Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa, năng lực giảng viên ngành quản trị kinh doanh tại các trường cao đẳng đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Trường Cao đẳng Kinh tế Công nghiệp Hà Nội, với hơn 55 năm xây dựng và phát triển, là một trong những cơ sở đào tạo trọng điểm thuộc Bộ Công Thương, đào tạo đa dạng các chuyên ngành kinh tế và quản trị kinh doanh. Tuy nhiên, theo thống kê năm học 2015-2016, đội ngũ giảng viên ngành quản trị kinh doanh của trường có 3,64% tiến sĩ, 92,73% thạc sĩ và 3% đại học, cho thấy sự thiếu hụt về trình độ tiến sĩ và kinh nghiệm giảng dạy.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc xây dựng khung năng lực giảng viên ngành quản trị kinh doanh, đánh giá thực trạng năng lực hiện tại, xác định điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực giảng viên tại trường đến năm 2020. Phạm vi nghiên cứu bao gồm đội ngũ giảng viên ngành quản trị kinh doanh tại trường trong giai đoạn 2011-2015, với khảo sát thực hiện vào tháng 6/2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần phát triển bền vững nguồn nhân lực ngành quản trị kinh doanh, đồng thời hỗ trợ trường trong lộ trình nâng cấp thành trường đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về năng lực giảng viên, trong đó năng lực được hiểu là tổng hợp các yếu tố kiến thức, kỹ năng, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp và tiềm năng phát triển. Khung năng lực giảng viên ngành quản trị kinh doanh được xây dựng dựa trên mô hình ASK (Attitudes - Skills - Knowledge) mở rộng, bổ sung yếu tố tiềm năng phát triển nhằm phản ánh đặc thù của giảng viên trẻ trong môi trường cao đẳng. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Kiến thức chuyên môn và bổ trợ: Kiến thức chuyên sâu về quản trị kinh doanh, kiến thức về chương trình đào tạo, tin học và ngoại ngữ.
  • Kỹ năng: Kỹ năng phát triển chương trình, biên soạn tài liệu, giảng dạy, nghiên cứu khoa học, tư vấn và làm việc với sinh viên, kỹ năng hoạt động xã hội.
  • Phẩm chất đạo đức nghề nghiệp: Đam mê nghề nghiệp, ý thức trách nhiệm, ứng xử đúng mực với đồng nghiệp và sinh viên, giữ gìn uy tín nhà giáo.
  • Tiềm năng phát triển: Sáng tạo trong công việc và tinh thần học hỏi không ngừng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng với quy trình gồm sáu bước: tổng hợp lý thuyết, thu thập dữ liệu thứ cấp từ các phòng ban nhà trường và văn bản pháp luật, khảo sát thực trạng và yêu cầu năng lực giảng viên, phân tích đánh giá khoảng cách năng lực, đề xuất giải pháp và đánh giá mức độ cần thiết, khả thi của các giải pháp.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 259 phiếu, trong đó có 55 giảng viên ngành quản trị kinh doanh, 200 sinh viên và 4 cán bộ quản lý. Phương pháp chọn mẫu là phi xác suất thuận tiện kết hợp với phỏng vấn sâu các lãnh đạo và tổ trưởng bộ môn. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, so sánh điểm trung bình giữa các nhóm đối tượng và phân tích khoảng cách giữa yêu cầu và thực trạng năng lực. Các kết quả được trình bày qua bảng biểu và sơ đồ minh họa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Kiến thức chuyên môn và bổ trợ: Yêu cầu về kiến thức giảng viên ngành quản trị kinh doanh được đánh giá cao nhất với điểm trung bình 4,62. Tuy nhiên, thực trạng năng lực chỉ đạt khoảng 3,38, đặc biệt kiến thức tin học và ngoại ngữ còn hạn chế với khoảng cách chênh lệch lớn (khoảng 1 điểm). Tỷ lệ giảng viên có trình độ thạc sĩ chiếm 92,73%, tiến sĩ chỉ 3,64%, chưa đáp ứng mục tiêu phát triển đến năm 2020.

  2. Kỹ năng giảng dạy và phát triển chương trình: Kỹ năng giảng dạy được đánh giá quan trọng (4,51 điểm) nhưng thực trạng năng lực còn thấp (3,4 điểm), đặc biệt kỹ năng truyền đạt, xử lý tình huống sư phạm và tổ chức lớp học còn hạn chế. Kỹ năng phát triển chương trình và biên soạn tài liệu có khoảng cách lớn nhất giữa yêu cầu và thực tế (1,2 điểm).

  3. Phẩm chất đạo đức nghề nghiệp: Đây là điểm mạnh của đội ngũ giảng viên với điểm đánh giá thực trạng đạt 4,3/5, thể hiện qua tinh thần đoàn kết, trách nhiệm và ý thức giữ gìn uy tín nhà giáo. Tuy nhiên, đam mê nghề nghiệp có khoảng cách chênh lệch 1 điểm, phản ánh một bộ phận giảng viên chưa thực sự tâm huyết.

  4. Tiềm năng phát triển: Tinh thần sáng tạo và học hỏi được đánh giá quan trọng (4,14 điểm) nhưng thực trạng năng lực còn thấp (3,1 điểm), cho thấy giảng viên trẻ cần được khuyến khích và hỗ trợ nhiều hơn trong việc phát triển bản thân.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đội ngũ giảng viên ngành quản trị kinh doanh tại trường Cao đẳng Kinh tế Công nghiệp Hà Nội có trình độ chuyên môn tương đối tốt nhưng còn thiếu hụt về trình độ tiến sĩ và kỹ năng thực tiễn, đặc biệt là kỹ năng giảng dạy và ngoại ngữ. Khoảng cách giữa yêu cầu và thực trạng năng lực phản ánh những hạn chế trong công tác đào tạo, bồi dưỡng và chính sách đãi ngộ hiện tại. So sánh với các nghiên cứu trong khu vực, tình trạng này là phổ biến ở các trường cao đẳng do nguồn lực hạn chế và cơ chế quản lý chưa hoàn thiện.

Việc giảng viên chưa thực sự đam mê nghề nghiệp và thiếu sáng tạo có thể liên quan đến thu nhập thấp, áp lực công việc và thiếu động lực phát triển nghề nghiệp. Ngoài ra, sự thiếu đồng bộ trong đánh giá năng lực và phân công công việc cũng ảnh hưởng đến hiệu quả công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ khoảng cách năng lực giữa yêu cầu và thực trạng theo từng nhóm yếu tố, giúp minh họa rõ nét các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Sử dụng hợp lý đội ngũ giảng viên: Xây dựng kế hoạch phân công giảng viên phù hợp với trình độ chuyên môn, sở trường và hoàn cảnh cá nhân, ưu tiên giảng viên có kinh nghiệm cho các lớp đào tạo chính quy. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, các khoa và tổ bộ môn.

  2. Đào tạo và phát triển giảng viên: Xây dựng kế hoạch đào tạo dài hạn, tập trung nâng cao trình độ tiến sĩ, kỹ năng giảng dạy, ngoại ngữ và tin học. Mở rộng hợp tác với các trường đại học uy tín để tổ chức các khóa bồi dưỡng và đào tạo tại chỗ. Thời gian: 2017-2020. Chủ thể: Phòng Đào tạo, Ban Giám hiệu.

  3. Hoàn thiện công tác đánh giá thực hiện công việc: Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá cụ thể, đa chiều, kết hợp đánh giá hàng tháng, theo học kỳ và năm học, có sự tham gia của sinh viên, đồng nghiệp và lãnh đạo. Sử dụng kết quả đánh giá làm cơ sở cho khen thưởng, đào tạo và phân công công việc. Thời gian: triển khai từ năm học 2017-2018. Chủ thể: Phòng Thanh tra - Kiểm định chất lượng, các khoa.

  4. Cải thiện chế độ chính sách đãi ngộ: Đa dạng hóa nguồn thu, hoàn thiện công thức tính lương, tăng phụ cấp cho giảng viên có trình độ cao và thành tích tốt. Tăng cường hỗ trợ về nhà ở, điều kiện làm việc và tạo môi trường làm việc thân thiện, khuyến khích sáng tạo. Thời gian: 2017-2020. Chủ thể: Ban Giám hiệu, Bộ Công Thương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường cao đẳng và đại học: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phát triển đội ngũ giảng viên, nâng cao chất lượng đào tạo và quản lý nhân sự hiệu quả.

  2. Giảng viên ngành quản trị kinh doanh: Tham khảo để tự đánh giá năng lực bản thân, xác định điểm mạnh, điểm yếu và xây dựng kế hoạch phát triển nghề nghiệp phù hợp.

  3. Nhà nghiên cứu giáo dục và quản lý đào tạo: Là tài liệu tham khảo về khung năng lực giảng viên, phương pháp đánh giá và các giải pháp nâng cao năng lực trong bối cảnh giáo dục cao đẳng.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục và Bộ Công Thương: Hỗ trợ trong việc hoạch định chính sách đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực ngành quản trị kinh doanh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực giảng viên ngành quản trị kinh doanh gồm những yếu tố nào?
    Năng lực bao gồm kiến thức chuyên môn và bổ trợ, kỹ năng giảng dạy, nghiên cứu khoa học, tư vấn sinh viên, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp và tiềm năng phát triển như sáng tạo và học hỏi không ngừng.

  2. Tại sao trình độ tiến sĩ của giảng viên còn thấp?
    Nguyên nhân do hạn chế về nguồn lực tài chính, chính sách đào tạo chưa đủ hấp dẫn và khó khăn trong việc cân đối công việc giảng dạy với học tập nâng cao trình độ.

  3. Giải pháp nào hiệu quả nhất để nâng cao kỹ năng giảng dạy?
    Tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, sinh hoạt chuyên môn thường xuyên, dự giờ rút kinh nghiệm và áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực, sử dụng công nghệ thông tin.

  4. Làm thế nào để tăng động lực làm việc cho giảng viên?
    Cải thiện chế độ đãi ngộ, tạo môi trường làm việc thân thiện, công bằng trong đánh giá, khuyến khích sáng tạo và phát triển nghề nghiệp, đồng thời hỗ trợ về điều kiện vật chất và tinh thần.

  5. Vai trò của sinh viên trong đánh giá năng lực giảng viên?
    Sinh viên cung cấp phản hồi khách quan về chất lượng giảng dạy và phẩm chất đạo đức của giảng viên, giúp nhà trường điều chỉnh phương pháp giảng dạy và nâng cao hiệu quả đào tạo.

Kết luận

  • Xây dựng khung năng lực giảng viên ngành quản trị kinh doanh gồm kiến thức, kỹ năng, phẩm chất đạo đức và tiềm năng phát triển là cơ sở để đánh giá và nâng cao năng lực đội ngũ.
  • Thực trạng năng lực giảng viên còn nhiều hạn chế, đặc biệt về trình độ tiến sĩ, kỹ năng giảng dạy và ngoại ngữ, cần có giải pháp đồng bộ để cải thiện.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào sử dụng hợp lý đội ngũ, đào tạo phát triển, hoàn thiện đánh giá công việc và cải thiện chế độ đãi ngộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, hỗ trợ nhà trường trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững đội ngũ giảng viên.
  • Đề nghị các bên liên quan phối hợp triển khai các giải pháp trong giai đoạn đến năm 2020 nhằm đạt mục tiêu nâng cao năng lực giảng viên ngành quản trị kinh doanh.

Hành động tiếp theo: Ban Giám hiệu và các khoa cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Các giảng viên cần chủ động nâng cao năng lực bản thân, tích cực tham gia các hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Kêu gọi: Mời các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và các bên liên quan cùng chung tay thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ngành quản trị kinh doanh tại trường Cao đẳng Kinh tế Công nghiệp Hà Nội.