Đại học Quốc gia Hà Nội: Đào tạo Tiến sĩ và Nghiên cứu Khoa học

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

1. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NHẬN DẠNG THỰC THỂ

1.1. Một số khái niệm cơ bản

1.2. Ứng dụng của nhận dạng thực thể

1.3. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu và một số hướng giải quyết bài toán

1.4. Nhận dạng thực thể trong dữ liệu văn bản tiếng Việt và một số nghiên cứu liên quan

1.5. Những thách thức thực đối với xử lý dữ liệu tiếng Việt

1.6. Nghiên cứu liên quan

1.7. Nhận dạng thực thể trong dữ liệu văn bản giả sinh tiếng Anh và một số nghiên cứu liên quan

2. CHƯƠNG 2: NHẬN DẠNG THỰC THỂ TÊN NGƯỜI KẾT HỢP VỚI NHẬN DẠNG THUỘC TỈNH THỰC THỂ TÊN TRONG VĂN BẢN TIẾNG VIỆT

2.1. Nghiên cứu liên quan

2.2. Nghiên cứu liên quan trên thế giới

2.3. Nghiên cứu liên quan ở Việt Nam

2.4. Một mô hình giải quyết bài toán nhận dạng thực thể tên người kết hợp với nhận dạng thuộc tỉnh thực thể tên

2.5. Mô hình Entropy tự đại giải mã bằng tìm kiếm hầm (MEM+BS)

2.6. Phương pháp trừng ngẫu nhiên thiên nhiên có điều kiện (CRF)

2.7. Mô hình áp dụng vào hệ thống hỏi đáp trên người tiếng Việt

2.8. Đặt trọng tâm hỏi liên quan đến thực thể tên người trong tiếng Việt

2.9. Phương pháp và dữ liệu đánh giá mô hình hỏi đáp tự động

2.10. Tổng kết chương

3. CHƯƠNG 3: NHẬN DẠNG THỰC THỂ BIỂU HIỆN TRONG VĂN BẢN GIẢ SINH TIẾNG ANH

3.1. Động cơ và khái quát bài toán nhận dạng thực thể biểu hiện

3.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến thực thể biểu hiện và một số thực thể liên quan

3.3. Vấn đề về thực nghiệm giữa nhận dạng thực thể giả sinh

3.4. Mô hình nhận dạng thực thể biểu hiện và một số thực thể liên quan

3.5. Dữ liệu đánh giá và tài nguyên hỗ trợ

3.6. Thực nghiệm 1: đánh giá hiệu quả của mô hình đề xuất với các kỹ thuật học máy khác nhau

3.7. Thực nghiệm 2: so sánh kết quả của mô hình đề xuất với một số nghiên cứu liên quan

3.8. Thực nghiệm 3: đánh giá đóng góp của từng tài nguyên đối với kết quả nhận diện thực thể

3.9. Thực nghiệm 4: ứng dụng mô hình đề xuất để nhận dạng thực thể giả sinh trong tập thử BIOCREATIVE V DR Task

3.10. Thí nghiệm miền dữ liệu giả sinh

3.11. Tổng kết chương

4. CHƯƠNG 4: MỘT MÔ HÌNH NÂNG CẤP HIỆU QUẢ NHẬN DẠNG THỰC THỂ GIẢ SINH DỰA TRÊN KỸ THUẬT LAI GHÉP VÀ HỌC XẾP HẠNG

4.1. Mô hình nâng cấp nhận dạng thực thể biểu hiện và các thực thể liên quan

4.2. Phương pháp lai ghép sử dụng luật

4.3. Phương pháp lai ghép sử dụng học máy gần nhãn chuỗi

4.4. Phương pháp lai ghép sử dụng học xếp hạng

4.5. Thực nghiệm đánh giá hiệu quả của từng phương pháp lai ghép

4.6. Thực nghiệm kiểm thử tính đầy đủ trong quá trình đánh giá hiệu quả của các tài nguyên

4.7. Kết luận chương

5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

DANH MỤC TỪ KHÓA KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về ĐHQGHN Trung Tâm Đào Tạo Tiến Sĩ Hàng Đầu

Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) là VNU, trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học đa ngành, đa lĩnh vực hàng đầu của Việt Nam. ĐHQGHN đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là trình độ tiến sĩ, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Với bề dày lịch sử và uy tín đã được khẳng định, ĐHQGHN không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, hướng tới chuẩn mực quốc tế. Cơ sở vật chất ĐHQGHN hiện đại, đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm và tâm huyết là những yếu tố then chốt tạo nên thành công của ĐHQGHN trong lĩnh vực đào tạo tiến sĩ và nghiên cứu khoa học.

1.1. Lịch Sử Phát Triển Đào Tạo Tiến Sĩ Tại ĐHQGHN

Quá trình đào tạo tiến sĩ tại ĐHQGHN trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ những khóa đào tạo đầu tiên với số lượng học viên hạn chế đến nay đã trở thành một hệ thống đào tạo quy mô lớn, đa dạng về ngành nghề. Chương trình Tiến sĩ ĐHQGHN không ngừng được cập nhật, đổi mới để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội và hội nhập quốc tế. Sự ra đời của các Khoa/Viện đào tạo Tiến sĩ ĐHQGHN chuyên ngành đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học.

1.2. Vai Trò Của ĐHQGHN Trong Nghiên Cứu Khoa Học Quốc Gia

ĐHQGHN là một trong những trung tâm nghiên cứu khoa học lớn nhất của Việt Nam, với nhiều dự án nghiên cứu ĐHQGHN có tầm ảnh hưởng quốc gia và quốc tế. Các công bố khoa học ĐHQGHN trên các tạp chí uy tín là minh chứng cho năng lực nghiên cứu mạnh mẽ của ĐHQGHN. Trung tâm Nghiên cứu ĐHQGHN và các phòng thí nghiệm ĐHQGHN được trang bị hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học và Nghiên cứu sinh ĐHQGHN thực hiện các nghiên cứu chất lượng cao.

II. Thách Thức Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Tiến Sĩ ĐHQGHN

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, đào tạo tiến sĩ tại ĐHQGHN vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Chất lượng đầu vào, chương trình đào tạo chưa thực sự đáp ứng yêu cầu thực tiễn, khả năng công bố khoa học ĐHQGHN quốc tế của nghiên cứu sinh còn hạn chế. Để giải quyết những vấn đề này, ĐHQGHN cần có những giải pháp đồng bộ, từ việc nâng cao chất lượng tuyển sinh, đổi mới chương trình đào tạo, tăng cường hợp tác quốc tế ĐHQGHN, đến việc đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở vật chất ĐHQGHN và tạo môi trường nghiên cứu khoa học thuận lợi.

2.1. Vấn Đề Tuyển Sinh Và Đảm Bảo Chất Lượng Đầu Vào Tiến Sĩ

Quy trình tuyển sinh Tiến sĩ ĐHQGHN cần được cải tiến để chọn lọc được những ứng viên thực sự có năng lực và đam mê nghiên cứu khoa học. Các tiêu chí đánh giá cần được bổ sung, chú trọng đến kinh nghiệm nghiên cứu, khả năng ngoại ngữ và tư duy phản biện. Bên cạnh đó, cần có chính sách hỗ trợ tài chính, học bổng Tiến sĩ ĐHQGHN, để thu hút những ứng viên giỏi, có hoàn cảnh khó khăn.

2.2. Đổi Mới Chương Trình Đào Tạo Tiến Sĩ Theo Chuẩn Quốc Tế

Chương trình Tiến sĩ ĐHQGHN cần được thiết kế lại theo hướng tăng cường tính thực tiễn, gắn kết với nhu cầu của thị trường lao động và xã hội. Cần chú trọng đến việc trang bị cho nghiên cứu sinh những kỹ năng mềm cần thiết, như kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý dự án và khởi nghiệp. Đồng thời, cần khuyến khích nghiên cứu sinh tham gia các hội nghị khoa học ĐHQGHN quốc tế để nâng cao trình độ chuyên môn và mở rộng mạng lưới hợp tác.

2.3. Tăng Cường Hợp Tác Quốc Tế Trong Đào Tạo Và Nghiên Cứu

Hợp tác quốc tế ĐHQGHN là một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ và nghiên cứu khoa học. ĐHQGHN cần mở rộng quan hệ hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu hàng đầu thế giới để trao đổi giảng viên, sinh viên, chia sẻ kinh nghiệm và thực hiện các dự án nghiên cứu chung. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho nghiên cứu sinh tham gia các chương trình trao đổi, thực tập ở nước ngoài để tiếp cận với những kiến thức và công nghệ mới nhất.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Nhận Dạng Thực Thể Trong Văn Bản

Luận án tập trung vào bài toán nhận dạng thực thể trong văn bản tiếng Việt và tiếng Anh chuyên ngành y sinh. Mục tiêu là phát triển và đề xuất giải pháp, xây dựng thực nghiệm cho việc nhận dạng các loại thực thể thuộc hai miền dữ liệu này. Bài toán nhận dạng thực thể đã được quan tâm nghiên cứu, tuy nhiên kết quả hầu hết chỉ xử lý cho các thực thể thông thường trong văn bản tiếng Anh. Nhận dạng thực thể với miền dữ liệu văn bản thông thường tiếng Việt và văn bản y sinh vẫn còn nhiều vấn đề lớn đặt ra.

3.1. Xử Lý Đặc Điểm Riêng Biệt Của Dữ Liệu Tiếng Việt

Luận án khảo sát và đưa ra các phương án xử lý các đặc điểm riêng biệt của dữ liệu tiếng Việt. Điều này bao gồm việc phân tích cấu trúc câu, ngữ pháp, và các yếu tố ngôn ngữ đặc trưng khác để đảm bảo mô hình nhận dạng thực thể hoạt động hiệu quả trên dữ liệu tiếng Việt.

3.2. Xử Lý Đặc Điểm Riêng Biệt Của Dữ Liệu Y Sinh Tiếng Anh

Luận án khảo sát và đưa ra các phương án xử lý các đặc điểm riêng biệt của dữ liệu y sinh tiếng Anh. Điều này bao gồm việc xử lý các thuật ngữ chuyên ngành, các ký hiệu, và các cấu trúc câu phức tạp thường gặp trong văn bản y sinh.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Hệ Thống Hỏi Đáp Tự Động Tiếng Việt

Luận án đề xuất thực thi mô hình hỏi đáp tự động tiếng Việt dựa trên nhận dạng thực thể. Xây dựng hệ thống tra cứu và tham khảo các mối quan hệ giữa thực thể biểu hiện – bệnh PhenoMiner. Kết quả triển khai ứng dụng thông qua các hệ thống thử nghiệm và tra cứu cho thấy luận án có ý nghĩa thực tiễn.

4.1. Xây Dựng Mô Hình Hỏi Đáp Tự Động Tiếng Việt

Luận án xây dựng mô hình hỏi đáp tự động tiếng Việt dựa trên kết quả nhận dạng thực thể. Mô hình này cho phép người dùng đặt câu hỏi bằng tiếng Việt và nhận được câu trả lời chính xác từ hệ thống.

4.2. Xây Dựng Hệ Thống Tra Cứu PhenoMiner

Luận án xây dựng hệ thống tra cứu PhenoMiner, cho phép người dùng tìm kiếm và tham khảo các mối quan hệ giữa thực thể biểu hiện và bệnh. Hệ thống này cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà nghiên cứu và chuyên gia y tế.

V. Kết Luận Hướng Phát Triển Nghiên Cứu Nhận Dạng Thực Thể

Luận án đã đề xuất các giải pháp nhận dạng thực thể cho dữ liệu văn bản tiếng Việt và dữ liệu văn bản y sinh tiếng Anh. Các giải pháp tập trung vào vấn đề kết hợp các mô hình học máy cũng như các tri thức nguồn liên quan đến miền dữ liệu nhằm nâng cao hiệu quả đầu ra đối với các bài toán. Kết quả của các mô hình đạt hiệu quả khả quan có thể áp dụng được trong các hệ thống chạy thực tế.

5.1. Đánh Giá Hiệu Quả Của Các Mô Hình Đề Xuất

Luận án đánh giá hiệu quả của các mô hình đề xuất thông qua các thử nghiệm khách quan với các độ đo chuẩn cho nhận dạng thực thể y sinh. Kết quả cho thấy các mô hình đề xuất có hiệu quả cao hơn so với các mô hình khác.

5.2. Hướng Phát Triển Nghiên Cứu Trong Tương Lai

Luận án đề xuất một số hướng phát triển nghiên cứu trong tương lai, bao gồm việc mở rộng phạm vi của các loại thực thể được nhận dạng, cải thiện hiệu quả của các mô hình nhận dạng, và ứng dụng các mô hình nhận dạng vào các bài toán khác.