I. Tổng quan Giao thông Vận tải ở Bình Định 1885 1945
Giao thông vận tải đóng vai trò huyết mạch trong sự phát triển kinh tế - xã hội của một địa phương. Câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh "Giao thông là mạch máu của tổ chức" đã nhấn mạnh tầm quan trọng của ngành này. Tại Bình Định, giai đoạn 1885-1945 chứng kiến những biến đổi sâu sắc dưới thời Pháp thuộc. Chính quyền thực dân Pháp xây dựng hệ thống giao thông với mục đích khai thác tài nguyên, phục vụ mục đích quân sự và bộ máy cai trị. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng mang lại những tác động tích cực đến giao lưu kinh tế và văn hóa của người dân bản địa. Nghiên cứu về Giao thông Bình Định thời Pháp thuộc giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giai đoạn lịch sử này và rút ra những bài học quý giá. Giai đoạn này, với sự du nhập của yếu tố kinh tế tư bản, quan hệ sản xuất phong kiến có những tác động mạnh mẽ đến bộ mặt giao thông vận tải Bình Định. Chính quyền thực dân Pháp xây dựng các công trình giao thông vận tải với mục đích khai thác tài nguyên phục vụ chính quốc. Đồng thời, phục vụ bộ máy quân sự, bộ máy cai trị và tay sai vươn tới bất cứ nơi nào mà chính quyền thực dân Pháp đã chinh phục được. Sự phát triển này cũng góp phần vào việc tăng cường giao lưu, vận chuyển của nhân dân thuộc địa, thậm chí, giao thông vận tải còn góp phần quan trọng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
1.1. Vị trí chiến lược của Giao thông Vận tải Bình Định
Giao thông vận tải là ngành sản xuất vật chất thuộc cơ sở hạ tầng của nền kinh tế quốc dân, có vị trí chiến lược trong công cuộc xây dựng, phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh của đất nước. Ngành đáp ứng mọi nhu cầu đi lại, giao lưu của nhân dân và vận chuyển hàng hóa trong quá trình lưu thông, đáp ứng mọi nhu cầu về vật chất, tinh thần của nhân dân. Trong suốt chiều dài hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam luôn phải đối đầu với thiên nhiên khắc nghiệt và các thế lực ngoại xâm mạnh hơn. Sự hình thành và phát triển của hệ thống giao thông vận tải Việt Nam cũng vì thế mà có sự thay đổi liên tục, đặc biệt là giai đoạn 1885 -1945.
1.2. Sự thay đổi liên tục của hệ thống Giao thông 1885 1945
Giai đoạn 1885-1945 là thời kỳ Việt Nam nằm dưới sự thống trị của thực dân Pháp. Sự hình thành và phát triển của hệ thống giao thông vận tải Việt Nam có sự thay đổi liên tục. Đây là thời kì yếu tố kinh tế tư bản cùng với quan hệ sản xuất phong kiến có những tác động mạnh mẽ đến bộ mặt của giao thông vận tải Việt Nam.
II. Thách thức và Mục tiêu Phát triển Giao thông Bình Định
Nghiên cứu về Lịch sử giao thông Bình Định 1885-1945 mang lại nhiều ý nghĩa thiết thực. Một mặt, chúng ta có thể nhận diện rõ hơn lịch sử ngành giao thông vận tải tỉnh nhà trong thời kỳ Pháp thuộc. Mặt khác, chúng ta cũng thấy được chính sách khai thác, bóc lột thuộc địa của chính quyền thực dân. Từ đó, đánh giá khách quan sự phát triển và tác động của giao thông vận tải đối với địa phương trong giai đoạn này. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu còn có thể bổ sung tư liệu cho việc học tập, nghiên cứu về lịch sử địa phương, đặc biệt đối với học sinh, sinh viên. Tìm hiểu về giao thông vận tải Bình Định trong những năm 1885-1945 góp phần nhận diện lịch sử giao thông vận tải Bình Định thời Pháp thuộc. Mặt khác, thấy được chính sách khai thác, bóc lột thuộc địa của chính quyền thực dân Pháp. Đánh giá khách quan sự phát triển và tác động của giao thông vận tải đối với địa phương trong thời kì này - một trong những nội dung chưa được quan tâm nghiên cứu đúng mức.
2.1. Nghiên cứu Địa phương về Giao thông Vận tải Bình Định
Hiện nay việc học tập, nghiên cứu về lịch sử địa phương của học sinh, sinh viên ở các trường phổ thông, cao đẳng và đại học ngày càng được quan tâm. Giải quyết tốt nhiệm vụ đặt ra của đề tài sẽ mang lại ý nghĩa thiết thực, đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu của học sinh, sinh viên. Kết quả nghiên cứu có thể bổ sung tư liệu góp phần vào việc thúc đẩy nghiên cứu toàn diện về Lịch sử Việt Nam thời kì Pháp thuộc cũng như góp phần tìm hiểu về vùng đất, thiên nhiên và con người Bình Định trong lịch sử.
2.2. Các yếu tố chính trị kinh tế xã hội và dân cư
Đề tài đề cập đến những tác động của điều kiện tự nhiên, điều kiện chính trị, kinh tế-xã hội và dân cư; chính sách phát triển giao thông vận tải trong thời kì Pháp thuộc, sự phát triển giao thông vận tải ở Bình Định trước năm 1885. Đề tài tập trung làm rõ hệ thống giao thông ở Bình Định trong thời kì Pháp thuộc gồm: giao thông đường thủy, đường bộ và đường sắt; phương tiện vận tải và hoạt động vận tải, lưu thông trong tỉnh.
2.3. Tác động tiêu cực của Pháp thuộc về Giao thông Vận tải
Một số nghiên cứu có đề cập đến giao thông vận tải trong thời kì này có thể kể đến như: Xã hội Việt Nam thời Pháp thuộc của tác giả Lê Nguyễn đề cập đến việc Pháp thiết lập hệ thống giao thông vận tải tại Việt Nam trong đó có tỉnh Bình Định. Tác phẩm nhấn mạnh về việc Pháp xây dựng tuyến đường sắt đi qua Bình Định, nguyên nhân và quá trình Pháp xây dựng hệ thống đường sắt tại Việt Nam nói chung, Bình Định nói riêng.
III. Hạ tầng Giao thông Bình Định Đường bộ Đường sắt Thủy
Hệ thống Hạ tầng giao thông Bình Định giai đoạn 1885-1945 bao gồm đường bộ, đường sắt và đường thủy. Đường bộ được xây dựng và nâng cấp để phục vụ vận chuyển hàng hóa và quân sự. Tuyến đường sắt Bắc - Nam đi qua Bình Định đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối giao thương giữa các vùng miền. Đường thủy, với cảng Quy Nhơn là trung tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương quốc tế và nội địa. Sự phát triển của các loại hình giao thông này có tác động lớn đến kinh tế - xã hội của tỉnh. Khi khái quát về ngành Giao thông vận tải Việt Nam trước năm 1964, công trình cũng đã đề cập đến tình hình giao thông vận tải từ đầu thế kỉ XX đến năm 1945. Lịch sử giao thông vận tải Việt Nam, xuất bản năm 2002, tái bản 2005 (Nxb Giao thông vận tải) đã trình bày tương đối đầy đủ về sự hình thành và phát triển của giao thông Việt Nam từ buổi đầu cho đến năm 2000 bao gồm cả đường bộ, đường sông, đường biển và đường hàng không.
3.1. Phát triển Đường bộ và ảnh hưởng đến kinh tế địa phương
Đường bộ Bình Định (1885-1945) được xây dựng và nâng cấp để phục vụ vận chuyển hàng hóa và quân sự. Đường bộ có tác động lớn đến kinh tế - xã hội của tỉnh. Các tuyến giao thông được đưa vào xây dựng và khai thác, góp phần tạo nên mạng lưới giao thông đồng bộ, hiện đại và tiện lợi.
3.2. Vai trò của Đường sắt trong kết nối Giao thương
Tuyến Đường sắt Bình Định (1885-1945) Bắc - Nam đi qua Bình Định đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối giao thương giữa các vùng miền. Ngành giao thông vận tải với cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là công trình khoa học do Bộ Giao thông vận tải tổ chức thực hiện và xuất bản năm 2015. Công trình khẳng định những đóng góp quan trọng của ngành Giao thông vận tải trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, thống nhất đất nước.
3.3. Cảng biển và Giao thông Đường thủy Bình Định
Đường thủy Bình Định (1885-1945), với Cảng biển Bình Định (1885-1945) là trung tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương quốc tế và nội địa. Những năm cuối thế kỉ XIX, các tuyến giao thông thủy, bộ ở Nam Trung Bộ trong đó có Bình Định được chính quyền thực dân Pháp chú ý quan tâm và khai thác.
IV. Chính sách Phát triển Giao thông của Pháp ở Bình Định
Chính quyền thực dân Pháp có Chính sách giao thông của Pháp ở Bình Định nhằm mục đích khai thác tài nguyên, phục vụ quân sự và bộ máy cai trị. Tuy nhiên, chính sách này cũng mang lại những tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Việc xây dựng hạ tầng giao thông đã tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, vận chuyển hàng hóa và đi lại của người dân. Quy hoạch giao thông Bình Định thời kỳ Pháp thuộc chịu sự chi phối của lợi ích kinh tế và chính trị của chính quyền thực dân. Truyền thống giao thông vận tải tỉnh Bình Định 1945 -2000 đã tập trung giới thiệu tình hình giao thông vận tải Bình Định trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ (1945-1975) và giai đoạn hòa bình, đổi mới (1975- 2000). Trước khi làm rõ tình hình giao thông vận tải Bình Định giai đoạn 1945-2000, tác phẩm cũng đề cập đến mạng lưới giao thông vận tải Bình Định thời Pháp thuộc trong đó nhấn mạnh về đường bộ và các yếu tố vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên tác động đến sự hình thành hệ thống giao thông vận tải Bình Định trước năm 1945.
4.1. Mục tiêu chính của chính sách giao thông thuộc địa
Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp nói chung và những chính sách cụ thể của chính quyền thực dân Pháp về giao thông vận tải ở Bình Định thời kì 1885–1945. Để tái hiện diện mạo của giao thông vận tải ở tỉnh Bình Định cuối thế kỷ XIX đầu thế kỉ XX, đề tài sẽ được tiếp cận một cách hệ thống, toàn diện và tổng hợp các nguồn tư liệu khác nhau.
4.2. Tác động tích cực đến kinh tế xã hội địa phương
Việc xây dựng hạ tầng giao thông đã tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, vận chuyển hàng hóa và đi lại của người dân. Ảnh hưởng của giao thông đến kinh tế - xã hội Bình Định (1885-1945). Chính quyền thực dân Pháp có chính sách giao thông ở Bình Định nhằm mục đích khai thác tài nguyên, phục vụ quân sự và bộ máy cai trị. Tuy nhiên, chính sách này cũng mang lại những tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
V. Ảnh hưởng của Giao thông Vận tải đến Kinh tế Xã hội
Ảnh hưởng của giao thông đến kinh tế - xã hội Bình Định (1885-1945) là rất lớn. Về kinh tế, giao thông vận tải thúc đẩy giao thương, vận chuyển hàng hóa, tạo điều kiện cho phát triển nông nghiệp và công nghiệp. Về xã hội, giao thông vận tải giúp tăng cường giao lưu văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Tuy nhiên, sự phát triển giao thông cũng gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống của một bộ phận dân cư. Giao thông vận tải thúc đẩy giao thương, vận chuyển hàng hóa, tạo điều kiện cho phát triển nông nghiệp và công nghiệp. Về xã hội, giao thông vận tải giúp tăng cường giao lưu văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân.
5.1. Thúc đẩy Giao thương và Phát triển Kinh tế
Vận tải hàng hóa Bình Định (1885-1945) và Vận tải hành khách Bình Định (1885-1945) có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giao thương và phát triển kinh tế. Về kinh tế, giao thông vận tải thúc đẩy giao thương, vận chuyển hàng hóa, tạo điều kiện cho phát triển nông nghiệp và công nghiệp.
5.2. Tăng cường Giao lưu Văn hóa và Nâng cao Đời sống
Sự phát triển giao thông giúp tăng cường giao lưu văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Về xã hội, giao thông vận tải giúp tăng cường giao lưu văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Tuy nhiên, sự phát triển giao thông cũng gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống của một bộ phận dân cư.
5.3. Nghiên cứu địa phương về Giao thông Vận tải Bình Định
Hiện nay việc học tập, nghiên cứu về lịch sử địa phương của học sinh, sinh viên ở các trường phổ thông, cao đẳng và đại học ngày càng được quan tâm. Giải quyết tốt nhiệm vụ đặt ra của đề tài sẽ mang lại ý nghĩa thiết thực, đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu của học sinh, sinh viên. Kết quả nghiên cứu có thể bổ sung tư liệu góp phần vào việc thúc đẩy nghiên cứu toàn diện về Lịch sử Việt Nam thời kì Pháp thuộc cũng như góp phần tìm hiểu về vùng đất, thiên nhiên và con người Bình Định trong lịch sử.
VI. Bài học Phát triển Giao thông từ Lịch sử Bình Định 1885 1945
Từ Lịch sử phát triển giao thông Bình Định giai đoạn 1885-1945, chúng ta có thể rút ra những bài học quý giá cho việc xây dựng và phát triển giao thông vận tải trong giai đoạn hiện nay. Cần có quy hoạch đồng bộ, đầu tư hợp lý, chú trọng bảo vệ môi trường và đảm bảo an toàn giao thông. Đồng thời, cần phát huy vai trò của người dân trong việc xây dựng và bảo trì hạ tầng giao thông. Di sản giao thông Bình Định cần được bảo tồn và phát huy giá trị. Cần có quy hoạch đồng bộ, đầu tư hợp lý, chú trọng bảo vệ môi trường và đảm bảo an toàn giao thông. Đồng thời, cần phát huy vai trò của người dân trong việc xây dựng và bảo trì hạ tầng giao thông.
6.1. Quy hoạch đồng bộ và Đầu tư hợp lý
Quy hoạch giao thông cần phải đồng bộ và có tầm nhìn dài hạn. Nguồn lực đầu tư cho giao thông Bình Định (1885-1945) cần được sử dụng hiệu quả. Cần có quy hoạch đồng bộ, đầu tư hợp lý, chú trọng bảo vệ môi trường và đảm bảo an toàn giao thông.
6.2. Bảo tồn Di sản và Phát huy Giá trị Lịch sử
Các công trình giao thông cổ cần được bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa. Di sản giao thông Bình Định cần được bảo tồn và phát huy giá trị. So sánh giao thông Bình Định trước và sau 1885.
