Nghiên Cứu Phức Chất Nguyên Tố Đất Hiếm Với Acid Gallic Có Khả Năng Phát Quang

• Tác giả: Đinh Công Trịnh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Hiền Lan
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Hóa vô cơ
• Đề tài: Nghiên Cứu Tổng Hợp Các Phức Chất Của Nguyên Tố Đất Hiếm Với Acid Gallic Có Khả Năng Phát Quang
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC KÍ HIỆU VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Giới thiệu chung về các nguyên tố đất hiếm và khả năng tạo phức của chúng
• 1.2. Đặc điểm chung của các nguyên tố đất hiếm (NTĐH)
• 1.3. Khả năng tạo phức của Ln3+
• 1.4. Một số đặc trưng của gallic acid
• 1.5. Tình hình nghiên cứu các carboxylate kim loại
• 1.6. Một số phương pháp nghiên cứu phức chất
• 1.6.1. Phương pháp phổ hồng ngoại
• 1.6.2. Phương pháp phân tích nhiệt
• 1.6.3. Phương pháp phổ khối lượng
• 1.6.4. Phương pháp phổ phát xạ huỳnh quang
• 1.6.5. Phương pháp nghiên cứu hoạt tính của các phức chất
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC NGHIỆM, KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 2.1. Dụng cụ và hóa chất
• 2.2. Các dung dịch clorua đất hiếm LnCl3 (Ln3+: Sm3+, Eu3+, Tb3+, Dy3+)
• 2.3. Điều chế các phức chất
• 2.4. Phân tích hàm lượng (%) các Ln3+ (Sm3+, Eu3+, Tb3+, Dy3+) trong các phức chất
• 2.5. Nghiên cứu các phức chất bằng phương pháp phổ hồng ngoại
• 2.6. Nghiên cứu các phức chất bằng phương pháp phân tích nhiệt
• 2.7. Nghiên cứu các phức chất bằng phương pháp phổ khối lượng
• 2.8. Nghiên cứu các phức chất bằng phương pháp phổ huỳnh quang
• 2.9. Nghiên cứu hoạt tính sinh học của phức chất
• 2.9.1. Hoạt tính kháng vi sinh vật
• 2.9.2. Hoạt tính kháng tế bào ung thư
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Phức Chất Đất Hiếm Phát Quang Acid Gallic

Nghiên cứu về phức chất ngày càng được quan tâm bởi tiềm năng ứng dụng rộng rãi của chúng. Đặc biệt, phức chất của nguyên tố đất hiếm với phối tử hữu cơ vòng thơm, điển hình là Acid Gallic, đang thu hút sự chú ý nhờ khả năng phát quang và hoạt tính sinh học cao. Các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính cao đang được khai thác từ thực vật để làm thuốc và hỗ trợ chữa bệnh. Nhiều hợp chất thứ cấp có hoạt tính sinh học tốt đã được phân lập và đưa vào sử dụng để chữa các bệnh về viêm nhiễm, tiểu đường, ung thư. Xu hướng nghiên cứu và tìm kiếm các hợp chất tự nhiên có hoạt tính sinh học cao có nguồn gốc tự nhiên ứng dụng trong y sinh và chữa bệnh ngày càng thu hút được sự quan tâm của các nhà khoa học bởi các hợp chất thiên nhiên có độc tính thấp, dễ hấp thu, ổn định, dễ chuyển hóa trong cơ thể và ít tác dụng phụ. Nghiên cứu này tập trung vào việc tổng hợp và khảo sát tính chất của phức chất tạo thành từ nguyên tố đất hiếm và Acid Gallic, nhằm khám phá khả năng ứng dụng trong lĩnh vực y sinh và vật liệu phát quang. Theo tài liệu gốc, việc nghiên cứu phức chất carboxylate thơm với các nguyên tố đất hiếm hứa hẹn nhiều tiềm năng. Các phức chất này có thể phát xạ huỳnh quang, mở ra cơ hội trong các đầu dò phát quang của phân tích sinh học.

1.1. Giới Thiệu Chung về Nguyên Tố Đất Hiếm và Khả Năng Tạo Phức

Các nguyên tố đất hiếm (NTĐH), hay còn gọi là Lanthanide, bao gồm Sc, Y, La và 14 nguyên tố thuộc họ 4f (Ce-Lu). Chúng có cấu hình electron đặc biệt và xu hướng tạo thành ion Ln3+ bền vững. Khả năng phối trí của Ln3+ kém hơn so với các kim loại nhóm B, chủ yếu tạo liên kết ion với phối tử. Tuy nhiên, các phức chất với phối tử hữu cơ, đặc biệt là các vòng càng, lại có độ bền cao. Sự "co lantanit" ảnh hưởng đến khả năng tạo phức, làm tăng độ bền khi điện tích hạt nhân tăng. Số phối trí của Ln3+ thường dao động từ 6 đến 12 do tính không định hướng của liên kết ion và kích thước lớn của ion.

1.2. Đặc Điểm Cấu Trúc và Tính Chất của Acid Gallic Gal

Acid Gallic (Gal) là một acid trihydroxybenzoic, thuộc nhóm acid phenolic và là một acid hữu cơ. Phân tử có công thức hóa học C6H2(OH)3COOH. Acid Gallic có thể ở cả dạng tự do hay là một phần của tannin. Nhờ nhóm carboxyl (-COOH), Acid Gallic có khả năng tạo phức tốt với ion kim loại. Nguyên tử kim loại thay thế nguyên tử hydro trong nhóm carboxyl tạo liên kết kim loại-phối tử thông qua nguyên tử oxi, hình thành phức vòng càng bền vững. Khả năng tạo phức này mở ra tiềm năng ứng dụng của Acid Gallic trong việc điều chế các phức chất có hoạt tính sinh học và khả năng phát quang.

II. Vấn Đề Thách Thức Nghiên Cứu Phức Chất Đất Hiếm Phát Quang

Mặc dù tiềm năng ứng dụng lớn, nghiên cứu về phức chất đất hiếm với Acid Gallic vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Việc tổng hợp các phức chất có độ tinh khiết cao và cấu trúc xác định đòi hỏi điều kiện nghiêm ngặt. Cơ chế phát quang của các phức chất này, đặc biệt là ảnh hưởng của cấu trúc và môi trường, chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Bên cạnh đó, việc đánh giá chính xác hoạt tính sinh học và độc tính của các phức chất là cần thiết để đảm bảo an toàn khi ứng dụng trong y sinh. Tóm lại, nghiên cứu này tập trung vào việc tổng hợp và khảo sát tính chất của phức chất tạo thành từ nguyên tố đất hiếm và Acid Gallic, nhằm khám phá khả năng ứng dụng trong lĩnh vực y sinh và vật liệu phát quang. Các phức chất carboxylate với các nguyên tố đất hiếm hứa hẹn nhiều tiềm năng.

2.1. Độ Bền và Tính Ổn Định của Phức Chất Trong Môi Trường Khác Nhau

Một trong những thách thức quan trọng là độ bền và tính ổn định của phức chất trong các môi trường khác nhau, đặc biệt là trong môi trường sinh học. Các yếu tố như pH, nhiệt độ, và sự hiện diện của các ion khác có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và tính chất của phức chất. Việc nghiên cứu độ bền của phức chất đất hiếm với Acid Gallic là yếu tố quyết định để ứng dụng trong các lĩnh vực như dược phẩm và cảm biến sinh học. Cần có những phương pháp đánh giá toàn diện để đảm bảo phức chất duy trì được tính chất phát quang và hoạt tính sinh học trong điều kiện sử dụng thực tế.

2.2. Khả Năng Kiểm Soát Kích Thước Hạt và Hình Thái Học của Phức Chất

Kích thước hạt và hình thái học của phức chất đóng vai trò quan trọng trong việc xác định tính chất vật lý và hóa học của chúng. Việc kiểm soát kích thước và hình thái học trong quá trình tổng hợp là một thách thức lớn. Các phương pháp tổng hợp khác nhau có thể dẫn đến phức chất với kích thước hạt và hình thái học khác nhau, ảnh hưởng đến tính chất phát quang và khả năng tương tác với tế bào. Nghiên cứu này cần tập trung vào việc tối ưu hóa các điều kiện tổng hợp để thu được phức chất với kích thước hạt và hình thái học mong muốn.

III. Cách Tổng Hợp Phức Chất Đất Hiếm Phát Quang Acid Gallic

Việc tổng hợp phức chất đất hiếm với Acid Gallic thường bắt đầu bằng phản ứng giữa muối của nguyên tố đất hiếm (ví dụ: LnCl3) và Acid Gallic trong dung môi phù hợp. Các điều kiện phản ứng, bao gồm tỷ lệ mol, pH, nhiệt độ và thời gian phản ứng, cần được tối ưu hóa để đạt hiệu suất cao và độ tinh khiết tốt. Sau phản ứng, phức chất thường được tách ra bằng phương pháp lọc, rửa và sấy khô. Các phức chất có có công thức chung [Ln(L)(NO3)(H2O)], chúng được tổng hợp từ Ln(NO3)3 {Ln = La(1), Sm(2) và Yb ( 3)}. Dựa trên cơ sở phân tích nguyên tố, nghiên cứu quang phổ (UV-Vis., FT-IR, ESI-MS, 1H/13C NMR), độ dẫn mol và phân tích nhiệt trọng lượng, cho thấy phối tử đã phối trí với các ion Ln(III) thông qua nitơ azomethine, nhóm hydroxyl bị khử proton và nguyên tử lưu huỳnh thiophene. Nghiên cứu cho thấy phối tử và các phức chất của Ln(III) thể hiện ái lực liên kết tốt với DNA nên việc nghiên cứu hoạt tính chống oxy hóa của chúng rất có giá trị.

3.1. Tối Ưu Điều Kiện Phản Ứng Tổng Hợp pH Nhiệt Độ Tỷ Lệ Mol

Điều kiện phản ứng có ảnh hưởng lớn đến chất lượng và hiệu suất của quá trình tổng hợp phức chất. pH của dung dịch phản ứng ảnh hưởng đến khả năng proton hóa/deproton hóa của Acid Gallic, ảnh hưởng đến khả năng phối trí với ion kim loại đất hiếm. Nhiệt độ phản ứng ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng và độ bền của phức chất. Tỷ lệ mol giữa nguyên tố đất hiếm và Acid Gallic ảnh hưởng đến cấu trúc và thành phần của phức chất tạo thành. Việc tối ưu hóa các điều kiện này thông qua các thí nghiệm có kiểm soát là cần thiết để thu được phức chất với tính chất mong muốn.

3.2. Phương Pháp Làm Sạch và Xác Định Cấu Trúc Phức Chất

Sau khi tổng hợp, phức chất cần được làm sạch để loại bỏ các tạp chất và sản phẩm phụ. Các phương pháp làm sạch thường được sử dụng bao gồm lọc, rửa, kết tinh lại và sắc ký. Cấu trúc của phức chất có thể được xác định bằng các phương pháp phân tích như phổ hồng ngoại (IR), phổ khối lượng (MS), nhiễu xạ tia X (XRD) và phân tích nhiệt (TGA). Các phương pháp này cung cấp thông tin về thành phần, cấu trúc và tính chất của phức chất, giúp xác định sự hình thành của phức chất mong muốn và đảm bảo chất lượng của sản phẩm.

IV. Đặc Trưng Tính Chất Phát Quang Phức Chất Đất Hiếm Acid Gallic

Tính chất phát quang là một trong những đặc điểm quan trọng nhất của phức chất đất hiếm. Các ion đất hiếm có khả năng hấp thụ ánh sáng ở một bước sóng và phát ra ánh sáng ở bước sóng dài hơn. Sự có mặt của Acid Gallic trong phức chất có thể ảnh hưởng đến hiệu suất phát quang và màu sắc ánh sáng phát ra. Nghiên cứu spectroscopy phát quang là cần thiết để hiểu rõ cơ chế phát quang và tối ưu hóa tính chất phát quang của phức chất. Các phức chất Sm (III), Tb(III) và Eu(III) với phối tử (L) [axit 2- thiophenecarboxylic, 2-(2-pyridinylmethylene)hydrazide] đã được tác giả Ayman A Abdel Aziz và cộng sự [24] điều chế. Chúng được nghiên cứu bằng phân tích nguyên tố, đo độ dẫn mol, phân tích quang phổ (NMR, FT-IR và UV- Vis), phân tích phát quang và nhiệt trọng lượng.

4.1. Ảnh Hưởng của Cấu Trúc Phức Chất Đến Hiệu Suất Phát Quang

Cấu trúc của phức chất có ảnh hưởng lớn đến hiệu suất phát quang. Sự sắp xếp của các phối tử xung quanh ion đất hiếm ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ và truyền năng lượng. Các yếu tố như khoảng cách giữa ion đất hiếm và phối tử, góc liên kết, và sự có mặt của các nhóm chức cụ thể có thể ảnh hưởng đến hiệu suất phát quang. Cần nghiên cứu kỹ lưỡng mối quan hệ giữa cấu trúc và hiệu suất phát quang để thiết kế các phức chất có tính chất phát quang tối ưu.

4.2. Nghiên Cứu Phổ Phát Quang Spectroscopy và Cơ Chế Phát Quang

Nghiên cứu phổ phát quang là cần thiết để hiểu rõ cơ chế phát quang của phức chất. Phổ phát quang cung cấp thông tin về các bước sóng phát xạ, cường độ phát xạ, và thời gian sống của trạng thái kích thích. Thông tin này có thể được sử dụng để xác định các quá trình chuyển mức năng lượng, các kênh phân rã, và sự ảnh hưởng của môi trường xung quanh đến tính chất phát quang. Spectroscopy giúp làm sáng tỏ cơ chế phát quang và tối ưu hóa hiệu suất phát quang của phức chất.

V. Ứng Dụng Tiềm Năng Phức Chất Đất Hiếm Phát Quang Acid Gallic

Với khả năng phát quang và hoạt tính sinh học, phức chất đất hiếm với Acid Gallic hứa hẹn nhiều ứng dụng tiềm năng. Trong lĩnh vực y sinh, chúng có thể được sử dụng làm chất đánh dấu huỳnh quang trong chẩn đoán hình ảnh, làm chất mang thuốc trong điều trị ung thư, hoặc làm chất kháng khuẩn. Trong lĩnh vực vật liệu, chúng có thể được sử dụng để chế tạo vật liệu phát quang cho đèn LED, màn hình, hoặc cảm biến. Các phức chất này là chất ức chế hiệu quả đối với các dạng oxy hoạt động (ROS), chẳng hạn như anion superoxide và gốc hydroxyl. Hoạt độ của các hợp chất thử theo thứ tự tăng dần (1) > (2) > (3) > H2L tính theo giá trị IC50. Hoạt tính chống ung thư của các phức chất cũng đã được nghiên cứu đối với các dòng tế bào ung thư biểu mô ruột kết ở người (HCT-116) và ung thư vú ở người (MCF-7).

5.1. Ứng Dụng Cảm Biến Phát Quang Trong Y Sinh và Môi Trường

Tính chất phát quang của phức chất đất hiếm có thể được khai thác để chế tạo các cảm biến phát hiện các chất trong môi trường hoặc trong cơ thể. Các cảm biến này có thể phát hiện các ion kim loại, các phân tử sinh học, hoặc các chất ô nhiễm. Khi chất cần phát hiện tương tác với phức chất, tính chất phát quang của phức chất sẽ thay đổi, cho phép xác định sự có mặt và nồng độ của chất đó. Ứng dụng này hứa hẹn trong việc theo dõi sức khỏe, kiểm tra an toàn thực phẩm, và giám sát môi trường.

5.2. Phát Triển Vật Liệu Phát Quang Mới cho Đèn LED và Màn Hình

Phức chất đất hiếm có thể được sử dụng làm vật liệu phát quang trong đèn LED và màn hình. So với các vật liệu phát quang truyền thống, phức chất đất hiếm có ưu điểm là hiệu suất phát quang cao, màu sắc ánh sáng đa dạng, và khả năng điều chỉnh tính chất phát quang thông qua cấu trúc phân tử. Việc phát triển các vật liệu phát quang mới từ phức chất đất hiếm có thể dẫn đến các thiết bị chiếu sáng và hiển thị hiệu quả hơn và thân thiện với môi trường hơn.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Phức Chất Đất Hiếm Phát Quang

Nghiên cứu về phức chất đất hiếm với Acid Gallic là một lĩnh vực đầy tiềm năng. Việc hiểu rõ cấu trúc, tính chất phát quang, và hoạt tính sinh học của phức chất sẽ mở ra nhiều cơ hội ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau. Trong tương lai, cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp tổng hợp hiệu quả hơn, tối ưu hóa tính chất phát quang, và đánh giá chính xác hoạt tính sinh học và độc tính. Phức chất của Sc (III), Y(III), Ce(III), Pr(III), Nd(III), Sm(III), Eu(III), Gd(III), Tb(III), Ho(III), Er(III), Tm(III) và Yb(III) với phối tử acid gallic đã được các tác giả [….] tổng hợp thành công. Cấu trúc, tính chất huỳnh quang và quang điện của các phức chất trong dung dịch và ở trạng thái rắn đã được nghiên cứu.

6.1. Tổng Kết Các Kết Quả Nghiên Cứu Đạt Được và Hạn Chế

Nghiên cứu đã tổng hợp thành công một số phức chất đất hiếm với Acid Gallic và khảo sát tính chất phát quang của chúng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Hiệu suất phát quang của một số phức chất còn thấp, và cơ chế phát quang chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Việc đánh giá hoạt tính sinh học và độc tính còn hạn chế. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để giải quyết những hạn chế này và mở rộng tiềm năng ứng dụng của phức chất.

6.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Mới và Phát Triển Ứng Dụng

Trong tương lai, cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp tổng hợp nano vật liệu chứa phức chất đất hiếm để tăng cường hiệu suất phát quang và cải thiện tính tương thích sinh học. Nghiên cứu cần mở rộng sang các phối tử hữu cơ khác để tạo ra các phức chất với tính chất phát quang và hoạt tính sinh học đa dạng hơn. Việc ứng dụng các kỹ thuật phân tích hiện đại như spectroscopy thời gian phân giải và hiển vi phát quang siêu phân giải sẽ giúp hiểu rõ hơn về cơ chế phát quang và tương tác của phức chất với tế bào.

Tổng quan nghiên cứu

Nguyên tố đất hiếm (NTĐH) là nhóm các nguyên tố kim loại gồm Sc, Y và họ lantanit (từ Ce đến Lu), có tính chất hóa học đặc trưng với số oxi hóa chủ yếu là +3. Các ion Ln³⁺ trong nhóm này có khả năng tạo phức với các phối tử hữu cơ, đặc biệt là các acid carboxylic thơm như acid gallic, tạo thành các phức chất có tính chất phát quang và hoạt tính sinh học cao. Trong bối cảnh nhu cầu ứng dụng các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học ngày càng tăng, việc nghiên cứu tổng hợp và đặc tính của các phức chất NTĐH với acid gallic có ý nghĩa quan trọng trong phát triển vật liệu phát quang sinh học và dược liệu mới.

Mục tiêu nghiên cứu là tổng hợp các phức chất của Sm(III), Eu(III), Tb(III) và Dy(III) với acid gallic, khảo sát cấu trúc, tính chất phát quang và hoạt tính sinh học của các phức chất này. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2023 tại Đại học Thái Nguyên, với phạm vi tập trung vào các phức chất gallate của nguyên tố đất hiếm dạng tetrahidrat. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ cơ chế tạo phức, đặc tính phát quang và tiềm năng ứng dụng sinh học của các phức chất này, đồng thời mở rộng hiểu biết về hóa học phối trí của NTĐH với các phối tử hữu cơ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết hóa học phối trí và lý thuyết quang phổ phát quang. Lý thuyết hóa học phối trí giải thích cơ chế liên kết giữa ion Ln³⁺ và phối tử acid gallic qua nguyên tử oxy của nhóm carboxyl (-COO⁻), tạo thành phức chất vòng càng bền vững. Hiện tượng “co lantanit” giải thích sự tăng bền vững của phức chất khi điện tích hạt nhân tăng. Lý thuyết quang phổ phát quang mô tả quá trình hấp thụ năng lượng tử ngoại và phát xạ huỳnh quang đặc trưng của các ion đất hiếm trong phức chất.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Nguyên tố đất hiếm (NTĐH) và ion Ln³⁺
• Acid gallic và khả năng tạo phức
• Phức chất gallate dạng tetrahidrat Ln(Gal)₃·4H₂O
• Phổ hồng ngoại (IR), phổ khối lượng (MS), phân tích nhiệt (TG-DTA)
• Phổ phát xạ huỳnh quang và thời gian sống phát quang
• Hoạt tính sinh học: kháng khuẩn và ức chế tế bào ung thư

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là các mẫu phức chất tổng hợp trong phòng thí nghiệm tại Đại học Thái Nguyên. Phương pháp tổng hợp sử dụng điều kiện tối ưu: nhiệt độ 60°C, pH 4-5, tỉ lệ mol LnCl₃ : acid gallic = 1:3, hiệu suất tổng hợp đạt khoảng 80-85%. Cỡ mẫu gồm 4 phức chất của Sm(III), Eu(III), Tb(III), Dy(III).

Phân tích cấu trúc và thành phần sử dụng phổ hồng ngoại (FTIR), phổ khối lượng (LC/MS), phân tích nhiệt (TG-DTA). Phổ phát quang được đo trên quang phổ kế huỳnh quang Horiba FL322. Hoạt tính sinh học được đánh giá qua xét nghiệm kháng khuẩn với các chủng vi khuẩn E. coli, S. aureus, P. aeruginosa và thử nghiệm ức chế tế bào ung thư MCF7 theo phương pháp chuẩn của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI).

Phương pháp chọn mẫu là lấy mẫu đại diện các phức chất tổng hợp, phân tích lặp lại 3 lần để đảm bảo độ chính xác. Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2023, từ tổng hợp, phân tích đến đánh giá hoạt tính sinh học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tổng hợp thành công phức chất gallate của Sm(III), Eu(III), Tb(III), Dy(III) với công thức phân tử Ln(Gal)₃·4H₂O, hàm lượng ion đất hiếm thực nghiệm đạt gần 21,7% so với lý thuyết 21,9%, chứng tỏ độ chính xác cao trong tổng hợp.

2. Phổ hồng ngoại cho thấy sự hình thành liên kết kim loại - phối tử qua nhóm -COO⁻, với dải hấp thụ dao động hóa trị bất đối xứng của nhóm -COO⁻ dịch chuyển từ 1695 cm⁻¹ (acid gallic tự do) xuống 1604 cm⁻¹ trong phức chất, cùng dải Ln-O ở 555 cm⁻¹, xác nhận cấu trúc phức chất.

3. Phân tích nhiệt TG-DTA cho thấy phức chất kém bền nhiệt, mất khối lượng 8,7-12,4% ở 92-112°C do tách 4 phân tử nước hydrat, phân hủy chính ở 261-272°C tạo sản phẩm trung gian Ln(Gal)₂, cuối cùng tạo oxit đất hiếm Ln₂O₃ ở 320-650°C.

4. Phổ khối lượng xác nhận tồn tại các ion phân tử [Ln(Gal)₃]⁺, [Ln₂(Gal)₃]⁺ và [Ln(Gal)₂]⁺, chứng tỏ phức chất có cấu trúc ổn định và có hiện tượng polime hóa nhẹ trong điều kiện ion hóa.

5. Phổ phát xạ huỳnh quang cho thấy các phức chất phát xạ mạnh ở bước sóng đặc trưng của từng ion đất hiếm, ví dụ Sm(Gal)₃ phát xạ ở 564, 599, 645, 702 nm; Eu(Gal)₃ ở 579, 591, 618, 652, 700 nm; Tb(Gal)₃ ở 489, 545, 587 nm; Dy(Gal)₃ ở 480, 576 nm. Thời gian sống phát quang dao động từ 0,055 đến 0,069 ms.

6. Hoạt tính kháng khuẩn của phức chất thể hiện hiệu quả chống lại các chủng vi khuẩn E. coli, S. aureus, P. aeruginosa, trong đó phức chất Dy(Gal)₃ có hoạt tính mạnh nhất với đường kính vùng ức chế lên đến 28 mm ở nồng độ 100 µg/mL, tiếp theo là Tb(Gal)₃ và Eu(Gal)₃.

7. Hoạt tính ức chế tế bào ung thư MCF7 của các phức chất đạt hiệu quả cao, với IC₅₀ của Dy(Gal)₃ khoảng 0,23 µM, tương đương hoặc tốt hơn so với chất đối chứng ellipticine, cho thấy tiềm năng ứng dụng trong điều trị ung thư.

Thảo luận kết quả

Sự dịch chuyển dải hấp thụ trong phổ IR chứng tỏ liên kết kim loại - phối tử được hình thành chắc chắn, phù hợp với lý thuyết hóa học phối trí. Kết quả phân tích nhiệt cho thấy phức chất có cấu trúc tetrahidrat kém bền nhiệt, phù hợp với các phức chất carboxylate khác của NTĐH. Phổ khối lượng xác nhận cấu trúc phức chất và hiện tượng polime hóa nhẹ, điều này có thể ảnh hưởng đến tính chất phát quang và sinh học.

Phổ phát quang đặc trưng của từng ion đất hiếm trong phức chất cho thấy phối tử gallic acid có vai trò như ăng-ten hấp thụ năng lượng và truyền đến ion Ln³⁺, làm tăng hiệu suất phát quang. Thời gian sống phát quang phù hợp với các ứng dụng trong đánh dấu huỳnh quang sinh học.

Hoạt tính kháng khuẩn và ức chế tế bào ung thư của phức chất được giải thích do khả năng tương tác của ion đất hiếm với màng tế bào và DNA, gây tổn thương cấu trúc và ức chế sinh trưởng. So với các nghiên cứu trước, kết quả này khẳng định tiềm năng của phức chất gallate NTĐH trong y sinh học, mặc dù hoạt tính kháng khuẩn thấp hơn thuốc kháng sinh chuẩn nhưng vẫn có giá trị nghiên cứu phát triển thuốc mới.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phổ IR, phổ phát quang, giản đồ phân tích nhiệt TG-DTA và bảng so sánh đường kính vùng ức chế vi khuẩn, IC₅₀ ức chế tế bào ung thư để minh họa rõ ràng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Mở rộng nghiên cứu tổng hợp các phức chất NTĐH với các phối tử acid carboxylic khác nhằm tăng cường hoạt tính phát quang và sinh học, tập trung vào phối tử có cấu trúc vòng thơm đa chức năng. Thời gian thực hiện 1-2 năm, chủ thể là các nhóm nghiên cứu hóa học vô cơ và hóa dược.

2. Phát triển các ứng dụng vật liệu phát quang sinh học dựa trên phức chất gallate NTĐH, như đầu dò huỳnh quang trong phân tích sinh học và y học, với mục tiêu nâng cao hiệu suất phát quang và độ bền vật liệu. Thời gian 2-3 năm, phối hợp giữa khoa học vật liệu và y sinh.

3. Nghiên cứu sâu về cơ chế tác động sinh học của phức chất trên tế bào ung thư và vi khuẩn, bao gồm thử nghiệm in vivo và đánh giá độc tính, nhằm phát triển thuốc điều trị mới an toàn và hiệu quả. Thời gian 3-4 năm, chủ thể là các viện nghiên cứu dược lý và y học.

4. Ứng dụng công nghệ nano để tạo các dạng nano phức chất NTĐH-gallate, tăng khả năng hấp thu và phân phối thuốc trong cơ thể, cải thiện hiệu quả điều trị. Thời gian 2-3 năm, phối hợp giữa hóa học, công nghệ nano và y học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu hóa học vô cơ và hóa học phối trí: Nghiên cứu cơ chế tạo phức, cấu trúc và tính chất của phức chất NTĐH với phối tử hữu cơ, phục vụ phát triển vật liệu mới.

2. Chuyên gia phát triển vật liệu phát quang sinh học: Tìm hiểu đặc tính phát quang của phức chất gallate NTĐH để ứng dụng trong đầu dò huỳnh quang và vật liệu quang điện.

3. Nhà khoa học y sinh và dược học: Khai thác tiềm năng hoạt tính sinh học của phức chất trong điều trị ung thư và kháng khuẩn, phát triển thuốc mới từ hợp chất thiên nhiên.

4. Sinh viên và học viên cao học ngành Hóa học, Hóa dược, Vật liệu: Tham khảo phương pháp tổng hợp, phân tích và đánh giá hoạt tính sinh học phức chất, nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

1. Phức chất gallate của nguyên tố đất hiếm có đặc điểm gì nổi bật?
   Phức chất này có cấu trúc ổn định với công thức Ln(Gal)₃·4H₂O, liên kết kim loại - phối tử qua nhóm -COO⁻, phát xạ huỳnh quang mạnh và có hoạt tính sinh học như kháng khuẩn và ức chế tế bào ung thư.

2. Phương pháp nào được sử dụng để xác định cấu trúc phức chất?
   Phổ hồng ngoại (FTIR) xác định liên kết phối trí, phổ khối lượng (MS) xác định khối lượng phân tử và dạng ion, phân tích nhiệt (TG-DTA) đánh giá tính bền nhiệt, phổ phát quang đo đặc tính phát xạ.

3. Hoạt tính sinh học của phức chất được đánh giá như thế nào?
   Hoạt tính kháng khuẩn được đo bằng đường kính vùng ức chế trên các chủng vi khuẩn chuẩn, hoạt tính ức chế tế bào ung thư được xác định qua giá trị IC₅₀ trên dòng tế bào MCF7 theo chuẩn NCI.

4. Phức chất nào có hoạt tính ức chế tế bào ung thư tốt nhất?
   Phức chất gallate của Dy(III) có IC₅₀ khoảng 0,23 µM, tương đương chất đối chứng ellipticine, cho thấy hiệu quả ức chế cao trên tế bào ung thư vú MCF7.

5. Ứng dụng tiềm năng của các phức chất này là gì?
   Ngoài ứng dụng trong y học như thuốc kháng khuẩn và chống ung thư, các phức chất còn có thể dùng làm vật liệu phát quang sinh học trong đánh dấu huỳnh quang và cảm biến sinh học.

Kết luận

• Đã tổng hợp thành công 4 phức chất gallate của Sm(III), Eu(III), Tb(III), Dy(III) với công thức Ln(Gal)₃·4H₂O, liên kết kim loại - phối tử được xác nhận qua phổ IR.
• Phức chất có tính kém bền nhiệt, mất nước hydrat ở 92-112°C, phân hủy tạo oxit đất hiếm ở 320-650°C.
• Phổ khối lượng cho thấy tồn tại các ion phân tử monomer và dimer, cấu trúc phức chất đồng nhất.
• Các phức chất phát xạ huỳnh quang mạnh ở bước sóng đặc trưng của từng ion đất hiếm, thời gian sống phát quang từ 0,055 đến 0,069 ms.
• Hoạt tính sinh học thể hiện qua khả năng kháng khuẩn và ức chế tế bào ung thư MCF7, đặc biệt phức chất Dy(Gal)₃ có hiệu quả cao với IC₅₀ 0,23 µM.

Tiếp theo, cần mở rộng nghiên cứu phối tử mới, ứng dụng vật liệu phát quang và đánh giá sâu hoạt tính sinh học in vivo. Mời các nhà nghiên cứu và chuyên gia trong lĩnh vực hóa học vô cơ, vật liệu phát quang và dược học tiếp cận và phát triển các kết quả này nhằm ứng dụng thực tiễn.