Các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

• Tác giả: Phạm Thị Ngọc Trinh
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Thị Anh Thư
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
• Đề tài: Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Thanh Khoản Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Lý do lựa chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Kết cấu của luận án
• 1.7. Ý nghĩa khoa học
• 1.8. Đóng góp của nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. Tính thanh khoản
• 2.2. Thanh khoản ngân hàng
• 2.3. Rủi ro thanh khoản ngân hàng
• 2.4. Nguyên nhân gây ra rủi ro thanh khoản ngân hàng
• 2.5. Các yếu tố tác động đến thanh khoản ngân hàng
• 2.5.1. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP)
• 2.5.2. Lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA)
• 2.5.3. Quy mô ngân hàng (SIZE)
• 2.5.4. Tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR)
• 2.5.5. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR)
• 2.5.6. Tăng trưởng kinh tế (GDP)
• 2.6. Các chỉ số đo lường thanh khoản của ngân hàng
• 2.7. Lược khảo các nghiên cứu liên quan
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả mẫu nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3.3. Mô hình nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Phân tích thống kê mô tả giữa các biến trong mô hình
• 4.2. Tương quan các biến trong mô hình và đa cộng tuyến
• 4.3. Ma trận tương quan đơn tuyến tính giữa các cặp biến
• 4.4. Kiểm định đa cộng tuyến trong mô hình
• 4.5. Kiểm định lựa chọn mô hình
• 4.5.1. Kiểm định lựa chọn mô hình Pooled OLS và mô hình FEM
• 4.5.2. Kiểm định lựa chọn mô hình Pooled OLS và mô hình REM
• 4.5.3. Kiểm định lựa chọn mô hình FEM và mô hình REM
• 4.6. Kiểm định các khiếm khuyết định lượng
• 4.6.1. Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi phần dư trên dữ liệu bảng
• 4.6.2. Kiểm định hiện tượng tự tương quan phần dư trên dữ liệu bảng
• 4.7. Kết quả hồi quy
• 4.8. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. Hạn chế của đề tài
• 5.2. Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng Quan Các Yếu Tố Tác Động Thanh Khoản Ngân Hàng

Thanh khoản là yếu tố sống còn đối với mọi ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP). Đảm bảo khả năng thanh toán là yếu tố then chốt để duy trì niềm tin của khách hàng và sự ổn định của hệ thống tài chính. Rủi ro thanh khoản có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí gây khủng hoảng. Nghiên cứu này đi sâu vào phân tích các yếu tố nội tại và vĩ mô ảnh hưởng đến thanh khoản ngân hàng tại Việt Nam, từ đó đưa ra những kiến nghị thiết thực để nâng cao quản trị thanh khoản. Theo Diamond & Dybvig (1983), đảm bảo thanh khoản là cần thiết để phòng tránh các rủi ro thanh khoản. Vì các khoản cho vay là tài sản kém thanh khoản cho nên việc rút tiền gửi đột ngột sẽ dẫn đến khả năng mất thanh toán, có thể khiến cho hệ thống tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung phải đối mặt với khủng hoảng, thậm chí là phá sản.

1.1. Tầm quan trọng của Thanh Khoản trong Ngân Hàng

Thanh khoản không chỉ đơn thuần là khả năng thanh toán các nghĩa vụ ngắn hạn. Đó còn là khả năng tận dụng cơ hội đầu tư, mở rộng tín dụng và tăng trưởng lợi nhuận. Một ngân hàng có thanh khoản tốt sẽ có khả năng huy động vốn hiệu quả hơn, giảm chi phí vốn và tăng cường uy tín ngân hàng. Việc đảm bảo thanh khoản là một yếu tố rất quan trọng đối với sự ổn định và phát triển của hệ thống ngân hàng nói chung và từng ngân hàng thương mại nói riêng. Nghiên cứu này giúp các ngân hàng hiểu rõ hơn về các yếu tố tác động đến thanh khoản để có thể chủ động hơn trong việc quản trị rủi ro và tối ưu hóa hoạt động.

1.2. Rủi ro Thanh Khoản Mối đe dọa tiềm ẩn cho NHTMCP

Rủi ro thanh khoản là nguy cơ một ngân hàng không thể đáp ứng các nghĩa vụ tài chính của mình khi đến hạn. Điều này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, từ sự sụt giảm đột ngột của dòng tiền đến những thay đổi bất lợi trong môi trường kinh tế. Hậu quả của rủi ro thanh khoản có thể rất nghiêm trọng, bao gồm mất niềm tin của khách hàng, sụt giảm giá cổ phiếu và thậm chí là phá sản ngân hàng. Vì vậy, việc quản trị rủi ro thanh khoản là vô cùng quan trọng. Theo Basel (2008) cho rằng “Rủi ro thanh khoản là rủi ro mà một định chế tài chính không đủ khả năng tìm kiếm đầy đủ nguồn vốn để đáp ứng các nghĩa vụ đến hạn mà không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hàng ngày và cũng không gây tác động đến tình hình tài chính”.

II. Cách Xác Định Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Thanh Khoản NHTMCP

Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các yếu tố chính ảnh hưởng đến thanh khoản ngân hàng thương mại cổ phần. Các yếu tố này được chia thành hai nhóm: nội tại và vĩ mô. Các yếu tố nội tại bao gồm các chỉ số tài chính của ngân hàng, chẳng hạn như tỷ lệ thanh khoản, vốn chủ sở hữu, nợ xấu và lợi nhuận. Các yếu tố vĩ mô bao gồm các chỉ số kinh tế như lãi suất, lạm phát, tăng trưởng kinh tế và khủng hoảng kinh tế. Kết hợp cả hai nhóm yếu tố, nghiên cứu sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về các động lực của thanh khoản ngân hàng. Cụ thể như nghiên cứu của Trương Quang Thông (2013) nhận diện rủi ro thanh khoản thông qua các hoạt động liên ngân hàng, vốn tự có đảm bảo thanh khoản của ngân hàng và thậm chí rộng hơn khi nghiên cứu cả các yếu tố vĩ mô như lạm phát, độ trễ chính sách và tăng trưởng kinh tế có tác động như thế nào đến thanh khoản.

2.1. Yếu Tố Nội Tại Sức Mạnh và Điểm Yếu của NHTMCP

Các yếu tố nội tại phản ánh tình hình tài chính và hoạt động của ngân hàng. Ví dụ, vốn chủ sở hữu mạnh mẽ có thể giúp ngân hàng vượt qua giai đoạn khó khăn và duy trì thanh khoản. Ngược lại, nợ xấu cao có thể làm suy yếu khả năng thanh toán và gây áp lực lên thanh khoản. Các yếu tố nội tại quan trọng khác bao gồm quy mô ngân hàng, hiệu quả hoạt động, và chính sách quản lý rủi ro. Dữ liệu về các biến độc lập tài chính của các ngân hàng được tổng hợp từ báo cáo tài chính hợp nhất của các NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn từ 2010 – 2017.

2.2. Yếu Tố Vĩ Mô Tác Động từ Môi Trường Kinh Tế

Các yếu tố vĩ mô tạo ra bối cảnh chung cho hoạt động của ngân hàng. Lãi suất thấp có thể khuyến khích vay mượn và tăng trưởng tín dụng, nhưng cũng có thể làm giảm lợi nhuận. Lạm phát cao có thể làm giảm giá trị của tiền tệ và gây áp lực lên thanh khoản. Khủng hoảng kinh tế có thể gây ra sự hoảng loạn và rút tiền ồ ạt từ ngân hàng, dẫn đến rủi ro thanh khoản. Dữ liệu về các biến độc lập vĩ mô được tập hợp trực tiếp từ website Tổng cục Thống kê trong năm 2010 – 2017.

III. Phân Tích Định Lượng Đo Lường Ảnh Hưởng Từng Yếu Tố

Để đo lường tác động của từng yếu tố, nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy tuyến tính đa biến trên dữ liệu bảng. Mô hình này cho phép kiểm soát các yếu tố khác và xác định tác động riêng biệt của từng biến. Các kết quả hồi quy sẽ cho biết yếu tố nào có tác động tích cực, yếu tố nào có tác động tiêu cực đến thanh khoản ngân hàng. Các kết quả này sẽ là cơ sở để đưa ra các kiến nghị chính sách phù hợp. Với mô hình Pooled OLS, FEM (Random effects model) và REM (Fixed effects model) tác giả sử dụng các kiểm định khác nhau để chọn ra mô hình ph hợp nhất. Cuối c ng, tác giả sử dụng phương pháp GMM nhằm đảm bảo tính vững và hiệu quả ước lượng trong mô hình tồn tại các khiếm khuyết. Phần mềm được sử dụng là STATA 13 và STATA 12.

3.1. Mô Hình Hồi Quy Phương Pháp Tiếp Cận Chi Tiết

Mô hình hồi quy được xây dựng dựa trên cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước đây. Các biến độc lập được lựa chọn dựa trên tính phù hợp và khả năng giải thích thanh khoản ngân hàng. Mô hình được kiểm định bằng các kiểm định thống kê phù hợp để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng (Panel data) thông qua hồi quy tuyến tính đa biến để lượng hóa sự tác động của các biến độc lập lên biến phụ thuộc trong mô hình.

3.2. Dữ Liệu Bảng Ưu Điểm và Hạn Chế Cần Biết

Dữ liệu bảng là loại dữ liệu kết hợp giữa dữ liệu thời gian và dữ liệu không gian (cross-sectional). Dữ liệu bảng có nhiều ưu điểm so với dữ liệu chuỗi thời gian hoặc dữ liệu cắt ngang, bao gồm khả năng kiểm soát các yếu tố không quan sát được và tăng cường tính hiệu quả của ước lượng. Tuy nhiên, dữ liệu bảng cũng có những hạn chế nhất định, chẳng hạn như vấn đề tự tương quan và phương sai thay đổi. Mẫu nghiên cứu bao gồm 20 ngân hàng với tổng 160 quan sát cho dữ liệu bảng.

3.3. Các Biến Kiểm Soát Đảm Bảo Tính Chính Xác của Kết Quả

Để đảm bảo tính chính xác của kết quả, mô hình hồi quy cần bao gồm các biến kiểm soát. Các biến này là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến thanh khoản ngân hàng nhưng không phải là trọng tâm nghiên cứu. Ví dụ, cấu trúc sở hữu của ngân hàng, chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước và tâm lý nhà đầu tư có thể ảnh hưởng đến thanh khoản. Các biến kiểm soát này cần được đưa vào mô hình để loại bỏ ảnh hưởng của chúng và xác định tác động thuần túy của các yếu tố chính.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Yếu Tố Nào Ảnh Hưởng Thanh Khoản

Kết quả nghiên cứu cho thấy một số yếu tố có tác động đáng kể đến thanh khoản ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam. Quy mô ngân hàng, tỷ lệ vốn chủ sở hữu và lạm phát là những yếu tố quan trọng. Các yếu tố khác, như tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng, lợi nhuận trên tài sản và tăng trưởng kinh tế, có tác động không đáng kể trong giai đoạn nghiên cứu. Chi tiết về kết quả phân tích tương quan và hồi quy sẽ được trình bày cụ thể trong chương 4.

4.1. Tác động của Quy mô ngân hàng SIZE tới thanh khoản

Quy mô ngân hàng có tác động ngược chiều tới thanh khoản. Các ngân hàng có quy mô lớn hơn có thể có khả năng thanh khoản tốt hơn nhờ vào việc tiếp cận các nguồn vốn đa dạng hơn. Tuy nhiên, các ngân hàng lớn cũng có thể gặp khó khăn hơn trong việc quản lý thanh khoản do hoạt động phức tạp hơn. Đồng thời các NHTMCP có quy mô lớn có thể nắm giữ nhiều tài sản kém thanh khoản hơn như các khoản đầu tư dài hạn.

4.2. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu CAP Ảnh hưởng thế nào đến thanh khoản

Tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao có tác động ngược chiều tới thanh khoản. Vốn chủ sở hữu đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ ngân hàng khỏi các rủi ro tài chính. Tuy nhiên, việc duy trì tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao có thể làm giảm khả năng sinh lời của ngân hàng. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu cần được cân bằng để đảm bảo an toàn và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Nếu một NHTMCP có tỷ lệ VCSH quá cao, sẽ làm giảm hiệu quả sử dụng vốn, ảnh hưởng tới thanh khoản.

4.3. Lạm phát INF và thanh khoản NHTMCP tại Việt Nam

Lạm phát có tác động cùng chiều tới thanh khoản. Lạm phát cao có thể làm giảm giá trị của tiền tệ và gây áp lực lên thanh khoản. Tuy nhiên, lạm phát cũng có thể khuyến khích người dân gửi tiền vào ngân hàng để bảo vệ giá trị tài sản của họ. Do đó, tác động của lạm phát đến thanh khoản là phức tạp và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.

V. Ứng Dụng Thực Tế Quản Trị Thanh Khoản Hiệu Quả Cho NHTMCP

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các ngân hàng thương mại cổ phần có thể áp dụng các biện pháp sau để nâng cao quản trị thanh khoản: (1) Tăng cường quản lý rủi ro thanh khoản bằng cách xây dựng các kịch bản thử nghiệm (stress test) và theo dõi sát sao các chỉ số thanh khoản. (2) Đa dạng hóa nguồn vốn huy động để giảm sự phụ thuộc vào một số ít nguồn vốn. (3) Nâng cao hiệu quả hoạt động để tăng lợi nhuận và cải thiện khả năng thanh toán. (4) Chủ động ứng phó với các thay đổi của môi trường kinh tế và chính sách tiền tệ. (5) Áp dụng công nghệ ngân hàng (digital banking) để cải thiện hiệu quả huy động vốn và cho vay.

5.1. Xây Dựng Kịch Bản Thử Nghiệm Stress Test Chuẩn Bị Cho Tình Huống Xấu

Kịch bản thử nghiệm là công cụ quan trọng để đánh giá khả năng chống chịu của ngân hàng trước các cú sốc tài chính. Các kịch bản này cần bao gồm các tình huống xấu như khủng hoảng kinh tế, sụt giảm giá tài sản và rút tiền ồ ạt. Kết quả của các kịch bản thử nghiệm sẽ giúp ngân hàng xác định các điểm yếu trong quản trị thanh khoản và có biện pháp khắc phục kịp thời.

5.2. Ứng Dụng Công Nghệ Ngân Hàng Digital Banking Cải thiện huy động

Công nghệ ngân hàng có thể giúp ngân hàng cải thiện hiệu quả huy động vốn và cho vay. Các kênh giao dịch trực tuyến (internet banking, mobile banking) giúp ngân hàng tiếp cận được nhiều khách hàng hơn và giảm chi phí hoạt động. Dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp ngân hàng phân tích rủi ro tín dụng và đưa ra các quyết định cho vay chính xác hơn.

VI. Kết Luận Tầm Quan Trọng của Thanh Khoản Trong Bối Cảnh Mới

Trong bối cảnh cạnh tranh ngân hàng ngày càng gay gắt và môi trường kinh tế đầy biến động, thanh khoản đóng vai trò then chốt đối với sự tồn tại và phát triển của ngân hàng thương mại cổ phần. Nghiên cứu này đã cung cấp những bằng chứng thực nghiệm quan trọng về các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản ngân hàng tại Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu sẽ là nguồn thông tin hữu ích cho các nhà quản lý ngân hàng, các nhà hoạch định chính sách và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Mở Rộng Phạm Vi và Đối Tượng

Nghiên cứu này có thể được mở rộng bằng cách xem xét các yếu tố khác, chẳng hạn như tác động của COVID-19 đến thanh khoản ngân hàng. Phạm vi nghiên cứu cũng có thể được mở rộng bằng cách bao gồm các ngân hàng khác, chẳng hạn như ngân hàng nhà nước và ngân hàng nước ngoài. Nghiên cứu cũng có thể tập trung vào một số ngân hàng cụ thể để phân tích sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản.

6.2. Quản Trị Thanh Khoản Chìa Khóa Thành Công Cho NHTMCP

Quản trị thanh khoản hiệu quả là chìa khóa thành công cho ngân hàng thương mại cổ phần. Ngân hàng cần chủ động xây dựng các chiến lược quản trị thanh khoản phù hợp với đặc điểm và môi trường kinh doanh của mình. Quản trị thanh khoản cần được coi là một phần quan trọng trong chiến lược kinh doanh tổng thể của ngân hàng.

Nội dung chính

Tổng quan nghiên cứu

Thanh khoản ngân hàng là một trong những yếu tố sống còn đối với sự ổn định và phát triển của hệ thống tài chính. Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tổng tài sản toàn hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) đã vượt mốc 10 triệu tỷ đồng vào năm 2017, tăng 17,62% so với năm trước. Tuy nhiên, việc đảm bảo thanh khoản không chỉ là vấn đề về quy mô mà còn liên quan đến nhiều yếu tố nội tại và vĩ mô khác. Nghiên cứu này tập trung phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của 20 NHTMCP tại Việt Nam trong giai đoạn 2010-2017, nhằm đo lường mức độ tác động của từng yếu tố và đề xuất giải pháp nâng cao thanh khoản cho các ngân hàng.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là xác định các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản, đo lường chiều hướng tác động của các yếu tố này và đề xuất các giải pháp quản trị rủi ro thanh khoản phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các ngân hàng thương mại cổ phần trong nước, với dữ liệu tài chính được thu thập từ báo cáo tài chính hợp nhất và các chỉ số kinh tế vĩ mô từ Tổng cục Thống kê. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ mang tính khoa học khi cung cấp bằng chứng thực nghiệm mới mà còn có giá trị thực tiễn trong việc hỗ trợ các nhà quản trị ngân hàng đưa ra quyết định chính sách thanh khoản hiệu quả, góp phần ổn định hệ thống tài chính quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về thanh khoản ngân hàng và rủi ro thanh khoản. Theo Basel (2008), thanh khoản ngân hàng được định nghĩa là khả năng của ngân hàng trong việc đáp ứng các nghĩa vụ tài chính đến hạn mà không gây thiệt hại quá mức. Lý thuyết tín hiệu cho rằng quy mô ngân hàng có thể tác động đến thanh khoản thông qua việc tạo niềm tin và thu hút vốn. Thuyết Ưa chuộng thanh khoản của Keynes chỉ ra mối quan hệ nghịch biến giữa lợi nhuận và thanh khoản do chi phí cơ hội của việc nắm giữ tài sản thanh khoản. Ngoài ra, mô hình khe hở tài trợ (funding gap) giải thích nguyên nhân rủi ro thanh khoản phát sinh khi ngân hàng sử dụng vốn ngắn hạn để tài trợ cho tài sản dài hạn.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

• Thanh khoản (LIQ): Được đo bằng tỷ lệ tổng cho vay trên tổng tài sản, phản ánh mức độ tài sản kém thanh khoản.
• Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP): Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, thể hiện mức độ an toàn vốn.
• Lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA): Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản, phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản.
• Quy mô ngân hàng (SIZE): Logarit tự nhiên của tổng tài sản, đại diện cho quy mô hoạt động.
• Tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR): Tỷ lệ tổng cho vay trên tổng huy động vốn, thể hiện mức độ sử dụng vốn huy động.
• Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR): Tỷ lệ dự phòng rủi ro trên tổng dư nợ cho vay, phản ánh chất lượng tài sản.
• Tăng trưởng kinh tế (GDP): Tỷ lệ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội, yếu tố vĩ mô ảnh hưởng đến hoạt động ngân hàng.
• Lạm phát (INF): Tỷ lệ tăng giá tiêu dùng, ảnh hưởng đến môi trường kinh tế vĩ mô.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng (panel data) của 20 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2010-2017, với tổng cộng 160 quan sát. Dữ liệu tài chính được thu thập từ báo cáo tài chính hợp nhất, đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy. Dữ liệu vĩ mô lấy từ Tổng cục Thống kê Việt Nam.

Phương pháp phân tích chính là hồi quy tuyến tính đa biến với các mô hình Pooled OLS, Fixed Effects Model (FEM) và Random Effects Model (REM). Các kiểm định F, Hausman và Breusch-Pagan được sử dụng để lựa chọn mô hình phù hợp nhất. Do phát hiện hiện tượng phương sai thay đổi và tự tương quan trong phần dư, phương pháp Generalized Method of Moments (GMM) được áp dụng để đảm bảo tính hiệu quả và độ tin cậy của ước lượng. Phần mềm STATA 12 và 13 được sử dụng cho toàn bộ quá trình phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của quy mô ngân hàng (SIZE): Quy mô ngân hàng có tác động ngược chiều đến thanh khoản. Mặc dù tổng tài sản bình quân của các ngân hàng tăng gần gấp 3 lần từ 116 nghìn tỷ đồng năm 2010 lên 309 nghìn tỷ đồng năm 2017, thanh khoản không tăng tương ứng mà có xu hướng biến động phức tạp. Điều này cho thấy quy mô lớn không đồng nghĩa với thanh khoản cao, có thể do các ngân hàng lớn đầu tư vào tài sản ít thanh khoản hơn nhằm tối đa hóa lợi nhuận.

2. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP): Tỷ lệ vốn chủ sở hữu có tác động ngược chiều đến thanh khoản. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trung bình là 9,08%, với biến động lớn giữa các ngân hàng. Kết quả cho thấy khi vốn chủ sở hữu tăng, ngân hàng có xu hướng giảm nắm giữ tài sản thanh khoản, có thể do sự tự tin vào nguồn vốn nội bộ để tài trợ cho hoạt động cho vay.

3. Tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR): Tỷ lệ này tác động cùng chiều với thanh khoản. Mức biến động của LDR rất lớn, từ 21,48% đến 102,69%, cho thấy sự khác biệt trong chính sách cho vay và huy động vốn giữa các ngân hàng. Tỷ lệ LDR cao làm tăng rủi ro thanh khoản do ngân hàng phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn huy động ngắn hạn để tài trợ cho các khoản vay dài hạn.

4. Lạm phát (INF): Lạm phát có tác động đồng biến với thanh khoản. Trong giai đoạn nghiên cứu, lạm phát giảm từ 18,13% năm 2011 xuống còn khoảng 6,56% trung bình, đồng thời thanh khoản có xu hướng tăng. Điều này phù hợp với lý thuyết cho rằng lạm phát cao làm giảm nhu cầu giữ tiền gửi dài hạn, ảnh hưởng tiêu cực đến thanh khoản ngân hàng.

5. Các yếu tố khác như lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA), tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR) và tăng trưởng kinh tế (GDP) không cho thấy mối quan hệ có ý nghĩa thống kê với thanh khoản trong mẫu nghiên cứu.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự phức tạp trong mối quan hệ giữa các yếu tố nội tại và vĩ mô với thanh khoản ngân hàng. Việc quy mô ngân hàng và tỷ lệ vốn chủ sở hữu có tác động ngược chiều với thanh khoản phản ánh thực tế các ngân hàng lớn và có vốn mạnh thường đầu tư vào các tài sản ít thanh khoản nhằm tối đa hóa lợi nhuận, đồng thời giảm bớt tài sản thanh khoản. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam và quốc tế.

Tỷ lệ cho vay trên huy động có tác động cùng chiều với thanh khoản, cho thấy khi ngân hàng cho vay nhiều hơn so với nguồn vốn huy động, thanh khoản sẽ giảm do áp lực tài trợ vốn. Đây là yếu tố quan trọng cần được kiểm soát để tránh rủi ro thanh khoản.

Lạm phát có tác động đồng biến với thanh khoản, phù hợp với lý thuyết kỳ vọng hợp lý và các nghiên cứu thực nghiệm trước đó. Khi lạm phát cao, người gửi tiền có xu hướng rút tiền gửi dài hạn, làm giảm nguồn vốn ổn định của ngân hàng và ảnh hưởng đến thanh khoản.

Các kết quả này có thể được trình bày qua biểu đồ biến động thanh khoản và các chỉ số kinh tế vĩ mô, cũng như bảng hồi quy thể hiện hệ số tác động và mức ý nghĩa của từng biến. So sánh với các nghiên cứu trong khu vực và quốc tế cho thấy sự tương đồng về vai trò của lạm phát và tỷ lệ cho vay trên huy động, trong khi các yếu tố như ROA và dự phòng rủi ro tín dụng có thể khác biệt do đặc thù thị trường Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR): Ngân hàng cần kiểm soát chặt chẽ tỷ lệ LDR, duy trì ở mức an toàn dưới 80% theo quy định để giảm thiểu rủi ro thanh khoản. Việc này nên được thực hiện trong vòng 1-2 năm tới, do ban quản trị và phòng quản lý rủi ro chịu trách nhiệm.

2. Đa dạng hóa nguồn vốn huy động: Khuyến khích các ngân hàng phát triển các sản phẩm huy động vốn dài hạn và ổn định nhằm giảm áp lực tài trợ vốn ngắn hạn. Mục tiêu là tăng tỷ trọng vốn huy động dài hạn lên ít nhất 30% trong 3 năm tới, do phòng kinh doanh và marketing phối hợp thực hiện.

3. Tăng cường dự phòng rủi ro và quản lý vốn chủ sở hữu: Mặc dù tỷ lệ vốn chủ sở hữu có tác động ngược chiều với thanh khoản, ngân hàng cần duy trì mức vốn an toàn để đảm bảo khả năng chống chịu rủi ro. Việc này cần được thực hiện liên tục, với sự giám sát của ban kiểm soát và cơ quan quản lý nhà nước.

4. Theo dõi và ứng phó với biến động lạm phát: Ngân hàng cần xây dựng các kịch bản ứng phó với biến động lạm phát để điều chỉnh chính sách huy động và cho vay phù hợp, đảm bảo thanh khoản ổn định. Đây là nhiệm vụ của bộ phận phân tích kinh tế và chiến lược, thực hiện hàng quý.

5. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro thanh khoản: Đào tạo và áp dụng các công cụ quản lý rủi ro thanh khoản hiện đại, bao gồm mô hình dự báo và kiểm soát rủi ro. Thời gian triển khai trong 1 năm, do phòng quản lý rủi ro và nhân sự phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản trị ngân hàng thương mại cổ phần: Nghiên cứu cung cấp thông tin chi tiết về các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản, giúp họ xây dựng chính sách quản trị rủi ro thanh khoản hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh.

2. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước: Tài liệu hỗ trợ trong việc xây dựng các quy định, chính sách giám sát thanh khoản ngân hàng, đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính quốc gia.

3. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng: Cung cấp bằng chứng thực nghiệm cập nhật về thị trường Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về quản trị rủi ro và thanh khoản ngân hàng.

4. Sinh viên và học viên cao học chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng: Giúp hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản ngân hàng, phương pháp nghiên cứu dữ liệu bảng và ứng dụng mô hình hồi quy đa biến trong thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh khoản ngân hàng được đo lường như thế nào trong nghiên cứu này?
   Thanh khoản được đo bằng tỷ lệ tổng cho vay trên tổng tài sản (LIQ). Tỷ lệ này phản ánh mức độ tài sản kém thanh khoản; tỷ lệ càng cao thì thanh khoản càng thấp.

2. Tại sao quy mô ngân hàng lại có tác động ngược chiều với thanh khoản?
   Ngân hàng lớn thường đầu tư nhiều vào tài sản ít thanh khoản để tối đa hóa lợi nhuận, do đó quy mô lớn không đồng nghĩa với thanh khoản cao.

3. Lạm phát ảnh hưởng như thế nào đến thanh khoản ngân hàng?
   Lạm phát cao làm giảm nhu cầu gửi tiền dài hạn, khiến ngân hàng phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn ngắn hạn, làm giảm thanh khoản.

4. Tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR) có ý nghĩa gì đối với thanh khoản?
   LDR cao cho thấy ngân hàng cho vay vượt quá nguồn vốn huy động, làm tăng rủi ro thanh khoản do áp lực tài trợ vốn.

5. Phương pháp GMM được sử dụng trong nghiên cứu để làm gì?
   GMM giúp khắc phục các khiếm khuyết như phương sai thay đổi và tự tương quan trong dữ liệu bảng, đảm bảo kết quả hồi quy tin cậy và hiệu quả.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định được các yếu tố nội tại và vĩ mô ảnh hưởng đến thanh khoản của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn 2010-2017.
• Quy mô ngân hàng và tỷ lệ vốn chủ sở hữu có tác động ngược chiều với thanh khoản, trong khi tỷ lệ cho vay trên huy động và lạm phát tác động cùng chiều.
• Lợi nhuận trên tổng tài sản, tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tăng trưởng kinh tế không có mối quan hệ có ý nghĩa thống kê với thanh khoản trong mẫu nghiên cứu.
• Phương pháp hồi quy GMM được áp dụng để đảm bảo độ tin cậy của kết quả trong điều kiện dữ liệu có hiện tượng phương sai thay đổi và tự tương quan.
• Các đề xuất giải pháp tập trung vào quản lý tỷ lệ LDR, đa dạng hóa nguồn vốn, nâng cao quản trị rủi ro và ứng phó với biến động lạm phát nhằm tăng cường thanh khoản cho các ngân hàng.

Tiếp theo, các nhà quản trị ngân hàng và cơ quan quản lý nên áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý thanh khoản, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và thời gian để cập nhật xu hướng mới trong bối cảnh kinh tế thay đổi. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả có thể tham khảo toàn bộ luận văn.