Nghiên cứu lịch sử vật lý hạt nhân từ năm 1932 đến 1983: Tương tác nucleon-nucleon

• Tác giả: Nguyễn Ngọc Bích Thư
• Người hướng dẫn: TS. Bùi Minh Lộc
• Trường học: Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Sư Phạm Vật Lý
• Đề tài: Lịch Sử Vật Lý Hạt Nhân Từ Năm 1932 Đến Năm 1983 Qua Nghiên Cứu Tương Tác Nucleon - Nucleon
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: SỰ RA ĐỜI CỦA VẬT LÝ HẠT NHÂN
• 1.1. Khởi đầu của lĩnh vực VLHN (từ những năm cuối thế kỷ 19)
• 1.2. Thí nghiệm của Rutherford (1909)
• 2. CHƯƠNG 2: TƯƠNG TÁC NUCLEON – NUCLEON
• 2.1. Deuteron - Người anh em của Hydro
• 2.2. James Chadwick và hạt mới neutron. Thuyết Yukawa về tương tác hạt nhân
• 2.3. Lý thuyết của Yukawa về sự tương tác hạt nhân. Gell – Mann: Cha đẻ của mô hình hạt cơ bản quark
• 3. CHƯƠNG 3: LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TƯƠNG TÁC NUCLEON – NUCLEON
• 3.1. Daniel Marc Gogny
• 3.2. Tương tác trên bề mặt delta
• 3.3. Xác định tương tác hiệu dụng bằng thực nghiệm
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về vật lý hạt nhân

Vật lý hạt nhân (vật lý hạt nhân) là lĩnh vực nghiên cứu về cấu trúc và tương tác của hạt nhân nguyên tử. Sự ra đời của lĩnh vực này bắt đầu từ những năm cuối thế kỷ 19, với những khám phá quan trọng như hiện tượng phóng xạ của Henri Becquerel. Sự phát hiện này đã mở ra cánh cửa cho các nghiên cứu sâu hơn về các hạt cơ bản như proton và neutron. Từ đó, các lý thuyết về tương tác hạt nhân đã được hình thành, giúp giải thích các hiện tượng vật lý phức tạp trong hạt nhân. Các nghiên cứu này không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là y học hạt nhân.

1.1. Khởi đầu của vật lý hạt nhân

Khởi đầu của vật lý hạt nhân được đánh dấu bởi thí nghiệm của Rutherford vào năm 1909, khi ông phát hiện ra cấu trúc của nguyên tử thông qua thí nghiệm tán xạ hạt alpha. Kết quả của thí nghiệm này đã dẫn đến việc hình thành mô hình nguyên tử mới, trong đó hạt nhân được coi là trung tâm của nguyên tử. Điều này đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong việc hiểu biết về cấu trúc của vật chất và mở ra hướng đi mới cho các nghiên cứu về tương tác nucleon-nucleon.

II. Tương tác nucleon nucleon

Tương tác giữa các nucleon, hay còn gọi là tương tác nucleon-nucleon, là một trong những vấn đề quan trọng trong vật lý hạt nhân. Lực hạt nhân có cường độ rất lớn và có tầm tác dụng ngắn, chỉ khoảng 1 fermi. Các nghiên cứu cho thấy rằng lực hạt nhân có tính bão hòa, nghĩa là mỗi nucleon chỉ tương tác với một số nucleon xung quanh nó. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc giải thích cấu trúc và tính chất của hạt nhân. Hơn nữa, lực hạt nhân còn phụ thuộc vào spin của các nucleon, điều này thể hiện rõ trong các thí nghiệm tán xạ neutron và proton.

2.1. Đặc điểm của lực hạt nhân

Lực hạt nhân có nhiều đặc điểm nổi bật. Đầu tiên, nó có cường độ rất lớn, với năng lượng liên kết của hạt nhân deutron lên tới 2,23 MeV, trong khi năng lượng liên kết của hydrogen chỉ là 13,6 eV. Thứ hai, lực hạt nhân có tính độc lập điện tích, điều này có nghĩa là các tương tác giữa các nucleon không bị ảnh hưởng bởi điện tích của chúng. Cuối cùng, lực hạt nhân có tính trao đổi, cho phép các nucleon trao đổi các thuộc tính như điện tích và spin trong quá trình tương tác.

III. Lịch sử nghiên cứu tương tác nucleon nucleon

Lịch sử nghiên cứu tương tác nucleon-nucleon bắt đầu từ những năm 1930 với sự phát hiện của neutron bởi James Chadwick. Sự phát hiện này đã mở ra một kỷ nguyên mới trong nghiên cứu vật lý hạt nhân. Các lý thuyết về tương tác hạt nhân đã được phát triển, bao gồm thuyết Yukawa về hạt meson, giúp giải thích các lực hạt nhân. Các nghiên cứu tiếp theo đã xác định được các tương tác hiệu dụng thông qua các thí nghiệm thực nghiệm, từ đó cung cấp những hiểu biết sâu sắc về cấu trúc của hạt nhân.

3.1. Các nhà khoa học nổi bật

Nhiều nhà khoa học đã đóng góp quan trọng vào nghiên cứu tương tác nucleon-nucleon. Daniel Marc Gogny là một trong những nhà nghiên cứu nổi bật, với các công trình về tương tác trên bề mặt delta. Các nghiên cứu của ông đã giúp xác định các tương tác hiệu dụng trong hạt nhân, từ đó mở rộng hiểu biết về cấu trúc và tính chất của hạt nhân. Những đóng góp này không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong công nghệ hạt nhân.