Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam và thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức, các ngân hàng thương mại Việt Nam cần liên tục đổi mới chiến lược kinh doanh để duy trì tăng trưởng và nâng cao chất lượng dịch vụ. Dịch vụ Bancassurance, tức là phân phối sản phẩm bảo hiểm qua ngân hàng, đã trở thành một xu hướng phát triển mạnh mẽ trong ngành tài chính – ngân hàng. Tại Việt Nam, Bancassurance bắt đầu được biết đến từ những năm 1995 và đã phát triển nhanh chóng, đặc biệt là sau khi Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) ký kết hợp tác độc quyền 20 năm với Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Dai-ichi Life Việt Nam từ năm 2017.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng phát triển dịch vụ Bancassurance tại Sacombank trong giai đoạn 2018-2021, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển hiệu quả cho giai đoạn 2022-2026. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động Bancassurance tại Sacombank, dựa trên số liệu kinh doanh, khảo sát khách hàng và các báo cáo tài chính. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học giúp ngân hàng nâng cao doanh thu, mở rộng thị phần và cải thiện chất lượng dịch vụ Bancassurance, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngân hàng trong thị trường tài chính cạnh tranh hiện nay.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về phát triển dịch vụ Bancassurance, bao gồm:
Khái niệm Bancassurance: Là hình thức phân phối sản phẩm bảo hiểm qua hệ thống ngân hàng, tạo ra sự hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mở rộng kênh phân phối và tăng doanh thu cho cả hai bên.
Mô hình Bancassurance: Bao gồm bốn mô hình chính là mô hình liên doanh, mô hình thỏa thuận phân phối, mô hình tập đoàn dịch vụ tài chính và mô hình chiến lược liên kết. Mỗi mô hình có mức độ hợp tác và chia sẻ lợi ích khác nhau, phù hợp với điều kiện pháp lý và thị trường từng quốc gia.
Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển Bancassurance: Chia thành chỉ tiêu định lượng như doanh thu phí bảo hiểm, số lượng hợp đồng phát hành, tỷ trọng thu dịch vụ Bancassurance trong tổng thu dịch vụ ngân hàng; và chỉ tiêu định tính như tính tiện ích sản phẩm, uy tín thương hiệu, mức độ đáp ứng nhu cầu khách hàng.
Mô hình SERVPERF của Parasuraman: Được áp dụng để đánh giá chất lượng dịch vụ Bancassurance qua 5 thành phần chính gồm năng lực phục vụ, sự tin cậy, sự đồng cảm, sự đáp ứng và phương tiện hữu hình.
Phương pháp nghiên cứu
Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, báo cáo thường niên của Sacombank giai đoạn 2018-2021, các tài liệu chuyên ngành, văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động Bancassurance. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 210 khách hàng tham gia sản phẩm bảo hiểm tại Sacombank, trong đó 190 phiếu hợp lệ.
Phương pháp chọn mẫu: Áp dụng công thức Slovin với sai số 7% để xác định cỡ mẫu khảo sát khách hàng từ tổng số khoảng 275.000 khách hàng bảo hiểm của Sacombank.
Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu định lượng, so sánh tương đối và tuyệt đối để đánh giá sự phát triển qua các năm. Phân tích định tính dựa trên kết quả khảo sát và mô hình SERVPERF để đánh giá chất lượng dịch vụ. Các biểu đồ và bảng số liệu được sử dụng để minh họa kết quả nghiên cứu.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2018-2021, đề xuất giải pháp phát triển cho giai đoạn 2022-2026.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Doanh số phí bảo hiểm năm đầu (FYP) tăng trưởng nhưng không đạt kế hoạch năm 2020-2021: Năm 2018 và 2019, doanh số thực hiện lần lượt đạt 138,4% và 132,3% kế hoạch, tương ứng 367 tỷ và 721 tỷ đồng. Tuy nhiên, năm 2020 và 2021 chỉ đạt 94,9% và 79,1% kế hoạch, với doanh số thực hiện 853 tỷ và 1.068 tỷ đồng. Nguyên nhân chính là ảnh hưởng của dịch Covid-19 gây giãn cách xã hội và khó khăn kinh tế.
Tỷ trọng thu dịch vụ bảo hiểm trong tổng thu dịch vụ tăng liên tục: Thu dịch vụ bảo hiểm tăng từ 597 tỷ đồng năm 2018 lên 2.030 tỷ đồng năm 2021, chiếm tỷ trọng 15,8% đến 31,5% tổng thu dịch vụ ngân hàng. Tốc độ tăng trưởng bình quân phí mới đạt gần 60%, trong đó năm 2021 chiếm 7% thị phần Bancassurance tại Việt Nam.
Số lượng sản phẩm Bancassurance đa dạng và tăng nhanh: Từ 10 sản phẩm năm 2018 (7 nhân thọ, 3 phi nhân thọ) lên 19 sản phẩm năm 2021 (14 nhân thọ, 5 phi nhân thọ). Các sản phẩm mới như An Tâm Song Hành, An Tâm Đầu Tư, Bảo hiểm Tai Nạn Cao Cấp được thiết kế với nhiều quyền lợi ưu việt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.
Chất lượng dịch vụ được khách hàng đánh giá tích cực: Kết quả khảo sát với 190 khách hàng cho thấy mức độ hài lòng trung bình trên 4 điểm (thang 5), đặc biệt về năng lực phục vụ, sự tin cậy và sự đồng cảm của nhân viên. Tuy nhiên, vẫn còn một số điểm cần cải thiện về tính tiện ích sản phẩm và quy trình thủ tục.
Thảo luận kết quả
Việc doanh số phí bảo hiểm năm đầu không đạt kế hoạch trong hai năm gần đây chủ yếu do tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, ảnh hưởng đến thu nhập và tâm lý chi tiêu của khách hàng. Tuy nhiên, doanh số thực tế vẫn tăng trưởng so với các năm trước, cho thấy tiềm năng phát triển bền vững của dịch vụ Bancassurance tại Sacombank.
Tỷ trọng thu dịch vụ bảo hiểm tăng liên tục phản ánh sự đóng góp ngày càng quan trọng của Bancassurance trong tổng thu dịch vụ ngân hàng, đồng thời cho thấy hiệu quả của chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và chuyển đổi số trong phân phối bảo hiểm. Việc mở rộng danh mục sản phẩm với các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ đa dạng giúp ngân hàng đáp ứng tốt hơn nhu cầu khách hàng ở nhiều phân khúc khác nhau.
Kết quả khảo sát chất lượng dịch vụ cho thấy Sacombank đã xây dựng được đội ngũ nhân viên có năng lực và thái độ phục vụ tốt, góp phần nâng cao sự hài lòng và giữ chân khách hàng. Tuy nhiên, để cạnh tranh hiệu quả trong thị trường ngày càng khốc liệt, ngân hàng cần tiếp tục cải tiến quy trình, nâng cao tiện ích sản phẩm và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong bán hàng và chăm sóc khách hàng.
Các biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng doanh số, tỷ trọng thu dịch vụ và số lượng sản phẩm cung cấp qua các năm sẽ minh họa rõ nét xu hướng phát triển tích cực của dịch vụ Bancassurance tại Sacombank.
Đề xuất và khuyến nghị
Mở rộng và đa dạng hóa sản phẩm Bancassurance: Tập trung phát triển các sản phẩm bảo hiểm liên kết với các dịch vụ ngân hàng như bảo hiểm khoản vay, bảo hiểm đầu tư, bảo hiểm sức khỏe đa dạng. Thời gian thực hiện: 2022-2026. Chủ thể: Ban phát triển sản phẩm Sacombank phối hợp với Dai-ichi Life.
Nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng: Đào tạo bài bản đội ngũ nhân viên về kiến thức sản phẩm và kỹ năng tư vấn, tăng cường chăm sóc khách hàng sau bán hàng, xây dựng trung tâm chăm sóc khách hàng 24/7 chuyên biệt cho Bancassurance. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Phòng nhân sự và Trung tâm dịch vụ khách hàng Sacombank.
Ứng dụng công nghệ số trong phân phối và quản lý: Phát triển nền tảng bán hàng trực tuyến, tích hợp bán bảo hiểm trên ứng dụng ngân hàng số Sacombank Pay, rút ngắn thời gian xử lý hợp đồng và bồi thường. Thời gian: 2022-2023. Chủ thể: Ban công nghệ thông tin Sacombank phối hợp với đối tác bảo hiểm.
Tăng cường hoạt động marketing và truyền thông: Xây dựng chiến lược quảng bá thương hiệu Bancassurance, tổ chức các chương trình khuyến mãi, ưu đãi dành cho khách hàng mới và khách hàng thân thiết nhằm thu hút và giữ chân khách hàng. Thời gian: liên tục từ 2022. Chủ thể: Phòng marketing Sacombank và Dai-ichi Life.
Mở rộng mạng lưới phân phối: Tăng số lượng điểm giao dịch, đặc biệt tại các khu vực nông thôn và vùng sâu vùng xa, đồng thời phát triển kênh phân phối điện tử để tiếp cận khách hàng đa dạng hơn. Thời gian: 2022-2026. Chủ thể: Ban mạng lưới Sacombank.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ngân hàng thương mại: Đặc biệt các ngân hàng đang hoặc có kế hoạch triển khai dịch vụ Bancassurance, giúp xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm, nâng cao hiệu quả kinh doanh và cải thiện chất lượng dịch vụ.
Doanh nghiệp bảo hiểm: Các công ty bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ có nhu cầu hợp tác với ngân hàng để mở rộng kênh phân phối, tối ưu hóa chiến lược marketing và phát triển sản phẩm phù hợp với thị trường.
Nhà quản lý và cơ quan chức năng: Cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng và bảo hiểm có thể tham khảo để xây dựng chính sách, quy định hỗ trợ phát triển kênh phân phối Bancassurance hiệu quả và minh bạch.
Học giả và sinh viên ngành tài chính – ngân hàng: Tài liệu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú về dịch vụ Bancassurance, giúp nghiên cứu sâu hơn về mô hình kinh doanh liên kết ngân hàng – bảo hiểm trong bối cảnh thị trường Việt Nam.
Câu hỏi thường gặp
Bancassurance là gì và tại sao nó quan trọng với ngân hàng?
Bancassurance là hình thức phân phối sản phẩm bảo hiểm qua hệ thống ngân hàng, giúp ngân hàng đa dạng hóa sản phẩm, tăng doanh thu và giữ chân khách hàng. Ví dụ, Sacombank đã tăng tỷ trọng thu dịch vụ bảo hiểm lên 31,5% tổng thu dịch vụ năm 2021.Các chỉ tiêu nào được dùng để đánh giá sự phát triển của dịch vụ Bancassurance?
Chỉ tiêu định lượng gồm doanh thu phí bảo hiểm, số lượng hợp đồng phát hành, tỷ trọng thu dịch vụ trong tổng thu ngân hàng; chỉ tiêu định tính gồm chất lượng dịch vụ, uy tín thương hiệu và mức độ đáp ứng nhu cầu khách hàng.Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến hoạt động Bancassurance tại Sacombank như thế nào?
Dịch bệnh làm doanh số phí bảo hiểm năm đầu không đạt kế hoạch (chỉ đạt 79,1% năm 2021), do giãn cách xã hội và khó khăn kinh tế. Tuy nhiên, doanh số thực tế vẫn tăng so với các năm trước, thể hiện tiềm năng phát triển bền vững.Sacombank đã áp dụng những giải pháp gì để nâng cao chất lượng dịch vụ Bancassurance?
Ngân hàng tập trung đào tạo nhân viên, phát triển sản phẩm đa dạng, ứng dụng công nghệ số trong bán hàng và chăm sóc khách hàng, đồng thời tăng cường marketing và mở rộng mạng lưới phân phối.Làm thế nào để khách hàng có thể tiếp cận và sử dụng dịch vụ Bancassurance tại Sacombank?
Khách hàng có thể mua bảo hiểm qua các điểm giao dịch của Sacombank, qua ứng dụng ngân hàng số Sacombank Pay hoặc qua tư vấn trực tiếp từ nhân viên ngân hàng và chuyên gia bảo hiểm, giúp thủ tục nhanh gọn và tiện lợi.
Kết luận
- Dịch vụ Bancassurance tại Sacombank đã phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn 2018-2021 với doanh số phí bảo hiểm năm đầu tăng từ 367 tỷ lên 1.068 tỷ đồng, dù chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19.
- Tỷ trọng thu dịch vụ bảo hiểm trong tổng thu dịch vụ ngân hàng tăng từ 15,8% lên 31,5%, khẳng định vai trò quan trọng của Bancassurance trong chiến lược kinh doanh của Sacombank.
- Danh mục sản phẩm Bancassurance đa dạng, liên tục được nâng cấp với nhiều quyền lợi ưu việt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.
- Chất lượng dịch vụ được khách hàng đánh giá tích cực, tuy nhiên cần tiếp tục cải tiến quy trình và ứng dụng công nghệ để nâng cao trải nghiệm khách hàng.
- Các giải pháp đề xuất tập trung vào mở rộng sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ, ứng dụng công nghệ số, tăng cường marketing và mở rộng mạng lưới phân phối trong giai đoạn 2022-2026.
Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và chuyên gia tại Sacombank cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, theo dõi sát sao kết quả thực hiện và điều chỉnh chiến lược phù hợp để duy trì đà phát triển bền vững của dịch vụ Bancassurance. Độc giả quan tâm có thể liên hệ với Ban nghiên cứu phát triển Sacombank để trao đổi thêm thông tin và hợp tác nghiên cứu sâu hơn.