Tổng quan nghiên cứu

Tổng kho xăng dầu Đức Giang, trực thuộc Công ty xăng dầu khu vực I, là một trong những tổng kho xăng dầu lớn nhất của Tập đoàn xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), với tổng sức chứa trên 83.000 m³ và sản lượng xuất nhập đạt gần 1,5 triệu m³/năm. Hệ thống xuất hàng chủ yếu qua 2 dàn xuất xitec, chiếm khoảng 80% tổng sản lượng xuất kho, với tần suất hoạt động liên tục lên đến 300 xe/ngày. Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng năng lượng ngày càng tăng, đồng thời nguồn năng lượng hóa thạch ngày càng cạn kiệt, việc chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sinh học như xăng sinh học E5 trở thành xu hướng tất yếu nhằm bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Luận văn tập trung nghiên cứu, thiết kế hệ thống điều khiển phối trộn xăng sinh học E5 ứng dụng trong các tổng kho xăng dầu, đặc biệt tại Tổng kho Đức Giang. Mục tiêu chính là xây dựng hệ thống tự động hóa phối trộn và xuất hàng xăng E5 với độ chính xác cao, đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và minh bạch thương mại. Phạm vi nghiên cứu bao gồm thiết kế phần cứng, phần mềm điều khiển PLC, hệ thống SCADA giám sát và quản lý dữ liệu trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2018 tại Tổng kho Đức Giang.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ thực hiện lộ trình chuyển đổi toàn bộ xăng khoáng RON 92 sang xăng sinh học E5 theo chỉ đạo của Chính phủ từ ngày 1/1/2018, góp phần giảm thiểu phát thải khí nhà kính, nâng cao hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường trong ngành công nghiệp xăng dầu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết điều khiển tự động (Automatic Control Theory): Áp dụng trong thiết kế hệ thống điều khiển phối trộn xăng E5, đảm bảo tỷ lệ pha trộn chính xác và ổn định trong quá trình xuất hàng.
  • Mô hình phối trộn nhiên liệu (Fuel Blending Model): Bao gồm các phương pháp phối trộn phổ biến như bơm trộn tuần hoàn trong bồn kín, phối trộn bằng đoạn ống xoắn (static mixer) và phối trộn trên đường ống (in-line blending).
  • Khái niệm về xăng sinh học E5: Là hỗn hợp gồm 95% xăng khoáng và 5% cồn sinh học (bio-ethanol), với các yêu cầu kỹ thuật về tỷ lệ pha trộn, chất lượng và an toàn phòng chống cháy nổ theo tiêu chuẩn TCVN 7716:2011 và TCVN 8063:2009.
  • Mô hình hệ thống tự động hóa SCADA và PLC: Giúp giám sát, điều khiển và lưu trữ dữ liệu quá trình phối trộn và xuất hàng, đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong giao nhận thương mại.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thực tế tại Tổng kho xăng dầu Đức Giang, bao gồm thông số kỹ thuật thiết bị, dữ liệu xuất nhập hàng, và các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích yêu cầu điều khiển, đánh giá ưu nhược điểm các phương pháp phối trộn, lựa chọn giải pháp kỹ thuật phù hợp với điều kiện thực tế. Sử dụng mô hình mô phỏng và thiết kế hệ thống điều khiển PLC kết hợp Batch Controller và phần mềm SCADA.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu và thiết kế hệ thống được thực hiện trong giai đoạn 2016-2018, bao gồm khảo sát hiện trạng, thiết kế phần cứng và phần mềm, triển khai thử nghiệm và đánh giá hiệu quả hệ thống.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Hệ thống được thiết kế cho 18 họng xuất xitec tại Tổng kho Đức Giang, với các thiết bị điều khiển và đo lường được lựa chọn dựa trên tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu an toàn phòng chống cháy nổ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Lựa chọn phương pháp phối trộn in-line: Phương pháp phối trộn trực tiếp trên đường ống (in-line blending) được lựa chọn do khả năng phối trộn liên tục, chính xác và phù hợp với quy mô xuất hàng lớn tại Tổng kho Đức Giang. Hệ thống đảm bảo tỷ lệ pha trộn ethanol 5% ± 0,1%, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật.

  2. Thiết kế hệ thống điều khiển sử dụng PLC SLC 5000 và Batch Controller Accuload III: Hệ thống điều khiển phối trộn và xuất hàng được xây dựng trên nền tảng PLC SLC 5000 của Allen-Bradley kết hợp với Batch Controller Accuload III, cho phép điều khiển chính xác lưu lượng, nhiệt độ và tỷ trọng xăng sinh học E5. Độ chính xác đo lưu lượng đạt ±0,5%, nhiệt độ đo chính xác ±0,4°C.

  3. Hệ thống SCADA giám sát và quản lý dữ liệu: Phần mềm SCADA được phát triển để giám sát toàn bộ quá trình phối trộn và xuất hàng, lưu trữ dữ liệu theo thời gian thực với cơ sở dữ liệu SQL Server. Hệ thống cho phép theo dõi trạng thái bơm, van, lưu lượng, nhiệt độ và cảnh báo sự cố, giúp giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch thương mại.

  4. Đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ: Toàn bộ thiết bị và hệ thống được lựa chọn và lắp đặt theo tiêu chuẩn an toàn phòng chống cháy nổ nghiêm ngặt, bao gồm việc sử dụng vật liệu chống cháy, bố trí thiết bị ngoài khu vực nguy hiểm, và kiểm tra nồng độ hơi xăng dầu trong khu vực thi công.

Thảo luận kết quả

Việc lựa chọn phương pháp phối trộn in-line phù hợp với đặc điểm vận hành của Tổng kho Đức Giang, giúp giảm thiểu thời gian pha trộn và đảm bảo đồng nhất sản phẩm. So với phương pháp bơm trộn tuần hoàn trong bồn, in-line blending giảm thiểu rủi ro phân tầng và sai lệch tỷ lệ pha trộn.

Hệ thống điều khiển PLC SLC 5000 và Batch Controller Accuload III đáp ứng tốt yêu cầu về độ chính xác và tin cậy trong điều khiển lưu lượng và tỷ lệ pha trộn. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu ứng dụng công nghệ điều khiển tự động trong ngành công nghiệp xăng dầu trên thế giới.

Phần mềm SCADA không chỉ giúp giám sát mà còn lưu trữ dữ liệu phục vụ cho việc hoàn thiện hóa đơn và kiểm tra chất lượng sản phẩm, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và minh bạch thương mại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ lưu lượng, nhiệt độ theo thời gian và bảng tổng hợp số liệu xuất hàng, giúp người vận hành dễ dàng theo dõi và phân tích.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn phòng chống cháy nổ là yếu tố then chốt đảm bảo vận hành liên tục, ổn định và an toàn cho hệ thống trong môi trường xăng dầu dễ cháy nổ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai mở rộng hệ thống phối trộn in-line tại các tổng kho khác: Áp dụng công nghệ phối trộn và điều khiển tự động đã thiết kế tại Tổng kho Đức Giang cho các tổng kho xăng dầu khác nhằm nâng cao hiệu quả và đồng bộ trong toàn hệ thống phân phối xăng sinh học. Thời gian thực hiện dự kiến 2-3 năm, do Bộ Công Thương và các công ty xăng dầu chủ trì.

  2. Nâng cấp và tích hợp hệ thống SCADA với phần mềm quản lý doanh nghiệp: Tích hợp dữ liệu SCADA với hệ thống ERP để tự động hóa quy trình xuất nhập, quản lý kho và hóa đơn, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Thời gian thực hiện 12-18 tháng, do phòng CNTT và quản lý vận hành phối hợp thực hiện.

  3. Đào tạo nhân sự vận hành và bảo trì hệ thống tự động hóa: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về vận hành PLC, Batch Controller và SCADA cho nhân viên kỹ thuật nhằm đảm bảo vận hành hiệu quả và xử lý sự cố kịp thời. Thời gian đào tạo liên tục hàng năm, do phòng nhân sự và đào tạo tổ chức.

  4. Tăng cường kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ thiết bị và hệ thống: Thiết lập quy trình kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ nhằm duy trì độ chính xác và an toàn của hệ thống, giảm thiểu rủi ro hỏng hóc và sự cố cháy nổ. Thời gian thực hiện hàng quý, do bộ phận kỹ thuật vận hành đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các kỹ sư và chuyên gia tự động hóa trong ngành xăng dầu: Luận văn cung cấp kiến thức chuyên sâu về thiết kế hệ thống điều khiển phối trộn xăng sinh học, giúp nâng cao năng lực thiết kế và vận hành hệ thống tự động hóa trong lĩnh vực năng lượng.

  2. Quản lý và cán bộ kỹ thuật tại các tổng kho xăng dầu: Tham khảo để áp dụng công nghệ phối trộn và giám sát hiện đại, nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo an toàn và minh bạch trong quá trình xuất nhập hàng hóa.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành điều khiển và tự động hóa: Cung cấp tài liệu tham khảo thực tiễn về ứng dụng công nghệ PLC, SCADA và Batch Controller trong môi trường công nghiệp thực tế, phục vụ nghiên cứu và học tập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về năng lượng và môi trường: Hỗ trợ đánh giá và xây dựng chính sách phát triển nhiên liệu sinh học, thúc đẩy ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chọn phương pháp phối trộn in-line cho xăng sinh học E5?
    Phương pháp in-line phối trộn trực tiếp trên đường ống giúp đảm bảo tỷ lệ pha trộn chính xác, đồng nhất và liên tục, phù hợp với quy mô xuất hàng lớn và yêu cầu khắt khe về chất lượng sản phẩm tại các tổng kho xăng dầu.

  2. Hệ thống điều khiển sử dụng thiết bị nào để đảm bảo độ chính xác?
    Hệ thống sử dụng PLC SLC 5000 của Allen-Bradley kết hợp với Batch Controller Accuload III, cho phép điều khiển lưu lượng và tỷ lệ pha trộn với độ chính xác lưu lượng ±0,5% và nhiệt độ ±0,4°C, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và thương mại.

  3. Làm thế nào hệ thống SCADA hỗ trợ quản lý xuất nhập xăng sinh học?
    SCADA giám sát toàn bộ quá trình phối trộn và xuất hàng, lưu trữ dữ liệu theo thời gian thực, cung cấp cảnh báo sự cố và hỗ trợ in hóa đơn tự động, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và minh bạch thương mại.

  4. Các biện pháp an toàn phòng chống cháy nổ được áp dụng như thế nào?
    Thiết bị và hệ thống được lựa chọn theo tiêu chuẩn phòng chống cháy nổ, lắp đặt ngoài khu vực nguy hiểm, kiểm tra nồng độ hơi xăng dầu thường xuyên, và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình thi công nhằm giảm thiểu rủi ro cháy nổ.

  5. Hệ thống có khả năng mở rộng và nâng cấp trong tương lai không?
    Hệ thống được thiết kế với khả năng mở rộng cao, sử dụng các module PLC và giao thức truyền thông Ethernet/IP, cho phép tích hợp thêm các phân hệ mới như đo bồn, trạm bơm, và hệ thống báo cháy, đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài.

Kết luận

  • Hệ thống điều khiển phối trộn xăng sinh học E5 tại Tổng kho xăng dầu Đức Giang được thiết kế thành công, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về độ chính xác, an toàn và hiệu quả vận hành.
  • Phương pháp phối trộn in-line được chứng minh là phù hợp với quy mô và đặc điểm vận hành của tổng kho, đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng nhất.
  • Việc ứng dụng PLC SLC 5000 và Batch Controller Accuload III kết hợp phần mềm SCADA giúp nâng cao khả năng giám sát, quản lý dữ liệu và minh bạch thương mại.
  • Hệ thống tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn phòng chống cháy nổ, đảm bảo vận hành liên tục và an toàn trong môi trường xăng dầu.
  • Đề xuất mở rộng ứng dụng hệ thống tại các tổng kho khác, nâng cấp tích hợp phần mềm quản lý và đào tạo nhân sự nhằm phát huy tối đa hiệu quả trong tương lai.

Next steps: Triển khai áp dụng hệ thống tại các tổng kho khác, hoàn thiện tích hợp phần mềm quản lý doanh nghiệp, và tổ chức đào tạo vận hành.

Call to action: Các đơn vị quản lý kho xăng dầu và chuyên gia tự động hóa nên nghiên cứu, áp dụng và phát triển hệ thống nhằm nâng cao hiệu quả và an toàn trong ngành công nghiệp năng lượng sạch.