Hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Quảng Nam

Công tác thanh tra, kiểm tra thuế không chỉ đơn thuần là kiểm tra sổ sách và hóa đơn. Nó còn là một quá trình toàn diện nhằm đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật thuế của doanh nghiệp, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm. Hoạt động này góp phần răn đe, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng cho tất cả các doanh nghiệp. Theo Lê Thị Hà Thu (2019), thanh tra, kiểm tra thuế là một công đoạn quan trọng, góp phần gia tăng, đảm bảo số thu thuế vào ngân sách nhà nƣớc, chấn chỉnh các hành vi gian lận, trốn tránh thuế, và các hành vi vi phạm pháp luật thuế.

Doanh nghiệp ngoài quốc doanh đóng góp ngày càng lớn vào nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, loại hình doanh nghiệp này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về trốn thuế và gian lận thuế. Do đó, tăng cường thanh tra thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh Quảng Nam là cần thiết để đảm bảo nguồn thu và tạo sự công bằng giữa các doanh nghiệp. Đồng thời, cần có các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp hiểu rõ và tuân thủ pháp luật thuế.

Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn (Nghị định, Thông tư) liên tục được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội. Doanh nghiệp cần cập nhật thường xuyên các thay đổi này để đảm bảo tuân thủ. Cơ quan thuế cũng cần có trách nhiệm phổ biến, hướng dẫn doanh nghiệp về các quy định mới, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) tại Quảng Nam. Việc cập nhật thường xuyên giúp giảm thiểu các sai sót do thiếu thông tin.

Theo Báo cáo tổng kết công tác thanh tra, kiểm tra thuế của Cục thuế tỉnh Quảng Nam, vẫn còn tồn tại nhiều hành vi vi phạm pháp luật thuế. Điều này cho thấy quy trình thanh tra hiện tại vẫn còn kẽ hở. Việc lựa chọn đối tượng thanh tra, phương pháp thanh tra, và việc phối hợp giữa các bộ phận còn chưa hiệu quả. Cần rà soát và cải tiến quy trình để tăng cường khả năng phát hiện và xử lý vi phạm.

Việc thiếu thông tin đầy đủ và chính xác về doanh nghiệp tư nhân gây khó khăn cho công tác thanh tra. Cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp còn rời rạc, chưa được cập nhật thường xuyên. Việc thu thập và phân tích thông tin về hoạt động kinh doanh, kê khai thuế, và nộp thuế của doanh nghiệp còn chậm. Cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý thuế hiệu quả hơn.

Doanh nghiệp ngoài quốc doanh thường có nhiều hình thức gian lận thuế tinh vi, từ kê khai sai doanh thu, chi phí đến sử dụng hóa đơn bất hợp pháp. Việc kiểm soát hóa đơn chứng từ doanh nghiệp ngoài quốc doanh là một thách thức lớn. Cần có biện pháp nghiệp vụ để phát hiện các hành vi trốn thuế này, đồng thời tăng cường tuyên truyền để nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Hệ thống thông tin quản lý thuế cần được xây dựng một cách toàn diện, bao gồm thông tin về đăng ký thuế, kê khai thuế, nộp thuế, và thanh tra kiểm tra. Hệ thống cần được liên kết với các cơ sở dữ liệu khác như cơ sở dữ liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước, và các cơ quan quản lý nhà nước khác. Hệ thống cũng cần có chức năng phân tích rủi ro để xác định các doanh nghiệp có nguy cơ cao về vi phạm thuế.

Cần đổi mới quy trình thanh tra kiểm tra thuế theo hướng tăng cường kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế, kết hợp với kiểm tra hồ sơ tại cơ quan thuế. Kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế cần được thực hiện một cách chuyên nghiệp và có hệ thống, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ và nhân lực. Cần áp dụng các phương pháp kiểm tra hiện đại như kiểm tra dựa trên rủi ro, kiểm tra theo chuyên đề, và kiểm tra chéo.

Cán bộ làm công tác thanh tra thuế cần được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ thanh tra, kiểm tra thuế, pháp luật thuế, và các kỹ năng mềm như giao tiếp, đàm phán, và giải quyết khiếu nại. Cần có chính sách đãi ngộ phù hợp để thu hút và giữ chân cán bộ giỏi. Đồng thời, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra nội bộ để ngăn ngừa các hành vi tiêu cực.

Sở Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan cấp phép thành lập doanh nghiệp. Việc phối hợp với Sở này giúp cơ quan thuế có thông tin về các doanh nghiệp mới thành lập, thay đổi đăng ký kinh doanh, và giải thể. Thông tin này giúp cơ quan thuế quản lý doanh nghiệp một cách chủ động và kịp thời, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ Quảng Nam.

Ngân hàng Nhà nước quản lý các hoạt động thanh toán của doanh nghiệp. Phối hợp với Ngân hàng giúp cơ quan thuế kiểm soát được dòng tiền của doanh nghiệp, phát hiện các giao dịch đáng ngờ, và ngăn chặn các hành vi trốn thuế thông qua chuyển giá. Đồng thời, cơ quan thuế có thể xác minh tính chính xác của các khoản chi phí mà doanh nghiệp kê khai.

Việc trao đổi thông tin với các Cục Thuế lân cận giúp cơ quan thuế phát hiện các hành vi trốn thuế thông qua chuyển địa điểm kinh doanh, thành lập công ty con ở các tỉnh khác, hoặc sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp ảo. Việc trao đổi thông tin cần được thực hiện một cách thường xuyên và có hệ thống để đảm bảo hiệu quả.

Hoàn thuế giá trị gia tăng là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro về gian lận. Cần tập trung kiểm tra các trường hợp có số tiền hoàn thuế lớn, hoặc có dấu hiệu bất thường. Việc kiểm tra cần được thực hiện một cách kỹ lưỡng, từ việc kiểm tra hồ sơ đến việc xác minh thực tế tại doanh nghiệp.

Kế hoạch thanh tra sau hoàn thuế cần được xây dựng dựa trên cơ sở phân tích rủi ro, xác định các doanh nghiệp có nguy cơ cao về vi phạm. Kế hoạch cần được thực hiện một cách linh hoạt và có sự điều chỉnh khi cần thiết để đảm bảo hiệu quả.

Cần áp dụng các phương pháp kiểm toán thuế hiện đại như kiểm toán dựa trên rủi ro, kiểm toán theo chuyên đề, và kiểm toán chéo. Việc áp dụng các phương pháp này giúp cơ quan thuế phát hiện các hành vi gian lận một cách hiệu quả hơn.

Các giải pháp chính bao gồm hoàn thiện hệ thống thông tin, đổi mới quy trình thanh tra, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường phối hợp, và tăng cường kiểm tra sau hoàn thuế. Các hướng đi chính là tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các phương pháp quản lý thuế tiên tiến, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác thanh tra.

Cần đánh giá hiệu quả và khả thi của các giải pháp trước khi triển khai trên diện rộng. Việc đánh giá cần được thực hiện một cách khách quan và dựa trên các tiêu chí rõ ràng. Cần có sự điều chỉnh khi cần thiết để đảm bảo tính hiệu quả và khả thi của các giải pháp. Cần có sự theo dõi và đánh giá định kỳ để đảm bảo các giải pháp được thực hiện một cách hiệu quả.

Cần kiến nghị các cấp có thẩm quyền về việc hoàn thiện chính sách thuế và quản lý thuế, đặc biệt là các quy định liên quan đến doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế và các cơ quan quản lý nhà nước khác để xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng.