I. Khái niệm ly hôn và quyền nghĩa vụ của cha mẹ đối với con sau ly hôn
Luận văn bắt đầu bằng việc làm rõ khái niệm ly hôn, một hiện tượng xã hội ngày càng phổ biến, không còn bị định kiến như trước. Ly hôn được định nghĩa là chấm dứt quan hệ hôn nhân do Tòa án công nhận hoặc quyết định. Tòa án đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết ly hôn, góp phần tuyên truyền và chấp hành pháp luật. Tuy nhiên, ly hôn không chỉ đơn thuần là chấm dứt quan hệ vợ chồng mà còn ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con cái. Luận văn nhấn mạnh rằng ly hôn chỉ chấm dứt quan hệ nhân thân giữa vợ và chồng, còn quyền và nghĩa vụ đối với con cái vẫn tồn tại. Cha mẹ vẫn có trách nhiệm nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con cái chưa thành niên hoặc con đã thành niên nhưng bị tàn tật, mất năng lực hành vi dân sự. Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung so với luật năm 2000 nhằm bảo đảm quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con sau ly hôn được thực hiện hiệu quả. Tuy nhiên, trên thực tế, việc thực hiện vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập. Luận văn này đặt ra mục tiêu tìm hiểu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả áp dụng.
II. Tình hình nghiên cứu đề tài
Luận văn tiếp tục bằng việc khảo sát các công trình nghiên cứu trước đây về vấn đề quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con sau ly hôn. Tác giả điểm qua một số công trình tiêu biểu, từ sách tham khảo, chuyên khảo đến luận văn, luận án. Một số công trình được nhắc đến như bình luận về Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 của Nguyễn Ngọc Điện, các nghiên cứu về quyền và lợi ích của con khi cha mẹ ly hôn của Lê Thị Thanh Nga, Nguyễn Thị Thúy An, Trần Thị Thanh Hải, Phùng Thị Bảo Nhung. Luận văn cũng đề cập đến các bài viết trên Tạp chí Tòa án Nhân dân về vấn đề xem xét nguyện vọng của con sau ly hôn và quyền thăm nom con. Tác giả nhận thấy rằng các nghiên cứu trước đây mới chỉ dừng lại ở việc phân tích lý thuyết hoặc tập trung vào một khía cạnh cụ thể của vấn đề mà chưa có công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ, sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn áp dụng. Vì vậy, luận văn này được thực hiện nhằm bổ sung, hoàn thiện những nghiên cứu trước đó, đi sâu vào phân tích thực trạng áp dụng pháp luật và đề xuất giải pháp cụ thể.
III. Mục đích nhiệm vụ đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Luận văn đặt ra mục đích làm sáng tỏ các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con sau ly hôn, đồng thời phát hiện những vướng mắc, hạn chế để đề xuất giải pháp hoàn thiện. Để đạt được mục đích này, luận văn thực hiện các nhiệm vụ chính: nghiên cứu lý luận về quyền và nghĩa vụ của cha mẹ sau ly hôn, phân tích quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình và các văn bản liên quan, tìm hiểu thực tế áp dụng pháp luật và cuối cùng là đề xuất giải pháp, kiến nghị. Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con sau ly hôn theo Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 và các văn bản pháp luật có liên quan. Phạm vi nghiên cứu về không gian được giới hạn tại các Tòa án nhân dân trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, và về thời gian là từ năm 2015 đến tháng 5/2022. Việc giới hạn phạm vi nghiên cứu giúp tác giả đi sâu vào phân tích thực tiễn, thu thập số liệu cụ thể để đưa ra kết luận và đề xuất mang tính khả thi.
IV. Phương pháp nghiên cứu và bố cục luận văn
Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng bao gồm: phân tích, tổng hợp, so sánh, logic, xã hội học. Phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng để làm rõ các vấn đề lý luận, phân tích quy định pháp luật và đề xuất giải pháp. Phương pháp xã hội học được sử dụng để đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật tại các Tòa án. Luận văn được chia thành ba chương chính: Chương 1 trình bày các vấn đề lý luận về quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con sau ly hôn. Chương 2 phân tích thực trạng pháp luật Việt Nam về vấn đề này. Chương 3 tập trung vào thực tiễn áp dụng pháp luật tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Lạng Sơn và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Bố cục này cho phép người đọc tiếp cận vấn đề một cách logic, từ lý thuyết đến thực tiễn và cuối cùng là các giải pháp, kiến nghị.
