Tác động của công nghệ lan tỏa từ đầu tư trực tiếp nước ngoài đến năng suất lao động trong ngành sản xuất tại Việt Nam

• Tác giả: Than Hoang Dung
• Người hướng dẫn: Dr. Le Thi Thanh Loan
• Trường học: University of Economics
• Chuyên ngành: Development Economics
• Đề tài: Horizontal Technology Spillover Effects From Foreign Direct Investment On Labour Productivity In Manufacturing Industry In Vietnam
• Loại tài liệu: Thesis
• Năm xuất bản: 2011
• Địa điểm: Ho Chi Minh

• CERTIFICATION
• ACKNOWLEDGEMENT
• TABLE OF CONTENTS
• 1. CHƯƠNG 1: ORGANIZATION OF THE RESEARCH
• 1.1. Organization of the Research
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Literature Review - The Concepts
• 2.2. Foreign Direct Investment (FDI)
• 2.3. Productivity and Labour Productivity
• 2.4. Spillovers Effects
• 2.5. The Economics Theory
• 2.6. Neoclassical Theory
• 2.7. Endogenous Theory

I. Tổng quan Tác động FDI tới năng suất ngành sản xuất

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã và đang đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển như Việt Nam. Trong những thập kỷ gần đây, nhiều quốc gia mới nổi đã gặt hái được những lợi ích đáng kể từ FDI, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vượt bậc. FDI không chỉ mang lại nguồn vốn, tạo việc làm và ứng dụng công nghệ tiên tiến, mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa công nghệ từ các công ty đa quốc gia (MNCs) đến các doanh nghiệp địa phương. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích tác động lan tỏa công nghệ từ FDI đến năng suất lao động trong ngành sản xuất tại Việt Nam, một trong những nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

1.1. Vai trò FDI thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam

FDI đóng vai trò then chốt trong quá trình tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Dòng vốn FDI không chỉ bổ sung nguồn lực tài chính mà còn giúp cải thiện năng suất lao động thông qua chuyển giao công nghệ và kỹ năng quản lý. Theo các nghiên cứu, sự hiện diện của các MNCs có thể thúc đẩy cạnh tranh, buộc các doanh nghiệp trong nước phải đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động để tồn tại và phát triển. Các dự án FDI đã được cấp phép giai đoạn 1988-2009 cho thấy sự đóng góp của vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào nền kinh tế.

1.2. Định nghĩa công nghệ lan tỏa từ đầu tư trực tiếp nước ngoài

Công nghệ lan tỏa từ FDI xảy ra khi sự hiện diện của một doanh nghiệp nước ngoài mang lại lợi ích về năng suất hoặc hiệu quả cho các doanh nghiệp địa phương không liên kết. Thông qua các dự án FDI, công nghệ và kiến thức được chuyển giao một cách minh bạch đến các doanh nghiệp trong nước, giúp họ tăng cường năng suất và khả năng cạnh tranh. Theo Blomstrom và Kokko (1998), các doanh nghiệp trong nước có thể tiếp thu công nghệ mới thông qua việc quan sát, học hỏi kinh nghiệm từ các doanh nghiệp FDI.

II. Thách thức Đo lường tác động lan tỏa công nghệ FDI chính xác

Mặc dù những lợi ích tiềm năng của FDI là rõ ràng, việc đo lường chính xác tác động lan tỏa công nghệ đến năng suất lao động là một thách thức lớn. Các nghiên cứu trước đây đã đưa ra những kết quả trái chiều, với một số nghiên cứu cho thấy tác động tích cực thông qua cạnh tranh, trình diễn và đào tạo, trong khi những nghiên cứu khác lại chỉ ra tác động tiêu cực do cạnh tranh thị trường và thu hút nhân tài. Điều này cho thấy sự phức tạp của mối quan hệ giữa FDI và năng suất, và sự cần thiết của việc nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu ứng lan tỏa công nghệ.

2.1. Bằng chứng hỗn hợp về hiệu ứng lan tỏa công nghệ FDI

Các nghiên cứu về hiệu ứng lan tỏa công nghệ từ FDI đã đưa ra những bằng chứng không nhất quán. Một số nghiên cứu cho thấy FDI mang lại hiệu ứng lan tỏa công nghệ tích cực thông qua cạnh tranh, trình diễn và đào tạo nhân viên (Caves, 1974; Blomstrom và Persson, 1983; Kokko, 1994; Liu, 2002). Ngược lại, các nghiên cứu khác lại cho rằng FDI tạo ra những tác động tiêu cực đến năng suất lao động của các doanh nghiệp trong nước do cạnh tranh thị trường và thu hút nhân tài (Aitken và Harrison, 1999; Kathuria, 2000).

2.2. Nghiên cứu hạn chế về lan tỏa công nghệ FDI tại Việt Nam

Số lượng nghiên cứu về hiệu ứng lan tỏa công nghệ từ FDI đến các doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế, và các nghiên cứu hiện có cũng đưa ra những bằng chứng trái chiều (Le Thanh Thuy, 2007; Nguyen Thi Tue Anh et al., 2006; Quoc Hoi Le và Richard Pomfret, 2008; Anh Ngoc Nguyen et al.). Do đó, việc nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này là cần thiết để đưa ra những khuyến nghị chính sách phù hợp nhằm tận dụng tối đa lợi ích từ FDI và nâng cao năng suất lao động của các doanh nghiệp trong nước.

III. Cách phân tích tác động Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu thực nghiệm, kết hợp dữ liệu bảng và các mô hình hồi quy khác nhau để phân tích tác động lan tỏa công nghệ từ FDI đến năng suất lao động trong ngành sản xuất tại Việt Nam. Nghiên cứu tập trung vào hai ngành đại diện cho công nghệ thấp (chế biến thực phẩm) và công nghệ cao (điện tử và cơ khí). Mô hình hồi quy bảng bao gồm mô hình hồi quy gộp (pool regression), mô hình tác động cố định (fixed effects) và mô hình tác động ngẫu nhiên (random effects).

3.1. Mô hình hồi quy bảng phân tích tác động FDI đến năng suất

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy bảng để phân tích tác động của FDI đến năng suất lao động. Phương pháp này cho phép kiểm soát các yếu tố không quan sát được và sự biến đổi theo thời gian, giúp đưa ra những ước lượng chính xác hơn về tác động của FDI. Các mô hình hồi quy bảng bao gồm mô hình hồi quy gộp, mô hình tác động cố định và mô hình tác động ngẫu nhiên. Việc lựa chọn mô hình phù hợp được thực hiện dựa trên các kiểm định thống kê và giả định kinh tế.

3.2. Dữ liệu và biến số nghiên cứu chính xác đáng tin cậy

Dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu được thu thập từ Tổng cục Thống kê (General Statistics Office) và các nguồn đáng tin cậy khác. Các biến số chính bao gồm năng suất lao động (LABPRO), tỷ lệ FDI, cường độ vốn, quy mô doanh nghiệp và chất lượng lao động. Việc lựa chọn biến số và phương pháp đo lường phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

IV. Kết quả Tác động lan tỏa FDI tới ngành chế biến thực phẩm

Kết quả nghiên cứu cho thấy tác động lan tỏa công nghệ từ FDI có thể khác nhau giữa các ngành. Trong ngành chế biến thực phẩm, một ngành công nghệ thấp, tác động của FDI đến năng suất lao động có thể không đáng kể hoặc thậm chí là tiêu cực do cạnh tranh thị trường và thiếu khả năng hấp thụ công nghệ của các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, các yếu tố khác như cường độ vốn và chất lượng lao động vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy năng suất.

4.1. Phân tích mô hình hồi quy ngành chế biến thực phẩm

Các mô hình hồi quy được áp dụng cho ngành chế biến thực phẩm cho thấy tác động của FDI không rõ ràng. Kết quả từ mô hình hồi quy gộp, mô hình tác động cố định và mô hình tác động ngẫu nhiên có sự khác biệt. Việc lựa chọn mô hình phù hợp cần dựa trên các kiểm định thống kê như kiểm định Breusch-Pagan Lagrange multiplier test và Hausman test. Sự khác biệt trong kết quả cho thấy sự phức tạp của mối quan hệ giữa FDI và năng suất trong ngành này.

4.2. Vai trò của vốn kỹ năng trong ngành chế biến thực phẩm

Mặc dù tác động của FDI có thể không đáng kể, cường độ vốn và chất lượng lao động vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy năng suất trong ngành chế biến thực phẩm. Doanh nghiệp cần đầu tư vào trang thiết bị hiện đại và nâng cao trình độ kỹ năng của người lao động để tăng cường khả năng cạnh tranh và hấp thụ công nghệ từ các doanh nghiệp FDI.

V. Tác động Lan tỏa FDI tới ngành điện tử cơ khí Việt Nam

Ngược lại, trong ngành điện tử và cơ khí, một ngành công nghệ cao, tác động lan tỏa công nghệ từ FDI có thể tích cực hơn do khả năng hấp thụ công nghệ tốt hơn của các doanh nghiệp trong nước và sự cạnh tranh thúc đẩy đổi mới. Tuy nhiên, việc thu hút và giữ chân nhân tài vẫn là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp trong nước. Cần có các chính sách hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực để tận dụng tối đa lợi ích từ FDI.

5.1. Phân tích hiệu ứng lan tỏa công nghệ ngành điện tử cơ khí

Trong ngành điện tử và cơ khí, hiệu ứng lan tỏa công nghệ từ FDI có thể tích cực hơn so với ngành chế biến thực phẩm. Điều này có thể là do các doanh nghiệp trong ngành này có khả năng hấp thụ công nghệ tốt hơn và sự cạnh tranh từ các doanh nghiệp FDI thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng suất. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu ứng lan tỏa này có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như quy mô doanh nghiệp và môi trường kinh doanh.

5.2. Đào tạo nguồn nhân lực nâng cao năng lực ngành điện tử

Để tận dụng tối đa lợi ích từ FDI trong ngành điện tử và cơ khí, cần có các chính sách hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Việc nâng cao trình độ kỹ năng của người lao động sẽ giúp các doanh nghiệp trong nước tăng cường khả năng hấp thụ công nghệ và cạnh tranh với các doanh nghiệp FDI. Các chương trình đào tạo cần tập trung vào các kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.

VI. Kết luận Khuyến nghị chính sách tận dụng hiệu quả FDI

Nghiên cứu này cung cấp những bằng chứng quan trọng về tác động lan tỏa công nghệ từ FDI đến năng suất lao động trong ngành sản xuất tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy tác động của FDI có thể khác nhau giữa các ngành và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như khả năng hấp thụ công nghệ, cường độ vốn và chất lượng lao động. Để tận dụng tối đa lợi ích từ FDI, cần có các chính sách hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, khuyến khích đổi mới và cải thiện môi trường kinh doanh.

6.1. Chính sách hỗ trợ hấp thụ công nghệ nâng cao năng suất

Để tăng cường khả năng hấp thụ công nghệ của các doanh nghiệp trong nước, chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ như cung cấp thông tin về công nghệ mới, hỗ trợ tài chính cho việc đầu tư vào công nghệ và khuyến khích hợp tác giữa các doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp FDI. Ngoài ra, cần có các chính sách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.

6.2. Đề xuất cải thiện môi trường kinh doanh thu hút FDI chất lượng

Để thu hút FDI chất lượng cao, cần cải thiện môi trường kinh doanh bằng cách giảm thiểu thủ tục hành chính, tăng cường tính minh bạch và bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư. Ngoài ra, cần có các chính sách ưu đãi thuế và các chính sách hỗ trợ khác để thu hút các dự án FDI có giá trị gia tăng cao và đóng góp vào sự phát triển bền vững của Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở nhiều quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Từ năm 1995 đến 2010, dòng vốn FDI vào Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, góp phần nâng cao năng suất lao động và phát triển ngành sản xuất. Tuy nhiên, tác động gián tiếp của FDI thông qua hiệu ứng lan tỏa công nghệ (technology spillover) đến năng suất lao động của các doanh nghiệp trong nước vẫn còn nhiều tranh luận và chưa được làm rõ, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm (ngành công nghệ thấp) và điện tử - cơ khí (ngành công nghệ cao).

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích ảnh hưởng của hiệu ứng lan tỏa công nghệ theo chiều ngang từ FDI đến năng suất lao động của các doanh nghiệp nội địa trong hai ngành đại diện cho công nghệ thấp và công nghệ cao tại Việt Nam giai đoạn 2006-2008. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng doanh nghiệp do Tổng cục Thống kê Việt Nam cung cấp, với mẫu gồm 2.373 doanh nghiệp trong ngành chế biến thực phẩm và 1.614 doanh nghiệp trong ngành điện tử - cơ khí. Kết quả nghiên cứu không chỉ làm rõ tác động của FDI đến năng suất lao động mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý doanh nghiệp trong việc tận dụng tối đa lợi ích từ FDI.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết kinh tế chính: lý thuyết tăng trưởng kinh tế tân cổ điển và lý thuyết tăng trưởng nội sinh. Lý thuyết tân cổ điển nhấn mạnh vai trò của tiến bộ công nghệ như yếu tố duy trì tăng trưởng dài hạn, trong khi lý thuyết nội sinh bổ sung yếu tố vốn tri thức và nhân lực vào mô hình sản xuất, giải thích nguồn gốc của tiến bộ công nghệ từ bên trong nền kinh tế.

Hiệu ứng lan tỏa công nghệ theo chiều ngang (horizontal spillover) được hiểu là sự truyền đạt công nghệ và kỹ năng từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) sang các doanh nghiệp nội địa trong cùng ngành thông qua các cơ chế như: cạnh tranh thúc đẩy đổi mới, hiệu ứng quan sát học tập (demonstration effect), và chuyển giao kỹ năng qua lao động di chuyển. Tuy nhiên, cũng tồn tại các tác động tiêu cực như chiếm lĩnh thị trường và hút nhân lực có kỹ năng từ doanh nghiệp nội địa.

Các khái niệm chính bao gồm: năng suất lao động (tỷ lệ giá trị gia tăng trên số lao động), cường độ vốn (vốn cố định trên số lao động), quy mô doanh nghiệp (doanh thu so với trung bình ngành), chất lượng lao động (tỷ lệ lao động có trình độ cao đẳng trở lên), và tỷ trọng vốn FDI trong tổng sản lượng ngành.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng cân bằng (balanced panel data) của các doanh nghiệp trong hai ngành chế biến thực phẩm và điện tử - cơ khí giai đoạn 2006-2008, với tổng số 3.987 doanh nghiệp. Dữ liệu được thu thập từ Khảo sát doanh nghiệp hàng năm của Tổng cục Thống kê Việt Nam, bao gồm các biến về sản lượng, lao động, vốn, doanh thu và trình độ lao động.

Phương pháp phân tích chính là mô hình hồi quy dữ liệu bảng với ba dạng: hồi quy tổng hợp (pool regression), mô hình hiệu ứng cố định (fixed effects model - FEM) và mô hình hiệu ứng ngẫu nhiên (random effects model - REM). Việc lựa chọn mô hình phù hợp dựa trên các kiểm định Breusch-Pagan Lagrange multiplier và Hausman test. Các biến độc lập bao gồm cường độ vốn, quy mô doanh nghiệp, chất lượng lao động và tỷ trọng vốn FDI trong ngành. Biến phụ thuộc là năng suất lao động tính theo giá trị gia tăng trên số lao động, được biến đổi logarithm để phù hợp với mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của FDI đến năng suất lao động trong ngành chế biến thực phẩm:
   Kết quả mô hình hiệu ứng cố định cho thấy tỷ trọng vốn FDI trong ngành có ảnh hưởng tiêu cực và có ý nghĩa thống kê ở mức 5% đến năng suất lao động của doanh nghiệp nội địa. Cụ thể, khi tỷ trọng vốn FDI tăng 1 đơn vị, năng suất lao động giảm khoảng 1,37%, giữ các yếu tố khác không đổi.

2. Ảnh hưởng của FDI đến năng suất lao động trong ngành điện tử - cơ khí:
   Kết quả cho thấy không có ảnh hưởng đáng kể của tỷ trọng vốn FDI đến năng suất lao động của doanh nghiệp nội địa trong ngành này. Điều này cho thấy các doanh nghiệp trong ngành công nghệ cao có khả năng cạnh tranh và hấp thụ công nghệ tốt hơn.

3. Ảnh hưởng của các biến kiểm soát:

   • Cường độ vốn (CAPIN) và quy mô doanh nghiệp (SCALE) đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê ở mức 1% đến năng suất lao động trong cả hai ngành.
   • Chất lượng lao động (SKILL) có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa ở mức 5% trong ngành điện tử - cơ khí, nhưng không có ảnh hưởng đáng kể trong ngành chế biến thực phẩm.

4. Kiểm định mô hình:
   Mô hình hiệu ứng cố định được lựa chọn là phù hợp nhất dựa trên kết quả Hausman test (p < 0,05). Kiểm định heteroskedasticity cho thấy sự hiện diện của phương sai không đồng nhất, được khắc phục bằng phương pháp robust standard errors.

Thảo luận kết quả

Kết quả tiêu cực của FDI đối với năng suất lao động trong ngành chế biến thực phẩm phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các nước đang phát triển, cho thấy hiệu ứng cạnh tranh mạnh mẽ khiến doanh nghiệp nội địa gặp khó khăn, đồng thời khoảng cách công nghệ lớn hạn chế khả năng hấp thụ. Ngược lại, trong ngành điện tử - cơ khí, doanh nghiệp nội địa có trình độ kỹ thuật cao hơn, khả năng hấp thụ công nghệ tốt hơn nên không bị ảnh hưởng tiêu cực.

Các biến kiểm soát như cường độ vốn và quy mô doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, phản ánh hiệu quả đầu tư và lợi thế quy mô. Chất lượng lao động chỉ có tác động tích cực trong ngành công nghệ cao, phù hợp với yêu cầu kỹ năng cao hơn trong ngành này.

Dữ liệu và kết quả có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh hệ số hồi quy của các biến trong hai ngành, cũng như bảng thống kê mô tả và ma trận tương quan để minh họa mối quan hệ giữa các biến.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao chất lượng lao động:
   Tập trung đào tạo, nâng cao kỹ năng và trình độ chuyên môn cho lực lượng lao động, đặc biệt trong ngành công nghệ thấp như chế biến thực phẩm, nhằm thu hẹp khoảng cách công nghệ với các doanh nghiệp FDI. Thời gian thực hiện: 3-5 năm. Chủ thể: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

2. Thu hút FDI vào ngành công nghệ cao:
   Chính phủ cần ưu tiên chính sách thu hút đầu tư FDI vào các ngành công nghệ cao như điện tử - cơ khí, nơi doanh nghiệp nội địa có khả năng hấp thụ và hợp tác tốt hơn, từ đó tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực. Thời gian thực hiện: 2-4 năm. Chủ thể: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các cơ quan xúc tiến đầu tư.

3. Khuyến khích liên kết giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa:
   Xây dựng các chương trình hỗ trợ hợp tác, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước để tăng cường hiệu ứng lan tỏa tích cực. Thời gian thực hiện: 1-3 năm. Chủ thể: Bộ Công Thương, các hiệp hội ngành nghề.

4. Tăng cường nghiên cứu và giám sát hiệu quả FDI:
   Thiết lập hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu chi tiết về tác động của FDI đến các ngành, nhằm điều chỉnh chính sách kịp thời và hiệu quả hơn. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể: Tổng cục Thống kê, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách:
   Giúp hiểu rõ tác động đa chiều của FDI đến năng suất lao động, từ đó xây dựng chính sách thu hút và quản lý FDI hiệu quả hơn.

2. Quản lý doanh nghiệp nội địa:
   Cung cấp thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động, giúp doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh.

3. Nhà nghiên cứu kinh tế phát triển:
   Là tài liệu tham khảo quan trọng về phương pháp phân tích dữ liệu bảng và mô hình tác động lan tỏa công nghệ trong bối cảnh Việt Nam.

4. Sinh viên và học viên cao học ngành kinh tế, quản trị kinh doanh:
   Học hỏi cách xây dựng luận văn thạc sĩ với dữ liệu thực tế, phương pháp nghiên cứu và phân tích kết quả khoa học.

Câu hỏi thường gặp

1. Hiệu ứng lan tỏa công nghệ theo chiều ngang là gì?
   Đây là sự truyền đạt công nghệ và kỹ năng từ các doanh nghiệp FDI sang doanh nghiệp nội địa trong cùng ngành thông qua cạnh tranh, quan sát học tập và chuyển giao lao động.

2. Tại sao FDI lại có thể gây tác động tiêu cực đến năng suất lao động trong ngành chế biến thực phẩm?
   Do khoảng cách công nghệ lớn và áp lực cạnh tranh mạnh, doanh nghiệp nội địa trong ngành này khó nâng cao năng suất, thậm chí bị giảm sút do mất thị phần và nhân lực.

3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để phân tích tác động của FDI?
   Nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy dữ liệu bảng với các mô hình pool regression, fixed effects và random effects, lựa chọn mô hình phù hợp dựa trên kiểm định thống kê.

4. Chất lượng lao động ảnh hưởng như thế nào đến năng suất lao động?
   Chất lượng lao động có tác động tích cực rõ rệt trong ngành công nghệ cao, nơi yêu cầu kỹ năng và trình độ cao hơn, nhưng không đáng kể trong ngành công nghệ thấp.

5. Làm thế nào để doanh nghiệp nội địa tận dụng hiệu quả FDI?
   Doanh nghiệp cần nâng cao năng lực công nghệ, tăng cường đào tạo nhân lực, và chủ động hợp tác với doanh nghiệp FDI để học hỏi và chuyển giao công nghệ.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định hiệu ứng lan tỏa công nghệ theo chiều ngang từ FDI có tác động tiêu cực đến năng suất lao động trong ngành chế biến thực phẩm và không có ảnh hưởng đáng kể trong ngành điện tử - cơ khí tại Việt Nam giai đoạn 2006-2008.
• Cường độ vốn và quy mô doanh nghiệp là các yếu tố tích cực quan trọng nâng cao năng suất lao động trong cả hai ngành.
• Chất lượng lao động chỉ có ảnh hưởng tích cực trong ngành công nghệ cao, nhấn mạnh vai trò của đào tạo và nâng cao kỹ năng.
• Mô hình hồi quy dữ liệu bảng với hiệu ứng cố định được lựa chọn là phù hợp nhất để phân tích tác động này.
• Các khuyến nghị tập trung vào nâng cao chất lượng lao động, thu hút FDI vào ngành công nghệ cao, thúc đẩy liên kết doanh nghiệp và tăng cường nghiên cứu giám sát tác động FDI.

Hành động tiếp theo: Các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp cần triển khai các giải pháp đề xuất nhằm tận dụng tối đa lợi ích từ FDI, đồng thời tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các cơ chế lan tỏa công nghệ để hoàn thiện chính sách phát triển kinh tế bền vững.