyết quản trị tiền và các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy dòng tiền là chỉ báo quan trọng trong nhận diện KQTC.

Vai trò điều tiết của dòng tiền cho thấy quản trị dòng tiền hiệu quả có thể làm giảm tác động tiêu cực của đòn bẩy tài chính, giúp doanh nghiệp cân bằng giữa lợi ích từ đòn bẩy và rủi ro tài chính. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của chính sách quản trị vốn lưu động và dòng tiền trong quản lý rủi ro tài chính.

Việc quy mô và tuổi đời doanh nghiệp ảnh hưởng tích cực đến khả năng chống chịu KQTC cũng phù hợp với các nghiên cứu trước đây, cho thấy doanh nghiệp lớn và có kinh nghiệm thường có hệ thống quản trị tài chính và nguồn lực tốt hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ hồi quy thể hiện mối quan hệ giữa LEV, OCF và chỉ số KQTC, cũng như bảng phân tích tương quan và kiểm định đa cộng tuyến để minh chứng tính hợp lệ của mô hình.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản trị dòng tiền hoạt động kinh doanh: Doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống quản lý dòng tiền chặt chẽ nhằm đảm bảo dòng tiền dương ổn định, giảm thiểu rủi ro mất khả năng thanh toán. Mục tiêu là duy trì OCF ở mức tối thiểu đủ để chi trả nợ vay trong vòng 1-2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban tài chính doanh nghiệp, trong vòng 12 tháng.

2. Kiểm soát mức đòn bẩy tài chính hợp lý: Doanh nghiệp nên duy trì tỷ lệ nợ vay trong cơ cấu vốn ở mức vừa phải, không vượt quá ngưỡng rủi ro đã được xác định qua phân tích nội bộ và tham khảo cơ cấu vốn tối ưu. Mục tiêu giảm tỷ lệ KQTC xuống dưới 10% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và hội đồng quản trị.

3. Xây dựng chính sách tài trợ linh hoạt: Ưu tiên sử dụng nguồn vốn nội bộ và nợ vay dài hạn với chi phí thấp, hạn chế vay nợ ngắn hạn để giảm áp lực thanh toán. Mục tiêu tăng tỷ trọng vốn tự có lên ít nhất 30% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng kế hoạch tài chính.

4. Đào tạo nâng cao năng lực quản trị tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo về quản trị dòng tiền, quản lý rủi ro tài chính cho cán bộ quản lý tài chính nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng phó với biến động tài chính. Mục tiêu hoàn thành đào tạo cho 100% cán bộ tài chính trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban nhân sự phối hợp phòng tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị tài chính doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ tác động của đòn bẩy tài chính và dòng tiền đến rủi ro KQTC, từ đó xây dựng chính sách quản trị vốn hiệu quả, giảm thiểu rủi ro tài chính.

2. Các nhà đầu tư và phân tích tài chính: Cung cấp cơ sở đánh giá rủi ro tài chính của doanh nghiệp niêm yết dựa trên các chỉ số đòn bẩy và dòng tiền, hỗ trợ quyết định đầu tư chính xác.

3. Cơ quan quản lý và chính sách: Tham khảo để xây dựng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong việc quản lý rủi ro tài chính, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế biến động do đại dịch.

4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành Tài chính – Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo khoa học về mối quan hệ giữa đòn bẩy tài chính, dòng tiền và KQTC, đồng thời cung cấp phương pháp nghiên cứu thực nghiệm bài bản.

Câu hỏi thường gặp

1. Đòn bẩy tài chính ảnh hưởng thế nào đến kiệt quệ tài chính?
   Đòn bẩy tài chính làm tăng rủi ro KQTC do nghĩa vụ trả nợ gốc và lãi vay cố định, gây áp lực thanh toán ngay cả khi doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả. Ví dụ, tăng 1% đòn bẩy có thể làm tăng 0,5% nguy cơ KQTC.

2. Dòng tiền hoạt động kinh doanh có vai trò gì trong quản lý rủi ro tài chính?
   Dòng tiền hoạt động kinh doanh thể hiện khả năng tạo tiền nội tại, giúp doanh nghiệp duy trì thanh khoản và thực hiện các nghĩa vụ tài chính, giảm nguy cơ KQTC. Doanh nghiệp có dòng tiền dương ổn định thường ít bị rơi vào khó khăn tài chính.

3. Làm thế nào dòng tiền điều tiết ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính đến KQTC?
   Dòng tiền hoạt động kinh doanh dương giúp giảm tác động tiêu cực của đòn bẩy tài chính, cho phép doanh nghiệp chịu được mức nợ cao hơn mà không bị mất khả năng thanh toán. Đây là cơ sở để cân bằng giữa lợi ích và rủi ro khi sử dụng nợ.

4. Tại sao quy mô và tuổi đời doanh nghiệp ảnh hưởng đến KQTC?
   Doanh nghiệp lớn và có tuổi đời lâu thường có nguồn lực tài chính ổn định, kinh nghiệm quản trị tốt hơn, giúp giảm thiểu rủi ro KQTC so với doanh nghiệp nhỏ và mới thành lập.

5. Các doanh nghiệp nên làm gì để giảm thiểu rủi ro KQTC?
   Doanh nghiệp cần quản lý dòng tiền hiệu quả, duy trì đòn bẩy tài chính hợp lý, ưu tiên nguồn vốn nội bộ và nợ dài hạn, đồng thời nâng cao năng lực quản trị tài chính để ứng phó với biến động kinh tế.

Kết luận

• Đòn bẩy tài chính có ảnh hưởng cùng chiều và làm tăng nguy cơ kiệt quệ tài chính của các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết tại Việt Nam trong giai đoạn 2015-2020.
• Dòng tiền hoạt động kinh doanh tác động ngược chiều, giúp giảm thiểu rủi ro KQTC và đóng vai trò điều tiết quan trọng trong mối quan hệ giữa đòn bẩy tài chính và KQTC.
• Quy mô và tuổi đời doanh nghiệp là các yếu tố hỗ trợ giảm thiểu rủi ro tài chính, góp phần nâng cao khả năng chống chịu KQTC.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách quản trị dòng tiền và đòn bẩy tài chính nhằm giảm thiểu rủi ro KQTC trong doanh nghiệp.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp quản trị tài chính đề xuất và mở rộng nghiên cứu sang các ngành nghề khác để hoàn thiện mô hình quản lý rủi ro tài chính.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản trị tài chính doanh nghiệp nên đánh giá lại cơ cấu vốn và chính sách quản lý dòng tiền để đảm bảo sự ổn định tài chính và phát triển bền vững trong tương lai.