Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ và thử nghiệm phác đồ điều trị bệnh tiên mao trùng trypanosomiasis ở trâu tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang

• Tác giả: Lê Quang Trung
• Người hướng dẫn: ThS. Phạm Thị Trang
• Trường học: Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh tiên mao trùng (Trypanosomiasis) ở trâu tại huyện Hàm Yên – tỉnh Tuyên Quang và thử nghiệm phác đồ điều trị
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG KHÓA LUẬN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• 1. PHẦN 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Đặt vấn đề
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Ý nghĩa của đề tài
• 1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
• 1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
• 2. PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 2.2. Đặc điểm hình thái, cấu trúc và phân loại Trypanosoma
• 2.2.1. Vị trí của tiên mao trùng Trypanosoma trong hệ thống phân loại động vật học
• 2.2.2. Đặc điểm hình thái, cấu tạo của tiên mao trùng
• 2.2.3. Cấu trúc kháng nguyên của tiên mao trùng Trypanosoma evansi
• 2.2.3.1. Kháng nguyên ổn định (kháng nguyên không biến đổi)
• 2.2.3.2. Kháng nguyên biến đổi
• 2.2.3.3. Cơ chế di truyền của kháng nguyên biến đổi
• 2.3. Dịch tễ học bệnh tiên mao trùng
• 2.3.1. Phân bố của bệnh
• 2.3.2. Vật chủ và vật môi giới truyền bệnh tiên mao trùng
• 3. ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng và vật liệu nghiên cứu
• 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Vật liệu nghiên cứu
• 3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 3.2.1. Địa điểm nghiên cứu
• 3.2.2. Thời gian nghiên cứu
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.3.1. Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh tiên mao trùng (Trypanosomiasis) của trâu ở một số xã thuộc huyện Hàm Yên – Tỉnh Tuyên Quang
• 3.3.2. Nghiên cứu tình hình nhiễm tiên mao trùng của trâu ở một số xã thuộc huyện Hàm Yên – tỉnh Tuyên Quang
• 3.3.3. Nghiên cứu về côn trùng môi giới truyền bệnh tiên mao trùng
• 3.3.4. Nghiên cứu phác đồ điều trị bệnh T. evansi cho trâu và đề xuất biện pháp phòng chống
• 3.3.4.1. Xây dựng phác đồ điều trị bệnh tiên mao trùng
• 3.3.4.2. Đề xuất biện pháp phòng chống bệnh T. evansi cho trâu ở huyện Hàm Yên – tỉnh Tuyên Quang
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp thu thập mẫu
• 3.4.2. Phương pháp lấy mẫu máu trâu
• 3.4.3. Phương pháp phát hiện tiên mao trùng trong mẫu
• 3.4.3.1. Phương pháp xem tươi (Direct smear)
• 3.4.3.2. Phương pháp nhuộm Giemsa tiêu bản máu khô (Romanovsky)
• 3.4.4. Phương pháp tiêm truyền động vật thí nghiệm
• 3.4.5. Phương pháp thu thập định loại côn trùng môi giới truyền bệnh tiên mao trùng
• 3.4.6. Một số quy định trong nghiên cứu đặc điểm dịch tễ
• 3.4.7. Xây dựng phác đồ điều trị bệnh tiên mao trùng
• 3.4.8. Phương pháp xử lý số liệu
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Xác định một số đặc điểm dịch tễ bệnh tiên mao trùng ở trâu tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.2. Tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng của trâu ở một số xã thuộc huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.3. Tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng ở trâu theo lứa tuổi
• 4.4. Tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng ở trâu theo các tháng trong năm
• 4.5. Nghiên cứu về côn trùng môi giới truyền bệnh tiên mao trùng
• 4.6. Thành phần loài ruồi, mòng ở huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.7. Quy luật hoạt động của các loài ruồi, mòng ở các xã thuộc huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.8. Nghiên cứu phác đồ điều trị bệnh T. evansi cho trâu một số xã tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.8.1. Xây dựng phác đồ điều trị bệnh TMT
• 4.8.2. Ứng dụng phác đồ có hiệu quả cao trong điều trị bệnh tiên mao trùng ở huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.9. Đề xuất một số biện pháp phòng chống bệnh T. evansi cho trâu ở các địa phương thuộc huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Dịch tễ học bệnh tiên mao trùng

Nghiên cứu tập trung vào dịch tễ học của bệnh tiên mao trùng (Trypanosomiasis) ở trâu tại Hàm Yên, Tuyên Quang. Bệnh do Trypanosoma evansi gây ra, phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Dịch tễ học bao gồm phân bố bệnh, vật chủ, vật môi giới truyền bệnh, và các yếu tố ảnh hưởng đến sự lây lan. Bệnh lây truyền qua các loài ruồi và mòng hút máu, đặc biệt là Stomoxys calcitrans và Tabanus rubidus. Nghiên cứu cũng chỉ ra tỷ lệ nhiễm bệnh cao ở trâu trong các tháng mưa, khi hoạt động của côn trùng môi giới tăng cao.

1.1. Phân bố bệnh

Bệnh tiên mao trùng phân bố rộng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ở châu Á và châu Phi. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện ở hầu hết các tỉnh, với tỷ lệ nhiễm cao ở trâu và bò. Nghiên cứu tại Hàm Yên, Tuyên Quang cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh cao ở các xã có điều kiện khí hậu ẩm ướt, thuận lợi cho sự phát triển của côn trùng môi giới.

1.2. Vật chủ và vật môi giới

Trypanosoma evansi ký sinh chủ yếu ở trâu, bò, và ngựa. Các loài ruồi và mòng hút máu là vật môi giới truyền bệnh chính. Nghiên cứu xác định Stomoxys calcitrans và Tabanus rubidus là hai loài phổ biến nhất tại Hàm Yên, Tuyên Quang. Sự lây truyền bệnh mang tính cơ học, qua việc côn trùng hút máu từ vật chủ nhiễm bệnh và truyền sang vật chủ khỏe.

II. Thử nghiệm điều trị bệnh tiên mao trùng

Nghiên cứu tiến hành thử nghiệm điều trị bệnh tiên mao trùng ở trâu bằng các phác đồ điều trị khác nhau. Mục tiêu là tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả, phù hợp với điều kiện chăn nuôi miền núi. Các phương pháp điều trị được thử nghiệm bao gồm sử dụng thuốc đặc hiệu như Diminazene aceturate và Isometamidium chloride. Kết quả cho thấy phác đồ điều trị kết hợp hai loại thuốc này mang lại hiệu quả cao, giảm tỷ lệ nhiễm bệnh và cải thiện sức khỏe trâu.

2.1. Phác đồ điều trị

Nghiên cứu đề xuất phác đồ điều trị kết hợp Diminazene aceturate và Isometamidium chloride để điều trị bệnh tiên mao trùng ở trâu. Phác đồ này được thử nghiệm trên đàn trâu nhiễm bệnh tại Hàm Yên, Tuyên Quang, cho thấy hiệu quả cao trong việc giảm tỷ lệ nhiễm bệnh và cải thiện sức khỏe vật nuôi.

2.2. Hiệu quả điều trị

Kết quả thử nghiệm điều trị cho thấy phác đồ điều trị kết hợp hai loại thuốc Diminazene aceturate và Isometamidium chloride mang lại hiệu quả cao, với tỷ lệ khỏi bệnh đạt trên 90%. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc điều trị sớm và đúng phác đồ giúp giảm thiểu thiệt hại do bệnh gây ra, đồng thời nâng cao năng suất chăn nuôi.

III. Ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bổ sung kiến thức về dịch tễ học và phương pháp điều trị bệnh tiên mao trùng ở trâu. Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học để khuyến cáo người chăn nuôi áp dụng các biện pháp phòng, trị bệnh hiệu quả, góp phần hạn chế thiệt hại do bệnh gây ra. Nghiên cứu cũng góp phần thúc đẩy ngành chăn nuôi trâu phát triển bền vững tại các vùng miền núi như Hàm Yên, Tuyên Quang.

3.1. Ý nghĩa khoa học

Nghiên cứu cung cấp thông tin khoa học quan trọng về dịch tễ học và phương pháp điều trị bệnh tiên mao trùng ở trâu. Kết quả nghiên cứu góp phần hoàn thiện kiến thức về bệnh này, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới trong lĩnh vực thú y.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu được ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn chăn nuôi, giúp người dân tại Hàm Yên, Tuyên Quang áp dụng các biện pháp phòng, trị bệnh hiệu quả. Điều này góp phần giảm thiểu thiệt hại do bệnh tiên mao trùng gây ra, nâng cao năng suất và chất lượng chăn nuôi trâu.